Zespół Costello jako przykład rzadkich zaburzeń funkcji szlaku sygnalnego Ras-MAPK: obraz kliniczny i diagnostyka molekularna choroby

Zespół Costello jako przykład rzadkich zaburzeń funkcji szlaku sygnalnego Ras-MAPK: obraz kliniczny i diagnostyka molekularna choroby

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE 19 Zespół Costello jako przykład rzadkich zaburzeń funkcji szlaku sygnalnego Ras-MAPK: obraz kliniczny i diagnos...
Download PDF
476KB Sizes 0 Downloads 10 Views
Report

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE

19

Zespół Costello jako przykład rzadkich zaburzeń funkcji szlaku sygnalnego Ras-MAPK: obraz kliniczny i diagnostyka molekularna choroby Costello syndrome as an example of rare disorders associated with the dysfunction of the Ras-MAPK signalling pathway: clinical and molecular diagnostics of the disease Magdalena Pelc, Elżbieta Ciara, Małgorzata Krajewska-Walasek STRESZCZENIE Zespół Costello (CS) jest niezwykle rzadkim zespołem mnogich wad wrodzonych, charakteryzującym się specyficzną dysmorfią twarzy, luźną skórą, zaburzeniami w odżywianiu i słabym rozwojem, wrodzoną wadą serca, niepełnosprawnością intelektualną oraz podwyższonym ryzykiem zapadalności na nowotwory. Dotychczasowe badania dowiodły, że za objawy kliniczne CS odpowiedzialne są powstające de novo mutacje punktowe w protoonkogenie HRAS, skutkujące podwyższoną aktywnością szlaku kinaz białkowych aktywowanych mitogenami za pośrednictwem białek Ras (Ras-MAPK). W niniejszej pracy zaprezentowano wyniki badań klinicznych i molekularnych polskich pacjentów z CS na tle ogólnoświatowych obserwacji. W populacji polskiej zespół Costello potwierdzono u pięciu niespokrewnionych pacjentów w wieku od 7. miesiąca życia do 17 lat. Analiza molekularna genu HRAS ujawniła u nich obecność heterozygotycznych mutacji: c.34G>A (p.Gly12Ser) u dwóch chorych oraz c.35G>C (p.Gly12Ala) u pozostałych trzech. Analiza DNA rodziców czworga pacjentów potwierdziła sporadyczny charakter (de novo) występowania mutacji. Badana grupa charakteryzowała się stosunkowo homogennym fenotypem klinicznym, bez znaczących odstępstw od klasycznych objawów choroby. Najistotniejszą różnicą był brak występowania zmian nowotworowych wśród naszych pacjentów, który najprawdopodobniej jest wynikiem ich młodego wieku. Nieoczekiwanie, w badanej grupie zidentyfikowaliśmy również przypadek współwystępowania zespołu Costello z zespołem Turnera. Prowadzone badania pozwoliły nam na wstępne scharakteryzowanie podłoża molekularnego zespołu Costello u polskich pacjentów. Uzyskane wyniki wskazują, że zidentyfikowane patogenne zmiany w genie HRAS są typowymi mutacjami odpowiedzialnymi za przypadki CS na świecie i potwierdzają, że analiza molekularna genu HRAS stanowi przydatny i wiarygodny test diagnostyczny dla pacjentów z podejrzeniem zespołu Costello. Słowa kluczowe: zespół Costello, HRAS , szlak Ras-MAPK, brodawczaki, kardiomiopatia przerostowa, niepełnosprawność intelektualna, nowotwory

ABSTRACT Costello syndrome (CS) is a rare congenital disorder with multiple anomalies including characteristic dysmorphic craniofacial features, short stature, failure to thrive, developmental delay, skin anomalies, cardiac and musculoskeletal defects and an increased risk of malignancy. It has been demonstrated that de novo missense mutations in the protooncogene HRAS resulting in increased activation of Ras-MAPK pathway cause Costello syndrome. This paper presents the results of clinical and molecular analysis of Polish CS patients in relation to the worldwide observations. We introduce a group of five unrelated Polish patients aged from 7 months to 17 years with clinical diagnosis of CS. Mutation analysis of HRAS gene revealed heterozygous missense substitutions affecting amino acid 12 of the protein product: c.34G>A (p.G12S) in two and c.35G>C (p.G12A) in three patients. Analysis of the available parental DNA confirmed the mutations as de novo in four cases. The evaluated group represented relatively homogenous Costello phenotype with no significant differences from the classic symptoms of the disease. The most important distinction was the lack of occurrence of malignancies among our patients, which probably results from their young age. Interestingly, in one study case the coexistence of Turner and Costello syndrome was observed. Our results deliver the first important information on the molecular basis of Costello syndrome in Polish population. They indicate that the identified missense mutations in HRAS are known substitutions responsible for CS cases worldwide and confirm that the molecular analysis of HRAS provides a reliable diagnostic test for Polish patients clinically diagnosed with Costello syndrome. Key words: Costello syndrome, HRAS , Ras-MAPK pathway, papillomata, cardiomyopathy, mental retardation, malignancy

P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

Pediatr Pol 2012; 87(1): 19–32 © 2012 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 18.10.2011 Zaakceptowano do druku/Accepted: 10.11.2011 Zakład Genetyki Medycznej, Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka (IPCZD) Kierownik: prof. dr hab. n. med. Małgorzata Krajewska-Walasek Wkład pracy autorów/ Authors contribution: M. Pelc – zasadniczy wkład w koncepcję i projekt pracy, zebranie danych, przygotowanie wyników badań do analizy, analizę i interpretację danych, E. Ciara – krytyczne recenzowanie artykułu pod kątem istotnej zawartości intelektualnej oraz akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania, M. Krajewska-Walasek – wyodrębnienie chorych z zespołem Costello oraz krytyczne recenzowanie artykułu pod kątem istotnej zawartości intelektualnej i akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania. Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Mgr Magdalena Pelc Zakład Genetyki Medycznej IPCZD Al. Dzieci Polskich 20 04-730 Warszawa Tel. 22 815 72 63 e-mail: [email protected] Badania były finansowane z funduszy projektu MNiSW nr PB 0056/B/ P01/2008/35 oraz z projektu statutowego IPCZD nr 190/08.

