Nietolerancja laktozy w mukowiscydozie

629 PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS Nietolerancja laktozy w mukowiscydozie Lactose intolerance in cystic fibrosis Ewa Fidler 1, Aleksandra Lisowska 2, Jar...

Download PDF

130KB Sizes 0 Downloads 7 Views

Report

PDF Reader
Full Text

629

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS

Nietolerancja laktozy w mukowiscydozie Lactose intolerance in cystic fibrosis Ewa Fidler 1, Aleksandra Lisowska 2, Jarosław Walkowiak 2

STRESZCZENIE U chorych na mukowiscydozę może wystąpić zarówno pierwotna, jak i wtórna nietolerancja laktozy, wymagające odmiennego postępowania terapeutycznego. Jednocześnie dolegliwości związane z nietolerancją laktozy mogą być mylone z objawami klinicznymi podstawowej jednostki ze strony przewodu pokarmowego. Do tej pory nie ustalono jednoznacznie, czy częstość występowania nietolerancji laktozy w mukowiscydozie jest większa niż w populacji osób zdrowych. Słowa kluczowe: mukowiscydoza, nietolerancja laktozy, produkty mleczne, żywienie

Pediatr Pol 2010; 85 (6): 629–632 © 2010 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 30.05.2010 Zaakceptowano do druku/Accepted: 1.07.2010 Katedra i Zakład Bromatologii, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Kierownik: prof. dr hab. Juliusz Przysławski

1

SUMMARY Cystic fibrosis(CF) is the most common autosomal recessive inherited disease in Caucasian population. The production of viscous mucus in the course of the disease results in gastrointestinal tract and malabsorption. In CF patients primary and secondary lactose intolerance may occur, each requiring different treatment. Symptoms related to lactose intolerance may be mistaken with gastrointestinal manifestation of CF. So far, it has not been established whether the prevalence of lactose intolerance is higher in CF patients than in healthy subjects. Słowa kluczowe: cystic fibrosis, lacose intolerance, dairy, nutrition

.VLPXJTDZEP[B DZTUJTGJCSPTJTq$' KFTUOBKD[ÂTUT[ DIPSPC VXBSVOLPXBO HFOFUZD[OJF E[JFE[JD[PO X TQPTËC BVUPTPNBMOZ SFDFTZXOZ X QPQVMBDKJ LBV LBTLJFK <> $[ÂTUPv¾ XZTUÂQPXBOJB $' OB vXJFDJF T[BDPXBOB KFTU OB B X 1PMTDF OB Z XPVSPE[POZDIOPXPSPELËX<>;BXZTUÂQPXBOJF$' PEQPXJBEBK NVUBDKF HFOV $'53 VNJFKTDPXJPOFHP OB EVHJN SBNJFOJV DISPNPTPNV LUËSFHP CJBLP XZN QSPEVLUFN KFTU QS[F[CPOPXZ SFHVMBUPS NVLP XJTDZEP[Z $ZTUJD GJCSPTJT USBOTNFNCSBOF DPOEVDUBO DFSFHVMBUPSq$'53 #JBLP$'53KFTUTZOUFUZ[PXBOF XCPOJFT[D[ZUPXFKLPNËSFLOBCPOLBXZE[JFMOJD[F HPQVD vMJOJBOFL US[VTULJ KFMJUB QS[FXPEËXËDJP XZDI HSVD[PËXQPUPXZDIJVLBEVSP[SPED[FHP4UB OPXJ LBOB QS[F[CPOPXZ EMB BOJPOËX DIMPSLPXZDI %PUFKQPSZPQJTBOPNVUBDKJHFOV$'53<>1P T[D[FHËMOFLMBTZNVUBDKJXSËOZNTUPQOJV[BCVS[BK TZOUF[Â LMBTB *

QSPDFT EPKS[FXBOJB LMBTB **

BL UZXOPv¾ LMBTZ *** *7 MVC TUBCJMOPv¾ TBNFHP CJBLB JLPEVKDFHPN3/" LMBTZ7J7* <>/JFQSBXJEPXP vDJXE[JBBOJVCJBLB$'53TLVULVKQSPEVLDKHÂ TUFHP J MFQLJFHP vMV[V ;KBXJTLP UP XZTUÂQVKF QS[FEF XT[ZTULJN X VLBE[JF PEEFDIPXZN J QPLBSNPXZN QSPXBE[DEPJDIOJFXZEPMOPvDJ 6 DIPSZDI OB $' OJFQSBXJEPXPvDJ X GVOLDKPOP XBOJVVLBEVQPLBSNPXFHPXZTUÂQVKOBQS[FTUS[F OJDBFHPZDJB%PUZD[POFUS[VTULJ KFMJUPSB[XUSP CZJESËHËDJPXZDI/BTLVUFL[OJT[D[FOJBTUSVLUVSZ US[VTULJ EPDIPE[J EP KFK OJFXZEPMOPvDJ [FXOUS[XZ E[JFMOJD[FK 8 TPLV US[VTULPXZN TUXJFSE[B TJÂ OJF EPCPSZ FO[ZNËX USBXJFOOZDI X UZN FMBTUB[Z <>

