Sprawozdanie z działalność Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi w kadencji 2012–2014

Sprawozdanie z działalność Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi w kadencji 2012–2014

polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 3 (2014) 261–264 Dostępne online www.sciencedirect.com ScienceDirect journal homepage: www.elsevier.com/locat...

245KB Sizes 0 Downloads 70 Views

polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 3 (2014) 261–264

Dostępne online www.sciencedirect.com

ScienceDirect journal homepage: www.elsevier.com/locate/ppotor

Sprawozdanie/Meeting report

Sprawozdanie z działalność Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi w kadencji 2012–2014

Walne Zebranie Delegatów w Gdańsku (5.09.2012 r.) powołało Zarząd Główny i komisje Towarzystwa w składach: Zarząd Główny Przewodniczący – Czesław Stankiewicz Przewodniczący elekt – Henryk Kaźmierczak Skarbnik – Wioletta Pietruszewska Członkowie – Elżbieta Hassmann-Poznańska Ewa Osuch-Wójcikiewicz Małgorzata Wierzbicka Janusz Klatka Jacek Składzień Sekretarz – Bogusław Mikaszewski Główna Komisja Rewizyjna Wojciech Domka Wiesław Konopka Grzegorz Mazur Józef Mierzwiński Bogdan Rydzewski Komisja ds. członków honorowych Magdalena Józefowicz-Korczyńska Alina Morawiec-Sztandera Waldemar Narożny Paweł Stręk Bożena Wiskirska-Woźnica Komisja ds. nagrody im. Jana Miodońskiego Anna Sekula Bożena Skotnicka Jerzy Wójtowicz Zarząd Główny spotykał się na dziewięciu zebraniach (18.10.2012, 1.02.2013, 15.03.2013, 19.09.2013, 5.12.2013, 7.02.2014, 20.03.2014, 15.05.2014, 3.09.2014). W zebraniach uczestniczyli zaproszeni goście: mec. Witold Preiss, redaktorzy naczelni czasopism Towarzystwa – Dariusz Jurkiewicz oraz Kazimierz Niemczyk, a także przewodniczący Rady Kierowników Uniwersyteckich Klinik Otolaryngologicznych –

Witold Szyfter, a ponadto Ewa Jaworowska (Oddział zachodniopomorski PTORL), Małgorzata Kwiatkowska – księgowa oraz członkowie ustępującego ZG kadencji 2010–2012. Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi liczy 2991 członków zwyczajnych i 98 członków honorowych oraz 5 wspierających. W okresie 2012–2014 zmarło 19 członków. Towarzystwo posiada 14 oddziałów terenowych i 6 sekcji naukowych. Zatrudnia księgową, p. Małgorzatę Kwiatkowską, której wynagrodzenie wypłacane jest raz w miesiącu. Stałym współpracownikiem Zarządu do marca 2014 r. był mecenas Witold Preiss. Po jego rezygnacji nawiązano współpracę z mec. Jackiem Marczakiem. Redakcją strony internetowej Towarzystwa zajmował się Michał Karlik. Zarząd Główny zajmował się następującymi sprawami 1. Realizacja uchwały Walnego Zebrania Delegatów o kompleksowej nowelizacji statutu Towarzystwa. Po zapoznaniu się z zapisami statutu i po dyskusji w gronie członków ZG uznano, że obowiązujący statut zawiera wiele nieścisłości oraz braków, w związku z czym zaproszono do współpracy mecenasa Witolda Preissa, który przygotował projekt nowego statutu. Projekt ten – po wycofaniu się mec. Preissa z dalszej współpracy – został zredagowany przez mec. Michała Jackowskiego z uwzględnieniem uwag mec. Kingi Załęckiej-Kościukiewicz i mec. Anny Składzień. Zarząd Główny trzykrotnie (16.12.2013, 22.04.2014 i 28.07.2014) zwracał się do członków Towarzystwa o przysyłanie propozycji zmian w statucie. Otrzymano jedną uwagę dotyczącą paragrafu stanowiącego o członkach honorowych. Innych propozycji nie było. Uchwałą z dnia 15 maja 2014 r. Zarząd Główny przyjął projekt nowego statutu i postanowił przedstawić go pod głosowanie jako całość Delegatom na Walne Zebranie w Bydgoszczy. Główne zmiany w projekcie nowego statutu (w porównaniu z obowiązującym) to:

262

polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 3 (2014) 261–264

– przywołanie ustawy ,,Prawo o Stowarzyszeniach’’, na zapisach której oparto się, tworząc niniejszy projekt – doprecyzowanie spraw członkostwa w Towarzystwie (w tym zasad przyjmowania i wykluczania członka z Towarzystwa oraz uściślenie procedury przyznawania członkostwa honorowego) – sprecyzowanie spraw członków wspierających – wyłączenie ze statutu zasad przyznawania nagrody im. Prof. Jana Miodońskiego (regulamin jej przyznawania będzie dostępny w Zarządzie Głównym) – sprecyzowanie pojęcia organów Towarzystwa, oddziałów terenowych oraz sekcji naukowych – uporządkowanie sprawy delegatów na Walne Zebranie Delegatów PTORL: proponuje się, aby w Walnym Zebraniu uczestniczyli wyłącznie delegaci wybrani w oddziałach terenowych i członkowie honorowi z głosem stanowiącym oraz członkowie ustępującego Zarządu Głównego i Głównej Komisji Rewizyjnej, a także zaproszeni goście z głosem doradczym. W związku z tym członkowie władz sekcji naukowych nie są delegatami na Walne Zebranie. Zwracamy uwagę, że wyboru delegata na Walne Zebranie Towarzystwa dokonuje się wyłącznie spośród członków oddziału, którzy nie zalegają z opłacaniem składki członkowskiej; niezaleganie z opłatą składki członkowskiej oznacza, że członek ubiegający się o wybór na delegata na Walne Zebranie opłacił składkę członkowską za rok, w którym wybór ma miejsce – w projekcie nowego statutu nie ma zapisu (jak poprzednio) stanowiącego o zwolnieniu rencistów i emerytów z obowiązku wnoszenia składki członkowskiej – doprecyzowano zasady tworzenia i działania oddziałów terenowych oraz sekcji naukowych Towarzystwa; po przyjęciu przez Walne Zebranie projektu statutu nowo powołany Zarząd Główny opracuje regulaminy zebrań sprawozdawczo-wyborczych oddziałów i sekcji; nakłada się obowiązek prowadzenia ewidencji członków oddziału terenowego jak i sekcji naukowej; proponuje się, aby wszystkie komisje Towarzystwa (ds. członków honorowych, ds. nagrody im. Miodońskiego i Główna Komisja Rewizyjna) liczyły 3 członków, spośród których wybrany będzie przewodniczący; proponuje się, aby zarząd oddziału terenowego liczył 5 członków (dotychczas od 5 do 8), tak jak to ma miejsce w zarządzie sekcji naukowej; komisje rewizyjne oddziałów i sekcji będą liczyć – tak jak Główna Komisja Rewizyjna – trzech członków. 2. Przygotowania do Walnego Zebrania Delegatów w Bydgoszczy. ZG przyjął zaproponowany przez mec. Jackowskiego regulamin Walnego Zebrania. Na jego podstawie przyjęto porządek Walnego Zebrania. Podjęto decyzję, aby głosowania na Walnym Zebraniu przeprowadzić drogą elektroniczną. Przyjęto również regulamin Nagrody im. Prof. Jana Miodońskiego; zapisy tegoż regulaminu zostały wyłączone ze statutu. Na stronie internetowej Towarzystwa zamieszczano informacje o trybie wyboru delegatów w oddziałach terenowych. 3. Przygotowania do 46. Zjazdu PTORL w Bydgoszczy. Na zebraniu w dniu 18.10.2012 Henryk Kaźmierczak przedstawił propozycje tematów 46. Zjazdu PTPRL w Bydgoszczy

4.

5.

6.