20

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE

Rys historyczny ;FTQˋ $PTUFMMP $4 $PTUFMMP TZOESPNF 0.*.   [PTUB‹ QP SB[ QJFSXT[Z [BPCTFSXPXBOZ XSPLV BOBTUÂQOJFTDIBSBLUFSZ[PXBOZXSPLV QS[F[OPXP[FMBOE[LJFHPQFEJBUSÂ+BDLB$PTUFM MP LUËSZPQJTB‹EXPKFOJFTQPLSFXOJPOZDIE[JFDJ[QP EPCOZNGFOPUZQFN OBLUËSZTL‹BEB‹TJÂOJTLJX[SPTU  OJFQF‹OPTQSBXOPv¾JOUFMFLUVBMOB /*

T[PSTULJFSZTZ UXBS[Z LSÂDPOFX‹PTZJCSPEBXD[BLJXPLˋOPTB;B TVHFSPXB‹POPELSZDJFOPXFHP[FTQP‹VDIPSPCPXFHP POJF[OBOZNQPE‹P—V<>8SPLVEXËDIJOOZDI CBEBD[Z< >QPUXJFSE[J‹PPESÂCOPv¾OPXFKKFEOPTU LJ DIPSPCPXFK  LUËS‘ OBTUÂQOJF #PSPDIPXJU[ J XTQ <>PQJTBMJKBLP[FTQˋNOPHJDIXBEXSPE[POZDI[/* J[NJBOBNJUXBS[PXPTLËSOPT[LJFMFUPXZNJ $4 UP CBSE[P S[BELB DIPSPCB HFOFUZD[OB  LUË SFK D[ÂTUPv¾ XZTUÂQPXBOJB T[BDVKF TJÂ OB PLP‹P    VSPE[FÉ  DIP¾ EPL‹BEOB XBSUPv¾ OJF KFTU[OBOB0CFDOJFOBvXJFDJF—ZKFQSBXEPQPEPCOJF PLP‹PqQBDKFOUËX[UZN[FTQP‹FN 8SPLV"PLJJXTQ<>[JEFOUZGJLPXBMJQPE ‹P—F NPMFLVMBSOF [FTQP‹V $PTUFMMP QPQS[F[ TFLXFO DKPOPXBOJFSFHJPOËXLPEVK‘DZDIHFOËX[HSVQZ3"4 V  QBDKFOUËX [ PCKBXBNJ $4 6  CBEBOZDI XZ LSZMJIFUFSP[ZHPUZD[OFNVUBDKFXHFOJF)3"4 TUBOP XJ‘DZNH‹ËXOZSFHVMBUPSUSBOTEVLDKJTZHOB‹VXT[MB LV LJOB[ CJB‹LPXZDI BLUZXPXBOZDI NJUPHFOBNJ [B QPvSFEOJDUXFNCJB‹FL3BT 3BT."1, 8SPLV LPMFKOZNEXËN[FTQP‹PNCBEBXD[ZN< >VEB‹PTJÂ [JEFOUZGJLPXB¾ QBUPHFOOF NVUBDKF X HFOJF )3"4  PEQPXJFE[JBMOF[BPCKBXZ[FTQP‹V$PTUFMMP.JNPJ— PTUBUOJPQPKBXJ‹ZTJÂEPOJFTJFOJBPVE[JBMFEXËDIJO OZDIHFOËX #3"'J,3"4 XFUJPMPHJJUFKDIPSPCZ<  > KFEOBLOJF[PTUB‹PUPKFEOP[OBD[OJFQPUXJFSE[POF 1PXUËSOBPDFOBLMJOJD[OBQBDKFOUËX[NVUBDK‘XHF OJF #3"' QP[XPMJ‹B OB SP[QP[OBOJF V OJDI [FTQP ‹VTFSDPXPUXBS[PXPTLËSOFHP $BSEJPGBDJPDVUBOFPVT TZOESPNF$'$4 < > 0HËMOPvXJBUPXFCBEBOJBQS[ZQBELËX[FTQP‹V$P TUFMMPXZLB[B‹Z —FE[JFE[JD[ZTJÂPOXTQPTËCBVUPTP NBMOZEPNJOVK‘DZ [QF‹O‘QFOFUSBDK‘HFOVJEPUZD[Z XSËXOZNTUPQOJVPCVQ‹DJ<q >1POBEUPQBDKFODJ [$4OJFT‘[EPMOJEPQPTJBEBOJBQPUPNTUXB.VUBDKF HFOV)3"4QPXTUBK‘EFOPWP OBDPXTLB[VKFBOBMJ[B %/"QS[FQSPXBE[POBVPLP‹PqSPE[JDËXE[JF DJ [ $4 <    > 6EPLVNFOUPXBOP [BMFEXJF KFEFO QS[ZQBEFL NP[BJLPXBUPvDJ HFSNJOBMOFK V SPE[JDB USBOTNJTKBNVUBDKJQ(MZ4FS[PKDBOBTZOB <>8 USBLDJFCBEBÉOBE[FTQP‹FN$PTUFMMP[BPCTFSXPXBOP [OBD[‘D‘LPSFMBDKÂQPNJÂE[ZQPEXZ—T[POZNXJFLJFN PKDB _MBU BXZTUÂQPXBOJFN[FTQP‹V$4VE[JFDLB hSFEOJ XJFL PKDËX QBDKFOUËX EPULOJÂUZDI [FTQP‹FN $PTUFMMPPT[BDPXBOPOBPLP‹PMBU<>8[XJ‘[LV [ PELSZDJFN UFK [BMF—OPvDJ  +PIOTPO J XTQ <> [B TVHFSPXBMJ PKDPXTLJF QPDIPE[FOJF NVUBDKJ X HFOJF )3"4 NJNPJ—VEPLVNFOUPXBOPSËXOJF—EXBQS[Z

