- Email: [email protected]
Zespół wad wrodzonych u dziecka z trisomią 6q2
P R AC A K A Z U I S T YC Z N A
Zespół wad wrodzonych u dziecka z trisomią 6q2 A syndrome of congenital defects in an infant with 6q2 trisomy Ilona Krupa1, Jerzy R. Kowalczyk1, Anna Gaworczyk1, Elżbieta Gajewska-Obel1, Wanda Furmaga-Jabłońska2, Mariusz Babicz3, Monika Lejman3, Dorota Winnicka3, Marta Holweg3, Borys Styka3 1 Poradnia Genetyczna Kliniki Hematologii i Onkologii Dziecięcej Kierownik: prof. dr hab. Jerzy R. Kowalczyk 2 Oddział Patologii Noworodków Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie Kierownik: prof. dr hab. Wanda Furmaga-Jabłońska 3 Pracownia Cytogenetyczna Kliniki Hematologii i Onkologii Dziecięcej w Lublinie Kierownik: prof. dr hab. Jerzy R. Kowalczyk
Przedstawiono przypadek niemowlęcia płci żeńskiej z powstałą de novo częściową trisomią długiego ramienia chromosomu 6 (6q24 qter). Stwierdzone u dziecka wady: małogłowie, spłaszczona potylica, szeroki rozstaw źrenic, skośne ustawienie szpar powiekowych do dołu, łukowate wygięcie do dołu wargi górnej z obniżeniem kącików ust, małożuchwie, szeroka płetwiasta szyja, szeroko rozstawione brodawki sutkowe, opóźnienie tempa wzrastania, odpowiadają cechom opisywanych w literaturze przypadków występowania rearanżacji z zaangażowaniem dystalnego fragmentu długiego ramienia chromosomu 6. W wykonanych badaniach obrazowych stwierdzono występowanie u probanta także wady serca. Fenotyp dziecka odpowiada zespołowi częściowej trisomii 6q2, co zostało potwierdzone badaniami cytogenetycznym i molekularnym. Słowa kluczowe: częściowa trisomia, zespół 6q2 We report a case of a female infant with de novo partial trisomy of the long arm of chromosome 6 (6q24?qter). The clinical features, including: microcephaly, flat occiput, hypertelorism, downslanting palpebral fissures slanted downward, thin upper lip with downturned corners, micrognathia, short and wide neck, widely spaced nipples, growth retardation, correspond to previously presented cases with translocation of a long arm of chromosome 6. In addition, cardiac anomalies detected by ultrasound are described. The phenotype of this infant is characteristic of a partial 6q2 trisomy syndrome, which was confirmed by cytogenetic and molecular studies. Key words: partial trisomy, 6q2 syndrome Pediatr Pol 2007; 82 (4): 342–344 © 2007 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne
342
Z
espół częściowej trisomii długiego ramienia chromosomu 6 (trisomia 6q2) został po raz pierwszy opisany przez de GROUCHY et al. w 1969 roku [1]. Jest to rzadki zespół wad wrodzonych, charakteryzujący się niedoborem wzrostu, upośledzeniem umysłowym oraz występowaniem poważnych anomalii rozwojowych narządów wewnętrznych, w tym serca, przewodu pokarmowego i wad ośrodkowego układu nerwowego z cechami dysmorfii twarzoczaszki. Poniżej prezentujemy przypadek dziecka z powstałą de novo trisomią długiego ramienia chromosomu 6 (6q24®qter), z występowaniem cech klinicznych charakterystycznych dla tej aberracji. Opis przypadku. Dziecko (12805/413/2005) z C I, P I, młodych, zdrowych rodziców, urodzone siłami natury w 40 hbd z cechami hipotrofii wewnątrzmacicznej (urodzeniowa masa ciała 2000 g, długość ciała 46 cm, obwód głowy 29 cm) w stanie ogólnym średnim (8 pkt Apgar w 1 min życia). Według wywiadu uzyskaAutorzy nie zgłaszają konfliktu interesów