1PXZT[ZFO[ZNOJF[CÂEOZKFTUEPSP[LBEVFMBTUZOZ CJBLB[BXBSUFHPXNJÂTJF1POJFXBFMBTUB[BOJFKFTU PCFDOB X TVQMFNFOUBDI FO[ZNBUZD[OZDI QS[ZKNP XBOZDI QS[F[ QBDKFOUËX TVHFSVKF TJÂ BCZ ySËEFN QFOPXBSUPvDJPXFHPCJBLBXEJFDJFCZZXEVFKNJF S[F NMFLP J QSPEVLUZ NMFD[OF TQPZDJF NJÂTB OBMF Z QP[PTUBXJ¾ OB OJF[NJFOJPOZN QP[JPNJF ;HPEOJF [ [BMFDFOJBNJ ZXJFOJPXZNJ EMB DIPSZDI OB $' QP EB CJBLB X EJFDJF QPXJOOB CZ¾ XZTPLB J TUBOPXJ¾ PLPPE[JFOOFHP[BQPUS[FCPXBOJBFOFSHFUZD[OF HP4UEZXOPv¾PXZTPLJFK[BXBSUPvDJCJBLB XUZN NMFLP J QSPEVLUZ NMFD[OF QPXJOOB [BKNPXB¾ [OB D[DFNJFKTDFXE[JFOOFKSBDKJQPLBSNPXFK1PXZT[F QSPEVLUZ TUBOPXJ JTUPUOF ySËEP MBLUP[Z DVLSV EP LUËSFHPUSBXJFOJBOJF[CÂEOBKFTUTUPTPXOBBLUZXOPv¾ MBLUB[ZXSCLVT[D[PUFD[LPXZNKFMJUBDJFOLJFHP )JQPMBLUB[KB D[ZMJ[NOJFKT[POBBLUZXOPv¾MBLUB [Z OJF[BMFOJFPEUFHP D[ZKFKQPEPFKFTUQJFSXPUOF HFOFUZD[OF

D[ZUFXUËSOF VT[LPE[FOJFT[D[ZUPXFK D[ÂvDJ FOUFSPDZUB

TLVULPXB¾ NPF XZTUQJFOJFN OJFUPMFSBODKJMBLUP[Z+FKQPEFKS[FOJF BOBTUÂQOJFSP[ QP[OBOJF QPTUBXJ¾ NPOB XUFEZ HEZ IJQPMBLUB[KB [XJ[BOBKFTU[QPKBXJFOJFNTJÂPCKBXËXLMJOJD[OZDI UBLJDI KBL CËMF CS[VDIB CJFHVOLB J PEEBXBOJF HB [ËXQPTQPZDJVNMFLBJKFHPQS[FUXPSËX;FX[HMÂEV OB XZTUÂQPXBOJF V DIPSZDI OB $' T[FSFHV PCKBXËX [F TUSPOZ QS[FXPEV QPLBSNPXFHP [CMJPOZDI EP PC KBXËXOJFUPMFSBODKJMBLUP[Z QBDKFODJNPHNJF¾QSP CMFN[SP[SËOJFOJFNEPMFHMJXPvDJ[XJ[BOZDI[QPE TUBXPXKFEOPTULDIPSPCPXPEUZDIQPKBXJBKDZDI TJÂQPTQPZDJVNMFLBJQSPEVLUËXNMFD[OZDIPSB[JO

Pediatria Polska tom 85, nr 6, listopad–grudzień 2010

2 Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych I Katedry Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Kierownik: prof. dr hab. n. med. Wojciech Cichy

Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: mgr inż. Ewa Fidler Katedra i Zakład Bromatologii Uniwersytet Medyczny w Poznaniu ul. Marcelińska 42 60-354 Poznań e-mail: [email protected]

630

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS OZDI QSPEVLUËX [BXJFSBKDZDI MBLUP[Â 4QPZXBOJF MBLUP[ZQS[F[PTPCZ[KFKOJFUPMFSBODKNPFOFHBUZX OJFXQZXB¾OBQSPDFTZUSBXJFOJBJXDIBOJBOJBPSB[ [BCVS[B¾TUBOPEZXJFOJB%MBUFHPVDIPSZDIOB$' XBOFKFTUXZFMJNJOPXBOJFOJFUPMFSBODKJMBLUP[ZKBLP QPUFODKBMOFK QS[ZD[ZOZ OBTJMBKDFK PCKBXZ [F TUSPOZ QS[FXPEVQPLBSNPXFHP 1PKBXJFOJF TJÂ PCKBXËX OJFUPMFSBODKJ MBLUP[Z OBK D[ÂvDJFK[XJ[BOFKFTU[IJQPMBLUB[KUZQVEPSPTZDI QJFSXPUO