QBELJ XZTUÂQPXBOJB NVUBDKJ OB DISPNPTPNJF NBU D[ZOZN  <> ;BTVHFSPXBOP UBL—F  —F NVUBDKF UZQV [NJBOZTFOTV QPXPEVK‘DFDJ‘H‹‘BLUZXBDKÂQSPEVL UVCJB‹LPXFHP)3"4 QPXTUBK‘XNÂTLJDILPNËSLBDI HFSNJOBMOZDI  QPOJFXB— QPED[BT JOUFOTZXOZDI QP E[JB‹ËXNJUPUZD[OZDIOBTUÂQVKFXOJDIOBHSPNBE[F OJFTJÂC‹ÂEËXSFQMJLBDZKOZDI%/" ;FTQˋ $PTUFMMP DIBSBLUFSZ[VKF TJÂ TQFDZGJD[OZN GFOPUZQFN  OB LUËSZ TL‹BEBK‘ TJÂ NJO HSVCF SZTZ UXBS[Z  OJTLJ X[SPTU  OBENJBS TLËSZ OB E‹POJBDI JTUPQBDIPSB[H‹ÂCPLJFCSV[EZOBJDIXFXOÂUS[OZDI QPXJFS[DIOJBDI BQPXB—OFQSPCMFNZ[PE—ZXJBOJFN QPXPEVK‘OJFEPCËSNBTZDJB‹BJX[SPTUV< >4UB ‹ZNJPCKBXBNJT‘SËXOJF—PCOJ—POFOBQJÂDJFNJÂvOJP XF XJPULPv¾XJÂ[BE‹PXBPSB[PQËyOJPOZSP[XËKQTZ DIPSVDIPXZ J OJFQF‹OPTQSBXOPv¾ JOUFMFLUVBMOB <> 8 D[BTJF DJ‘—Z D[ÂTUP TUXJFSE[BOF KFTU XJFMPXPE[JF  QP QPSPE[JF OBUPNJBTU NBLSPTPNJB PSB[ IJQPHMJLF NJB<>1PXB—OZNPCKBXFN V‹BUXJBK‘DZNEJBHOP TUZLÂ[FTQP‹V T‘D[ÂTUPXZTUÂQVK‘DFXBEZTFSDB EP LUËSZDI OBKD[ÂvDJFK [BMJD[B TJÂ [X—FOJF [BTUBXLPXF UÂUOJDZQ‹VDOFK XBEZQS[FHSËETFSDB LBSEJPNJPQBUJÂ QS[FSPTUPX‘PSB[BSZUNJÂJOBEDJvOJFOJF<> 1POBEUP X $4 XZTUÂQVKF QPEXZ—T[POF  PLP‹P qSZ[ZLP[BQBEBMOPvDJOBOPXPUXPSZ< > ;BTBEOJD[P[FTQˋNP—OBSP[QP[OB¾KV—QPED[BT—Z DJBQ‹PEPXFHP OBKD[ÂvDJFKKFEOBLKFTUPOEJBHOP[PXB OZVNB‹ZDIE[JFDJ BTQFLUSVNPCKBXËXSP[XJKBTJÂ XSB[[XJFLJFNQBDKFOUB XËXD[BTNJOQPKBXJBK‘TJÂ DFDIZQS[FEXD[FTOFHPTUBS[FOJB 0CKBXZLMJOJD[OF[FTQP‹V$PTUFMMP ;FTQˋ $PTUFMMP OBMF—Z EP HSVQZ DIPSËC EZTNPSGJD[ OZDI P CBSE[P DIBSBLUFSZTUZD[OZN XZHM‘E[JF UXB S[Z DIPSFHP 3ZD B J BqC