nego od matki probanta, przebieg ciąży był powikłany przedwczesną akcją skurczową z niewydolnością cieśni szyjki macicy oraz niewydolnością łożyska. Z powodu występowania cech dysmorfii twarzoczaszki i podejrzenia zespołu wad wrodzonych niemowlę zostało skierowane na Oddział Patologii Noworodków Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie w celu przeprowadzenia kompleksowej diagnostyki. W badaniu fizykalnym przy przyjęciu stwierdzono z odchyleń od normy: krótką płetwiastą szyję, szeroko rozstawione brodawki sutkowe, polidaktylię pozaosiową lewej ręki (dodatkowy palec usunięty po urodzeniu), obustronnie pojedyncze bruzdy poprzeczne na dłoniach, bagnetowate ustawienie paluchów, nad sercem słyszalny był szmer skurczowo-rozkurczowy. Stwierdzono również liczne cechy dysmorficzne: małogłowie, krótkogłowie, spłaszczenie potylicy, a w obrębie twarzoczaszki: szeroki rozstaw źrenic, skośne ustawienie szpar powiekowych do dołu, małożuchwie, wąską górną wargę wygiętą łukowato do dołu z obniżeniem ką-
P R AC A K A Z U I S T YC Z N A Ilona Krupa i inni
r
Zespół wad wrodzonych u dziecka z trisomią 6q
343
cików ust (ryc. 1). Ponadto stwierdzono przepuklinę pępkową. W wykonanym badaniu RTG klatki piersiowej opisano skąpe zagęszczenia w dolno-środkowych partiach miąższu płuc (rozpoznano zapalenie płuc) oraz nieznaczne przemieszczenie sylwetki serca na stronę prawą. W wykonanym podczas hospitalizacji badaniu echokardiograficznym stwierdzono niewielki przeciek lewo-prawy w miejscu otworu owalnego przegrody międzyprzedsionkowej, drożny, szeroki (śr. 2,5–3,0 cm) przewód tętniczy z przeciekiem lewo-prawym oraz nieprawidłowy spływ żylny do zatoki wieńcowej. W trakcie pobytu na oddziale dziecko było konsultowane przez neurologa, który stwierdził duże ciemiączka przednie i tylne, wzmożone napięcie mięśniowe, zwłaszcza w obrębie kończyn górnych, oraz słabo zaznaczone odruchy noworodkowe. Badanie USG przezciemiączkowe głowy nie wykazało zmian patologicznych w obrębie mózgowia. Wykonane w trakcie dalszej diagnostyki dziecka USG jamy brzusznej oraz cholescyntygrafia wątroby wskazały na istnienie cholestazy wewnątrzwątrobowej z zachowaną prawidłową funkcją hepatocytów. Podczas hospitalizacji zlecono również wykonanie badania cytogenetycznego z oceną kariotypu dziecka.
Ryc. 1. Fenotyp pacjenta z zespołem trisomii 6q2 Fig. 1. Phenotype of patient with trisomy 6q2 syndrome
Badania cytogenetyczne W badanym materiale w leukocytach krwi obwodowej stwierdzono nieprawidłowy kariotyp żeński. Przy zastosowaniu rozdzielczości prążkowej 400–550 i techniki barwienia GTG oceniono 53 płytki metafazalne uzyskane w hodowli 72-godzinnej stymulowanej fitohemaglutyniną. W każdej z ocenianych płytek metafazalnych stwierdzono dodatkowy materiał genetyczny na ramieniu krótkim chromosomu 1 [46, XX, add (1) (qter)] (ryc. 2a). Po wykonaniu badania CGH (comparbitive Genomic Hybriolization – hybrydyzacja porównawcza genomów) stwierdzono transloka-
cję niezrównoważoną dodatkowego fragmentu długiego ramienia chromosomu 6 (6q24®qter) do części dystalnej krótkich ramion chromosomu 1 [kariotyp: 46, XX, der(1) t(1;6) (pter; q24®qter) ] (ryc. 2b). W wykonanych badaniach cytogenetycznych u obojga rodziców stwierdzono prawidłowe kariotypy.