LUËSB TUBOPXJ OPSNÂ GJ[KPMPHJD[O X UFK HSVQJF XJFLPXFK <> +FTU POB FGFLUFN XZDJT[BOJB FLTQSFTKJ MBLUB[Z FO[ZNV LPOJFD[OFHP EP USBXJFOJB JXDIBOJBOJBMBLUP[Z PENPNFOUVSP[T[FS[BOJBEJF UZOJFNPXMÂDJBPQSPEVLUZJOOFOJNMFLPNBULJ$[Â TUPv¾ XZTUÂQPXBOJB IJQPMBLUB[KJ UZQV EPSPTZDI KFTU SËOBX[BMFOPvDJPESFKPOVvXJBUB BUBLFQPDIP E[FOJBFUOJD[OFHP%PUZD[ZOJFNBMXT[ZTULJDINJFT[ LBÉDËXQPVEOJPXPXTDIPEOJFK"[KJJUZMLPNJFT[ LBÉDËX4LBOEZOBXJJ<>81PMTDF XFEVH,XJFUOJB J XTQ IJQPMBLUB[KB UZQV EPSPTZDI XZTUÂQVKF V PL E[JFDJQPNJÂE[ZBSPLJFNZDJB<> (FOFUZD[OF QPEPF [BDIPXBOJB XZTPLJFK BLUZX OPvDJ MBLUB[Z OB QS[FTUS[FOJ DBFHP ZDJB PSB[ KFK BV UPTPNBMOZ EPNJOVKDZ TQPTËC E[JFE[JD[FOJB PELSZUF [PTUBZ X S QS[F[ 4BIJ J XTQ <> 4[D[FHËPXZ NFDIBOJ[NE[JFE[JD[FOJBIJQPMBLUB[KJUZQVEPSPTZDIq QPMJNPSGJ[NHFOVMBLUB[ZXVLBE[JF$5qPQJTBOZ [PTUBEPQJFSPQSBXJFMBUQËyOJFKQS[F[&OBUUBIJXTQ <> 8BSJBOU 5 QPMJNPSGJ[NV HFOV MBLUB[Z X VLBE[JF $5 KFTU EPNJOVKDZ J XBSVOLVKF [BDIPXBOJF XZ TPLJFKBLUZXOPvDJMBLUB[ZOBQS[FTUS[FOJDBFHPZDJB 1PMJNPSGJ[N UFHP HFOV QPKBXJ TJÂ X UPLV FXPMVDKJ PL MBUUFNV6XBBTJÂ F[BDIPXBOJFXZTPLJFKBL UZXOPvDJMBLUB[ZTUBOPXJPDFDIÂBEBQUBDZKO<q> 8 E[JFE[JD[OZDI OJFUPMFSBODKBDI EJTBDIBSZEËX EP KBLJDI [BMJD[BOB KFTU IJQPMBLUB[KB UZQV EPSPTZDI X PESËOJFOJV PE XUËSOZDI OJFUPMFSBODKJ EJTBDIB SZEËX OBKD[ÂvDJFK OJF XZTUÂQVKF VT[LPE[FOJF SCLB T[D[PUFD[LPXFHPKFMJUBDJFOLJFHP8DIPSPCBDIQS[FCJF HBKDZDI[VT[LPE[FOJFNCPOZvMV[PXFKKFMJUBDJFOLJF HP [FX[HMÂEVOBVNJFKTDPXJFOJFMBLUB[ZXT[D[ZUPXFK D[ÂvDJ FOUFSPDZUV CBSE[P D[ÂTUP XZTUÂQVKF [OBD[OF [NOJFKT[FOJF BOBXFU[BOJLBLUZXOPvDJMBLUB[Z4UBO UFO VTUÂQVKF XSB[ [ SFHFOFSBDK CPOZ vMV[PXFK KFMJUB DJFOLJFHP %P DIPSËC X UPLV LUËSZDI NPF EPKv¾ EP VT[LPE[FOJBSCLBT[D[PUFD[LPXFHP [BMJD[BTJÂNJO QS[FXMFL CJFHVOLÂ JOGFLDKF QS[FXPEV QPLBSNPXF HP DFMJBLJÂ OJFEPZXJFOJF CJBLPXF [BLBFOJB QB TPZUBNJ BOFNJÂ [ OJFEPCPSV FMB[B OJFTXPJTUF [B QBMFOJBKFMJU BNFCJP[ÂJTUBOZQPQPEBOJVOFPNZDZOZ <>8QS[ZQBELV$' IJQPUFUZD[OJFNPFXZTUÂQPXB¾ IJQPMBLUB[KB[BSËXOPQJFSXPUOB UZQVEPSPTZDI

KBL J QPTUB¾ XUËSOB 1PEPCJFÉTUXP J OBLBEBOJF TJÂ PCKB XËX PCV KFEOPTUFL DIPSPCPXZDI q $' J OJFUPMFSBODKJ MBLUP[Z XESVHJNQS[ZQBELVXBSVOLJFNKFTUPD[ZXJ vDJF QPEB QSPEVLUËX [BXJFSBKDZDI MBLUP[Â X JMPvDJ

QS[FXZT[BKDFKQP[JPNUPMFSBODKJEBOFKPTPCZ qNPF TQSBXJB¾USVEOPv¾ [BSËXOPQBDKFOUPXJ KBLJMFLBS[P XJ XPLSFvMFOJVQS[ZD[ZOZXZTUÂQVKDZDIPCKBXËX 1JFSXT[F EPOJFTJFOJB P OJFEPCPSBDI BLUZXOPvDJ MBLUB[ZVDIPSZDIOB$'QPKBXJZTJÂXS<> $P[[FUUPJXTQPQJTBMJQS[ZQBEFLDIPQDB XJFLMBUB NJFTJÂDZ