 OB LUËSZ TL‹BEBK‘ TJÂ SFMBUZXOJF EV—B H‹PXB  XZTPLJF D[P‹P  [X—FOJF EXVTLSPOJPXF  TLPvOPEPMOJF VTUBXJPOF T[QBSZ QP XJFLPXF  [NBST[D[LJ OBL‘UOF PSB[ OJTLP PTBE[POF  [SPUPXBOFEPUZ‹VNB‹—PXJOZVT[OF[HSVCZNPCS‘C LJFN J OJFLJFEZ PETUBK‘DZNJ Q‹BULBNJ VT[OZNJ /PT QBDKFOUËXKFTULSËULJ HS[CJFUOJTLJ BOBTBEBT[FSPLB ;XZLMF PCTFSXVKF TJÂ IJQFSUFMPSZ[N  D[BTFN XZTUÂ QVK‘XBEZX[SPLV UBLJFKBL[F[ LSËULPX[SPD[OPv¾  OBEX[SPD[OPv¾  BTUZHNBUZ[N MVC PD[PQM‘T %Pv¾ DIBSBLUFSZTUZD[OF T‘ EV—F VTUB P QF‹OZDI  HSVCZDI XBSHBDI EV—ZKÂ[ZLJQF‹OFQPMJD[LJ(‹PTQBDKFOUËX KFTU [B[XZD[BK OJTLJ J DISPQPXBUZ .BK‘ POJ OBKD[Â vDJFKS[BELJF DJFOLJF QSPTUFMVCLSÂDPOFX‹PTZPSB[ QSBXJE‹PXFCSXJJS[ÂTZ< > /JF[XZLMFDIBSBLUFSZTUZD[OBKFTUTLËSBQBDKFOUËX [$4 3ZDCJFqG 6E[JFDJXZTUÂQVKFTJMOBIJQFS QJHNFOUBDKBTLËSZ NPH‘QPKBXJB¾TJÂSËXOJF—QMBNZ DBGFBVMBJU 3ZDD ;BVXB—BMOZKFTUOBENJBSTLËSZ XD[ÂvDJHS[CJFUPXFKE‹POJJTUËQPSB[H‹ÂCPLJFCSV[EZ OB E‹POJBDI J TUPQBDI ;NJBOZ UF T‘ OB UZMF TQFDZ GJD[OF  —F TUBOPXJ‘ KFEFO [ QJFSXT[ZDI XTLByOJLËX P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE QPNPDOZDI X QPTUBXJFOJV SP[QP[OBOJB LMJOJD[OFHP UFKDIPSPCZ8SB[[XJFLJFNVQBDKFOUËXQPKBXJBK‘TJÂ CSPEBXD[BLJXPLˋVTU OPTBJPECZUV 3ZDBJE  0CTFSXVKFTJÂUBL—FIJQFSLFSBUP[ÂE‹POJJTUËQ 8PLSFTJFOPXPSPELPXZNJOJFNPXMÂDZNXZTUÂ QVK‘QPXB—OFQSPCMFNZXPE—ZXJBOJV0EVSPE[FOJB PCTFSXVKF TJÂ [BIBNPXBOJF X[SBTUBOJB PSB[ OJF EPCËS NBTZ DJB‹B  V XJÂLT[PvDJ XZTUÂQVKF OJFEPCËS IPSNPOV X[SPTUV 1BDKFODJ NBK‘ [BCVS[FOJB NPUP SZLJ VL‹BEV QPLBSNPXFHP  D[ÂTUP XZTUÂQVKF V OJDI SFGMVLT—P‹‘ELPXPQS[F‹ZLPXZ TL‹POOPv¾EP[BDI‹Z vOJ¾ XZNJPUZJ[BQBSDJB3[BE[JFKPCTFSXVKFTJÂQP XJÂLT[FOJFvMFE[JPOZMVCX‘USPCZ ;BCVS[FOJBLBSEJPMPHJD[OFXZTUÂQVK‘VPLP‹P DIPSZDI[[FTQP‹FN$PTUFMMP<>/BKD[ÂvDJFKPCTFSXVKF TJÂKFVOJFNPXM‘UMVCNB‹ZDIE[JFDJ NPH‘TJÂKFEOBL QPKBXJ¾XLB—EZNXJFLV6QBDKFOUËXXZTUÂQVKF LBSEJPNJPQBUJB QS[FSPTUPXB   BSZUNJB  PL  UBDIZLBSEJB QS[FETJPOLPXB  B V PL  [X—FOJF [BTUBXLJUÂUOJDZQ‹VDOFK<>8OJFLUËSZDIQS[ZQBE LBDI LBSESJPNJPQBUJB QS[FSPTUPXB QPKBXJBK‘DB TJÂ X OJFNPXMÂDUXJF NP—F QS[FCJFHB¾ PTUSP J QSPXBE[J¾ EPQS[FEXD[FTOFKvNJFSDJ OBKD[ÂvDJFKKFEOBLOJFXZ LB[VKFQSPHSFTKJJKFKQS[FCJFHQP[PTUBKFTUBCJMOZ %PLPMFKOZDIEPMFHMJXPvDJOBMF—‘[NJBOZXVL‹B E[JFLPTUOPTUBXPXZN XvSËELUËSZDINP—OBXZS˗ OJ¾ Q‹FUXJTUPv¾ T[ZJ  EFGPSNBDKF LMBULJ QJFSTJPXFK  HSVCF vDJÂHOB "DIJMMFTB  PHSBOJD[FOJF SVDIPNPvDJ X TUBXBDI ‹PLDJPXZDI  ‹PLDJPXF VTUBXJFOJF E‹POJ [F [HJÂDJFN OBEHBSTULB  OBENJFSO‘ SVDIPNPv¾ X NB ‹ZDITUBXBDI T[FSPLJFQBMJD[LJEBMT[F BUBL—FLJGP[  TLPMJP[ÂPSB[PTUFPQFOJÂMVCPTUFPQPSP[ÂVEPSPT‹ZDI QBDKFOUËX ; XJFLJFN vDJÂHOB "DIJMMFTB T[UZXOJFK‘  QPKBXJBK‘TJÂ[HSVCJB‹F[SPHPXBDFOJBTLËSZJQB[OPLDJ PSB[TJMOZ[BQBDIDJB‹B%PTUS[FHBTJÂUBL—FBOPNBMJF [ÂCËX  X UZN EFGFLUZ T[LMJXB <> $FDI‘ OJF[XZLMF DIBSBLUFSZTUZD[O‘EMB$4KFTUXZTUÂQPXBOJFCSPEBX D[BLËX QBQJMMPNBUB