Ryc. 2a. Wynik badania cytogenetycznego u pacjenta z dodatkowym materiałem genetycznym na 1p Fig. 2a. Cytogenetic results in a patient with additional genomic material on 1p
Ryc. 2b. Wynik badania CGH u pacjenta z niezrównoważoną translokacją t(1;6) Fig. 2b. CGH result in a patient with an unbalanced translocation t(1;6)
Omówienie Dotychczas w literaturze opisano 16 przypadków częściowej trisomii długiego ramienia chromosomu 6. Dodatkowy materiał genetyczny pochodzący z długiego ramienia chromosomu 6 (6q) opisywany był na chromosomach: 1p [2]; 3p [3]; 5q [4]; 10q [5]; 11; 21p [6]; 22p [7]. Punkty złamań w obrębie długiego ramienia chromosomu 6 znajdowały się pomiędzy prążkami 6q15 i 6q27, przy czym najczęstszym punktem złamań jest prążek 6q25 [8]. Z wyjątkiem jednego, wszystkie przypadki dotyczyły fragmentów od 6q15®qter do 6q26®qter; wyjątkiem był przypadek częściowej trisomii fragmentu 6q15®6q27 wbudowanego w punkcie złamania na długim ramieniu
P E D I AT R I A P O L S K A tom 82, nr 4, kwiecień 2007
344
chromosomu 5 (5q33) [4]. Większość opisywanych trisomii 6q2 jest wynikiem nieprawidłowej segregacji materiału genetycznego u rodzica, będącego nosicielem translokacji zrównoważonej. Tylko dwa przypadki, 1 opisany wcześniej [2] i obecnie przytaczany, są wynikiem rearanżacji de novo. Bez względu na wielkość dodatkowego materiału genetycznego, fenotyp we wszystkich przypadkach trisomii 6q2 jest podobny [3, 6]. Rozpoznanie zostaje ustalone najczęściej przed 2 r.ż., chociaż opisano przypadki rozpoznań późnych – w wieku 19 lub 23 lat [6]. Dane z piśmiennictwa wskazują na zbliżoną częstość u chłopców i dziewcząt [3, 6], chociaż w jednej z publikacji wskazano na możliwość dwukrotnie częstszego występowania tej aberracji u płci żeńskiej [8]. Średnia masa urodzeniowa dotychczas prezentowanych pacjentów wynosiła 2570 g [8], długość ciała, obwód głowy i klatki piersiowej były najczęściej poniżej 3 percentyla. Wspólne dla tej aberracji cechy fenotypowe to: małogłowie, krótkogłowie, czaszka stożkowata lub wieżowata, spłaszczenie potylicy, wysoko położona linia włosów na czole, a w obrębie twarzoczaszki: płaska twarz, szpary powiekowe ustawione skośnie do dołu, szeroki rozstaw źrenic, szeroka nasada nosa z przodopochyleniem nozdrzy, małe usta, górna warga wąska łukowato wygięta do dołu, małożuchwie, nisko osadzone uszy. Ponadto występują: krótka i szeroka szyja, szeroko rozstawione brodawki sutkowe, skórna syndaktylia, przykurcze w stawach oraz wady postawy [2, 8]. Wady narządów płciowych stwierdza się jedynie u chłopców – często spotyka się spodziectwo i wnętrostwo. Dojrzewanie płciowe jest opóźnione, zwłaszcza u dziewcząt. Anomalie rozwojowe mogą dotyczyć ośrodkowego układu nerwowego oraz narządów wewnętrznych, głównie serca i przewodu pokarmowego [8]. Badania sekcyjne wcześnie zmarłych dzieci ujawniły występowanie poważnych anomalii: serca z ubytkami w przegrodzie międzykomorowej, przetrwałą żyłą główną lewostronną ze spływem do zatoki żylnej, płuc z brakiem podziału na poszczególne płaty, a także występowanie dodatkowej śledziony, hipoplastycznych nerek i gonad, nieprawidłowej rotacji jelit oraz agenezji nerwów węchowych, hipoplazji nerwów i skrzyżowania wzrokowego [3, 5]. Zespołowi temu zawsze towarzyszy upośledzenie umysłowe, jednak stopień upośledzenia jest zróżnicowany [8]. Czas przeżycia uzależniony jest od występowania poważnych wad narządów [6, 8]. W miarę upływu lat charakterystyczne cechy fenotypowe stają się bardziej wyraziste. W diagnostyce różnicowej należy brać pod uwagę zespół Turnera, ze względu na zbieżne cechy fenotypowe: niedobór wzrostu, niskie położenie linii włosów na karku oraz krótką, płetwiastą szyję [8].