7.

w 2014 r. Zarząd Główny tematy zaaprobował. Na każdym zebraniu ZG Henryk Kaźmierczak składał bieżące informacje na temat przebiegu przygotowań do Zjazdu. Członkowie ZG bez zastrzeżeń oceniali stan przygotowań oraz decyzję organizatora Zjazdu o zmianie jego terminu z czerwca 2014 r. na wrzesień 2014 r. (z przyczyn niezależnych od organizatora). Konferencje naukowe PTORL: 45. Zjazd PTORL – wrzesień 2013 Gdańsk, 18. Dni Otolaryngologii Dziecięcej – maj 2013 Łódź, 8. Konferencja Sekcji Audiologicznej i Foniatrycznej – czerwiec 2013 Łódź, 15. Sympozjum Onkologia w Otolaryngologii – wrzesień 2013, Łódź, 4. Międzynarodowa Konferencja Sekcji Otologii i Neurotologii – listopad 2013 Warszawa, II Zjazd Szkoleniowy PTORL – marzec 2014 Kazimierz Dln., Konferencje Sekcji Rynologii i Chirurgii Plastycznej Twarzy – grudzień 2012 i grudzień 2013 Warszawa. Uczestnictwo członków PTORL w ponad 20 konferencjach zagranicznych, w tym w 20. Kongresie IFOS w Seulu, 2013 i 10. Kongresie ELS w Antalyi, 2014. Członkowie PTORL objęli kierownictwo klinik uniwersyteckich: Wioletta Pietruszewska (Łódź), Jarosław Markowski (Katowice), Lidia Zawadzka-Głos (Warszawa). Zmiana wydawcy czasopism Towarzystwa: ,,Otolaryngologii Polskiej’’ i ,,Polskiego Przegladu Otolaryngologicznego’’. W dniu 19 września 2013 r. na zebraniu ZG z udziałem Dariusza Jurkiewicza, Kazimierza Niemczyka oraz Witolda Szyftera powstała propozycja (K. Niemczyk) zmiany wydawcy czasopism Towarzystwa. Uzasadnieniem tej decyzji jest niezadowalająca aktywność dotychczasowego wydawcy Elsevier Urban & Partner w zakresie uzyskania przez ,,Otolaryngologię Polską’’ miejsca na liście czasopism indeksowanych. W związku z powyższymi zastrzeżeniami oraz zastrzeżeniami co do warunków finansowania czasopism odbyło się w listopadzie 2013 r. spotkanie D. Jurkiewicza, C. Stankiewicza i K. Niemczyka z zarządem Elsevier, na którym wydawca nie przedstawił wiarygodnych pomysłów na temat możliwości przyznania IF przede wszystkim ,,Otolaryngologii Polskiej’’, a w przyszłości ,,Polskiemu Przeglądowi Otolaryngologicznemu’’, jak również nie przedstawił sposobów na obniżenie kosztów wydawania czasopism. W dalszym procedowaniu w tej sprawie Kazimierz Niemczyk wstępnie zaproponował jedną z firm wydawniczych, której oferta spotkała się z zainteresowaniem członków ZG. Na wniosek przewodniczącego ZG postanowiono jednak ogłosić na stronie internetowej Towarzystwa konkurs na wydawanie czasopism Towarzystwa. Do konkursu zgłosiły się: Termedia, Elsevier, Index Copernicus oraz Medipage. Zarząd Główny po rozmowach z przedstawicielami Elsevier, Termedii i Index Copernicus (oferta firmy Medipage została wykluczona ze względu na jej lakoniczność) wybrał na zebraniu w dniu 15.05.2014 r. ofertę firmy Index Copernicus. Przewodniczący ZG upoważnił Dariusza Jurkiewicza i Kazimierza Niemczyka do dalszych rozmów z nowym wydawcą, a przede wszystkim do uczestnictwa w przygotowaniu umowy o współpracy. Umowa taka – zaproponowana przez Index Copernicus, po zaopiniowaniu przez mec. Kingę Załęcką-Kościukiewicz i mec. Jacka Marczaka – została podpisana w dniu 15 lipca 2014 r.

polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 3 (2014) 261–264

8. Podręcznik Otolaryngologia kliniczna. Zarząd Główny nadzorował przygotowanie dwutomowego podręcznika zawierającego wszystkie zagadnienia współczesnej otorynolaryngologii. Decyzję o wydaniu podręcznika podjął Zarząd Główny Towarzystwa poprzedniej kadencji. Komitet redakcyjny zaprosił wówczas liczne grono autorów, powierzając im przygotowanie poszczególnych rozdziałów. Do chwili obecnej wydano (wiosna 2014 r.) I tom podręcznika; wydawcą jest wydawnictwo Medipage z Warszawy. Zakończenie prac nad II tomem podręcznika przewidywane jest na jesień 2014 r. 9. Członkostwo honorowe. Do Zarządu Głównego wpłynęły cztery wnioski o nadanie godności członka honorowego PTORL. Wnioski zostały przekazane Komisji ds. Członków Honorowych, która zaopiniowała i przedstawiła Zarządowi Głównemu kandydatury. Jeden z wniosków został przez ZG odesłany do wnioskodawcy (Sekcja Foniatrii) i po uzupełnieniu danych na temat kandydata przyjęty. Zarząd Główny – po zapoznaniu się z opinią komisji – przyznał godność członka honorowego naszego Towarzystwa następującym osobom: Elżbieta Reroń (wnioskował Oddział Małopolski, nadanie 19.11.2013), Tomasz Durko (wnioskował Oddział Łódzki, nadanie 20.03.2014), Jacek Kozakiewicz (wnioskował Oddział Śląsko-Opolski, nadanie 5.12.2013) i Antoinette am Zehnhoff-Dinnesen (wnioskowała Sekcja Foniatrii, nadanie 20.03.2014). 10. Nagroda im. Prof. Jana Miodońskiego. Wpłynęła jedna praca. Na podstawie opinii komisji ds. nagrody im. Prof. J. Miodońskiego nagrodę przyznano pani Izabeli Olejniczak z Łodzi za pracę pt. Polimorfizm genów metaloproteinaz MMP1 i MMP2 oraz ich tkankowych inhibitorów TIMP1 i TIMP2 w ocenie ryzyka zachorowania i przebiegu klinicznego raka krtani. 11. Członkowie wspierający w kadencji 2012–2014 to firmy: Abott, Medicus, Pierre Fabre, Qpharma oraz Tactica. Na wniosek firmy Abott powołano panel ekspertów ds. leczenia zawrotów głowy w składzie: Henryk Kaźmierczak, Waldemar Narożny, Kazimierz Niemczyk, Katarzyna Pawlak-Osińska, Magdalena Józefowicz-Korczyńska, Katarzyna Pierchała. Na wniosek firmy Tactica zamieszczono na stronie internetowej Towarzystwa opracowane przez Elżbietę Hassmann-Poznańską zalecenia dotyczące leczenia zapalenia ucha zewnętrznego. Członkowie ZG ustalili, że członkowie wspierający mogą wyłącznie informować o swoim członkostwie bez możliwości informowania np. o rekomendacjach Towarzystwa dla ich produktów. Ta sprawa znalazła się w zapisach projektu nowego statutu. 12. Zjazd szkoleniowy Towarzystwa. Zarząd Główny podjął decyzję o nawiązaniu współpracy z prof. D. Jurkiewiczem, organizatorem kolejnej Szkoły Otolaryngologii. W wyniku dyskusji postanowiono, aby zjazd szkoleniowy Towarzystwa połączyć z Szkołą Otolaryngologii poprzez patronat Towarzystwa oraz współudział w przygotowaniu programu naukowego tych konferencji. Motywacją tej decyzji była potrzeba ograniczenia spotkań szkoleniowych o podobnym charakterze. III Szkoła Otolaryngologii i II Zjazd Szkoleniowy PTORL odbyły się wiosną 2014 r. w Kazimierzu Dolnym. 13. Sekcje naukowe Towarzystwa. Aktualnie mamy siedem sekcji naukowych. Janusz Klatka dokonał przeglądu