 LUËSF QPKBXJBK‘ TJÂ XF XD[F TOZNE[JFDJÉTUXJF OJFPCFDOFVOPXPSPELËX  /JFNBMXFXT[ZTULJDIQS[ZQBELBDI[FTQP‹PXJ$P TUFMMPUPXBS[ZT[‘PCKBXZOFVSPMPHJD[OFPSB[PQËyOJP OZ SP[XËK QTZDIPSVDIPXZ  TLVULVK‘DZ USVEOPvDJBNJ X OBVDF OJFQF‹OPTQSBXOPv¾ JOUFMFLUVBMOB PE GPSN MFLLJDIEPDJ—LJDI XQS[ZQBELËXSP[XËKJOUF MFLUVBMOZKFTUOBEPMOFKHSBOJDZOPSNZ <>1POBEUP XZTUÂQVKFPCOJ—POFOBQJÂDJFNJÂvOJPXF QPT[FS[FOJF LPNËS NË[HV  XPEPH‹PXJF  [BOJL Q‹BUËX D[P‹PXZDI  NBMGPSNBDKB "SOPMEB J $IJBSJFHP PSB[ [BCVS[FOJB NJFMJOJ[BDKJ K‘EFS QPETUBXZ J JTUPUZ CJB‹FK NË[HV 6 PLP‹P  DIPSZDI PCTFSXVKF TJÂ [NJBOZ X &&(  XUZNVqXZTUÂQVK‘OBQBEZQBEBD[LPXF<  > ;FX[HMÂEVOB[BBOHB—PXBOJFHFOV)3"4XQS[F LB[ZXBOJF TZHOB‹V OB T[MBLV 3BT."1,  NVUB DKF X QPXZ—T[ZN HFOJF QSPXBE[‘ EP EP—ZXPUOJP [XJÂLT[POFHPSZ[ZLBXZTUÂQPXBOJBOPXPUXPSËX<> P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

21

a b

Ryc. 1. Typowe cechy dysmorfii twarzy oraz specyficzny wygląd dłoni u sześcioletniego pacjenta z zespołem Costello (pacjent nr 19972PJ w tabeli II) Fig. 1. The typical dysmorphic facial features and a distinctive appearance of the hands in a 6-year-old boy-patient (patient no. 19972PJ in table II).

a

b c

d

e

f

Ryc. 2. Przypadek współwystępowania zespołów Turnera i Costello u siedemnastoletniej polskiej dziewczynki (pacjent nr 16917GJ w tabeli II). Zwracają uwagę typowe dla zespołu Costello szorstkie rysy twarzy, brodawczaki wokół nosa i płatka usznego oraz charakterystyczne dłonie z luźną i pomarszczoną skórą Fig. 2. A case of co-occurence of Turner and Costello syndromes in a 17-year-old girl-patient (patient no. 16917GJ in table II). Typical for CS coarse facial features, the papillomata around the nose and the ear lobe and characteristic hands with loose, redundant and wrinkled skin are to be noted.

6 N‹PET[ZDI E[JFDJ XJÂLT[Pv¾ QS[ZQBELËX TUBOPXJ NJÂTBL QS‘—LPXBOPLPNËSLPXZ SIBCEPNZPTBSDPNB  J OFSXJBL [BSPELPXZ OFVSPCMBTUPNB

 V TUBST[ZDI E[JFDJ OBTUPMBULËXJN‹PEZDIEPSPT‹ZDISBLQÂDIFS[B NPD[PXFHP< > "MHPSZUNQPTUÂQPXBOJBEJBHOPTUZD[OFHP LMJOJD[ OFHPJNPMFLVMBSOFHP OBS˗OZDIFUBQBDISP[XP KVQBDKFOUB[[FTQP‹FN$PTUFMMP 8EJBHOPTUZDF[FTQP‹ËXEZTNPSGJD[OZDIVNJFKÂUOPv¾ BOBMJ[ZDFDI GFOPUZQPXZDIKFTU QJFSXT[ZN J QPETUB XPXZN FUBQFN X VTUBMFOJV XTUÂQOFHP SP[QP[OBOJB J [BQMBOPXBOJV QPTUÂQPXBOJB EJBHOPTUZD[OFHP  LUË SF VNP—MJXJ KFHP PTUBUFD[O‘ XFSZGJLBDKÂ 5BLJF QP TUÂQPXBOJF KFTU TLVUFD[OF X [OBD[OFK HSVQJF PLP‹P q  QBDKFOUËX [ [FTQP‹FN $PTUFMMP +FEOBL [VXBHJOBXZTUÂQVK‘DFQPEPCJFÉTUXPLMJOJD[OFEPJO

22

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE OZDI[FTQP‹ËX [X‹BT[D[B[FTQP‹VTFSDPXPUXBS[PXP TLËSOFHP $'$40.*. PSB[[FTQP‹V/PPOBO /40.*.

JTUOJFK‘USVEOPvDJXEJBHOPTUZDF S˗OJDPXFK DPTQSBXJB —FPLP‹PQS[ZQBELËXOJF NBXZKBvOJPOFKFUJPQBUPHFOF[Z4[D[FHËMOFUSVEOPvDJ XZTUÂQVK‘ X S˗OJDPXBOJV $4 V OJFNPXM‘U J CBSE[P NB‹ZDIE[JFDJ QPOJFXB—OBXD[FTOZDIFUBQBDI—ZDJB GFOPUZQDIPSPCZKFTUT‹BCPXJEPD[OZ%PQJFSPVTUBS T[ZDI E[JFDJ [BDIPE[J QF‹OB FLTQSFTKB PCKBXËX LMJ OJD[OZDI  LUËSF TUBK‘ TJÂ CBSE[JFK DIBSBLUFSZTUZD[OF JVNP—MJXJBK‘PES˗OJFOJFHPPEJOOZDI[FTQP‹ËX;F X[HMÂEVOB[BMF—O‘PEXJFLVIFUFSPHFOOPv¾LMJOJD[ O‘ PQSBDPXBOP TDIFNBU QPTUÂQPXBOJB EJBHOPTUZD[ OFHPOBS˗OZDIFUBQBDISP[XPKVQBDKFOUB[[FTQP‹FN $PTUFMMP< > 8PLSFTJFQSFOBUBMOZN XCBEBOJVVMUSBTPOPHSB GJD[OZNVQBDKFOUËXD[ÂTUPTUXJFSE[BOFKFTUXJFMPXP E[JF 