W przypadku wystąpienia zespołu trisomii 6q2 u potomstwa należy ocenić kariotypy rodziców, co ma znaczenie dla oceny ryzyka urodzenia kolejnego dziecka z aberracją chromosomową. W przypadku potwierdzenia nosicielstwa translokacji zrównoważonej u jednego z rodziców, w każdej kolejnej ciąży istnieją wskazania do wykonania diagnostyki prenatalnej. W przypadku powstałej de novo translokacji ryzyko urodzenia kolejnego dziecka z zespołem trisomii 6q2 jest zbliżone do ryzyka populacyjnego.
PIŚMIENNICTWO 1.
de Grouchy J, Emerit E, Aicardi J. Trisomic partielle pour le bras long d’un C (?6) par translocation t(Gp+;Cqs+). Ann Genet 1969; 12: 133–137.
2.
Kulharya AS, i wsp. Prenatal diagnosis of a de novo trisomy 6q22.2®6qter and monosomy 1pter®1p36.3. Case report with a a 2-year follow-up and a brief review of other prenatal cases of partial trisomy 6q. Clin Genet 1997; 51: 115–117.
3.
Franchino ChJ, i wsp. Partial trisomy 6q: case report with necropsy findings. J Med Genet 1987; 24: 300–312.
4.
Chen H, i wsp. Familial partial trisomy 6q syndromes resulting from inherited ins (5;6) (q33;q15q27). Clin Genet 1976; 9: 631–637.
5.
Neu RL, i wsp. An infant with trisomy 6q21®6qter. Ann Ped 1981; 24(3): 167–169.
6.
Taysi K, i wsp. Trisomy 6q22 qter due to maternal 6;21 translocation. Ann Genet 1983; 26(4): 243–246.
7.
Stamberg J, i wsp. Partial trisomy 6q, due to balanced maternal translocation (6;22) (q21;p13) or (q21; pter). Clin Genet 1981; 19: 122–125.
8.
de Grouchy J, Turleau C. Clinical atlas of human chromosomes. New York: John Wiley and Sons; 1984.
Adres do korespondencji:
lek. med. Ilona Krupa Klinika Hematologii i Onkologii Dziecięcej Dziecięcy Szpital Kliniczny ul. Chodźki 2 20-093 Lublin tel.: (81) 718 52 59, fax.: (81) 7477220 e-mail: [email protected] Pracę nadesłano: 16. 11. 2006 r.
Zespół wad wrodzonych u dziecka z trisomią 6q2 A syndrome of congenital defects in an infant with 6q2 trisomy Ilona Krupa1, Jerzy R. Kowalczyk1, Anna Gaworczyk1, Elżbieta Gajewska-Obel1, Wanda Furmaga-Jabłońska2, Mariusz Babicz3, Monika Lejman3, Dorota Winnicka3, Marta Holweg3, Borys Styka3 1 Poradnia Genetyczna Kliniki Hematologii i Onkologii Dziecięcej Kierownik: prof. dr hab. Jerzy R. Kowalczyk 2 Oddział Patologii Noworodków Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie Kierownik: prof. dr hab. Wanda Furmaga-Jabłońska 3 Pracownia Cytogenetyczna Kliniki Hematologii i Onkologii Dziecięcej w Lublinie Kierownik: prof. dr hab. Jerzy R. Kowalczyk
Przedstawiono przypadek niemowlęcia płci żeńskiej z powstałą de novo częściową trisomią długiego ramienia chromosomu 6 (6q24 qter). Stwierdzone u dziecka wady: małogłowie, spłaszczona potylica, szeroki rozstaw źrenic, skośne ustawienie szpar powiekowych do dołu, łukowate wygięcie do dołu wargi górnej z obniżeniem kącików ust, małożuchwie, szeroka płetwiasta szyja, szeroko rozstawione brodawki sutkowe, opóźnienie tempa wzrastania, odpowiadają cechom opisywanych w literaturze przypadków występowania rearanżacji z zaangażowaniem dystalnego fragmentu długiego ramienia chromosomu 6. W wykonanych badaniach obrazowych stwierdzono występowanie u probanta także wady serca. Fenotyp dziecka odpowiada zespołowi częściowej trisomii 6q2, co zostało potwierdzone badaniami cytogenetycznym i molekularnym. Słowa kluczowe: częściowa trisomia, zespół 6q2 We report a case of a female infant with de novo partial trisomy of the long arm of chromosome 6 (6q24?qter). The clinical features, including: microcephaly, flat occiput, hypertelorism, downslanting palpebral fissures slanted downward, thin upper lip with downturned corners, micrognathia, short and wide neck, widely spaced nipples, growth retardation, correspond to previously presented cases with translocation of a long arm of chromosome 6. In addition, cardiac anomalies detected by ultrasound are described. The phenotype of this infant is characteristic of a partial 6q2 trisomy syndrome, which was confirmed by cytogenetic and molecular studies. Key words: partial trisomy, 6q2 syndrome Pediatr Pol 2007; 82 (4): 342–344 © 2007 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne
342
Z
espół częściowej trisomii długiego ramienia chromosomu 6 (trisomia 6q2) został po raz pierwszy opisany przez de GROUCHY et al. w 1969 roku [1]. Jest to rzadki zespół wad wrodzonych, charakteryzujący się niedoborem wzrostu, upośledzeniem umysłowym oraz występowaniem poważnych anomalii rozwojowych narządów wewnętrznych, w tym serca, przewodu pokarmowego i wad ośrodkowego układu nerwowego z cechami dysmorfii twarzoczaszki. Poniżej prezentujemy przypadek dziecka z powstałą de novo trisomią długiego ramienia chromosomu 6 (6q24®qter), z występowaniem cech klinicznych charakterystycznych dla tej aberracji. Opis przypadku. Dziecko (12805/413/2005) z C I, P I, młodych, zdrowych rodziców, urodzone siłami natury w 40 hbd z cechami hipotrofii wewnątrzmacicznej (urodzeniowa masa ciała 2000 g, długość ciała 46 cm, obwód głowy 29 cm) w stanie ogólnym średnim (8 pkt Apgar w 1 min życia). Według wywiadu uzyskaAutorzy nie zgłaszają konfliktu interesów
nego od matki probanta, przebieg ciąży był powikłany przedwczesną akcją skurczową z niewydolnością cieśni szyjki macicy oraz niewydolnością łożyska. Z powodu występowania cech dysmorfii twarzoczaszki i podejrzenia zespołu wad wrodzonych niemowlę zostało skierowane na Oddział Patologii Noworodków Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Lublinie w celu przeprowadzenia kompleksowej diagnostyki. W badaniu fizykalnym przy przyjęciu stwierdzono z odchyleń od normy: krótką płetwiastą szyję, szeroko rozstawione brodawki sutkowe, polidaktylię pozaosiową lewej ręki (dodatkowy palec usunięty po urodzeniu), obustronnie pojedyncze bruzdy poprzeczne na dłoniach, bagnetowate ustawienie paluchów, nad sercem słyszalny był szmer skurczowo-rozkurczowy. Stwierdzono również liczne cechy dysmorficzne: małogłowie, krótkogłowie, spłaszczenie potylicy, a w obrębie twarzoczaszki: szeroki rozstaw źrenic, skośne ustawienie szpar powiekowych do dołu, małożuchwie, wąską górną wargę wygiętą łukowato do dołu z obniżeniem ką-
P R AC A K A Z U I S T YC Z N A Ilona Krupa i inni
r
Zespół wad wrodzonych u dziecka z trisomią 6q
343
cików ust (ryc. 1). Ponadto stwierdzono przepuklinę pępkową. W wykonanym badaniu RTG klatki piersiowej opisano skąpe zagęszczenia w dolno-środkowych partiach miąższu płuc (rozpoznano zapalenie płuc) oraz nieznaczne przemieszczenie sylwetki serca na stronę prawą. W wykonanym podczas hospitalizacji badaniu echokardiograficznym stwierdzono niewielki przeciek lewo-prawy w miejscu otworu owalnego przegrody międzyprzedsionkowej, drożny, szeroki (śr. 2,5–3,0 cm) przewód tętniczy z przeciekiem lewo-prawym oraz nieprawidłowy spływ żylny do zatoki wieńcowej. W trakcie pobytu na oddziale dziecko było konsultowane przez neurologa, który stwierdził duże ciemiączka przednie i tylne, wzmożone napięcie mięśniowe, zwłaszcza w obrębie kończyn górnych, oraz słabo zaznaczone odruchy noworodkowe. Badanie USG przezciemiączkowe głowy nie wykazało zmian patologicznych w obrębie mózgowia. Wykonane w trakcie dalszej diagnostyki dziecka USG jamy brzusznej oraz cholescyntygrafia wątroby wskazały na istnienie cholestazy wewnątrzwątrobowej z zachowaną prawidłową funkcją hepatocytów. Podczas hospitalizacji zlecono również wykonanie badania cytogenetycznego z oceną kariotypu dziecka.