VLUËSFHPTUXJFSE[POPPCOJFOJFBLUZX OPvDJ MBLUB[Z X CJPQUBDJF QPCSBOZN [ KFMJUB DJFOLJF HP 6 QBDKFOUB XZTUÂQPXBP SËXOJF OJFQSBXJEPXP OJTLJF TUÂFOJF HMVLP[Z QP EPVTUOFK QPEBZ MBLUP[Z 4QPZDJF NMFLB QSPXBE[JP EP XZTUQJFOJB EPMFHMJ XPvDJ [F TUSPOZ QS[FXPEV QPLBSNPXFHP 5FO TBN QBDKFOU [PTUB QPOPXOJF QS[FCBEBOZ X SPLV ZDJB QS[F[ "OUPOPXJD[ J XTQ <> 8 CJPQUBDJF CPOZ vMV [PXFK KFMJUB DJFOLJFHP BLUZXOPv¾ MBLUB[Z CZB OBEBM XZCJËSD[P PCOJPOB QSBXJEPXB BLUZXOPv¾ TBDIB SB[ZJNBMUB[ZPSB[CSBLV[NJBOXCPOJFvMV[PXFK $P[FUUP J XTQ X LPOUZOVBDKJ TXPKFHP CBEBOJB PDF OJMJBLUZXOPv¾MBLUB[ZVQBDKFOUËX[$'1PNJNP TUXJFSE[FOJBPCOJPOFKBLUZXOPvDJFO[ZNVXCJPQUB UBDIKFMJUPXZDI VQBDKFOUËXOJFXZTUÂQPXBZLMJOJD[ OFPCKBXZOJFUPMFSBODKJMBLUP[Z ,PMFKOF EBOF EPUZD[DF UPMFSBODKJ MBLUP[Z V QB DKFOUËX [ $' QPDIPE[ [ CBEBÉ (SZCPTLJFHP J XTQ <>"VUPS[Z[BKNPXBMJTJÂT[VLBOJFNOPXZDINFUPE EJBHOPTUZD[OZDI PDFOJBKDZDI TUBO KFMJUB DJFOLJFHP %P JEFOUZGJLBDKJ J PDFOZ BLUZXOPvDJ EJTBDIBSZEB[ XZLPS[ZTUBMJ NFUPEÂ DISPNBUPHSBGJJ CJCVPXFK %P LPOBMJSËXOJFPDFOZTUÂFOJBEJTBDIBSZEËXXZEBMB OZDI[NPD[FN#BEBOJFNPCKÂUPDIPSZDI XvSËE LUËSZDI CZP QBDKFOUËX [ $' [BLSFT XJFLV q MBU 6 TQPvSËEOJDITUXJFSE[POPPCFDOPv¾ MBLUP[ZMVCTBDIBSP[ZXNPD[V XJMPvDJQS[FXZT[B KDFKXBSUPvDJQSBXJEPXF NHNMNPD[V

DP QS[FNBXJBP[BXZTUÂQPXBOJFN[BCVS[FÉJDIUSBXJF OJBJXDIBOJBOJB3PLQËyOJFK+POFTBJXTQ<>PQJ TBMJ QS[ZQBEFL OJFNPXMÂDJB [ QPEFKS[FOJFN $' PSB[ XTQËJTUOJFKD OJFUPMFSBODK MBLUP[Z J TBDIBSP[Z 8 QPXZT[FK QSBDZ OJF EPLPOBOP KFEOBLF PDFOZ BL UZXOPvDJ EJTBDIBSZEB[ X SCLV T[D[PUFD[LPXZN KF MJUB DJFOLJFHP /JF [BPCTFSXPXBOP UBLF XZSByOZDI PCKBXËXQPEPVTUOZNPCDJFOJVMBLUP[$PXJÂDFK VE[JFDLBOJFQPUXJFSE[POPSP[QP[OBOJB$' EXVLSPU OJFV[ZTLVKDQSBXJEPXFXZOJLJQSËCZQPUPXFK ,PMFKOF EBOF P [NJBOBDI BLUZXOPvDJ MBLUB[Z V QBDKFOUËX [ $' QPDIPE[ [ CBEBOJB /PSEJP J XTQ <> LUËSZNPCKÂUPUSËKLÂE[JFDJ6EXËDIQBDKFOUËX XZLB[BOP PCOJPO BLUZXOPv¾ MBLUB[Z TBDIBSB[Z NBMUB[ZPSB[J[PNBMUB[Z6KFEOFHPE[JFDLBEPEBULP XP TUXJFSE[POP SËXOJF [OBD[OF VT[LPE[FOJF CPOZ vMV[PXFKKFMJUBDJFOLJFHP QPSËXOZXBMOF[UZN KBLJF PCTFSXVKF TJÂ V QBDKFOUËX [ DFMJBLJ 1P EPVTUOZN PCDJFOJV MBLUP[ TUXJFSE[POP V OJFHP XZTUÂQPXB OJFCJFHVOLJ8UZNTBNZNSPLV#VGGBUUJJXTQ<> QS[FCBEBMJQBDKFOUËX[$' XXJFLVPENJFTEP MBU