[XJÂLT[POBQS[F[JFSOPv¾GB‹EVLBSLPXF HP ‹PLDJPXFVTUBXJFOJFE‹POJ[F[HJÂDJFNOBEHBSTULB  LSËULJFLPvDJSBNJFOOFJVEPXFPSB[D[ÂTUPTLVSD[<    > 1‹ËE KFTU D[ÂTUP OJFEPUMFOJPOZ J BLDKB QPSP EPXB [XZLMF LPÉD[Z TJÂ DFTBSTLJN DJÂDJFN +FEOBL  [FX[HMÂEVOBXZTUÂQPXBOJFQPEPCOFHPGFOPUZQVQ‹P EPXFHP X JOOZDI [FTQP‹BDI VXBSVOLPXBOZDI HFOF UZD[OJF  QPTUBXJFOJF KFEOP[OBD[OFK EJBHOP[Z X UZN PLSFTJFOJFKFTUNP—MJXF 1PQPSPE[JF EPS— PCTFSXVKFTJÂ[XJÂLT[PO‘ NBTÂDJB‹B [B[XZD[BKDFOUZMB 0CKBXNBLSPTP NJJ KFTU KFEOBL QP[PSOZ J TQPXPEPXBOZ PCFDOPvDJ‘ NBTZXOFHPPCS[ÂLV1PVTU‘QJFOJVPCS[ÂLVOBTUÂQVKF T[ZCLBVUSBUBNBTZDJB‹B QPH‹ÂCJPOBEPEBULPXPQP XB—OZNJQSPCMFNBNJ[LBSNJFOJFNXPLSFTJFOPXP SPELPXPOJFNPXMÂDZN0COJ—POFOBQJÂDJFNJÂvOJPXF TUBOPXJ TUB‹Z PCKBX V OPXPSPELËX [ $4 1POBEUP XZTUÂQVKF V OJDI IJQPHMJLFNJB +V— X UZN PLSFTJF NP—OB[BPCTFSXPXB¾DIBSBLUFSZTUZD[OFEMB[FTQP‹V XZTPLJF D[P‹P  LSËUL‘ SZOJFOLÂ OPTPX‘  [NBST[D[LJ OBL‘UOF HSVCFJXZEBUOFVTUB MVyO‘JQPNBST[D[P O‘TLËSÂ[H‹ÂCPLJNQPCSV[EPXBOJFN ‹PLDJPXFVTUB XJFOJFE‹POJ[F[HJÂDJFNOBEHBSTULBPSB[XOÂUSPTUXP VDI‹PQDËX 6OJFNPXM‘UJE[JFDJEPMBUOBEBMXZTUÂQVK‘QSP CMFNZ[LBSNJFOJFN [D[ZNXJ‘—FTJÂOJFEPCËSNBTZ DJB‹B J X[SPTUV QS[Z QSBXJE‹PXZN PCXPE[JF H‹PXZ $[ÂTUP QPKBXJB TJÂ [X—FOJF [BTUBXLJ UÂUOJDZ Q‹VD OFKPSB[VUS[ZNVKFTJÂIJQPUPOJB LUËSBXOBKDJ—T[FK GPSNJF NP—F QS[FCJFHB¾ QPE QPTUBDJ‘ NJPQBUJJ <> ;B[XZD[BK PCTFSXVKF TJÂ SËXOJF— PQËyOJFOJF X SP[ XPKV GJ[ZD[OZN  ESB—MJXPv¾ J QSPCMFNZ PLVMJTUZD[OF PD[PQM‘T  1PNJÂE[Z  J  S — E[JFDJ T‘ [OBD[OJF PQËyOJPOF X SP[XPKV  B JDI UXBS[ OBCJFSB DIBSBLUF SZTUZD[OZDI  T[PSTULJDI DFDI  VXZEBUOJB TJÂ MVyOB  SP[DJ‘HMJXB TLËSB J H‹ÂCPLJF [NBST[D[LJ OB E‹POJBDI J TUPQBDI  QPOBEUP XZTUÂQVKF OBENJFSOB SVDIPNPv¾ XTUBXBDIPSB[PQBEBOJFQPXJFLJ [F[1PKBXJBK‘TJÂ QS[FQVLMJOZ  LBSEJPNJPQBUJB QS[FSPTUPXB J BSZUNJB