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

263

składów osobowych zarządów sekcji – znalazły się one na stronie internetowej Towarzystwa. Sprawy powoływania i działalności sekcji naukowych znalazły się w postaci szczegółowych zapisów w projekcie nowego statutu. W kadencji 2012–2014 odbyły się konferencje naukowe Sekcji Otolaryngologii Dziecięcej, Sekcji Otologii i Neurotologii, Sekcji Onkologicznej, Sekcji Rynologii i Chirurgii Plastycznej Twarzy (2 razy), Sekcji Audiologii oraz Sekcji Foniatrii. Sprawa Sekcji Onkologicznej. Do Zarządu Głównego wpłynęło w dn. 18.10.2013 r. pismo z Kancelarii Adwokackiej Krzysztofa Zagórskiego z Poznania, w którym zwrócono się do ZG – na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez siedmiu członków Towarzystwa – z wnioskiem o zawieszenie wybranego w dniu 19 września 2013 r. w Łodzi zarządu Sekcji Onkologicznej, motywując ten wniosek nieprawidłowościami mającymi miejsce podczas zebrania sprawozdawczo-wyborczego Sekcji Onkologicznej. Zarząd Główny po zapoznaniu się z treścią wniosku zwrócił się o pomoc prawną do mecenasa W. Preissa, mecenasa M. Jackowskiego oraz mecenas K. Załęckiej-Kościukiewicz. Na podstawie opinii prawników przygotowano odpowiedź oddalającą wniosek p. Zagórskiego. O omawianej sprawie informowana była na bieżąco Główna Komisja Rewizyjna. Sprawa Sekcji Rynologii i Chirurgii Plastycznej Twarzy. Przewodniczący ZG interweniował w sprawie nieprawidłowości w wyborze zarządu tej Sekcji (nieprawidłowa liczba członków zarządu). Wobec wycofania się jednej z osób z zarządu – w porozumieniu z Główną Komisją Rewizyjną – odstąpiono od organizowania ponownych wyborów zarządu Sekcji. W mijającej kadencji Zarząd Główny doprowadził do uregulowania zaległości w opłacaniu składek członkowskich naszego Towarzystwa w IFOS oraz EUMS. Uregulował również bieżące zobowiązania Sekcji Foniatrycznej wobec Europejskiej Unii Foniatrii. ZG wydelegował Ewę Osuch-Wójcikiewicz do reprezentowania PTORL na zjeździe IFOS w Seulu w czerwcu 2013 r. Zarząd Główny podjął decyzję o pokryciu kosztów uczestnictwa przedstawiciela Towarzystwa w obradach EUMS. Członkowie Zarządu wyrazili opinię, że udział przedstawicieli Towarzystwa w pracach tej organizacji jest konieczny. W związku z tym zaaprobowali potrzebę pokrycia kosztów w przyszłości. Przedstawicielami Towarzystwa w pracach EUMS byli Stanisław Bień i Kazimierz Niemczyk. Przedstawiciel Zarządu Głównego (Ewa Osuch-Wójcikiewicz) uczestniczył w wstępnej fazie przygotowania Programu Wczesnej Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi. Członkowie Zarządu Głównego wraz z Krajową Izbą Diagnostyki Laboratoryjnej opracowali rekomendacje dotyczące diagnostyki wirusów brodawczaka ludzkiego w profilaktyce i leczeniu chorób jamy ustnej, gardła i krtani jako Stanowisko ekspertów PTORL i KIDL. Zarząd Główny – na wniosek prezydenta Polskiego Towarzystwa Alergologicznego prof. B. Samolińskiego – udzielił rekomendacji dla wytycznych dotyczących postępowania w ostrym zapaleniu zatok dla lekarzy rodzinnych. Ukończony został proces patentowy godła Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy

264

polski przeglĄd otorynolaryngologiczny 3 (2014) 261–264

i Szyi. ZG nie wyraził zgody na tzw. ochronę patentową godła proponowaną przez różne firmy ze względu na wysokie koszty takiej procedury (ponad 3000 zł). Zarząd Główny udzielał zgody na korzystanie z logotypu Towarzystwa organizatorom konferencji naukowych, którym patronowało Towarzystwo, a także nowemu wydawcy, Index Copernicus. 22. Przewodniczący Zarządu Głównego wymieniał korespondencję z firmami i instytucjami, m.in. z Ministrem Zdrowia (w sprawie zaangażowania PTORL w sprawach onkologii głowy i szyi), z Wiceministrem Zdrowia (w sprawie propozycji umiejętności w specjalizacjach medycznych), dyrektorem Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (w sprawie przebiegu egzaminu specjalizacyjnego), z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego (w sprawie punktacji ministerialnej ,,Otolaryngologii Polskiej’’), z przewodniczącymi sekcji naukowych Towarzystwa, z przedstawicielami wydawnictw stających do konkursu na wydawanie czasopism Towarzystwa. 23. Zarząd Główny uchwałą z dnia 5 grudnia 2013 r. postanowił rekomendować Delegatom na Walne Zebranie PTORL ośrodek szczeciński i prof. Ewę Jaworowską jako organizatorów kolejnego, 47. Zjazdu naszego Towarzystwa w 2016 r. 24. Sprawozdanie finansowe Zarządu Głównego z obrotów i sald za lata 2012–2014. Saldo początkowe obecnej kadencji Zarządu Głównego PTORL wynosiło 210 000,00 zł w tym: rachunek bieżący – 142 000,00 zł; lokata – 68 000,00 zł Saldo końcowe wynosi 218 810,00 zł: rachunek bieżący – 93 000,00 zł; lokata – 70 000,00 PLN; (per saldo: wpływy z Elsevier – 46 000,00 zł; wpłata członka wspierającego Tactica: 7 500,00 zł; składka oddziału Świętokrzyskiego za 2014 r.: 2310,00 zł; kasa podręczna 66,00 zł). a) Zarząd Główny PTORL swoją działalność finansową w okresie sprawozdawczym opierał głównie na składkach członkowskich Towarzystwa oraz wpłatach członków wspierających. b) Po raz pierwszy od czasu powstania PTORL założono księgi rachunkowe oraz uporządkowano sprawozdawczość finansowo-podatkową względem Urzędu Skarbowego. Sporządzono i złożono w Urzędzie sprawozdania finansowe za lata 2006–2012 oraz sporządzono i przesłano do podpisu przez cały zarząd sprawozdanie finansowe za 2013 rok. Złożono do Urzędu zeznania podatkowe CIT 8 za te lata. c) Pozyskano nowego członka wspierającego (firma Tactica Pharmaceuticals) oraz kontynuowano współpracę z dotychczasowymi członkami. d) Spłacono zaległości w opłatach członkowskich i uregulowano bieżące składki w UEMS (Union Européenne des Médecins Spécialistes; European Union of Medical Specialists) (7 624,50 zł; 1760 euro); oraz w IFOS (3182,89 zł)

e) Podjęto, po raz pierwszy w historii działalności Towarzystwa, uchwałę o zatwierdzeniu narastającego zysku. Składki członkowskie:

Opłaty i składki członkowskie: Oddział Białostocki (Podlaski) Oddział Bydgoski (Kujawsko-Pomorski) Oddział Wrocławski (Dolnośląski) Oddział Gdański (Pomorski) Oddział Kielecki (Świętokrzyski) Oddział Krakowski (Małopolski) Oddział Lubelski Oddział Łódzki Oddział Olsztyński (Warmińsko-Mazurski) Oddział Poznański (Wielkopolski) Oddział Rzeszowski (Podkarpacki)

Oddział Szczeciński (Zachodniopomorski) Oddział Śląsko-Opolski (Katowicki) Oddział Warszawski (Mazowiecki)

2013

2014

razem

35 662,00

46 982,00

82 644,00

3050,00

. . ..

2765,00

2905,00

5337,00

3780,00

3365,00

4782,50

1225,00

2310,00

1720,00

1050,00

3535,00 3395,00 1995,00

2870,00 3710,00 2100,00

4970,00

4865,00

..

..

5170,00 (w tym 2475,00 za rok 2013 3815,00

4305,00

2765,00

..

5635,00 (w tym 1435,00 za rok 2013

Przewodniczący Zarządu Głównego PTORL Prof. dr hab. n. med. Czesław Stankiewicz* Katedra i Klinika Otolaryngologii GUMed, Gdańsk, Polska *Adres do korespondencji: Klinika ORL ul. Dębinki 7, 80-211 Gdańsk, Polska Adres email: [email protected] Otrzymano: 04.10.2014 Zaakceptowano: 08.10.2014 Dostępne online: 04.11.2014 http://dx.doi.org/10.1016/j.ppotor.2014.10.011 2084-5308/