PDFOJBKD UPMFSBODKÂ HMVLP[Z HBMBLUP[Z MBL

Pediatria Polska tom 85, nr 6, listopad–grudzień 2010

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS UP[Z TBDIBSP[Z J NBMUP[Z /JFQSBXJEPXPvDJ TUXJFS E[POPKFEZOJFVNJFTJÂD[OFHPOJFNPXMÂDJB VLUË SFHPXZTUÂQPXBBOJFUPMFSBODKBMBLUP[Z#JPQTKÂKFMJUB DJFOLJFHPXZLPOBOPVQBDKFOUËX OJFTUXJFSE[BKD QBUPMPHJD[OZDI[NJBOXQS[FCBEBOZDICJPQUBUBDI ,PMFKOF CBEBOJB PDFOJBKDF UPMFSBODKÂ MBLUP[Z VQBDKFOUËX[$'QS[FQSPXBE[POF[PTUBZQS[F["OUP OPXJD[JXTQ<>6QBDKFOUËX[$' XXJFLVPE NJFTEPMBU P[OBD[POPBLUZXOPv¾EJTBDIBSZEB[ X UZN MBLUB[Z (SVQÂ LPOUSPMO TUBOPXJP [ESP XZDI PTËC 6 DIPSZDI OB $' TUXJFSE[POP [NOJFK T[FOJF BLUZXOPvDJ MBLUB[Z QS[Z [BDIPXBOJV QSBXJ EPXFKBLUZXOPvDJJOOZDIP[OBD[BOZDIEJTBDIBSZEB[ TBDIBSB[B NBMUB[B TBDIBSB[BJ[PNBMUB[B 6QP[P TUBZDI QBDKFOUËX BLUZXOPv¾ EJTBDIBSZEB[ CZB QPSËXOZXBMOB [F TUXJFSE[PO X HSVQJF LPOUSPMOFK 8 CBEBOJV IJTUPQBUPMPHJD[OZN CPOZ vMV[PXFK KFMJUB DJFOLJFHPOJFPEOPUPXBOP[NJBO6QBDKFOUËX[$' [QSBXJEPXBLUZXOPvDJMBLUB[Z UPMFSBODKBMBLUP[Z PDFOJPOB X EPVTUOZN UFvDJF PCDJFOJB CZB QSBXJ EPXB6QBDKFOUËX[PCOJPOBLUZXOPvDJMBLUB[Z TUXJFSE[POP OBUPNJBTU QBTL LS[ZX TUÂFOJB HMV LP[ZXFLSXJQPEPVTUOZNQPEBOJVSP[UXPSVMBLUP[Z 1JÂDJVQBDKFOUËXUPMFSPXBPQFXOFJMPvDJMBLUP[Z OB UPNJBTU V EXËDI LPOJFD[OB CZB DBLPXJUB FMJNJOB DKBUFHPDVLSV[EJFUZ[QPXPEVXZTUÂQPXBOJBCËMËX CS[VDIB J CJFHVOLJ PSB[ EZTLPNGPSUV KFMJUPXFHP /B QPETUBXJF V[ZTLBOZDI XZOJLËX BVUPS[Z TUXJFSE[JMJ FD[ÂTUPv¾IZQPMBLUB[KJVQBDKFOUËX[$'KFTUXZTP LB+FEOPD[FvOJF[BTVHFSPXBMJ FKFKQS[ZD[ZOBNJB BCZNJF¾QPEPFHFOFUZD[OF (JCCPOTJXTQ<>QPEKÂMJQSËCÂPDFOZ D[ZOJFUP MFSBODKBEJTBDIBSZEËXNPFNJF¾XQZXOBDIBSBLUFS JOBTJMFOJFPCKBXËX[FTUSPOZQS[FXPEVQPLBSNPXFHP V E[JFDJ DIPSZDI OB $' 6 EXËDI TQPvSËE [CBEB OZDI QBDKFOUËX PCTFSXPXBOP PCKBXZ [F TUSPOZ QS[F XPEVQPLBSNPXFHPQPQPEBOJVNJFT[BOJOZTBDIBSP[Z PSB[MBLUP[Z0CZEXPKFDIPS[ZQS[FCZMJXOJFNPXMÂD UXJF[BCJFHSFTFLDKJKFMJUBDJFOLJFHP6KFEOFHPE[JFDLB QPEPVTUOZNPCDJFOJVMBLUP[XZTUQJZLVSD[PXF CËMFCS[VDIBJMVyOFTUPMDF0EOPUPXBOPUBLFTLSËDF OJFD[BTVQBTBVKFMJUPXFHP [EPI %PEBULPXP TUXJFSE[POPPCFDOPv¾EJTBDIBSZEËXXNPD[VJTUPMDV /BMFZ XZSByOJF [B[OBD[Z¾ DP QPELSFvMBMJ KV TBNJ BVUPS[Z F QP SFTFLDKJ KFMJUB DJFOLJFHP HFOFSBMOJF PC TFSXVKFTJÂ[XJÂLT[POD[ÂTUPv¾XZTUÂQPXBOJBOJFUP MFSBODKJMBLUP[Z LUËSBNBDIBSBLUFSXUËSOZ MBUQËyOJFK 7BO#JFSWMJFUJXTQ<>PDFOJMJBL UZXOPv¾ EJTBDIBSZEB[ X CJPQUBUBDI KFMJUB DJFOLJFHP VQBDKFOUËX[$'(SVQÂLPOUSPMOTUBOPXJP QBDKFOUËXQS[ZKÂUZDIX UZNTBNZND[BTJF[QPXPEV EPUZDID[BTOJF[EJBHOP[PXBOZDIDIPSËCQS[FXPEVQP LBSNPXFHPMVC[BCVS[FÉTUBOVPEZXJFOJB8HSVQJF LPOUSPMOFK XDFMVVOJLOJÂDJBQS[ZQBELËXXUËSOFKOJF UPMFSBODKJMBLUP[Z EPBOBMJ[ZXD[POPXZD[OJFCJPQ UBUZ CF[ DFDI VT[LPE[FOJB CPOZ vMV[PXFK KFMJUB DJFO