H‹ËXOJFUBDIZLBSEJBQS[FETJPOLPXB /BMF—Z[XSËDJ¾ VXBHÂOBNP—MJXPv¾XZTUÂQPXBOJB[‹PvMJXZDIOPXP UXPSËX %[JFDJ [ $4 [BD[ZOBK‘ QS[ZKNPXB¾ QPLBSNZ EPVTUOJFEPQJFSPXXJFLVqMBU8UZNPLSFTJFOB TUÂQVKFVOJDISËXOJF—SP[XËKNPXZ 6 TUBST[ZDI E[JFDJ PCTFSXVKF TJÂ OJTLJ X[SPTU J TQPXPMOJPOZ SP[SPTU LPvDJ <>  [XJ‘[BOZ [ PCOJ—P OZN QP[JPNFN MVC DB‹LPXJUZN CSBLJFN IPSNPOV X[SPTUV  NP—F QPKBXJB¾ TJÂ CPD[OF TLS[ZXJFOJF LSÂ HPT‹VQB X PEDJOLV QJFSTJPXZN LJGPTLPMJP[B  J LJGP [B T[ZKOB $IPS[Z DJFSQJ‘ UBL—F [ QPXPEV SFGMVLTV —P‹‘ELPXPQS[F‹ZLPXFHP<>%PDFDIGFOPUZQPXZDI $4 EP‹‘D[BK‘ X‹ËLOJBLJ J CSPEBXD[BLJ X PLPMJDBDI OPTB IJQFSLFSBUP[BJIJQFSQJHNFOUBDKBTLËSZ1BDKFO DJ VKBXOJBK‘ XZK‘ULPXP NJ‹‘ J UPXBS[ZTL‘  TQPLPKO‘ PTPCPXPv¾<> 0LSFTEPKS[FXBOJBQ‹DJPXFHPKFTUVQBDKFOUËX[$4 PQËyOJPOZ  CBEBOJ NPH‘ XZEBXB¾ TJÂ KFEOBL TUBSTJ OJ— JDI [ESPXJ SËXJFvOJDZ  [F X[HMÂEV OB QPTUÂQVK‘ D‘TLPMJP[ QS[FEXD[FvOJFQPTUBS[B‹‘TLËSÂJS[BELJF X‹PTZ D[ÂTUPLSÂDPOF $IPS[ZOJFT‘SBD[FK[EPMOJEP QPTJBEBOJBQPUPNTUXB6EPSPT‹ZDIOJF[XZLMFD[ÂTUF T‘QSPCMFNZPSUPQFEZD[OF XUZNPTUFPQPSP[BJPTUF PQFOJB [XJFLJFNXZTUÂQVK‘[XZSPEOJFOJBJCËMFLSÂ HPT‹VQBPSB[[NOJFKT[FOJFXZTPLPvDJDJB‹B<>1S[F DJÂUOZ X[SPTU EPSPT‹FHP DIPSFHP XZOPTJ q DN <> 1PETVNPXVK‘D  OBMF—Z TUXJFSE[J¾  —F X EJBHOP TUZDF [FTQP‹V $PTUFMMP XZPESÂCOJB TJÂ T[Fv¾ QPETUB XPXZDI LSZUFSJËX LXBMJGJLVK‘DZDI QBDKFOUB [ QP EFKS[FOJFN DIPSPCZ EP CBEBOJB NPMFLVMBSOFHP 4‘ UP PQËyOJFOJF SP[XPKV QTZDIPSVDIPXFHPOJFQF‹OP TQSBXOPv¾ JOUFMFLUVBMOBUSVEOPvDJ X OBVDF 

 H‹ÂCPLJFCSV[EZOBE‹POJBDIJTUPQBDI 

DIBSBL UFSZTUZD[OZGFOPUZQUXBS[ZqHSVCFSZTZ XUZN EV—F VTUB  HSVCF XBSHJ q 

 OJTLJ X[SPTU 

 QSPCMFNZ [ PE—ZXJBOJFN   PSB[ MVyOB TLËSB   %PEBULPXF  DIP¾ S[BE[JFK XZTUÂQVK‘DF  DFDIZ NPH‘ TUBOPXJ¾ QPUXJFSE[FOJF EMB QPTUBXJPOFK EJB HOP[Z BOBMF—‘EPOJDIXSPE[POFXBEZTFSDB 

 ‹BHPEOF MVC [‹PvMJXF OPXPUXPSZ 

 XJFMPXPE[JF  JEV—BNBTBVSPE[FOJPXB 

QS[FQVLMJOZ 

 IJQFSQJHNFOUBDKB TLËSZ  QSBXJE‹PXZ PCXËE H‹PXZ  LJGPTLPMJP[B  VKNVK‘DB  NJ‹B PTPCPXPv¾  LSÂ DPOFX‹PTZ QSPCMFNZPLVMJTUZD[OFqPQBEBOJFQPXJFL J[F[<> 3P[QP[OBOJF [FTQP‹V $PTUFMMP OB QPETUBXJF DFDI GFOPUZQPXZDI QBDKFOUB OBMF—Z QPUXJFSE[J¾ [B QPNP D‘ CBEBOJB NPMFLVMBSOFHP JEFOUZGJLVK‘DFHP NVUBDKÂ XHFOJF)3"4 LUËSZKBLEPUZDID[BTKFTUKFEZOZNOJF LXFTUJPOPXBOZNHFOFN[XJ‘[BOZN[FUJPMPHJ‘$4<> "OBMJ[BTFLXFODKJQJFSXT[FHPLPEVK‘DFHPFLTPOVHFOV )3"4QP[XBMBOBXZLSZDJF[NJBOVqQBDKFO UËX [ $4 8 QS[ZQBELV CSBLV NVUBDKJ X UZN FLTP OJF OBMF—ZXZLPOB¾BOBMJ[ÂQP[PTUB‹ZDIUS[FDIGSBH NFOUËXHFOV#SBLPCFDOPvDJNVUBDKJXHFOJF)3"4 P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE OJF QP[XBMB DB‹LPXJDJF XZLMVD[Z¾ $4 V QBDKFOUB  QPOJFXB— DIPSPCB NP—F CZ¾ [XJ‘[BOB [ XZTUÂQPXB OJFN OJF[XZLMF S[BELJFHP [KBXJTLB NP[BJLPXBUPvDJ TPNBUZD[OFK NVUBDKFNPH‘CZ¾PCFDOFXOJFXJFMLJN QSPDFODJF CBEBOZDI LPNËSFL  MVC [ JOOZN  KFT[D[F OJFTDIBSBLUFSZ[PXBOZN QPE‹P—FN NPMFLVMBSOZN EPUZD[ZUPQPXZ—FKQBDKFOUËX[PCKBXBNJ$4  %JBHOPTUZLBS˗OJDPXB[FTQP‹V$PTUFMMP #SBLNVUBDKJXHFOJF)3"4VE[JFDLB[QPEFKS[FOJFN [FTQP‹V$PTUFMMPKFTUXTLB[BOJFNEPQPEKÂDJBEJBHOP TUZLJ S˗OJDPXFK X LJFSVOLV JOOZDI [FTQP‹ËX VXB SVOLPXBOZDI[BCVS[FOJBNJQS[FLB[ZXBOJBTZHOB‹V OBT[MBLV3BT."1, DPXZOJLB[FX[BKFNOZDIPE E[JB‹ZXBÉQPNJÂE[ZLPNQPOFOUBNJCJB‹LPXZNJLB TLBEZTZHOB‹PXFK 8 EJBHOPTUZDF S˗OJDPXFK $4 OJFNPXM‘U J NB ‹ZDIE[JFDJQS[FEFXT[ZTULJNOBMF—ZSP[XB—Z¾[FTQˋ $'$PSB[[FTQˋ/PPOBO LUËSF[FX[HMÂEVOBN‹P EZ XJFL QBDKFOUB NPH‘ TQSBXJB¾ QFXOF USVEOPvDJ XEJBHOPTUZDFLMJOJD[OFK6E[JFDJTUBST[ZDIS˗OJDF GFOPUZQPXFQPNJÂE[Z$4J/4TUBK‘TJÂ[EFDZEPXBOJF CBSE[JFK XJEPD[OF $FDIB OJFPENJFOOJF [XJ‘[BOB [[FTQP‹FN$PTUFMMPqQPXB—OFQSPCMFNZ[PE—ZXJB OJFN BOBTUÂQOJF[SP[XPKFNQBDKFOUB KFTU[XZLMF EV—P QPXB—OJFKT[B V OJFNPXM‘U [ $4 J $'$4 OJ— VDIPSZDI[[FTQP‹FN/PPOBO OBUPNJBTUDIBSBLUF SZTUZD[OBLMBULBQJFSTJPXB aLVS[BoXHËSOFKD[ÂvDJ NPTULB BaT[FXTLBoXKFHPEPMOFKD[ÂvDJ QP[XBMBOB QPTUBXJFOJF SP[QP[OBOJB /4 1POBEUP $4 XZS˗OJB ‹PLDJPXF VTUBXJFOJF E‹POJ [F [HJÂDJFN OBEHBSTULB  OBENJFSOBSVDIPNPv¾XNB‹ZDITUBXBDI OBENJBS TLËSZOBE‹POJBDIJTUPQBDIPSB[PCFDOPv¾CSPEBX D[BLËXXPLPMJDBDIVTU OPTBJPECZUV [NJBOZUFT‘ KFEOBL OJFPCFDOF V NB‹ZDI E[JFDJ  8 [FTQPMF $P TUFMMP D[ÂvDJFKOJ—X$'$4 XZTUÂQVKFOJTLPSPT‹Pv¾  IJQPUPOJB PSB[ XZSByOJF aHSVCFo SZTZ UXBS[Z %P EBULPXPX$4OJFPCTFSXVKFTJÂS[BELJDICSXJ MVC JDICSBLV