Ryc. 1. Fenotyp pacjenta z zespołem trisomii 6q2 Fig. 1. Phenotype of patient with trisomy 6q2 syndrome
Badania cytogenetyczne W badanym materiale w leukocytach krwi obwodowej stwierdzono nieprawidłowy kariotyp żeński. Przy zastosowaniu rozdzielczości prążkowej 400–550 i techniki barwienia GTG oceniono 53 płytki metafazalne uzyskane w hodowli 72-godzinnej stymulowanej fitohemaglutyniną. W każdej z ocenianych płytek metafazalnych stwierdzono dodatkowy materiał genetyczny na ramieniu krótkim chromosomu 1 [46, XX, add (1) (qter)] (ryc. 2a). Po wykonaniu badania CGH (comparbitive Genomic Hybriolization – hybrydyzacja porównawcza genomów) stwierdzono transloka-
cję niezrównoważoną dodatkowego fragmentu długiego ramienia chromosomu 6 (6q24®qter) do części dystalnej krótkich ramion chromosomu 1 [kariotyp: 46, XX, der(1) t(1;6) (pter; q24®qter) ] (ryc. 2b). W wykonanych badaniach cytogenetycznych u obojga rodziców stwierdzono prawidłowe kariotypy.
Ryc. 2a. Wynik badania cytogenetycznego u pacjenta z dodatkowym materiałem genetycznym na 1p Fig. 2a. Cytogenetic results in a patient with additional genomic material on 1p
Ryc. 2b. Wynik badania CGH u pacjenta z niezrównoważoną translokacją t(1;6) Fig. 2b. CGH result in a patient with an unbalanced translocation t(1;6)
Omówienie Dotychczas w literaturze opisano 16 przypadków częściowej trisomii długiego ramienia chromosomu 6. Dodatkowy materiał genetyczny pochodzący z długiego ramienia chromosomu 6 (6q) opisywany był na chromosomach: 1p [2]; 3p [3]; 5q [4]; 10q [5]; 11; 21p [6]; 22p [7]. Punkty złamań w obrębie długiego ramienia chromosomu 6 znajdowały się pomiędzy prążkami 6q15 i 6q27, przy czym najczęstszym punktem złamań jest prążek 6q25 [8]. Z wyjątkiem jednego, wszystkie przypadki dotyczyły fragmentów od 6q15®qter do 6q26®qter; wyjątkiem był przypadek częściowej trisomii fragmentu 6q15®6q27 wbudowanego w punkcie złamania na długim ramieniu
P E D I AT R I A P O L S K A tom 82, nr 4, kwiecień 2007
344
chromosomu 5 (5q33) [4]. Większość opisywanych trisomii 6q2 jest wynikiem nieprawidłowej segregacji materiału genetycznego u rodzica, będącego nosicielem translokacji zrównoważonej. Tylko dwa przypadki, 1 opisany wcześniej [2] i obecnie przytaczany, są wynikiem rearanżacji de novo. Bez względu na wielkość dodatkowego materiału genetycznego, fenotyp we wszystkich przypadkach trisomii 6q2 jest podobny [3, 6]. Rozpoznanie zostaje ustalone najczęściej przed 2 r.ż., chociaż opisano przypadki rozpoznań późnych – w wieku 19 lub 23 lat [6]. Dane z piśmiennictwa wskazują na zbliżoną częstość u chłopców i dziewcząt [3, 6], chociaż w jednej z publikacji wskazano na możliwość dwukrotnie częstszego występowania tej aberracji u płci żeńskiej [8]. Średnia masa urodzeniowa dotychczas prezentowanych pacjentów wynosiła 2570 g [8], długość ciała, obwód głowy i klatki piersiowej były najczęściej poniżej 3 percentyla. Wspólne dla tej aberracji cechy fenotypowe to: małogłowie, krótkogłowie, czaszka stożkowata lub wieżowata, spłaszczenie potylicy, wysoko położona linia włosów na czole, a w obrębie twarzoczaszki: płaska twarz, szpary powiekowe ustawione skośnie do dołu, szeroki rozstaw źrenic, szeroka nasada nosa z przodopochyleniem nozdrzy, małe usta, górna