LJFHP4UXJFSE[POP FBLUZXOPv¾MBLUB[ZVQBDKFOUËX [$' XPESËOJFOJVPEBLUZXOPvDJNBMUB[ZJTBDIBSB [Z CZB[OBD[DPNOJFKT[B+BLPXZKBvOJFOJFQPEBOP FXQS[ZQBELVFOUFSPQBUJJ PSËOZNQPEPV D[ÂTUP TUXJFSE[BTJÂPCOJFOJFBLUZXOPvDJMBLUB[Z +BLKVXTQPNOJBOPXD[FvOJFK CJBLP$'53TUB OPXJ LBOB EMB BOJPOV DIMPSLPXFHP J UZN TBNZN [XJ[BOFKFTU[TFLSFDKXPEZ6XBBTJÂ FVIFUF SP[ZHPU XBEMJXFHP BMMFMV HFOV $'53 LPNËSLJ CPOZ vMV[PXFK KFMJUB DJFOLJFHP T aNOJFK TLPOOFo EP XZ E[JFMBOJB KPOV $M B DP [B UZN JE[JF XPEZ ;PTUBP UPXZLB[BOFXNPEFMV[XJFS[ÂDZN KFEOBL[KBXJTLB UFHPOJFQPUXJFSE[POPVMVE[J<>#JFHVOLBQPTJBEB QPUFODKBMOF DFDIZ QP[ZUZXOFHP D[ZOOJLB TFMFLDZK OFHPEMBOPTJDJFMJXBEMJXFHPBMMFMVHFOV$'53 IFUF SP[ZHPU$'53 4UEXQS[FT[PvDJ[BTVHFSPXBOP F XZTPLB D[ÂTUPv¾ $' NPHBCZ CZ¾ LPOTFLXFODK NOJFKT[FHP OBTJMFOJB CJFHVOLJ X QS[FCJFHV DIPMFSZ V OPTJDJFMJ HFOV $'53 +FEOBLF SP[QS[FTUS[FOJFOJF UFKDIPSPCZOJFPHSBOJD[BPTJÂKFEZOJFEP&VSPQZ LUË SFKMVEOPv¾OBKD[ÂvDJFKKFTUOPTJDJFMBNJNVUBDKJHFOV $'53$JFLBXUFPSJÂ D[DQPKBXJFOJFTJÂQPMJNPS GJ[NVHFOVMBLUB[ZPSB[PCFDOD[ÂTUPv¾KFHPXZTUÂ QPXBOJB [ SP[QPXT[FDIOJFOJFN NVUBDKJ HFOV $'53 XZTVOÂMJXSPLV.PEJBOPJXTQ;BTVHFSPXBMJ FD[ZOOJLJFNTFMFLDZKOZNNPHPCZ¾TQPZDJFNMF LB,VMUVSBNMFD[BSTUXB BDP[BUZNJE[JFPCFDOPv¾ NMFLBXEJFDJFD[PXJFLB UBLFQPPLSFTJFSP[T[FS[B OJBEJFUZOJFNPXMÂDJBPQSPEVLUZJOOFOJNMFLPNBU LJ SP[XJOÂBTJÂOBUFSFOJF&VSPQZ(FPHSBGJD[OFSP[ NJFT[D[FOJFXZTPLJFKLVMUVSZNMFD[BSTUXBQP[PTUBKF X[HPE[JF[XZTPLD[ÂTUPvDJXZTUÂQPXBOJBNVUBDKJ HFOV $'53 1PTUVMPXBOP F E[JÂLJ QPTJBEBOJV KFE OFHP XBEMJXFHP BMMFMV IFUFSP[ZHPUZ $'53 CZZ CBSE[JFKPEQPSOFOBCJFHVOLÂXZXPBOQPEBMBL UP[Z [BXBSUFK X NMFLV J KFHP QS[FUXPSBDI ;KBXJTLP [XJÂLT[POFKUPMFSBODKJMBLUP[ZVPTËC$'53 NJBP QPTJBEB¾JTUPUOF[OBD[FOJFQS[FEQPKBXJFOJFNTJÂQP MJNPSGJ[NVHFOVMBLUB[ZXVLBE[JF$5 LUËSFHP XBSJBOU5[XJ[BOZKFTU[[BDIPXBOJFNXZTPLJFKBL UZXOPvDJMBLUB[ZOBQS[FTUS[FOJDBFHPZDJB;BQP XZT[IJQPUF[QS[FNBXJBXZTUÂQPXBOJFEPEBUOJFK LPSFMBDKJQPNJÂE[ZD[ÂTUPvDJXZTUÂQPXBOJBNVUBDKJ õ'HFOV$'53BXBSJBOUFN5QPMJNPSGJ[NVHFOV MBLUB[ZXQPT[D[FHËMOZDIQPQVMBDKBDI&VSPQZ<>

Podsumowanie )JQPMBLUB[KB PSB[ OJFUPMFSBODKB MBLUP[Z V DIPSZDI OB NVLPXJTDZEP[Â XZEBK TJÂ JTUPUOZN QSPCMFNFN LMJOJD[OZN %P DIXJMJ PCFDOFK OJF PLSFvMPOP KFEOP [OBD[OJF D[ÂTUPvDJ XZTUÂQPXBOJB IJQPMBLUB[KJ PSB[ OJFUPMFSBODKJ MBLUP[Z X $' X QPSËXOBOJV [ QPQVMB DKPTËC[ESPXZDI/JFVMFHBKFEOBLXUQMJXPvDJ F PCKBXZHBTUSPFOUFSPMPHJD[OF[XJ[BOF[$'NPHOB LBEB¾ TJÂ OB PCKBXZ OJFUPMFSBODKJ MBLUP[Z DP NPF

Pediatria Polska tom 85, nr 6, listopad–grudzień 2010

631

632

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS VUSVEOJB¾ KFK SP[QP[OBOJF #SBL XQSPXBE[FOJB TUP TPXOZDIE[JBBÉUFSBQFVUZD[OZDINPFQSPXBE[J¾EP QPHPST[FOJBTUBOV[ESPXJBQBDKFOUËXPSB[PCOJFOJB KBLPvDJ JDI ZDJB 1SPXBE[POF EPUZDID[BT CBEBOJB EPUZD[DF XZTUÂQPXBOJB IJQPMBLUB[KJ X $' PCFKNP XBZXZTFMFLDKPOPXBOZDIQBDKFOUËX XUZNQPSFTFL DKJKFMJUBDJFOLJFHP[QPXPEVOJFESPOPvDJ$PXJÂDFK CBSE[P D[ÂTUP PDFOJBOP D[OJF OJFNPXMÂUB E[JFDJ NPET[FPSB[TUBST[ZDIQBDKFOUËX DPPHSBOJD[BNP MJXPv¾XOJPTLPXBOJBDPEPUZQVOJFUPMFSBODKJMBLUP[Z IJQPMBLUB[KBQJFSXPUOBD[ZXUËSOB /BMFZQBNJÂUB¾ FNMFLPJQSPEVLUZNMFD[OFTUB OPXJEPCSFySËEPCJBLBPSB[OBKMFQT[FySËEPBUXP QS[ZTXBKBMOFHPXBQOJB NBLSPTLBEOJLBLPOJFD[OFHP EP QSBXJEPXFHP SP[XPKV J X[SBTUBOJB 0HSBOJD[FOJF QPEBZNMFLBJQSPEVLUËXNMFD[OZDIXJTUPUOZTQPTËC [NOJFKT[BQPEBXBQOJB DPNPFNJF¾JTUPUOF[OBD[F OJF [XBT[D[BVUZDIQBDKFOUËX$[ÂTUFXZTUÂQPXBOJF PCOJFOJBHÂTUPvDJNJOFSBMOFKLPvDJVDIPSZDIOB$' PQJTBOF[PTUBPQPELPOJFDMBU<>JTUBOPXJJTUPU OZQSPCMFNXUFKQPQVMBDKJ<q>8ZEBKFTJÂ FQS[Z TUPTPXBOFKPCFDOJFTVQMFNFOUBDKJFO[ZNBUZD[OFKUSB XJFOJFJXDIBOJBOJFCJBFLNMFLBQPXJOOPCZ¾FGFL UZXOJFKT[FOJCJBFLNJÂTB

#VTUBNBOUF$(FOPNJDTDBOTGPSTFMFDUJWFTXFFQTVTJOH 4/1EBUB(FOPNF3FTq 5JTILPGG4" 3FFE'" 3BODJBSP" 7PJHIU#' #BCCJUU$$ 4J MWFSNBO+4JJO$POWFSHFOUBEBQUBUJPOPGIVNBOMBDUBTFQFS TJTUFODFJO"GSJDBBOE&VSPQF/BU(FOFUq *OHSBN$+ .VMDBSF$" *UBO: 5IPNBT.( 4XBMMPX%. -BDUPTFEJHFTUJPOBOEUIFFWPMVUJPOBSZHFOFUJDTPGMBDUBTF QFSTJTUFODF)VN(FOFUq 1SBZ846OEFSTUBOEJOHBOE.BOBHJOH-BDUPTF*OUPMFSBO DF641IBSNq $P[[FUUP'+*OUFTUJOBMMBDUBTFEFGJDJFODZJOBQBUJFOUXJUI DZTUJDGJCSPTJT3FQPSUPGBDBTFXJUIFO[ZNFBTTBZ1FEJB USJDTq "OUPOPXJD[* 3FEEZ7 ,IBX,5 4IXBDINBO)-BDUBTF EFGJDJFODZJOQBUJFOUTXJUIDZTUJDGJCSPTJT1FEJBUSJDT q (SZCPTLJ+% UIBZFS83+3 (BCSJFMTPO*8 4QJSP).%J TBDDIBSJEVSJBJOHBTUSPJOUFTUJOBMEJTFBTF(BTUSPFOUFSPMP HZq +POFT 3) %JTBDDIBSJEF JOUPMFSBODF BOE NVDPWJTDJEPTJT -BODFUq /PSEJP 4 -BNFEJDB (. #FSJP " 7JHOPMP - %JTBDDIBSJ EBTF BDUJWJUJFT PG EVPEFOBM NVDPTB JO DIJMESFO /PSNBM TVCKFDUT DPFMJBD %*4&"4& NBMOVUSJUJPO DZTUJD GJCSPTJT PG QBODSFBT PUIFS DISPOJD FOUFSPQBUIJFT "OO 1BFEJBUS

Piśmiennictwo

q

)FOESJDLT ,. %VHHBO $ .BOVBM PG 1FEJBUSJD /VUSJUJPO UI&E)BNJMUPO

#VGGBUUJ( (BSPGBMP& .BTUFMMB(*OUFTUJOBMBCTPSQUJPOPG TVHBSTJONVDPWJTDJEPTJT'SBDBTUPSPq

.JMBOPXTLJ " 4BOET % /PXBLPXTLB " J JO 0DFOB LMJ OJD[OBE[JFDJ[NVLPXJTDZEP[SP[QP[OBOXXZOJLVCB EBOJBQS[FTJFXPXFHPOPXPSPELËXXMBUBDIJ 1FE1PMq