warga wąska łukowato wygięta do dołu, małożuchwie, nisko osadzone uszy. Ponadto występują: krótka i szeroka szyja, szeroko rozstawione brodawki sutkowe, skórna syndaktylia, przykurcze w stawach oraz wady postawy [2, 8]. Wady narządów płciowych stwierdza się jedynie u chłopców – często spotyka się spodziectwo i wnętrostwo. Dojrzewanie płciowe jest opóźnione, zwłaszcza u dziewcząt. Anomalie rozwojowe mogą dotyczyć ośrodkowego układu nerwowego oraz narządów wewnętrznych, głównie serca i przewodu pokarmowego [8]. Badania sekcyjne wcześnie zmarłych dzieci ujawniły występowanie poważnych anomalii: serca z ubytkami w przegrodzie międzykomorowej, przetrwałą żyłą główną lewostronną ze spływem do zatoki żylnej, płuc z brakiem podziału na poszczególne płaty, a także występowanie dodatkowej śledziony, hipoplastycznych nerek i gonad, nieprawidłowej rotacji jelit oraz agenezji nerwów węchowych, hipoplazji nerwów i skrzyżowania wzrokowego [3, 5]. Zespołowi temu zawsze towarzyszy upośledzenie umysłowe, jednak stopień upośledzenia jest zróżnicowany [8]. Czas przeżycia uzależniony jest od występowania poważnych wad narządów [6, 8]. W miarę upływu lat charakterystyczne cechy fenotypowe stają się bardziej wyraziste. W diagnostyce różnicowej należy brać pod uwagę zespół Turnera, ze względu na zbieżne cechy fenotypowe: niedobór wzrostu, niskie położenie linii włosów na karku oraz krótką, płetwiastą szyję [8].
W przypadku wystąpienia zespołu trisomii 6q2 u potomstwa należy ocenić kariotypy rodziców, co ma znaczenie dla oceny ryzyka urodzenia kolejnego dziecka z aberracją chromosomową. W przypadku potwierdzenia nosicielstwa translokacji zrównoważonej u jednego z rodziców, w każdej kolejnej ciąży istnieją wskazania do wykonania diagnostyki prenatalnej. W przypadku powstałej de novo translokacji ryzyko urodzenia kolejnego dziecka z zespołem trisomii 6q2 jest zbliżone do ryzyka populacyjnego.
PIŚMIENNICTWO 1.
de Grouchy J, Emerit E, Aicardi J. Trisomic partielle pour le bras long d’un C (?6) par translocation t(Gp+;Cqs+). Ann Genet 1969; 12: 133–137.
2.
Kulharya AS, i wsp. Prenatal diagnosis of a de novo trisomy 6q22.2®6qter and monosomy 1pter®1p36.3. Case report with a a 2-year follow-up and a brief review of other prenatal cases of partial trisomy 6q. Clin Genet 1997; 51: 115–117.
3.
Franchino ChJ, i wsp. Partial trisomy 6q: case report with necropsy findings. J Med Genet 1987; 24: 300–312.
4.
Chen H, i wsp. Familial partial trisomy 6q syndromes resulting from inherited ins (5;6) (q33;q15q27). Clin Genet 1976; 9: 631–637.
5.
Neu RL, i wsp. An infant with trisomy 6q21®6qter. Ann Ped 1981; 24(3): 167–169.
6.
Taysi K, i wsp. Trisomy 6q22 qter due to maternal 6;21 translocation. Ann Genet 1983; 26(4): 243–246.
7.
Stamberg J, i wsp. Partial trisomy 6q, due to balanced maternal translocation (6;22) (q21;p13) or (q21; pter). Clin Genet 1981; 19: 122–125.
8.
de Grouchy J, Turleau C. Clinical atlas of human chromosomes. New York: John Wiley and Sons; 1984.
Adres do korespondencji:
lek. med. Ilona Krupa Klinika Hematologii i Onkologii Dziecięcej Dziecięcy Szpital Kliniczny ul. Chodźki 2 20-093 Lublin tel.: (81) 718 52 59, fax.: (81) 7477220 e-mail: [email protected] Pracę nadesłano: 16. 11. 2006 r.