(JCCPOT*4%JTBDDIBSJEFTBOEDZTUJDGJCSPTJTPGUIFQBO DSFBT"SDI%JT$IJMEq 7BO #JFSWMJFU 4 &HHFSNPOU & $BSDIPO ) 7FFSFNBO ( %FCPFDL ,4NBMM JOUFTUJOBM CSVTI CPSEFS FO[ZNFT JO DZ

XXXHFOFUTJDLLJETPODBDGUSBQQ

TUJDGJCSPTJT"DUB(BTUSPFOUFSPM#FMHq

#PCBEJMMB+- .BDFL.+S 'JOF+1 'BSSFMM1.$ZTUJDGJCSP

)ÎHFOBVFS $ 4BOUB "OB $" 1PSUFS +- .JMMBSE . (FM

TJTBXPSMEXJEFBOBMZTJTPG$'53NVUBUJPOTDPSSFMBUJPO

GBOE" 3PTFOCMBUU3- 1SFTUJEHF$# 'PSEUSBO+4"DUJWF

XJUIJODJEFODFEBUBBOEBQQMJDBUJPOUPTDSFFOJOH)VN.V

JOUFTUJOBM DIMPSJEF TFDSFUJPO JO IVNBO DBSSJFST PG DZTUJD

UBUq

GJCSPTJT NVUBUJPOT BO FWBMVBUJPO PG UIF IZQPUIFTJT UIBU

8)0

IFUFSP[ZHPUFT IBWF TVCOPSNBM BDUJWF JOUFTUJOBM DIMPSJEF

(SB[JBOP(- #BCCJOJ- #BUUJTUJOJ4 -B[[BSJ3 1F[[JMMJ3 'BFDBM FMBTUBTF JO DIJMESFO XJUI DZTUJD GJCSPTJT &VSP + 1FEJBUSq

TFDSFUJPO"N+)VN(FOFUq .PEJBOP( $JNJOFMMJ#. 1JHOBUUJ1'$ZTUJDGJCSPTJTBOE MBDUBTFQFSTJTUFODFBQPTTJCMFDPSSFMBUJPO&VS+)VN(F

,SFUTDINFS/.FNPSJBMMFDUVSFMBDUPTFBOEMBDUPTFqBIJ TUPSJDBMQFSTQFDUJWF(BTUSPFOUFSPMPHZq 7FTB5) .BSUFBV1 ,PSQFMB3-BDUPTFJOUPMFSBODF+"N $PMM/VUS 4VQQM 4q4

OFUq .JTDIMFS &) $IFTOFZ + $IFTOFZ 38 .B[FTT 3# %F NJOFSBMJTBUJPOJODZTUJDGJCSPTJTEFUFDUFECZEJSFDUQIPUPO BCTPSQUJPNFUSZ"N+%JT$IJMEq

,XJFDJFÉ+ 4[BELPXTLJ- 4[PTUBL8 BCLB" ,BSD[FX

#BSPODFMMJ(* %F-VDB' .BHB[[V( "SSJHP5 4GFSMB[[BT

TLB, ,BTOFS+)JQPMBLUB[KBVE[JFDJT[LPMOZDI[UFSFOV

$ $BUFOB$ FUBM#POFEFNJOFSBMJTBUJPOJODZTUJDGJCSPTJT

NJBTUB;BCS[B1FEJBUSJB8TQËD[FTOB(BTUSPFOUFSPMPHJB

FWJEFODFPGJNCBMBODFCFUXFFOCPOFGPSNBUJPOBOEEFHSB

)FQBUPMPHJBJZXJFOJF%[JFDLBq

EBUJPO1FEJBUS3FTq

4BIJ5 *TPLPTLJ. +VTTJMB+ -BVOJBMB, 1ZÎS¼M¼,3F

#SFODLNBOO$ 1BQBJPBOOPV" 'SFJUBH" )FOOFTTFZ3

DFTTJWF JOIFSJUBODF PG BEVMUUZQF MBDUPTF NBMBCTPSQUJPO

)BOTFO4 *PBOOJEJT( 8FCCFS$ "EBDIJ+0TUFPQPSPTJT

-BODFUq

JO $BOBEJBO BEVMU DZTUJD GJCSPTJT QBUJFOUT B EFTDSJQUJWF

&OBUUBI/4 4BIJ5 4BWJMBIUJ& 5FSXJMMJHFS+% 1FMUPOFO - +¼SWFM¼ * *EFOUJGJDBUJPO PG B WBSJBOU BTTPDJBUFE XJUI BEVMUUZQFIZQPMBDUBTJB/BU(FOFUq

TUVEZ#.$.VTDVMPTLFMFU%JTPSE $BMEFJSB3+ 'POTFDB7. (PNFT+VOJPS4$ $IBWFT$3 1SFWBMFODF PG CPOF NJOFSBM EJTFBTF BNPOH BEPMFTDFOUT

/JFMTFO 3 8JMMJBNTPO 4 ,JN : )VCJT[ .+ $MBSL "(

XJUIDZTUJDGJCSPTJT+1FEJBUS 3JP+ q

Pediatria Polska tom 85, nr 6, listopad–grudzień 2010

Nietolerancja laktozy w mukowiscydozie

Nietolerancja laktozy w mukowiscydozie

Recommend Documents