DPDIBSBLUFSZ[VKFPLP‹PQBDKFOUËX [ $'$4 <  > /JFQF‹OPTQSBXOPv¾ JOUFMFLUVBMOB PE MFLLJFK EP H‹ÂCPLJFK  EPUZD[Z QSBXJF XT[ZTULJDI QBDKFOUËX [ $4  QPEPCOJF KBL X [FTQPMF $'$  QPE D[BT HEZ X /4 XZTUÂQVKF X TUPQOJV MFLLJN UZMLP VDIPSZDI<> $P XJÂDFK  DIPS[Z [ $4 XZLB[VK‘ [OBD[OJF XZ— T[‘OJ—X$'$4J/4QSFEZTQP[ZDKÂEPSP[XPKVOPXP UXPSËX[‹PvMJXZDI8[FTQPMF/PPOBOPSB[X[FTQPMF $'$SZ[ZLPOPXPUXPS[FOJBKFTUTUPTVOLPXPOJFXJFM LJF8[FTQPMF/PPOBOOBKD[ÂvDJFKPCTFSXPXBOBKFTU N‹PE[JFÉD[B CJB‹BD[LB NJFMPNPOPDZUPXB +..-  PSB[ QPKFEZOD[F QS[ZQBELJ OFVSPCMBTUPNB J SIBCEP NZPTBSDPNB OBUPNJBTUXvSËEQBDKFOUËX[$'$4PQJ TBOPUS[ZQS[ZQBELJPTUSFKCJB‹BD[LJMJNGPCMBTUZD[OFK "--  PSB[ QP KFEOZN QS[ZQBELV IFQBUPCMBTUPNB  DI‹POJBLBOJF[JBSOJD[FHP DI‹POJBLBEV—ZDILPNËSFL #JSIBCEPNZPTBSDPNB<> P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

8ZTUÂQPXBOJF XBE TFSDB KFTU XTQËMOF EMB XT[ZTULJDI US[FDI PNBXJBOZDI [FTQP‹ËX 6 PLP‹P  QBDKFOUËX [ $4 PCTFSXVKF TJÂ QS[ZOBKNOJFK KFEO‘ [ OBKD[ÂTUT[ZDI EMB UFK DIPSPCZ XBE TFSDB LBSEJPNJPQBUJÂQS[FSPTUPX‘ PL MVCJOOFXSP E[POFXBEZTFSDB PL PSB[[BCVS[FOJBSZUNV TFSDB OBKD[ÂvDJFKKFTUUPD[ÂTUPTLVSD[QS[FE TJPOLPXZ  <> $[ÂTUPv¾ XZTUÂQPXBOJB [BCVS[FÉ LBSEJPMPHJD[OZDI X UZN LBSEJPNJPQBUJJ QS[FSPTUP XFK XZEBKFTJÂQPEPCOBEMB$4J$'$4 [U‘KFEOBL S˗OJD‘  —F XSPE[POF XBEZ TFSDB T‘ EV—P D[ÂTUT[F X [FTQPMF $'$  OBUPNJBTU X $4 QS[FXB—BK‘ QS[Z QBELJBSZUNJJ<>8BSUP[BVXB—Z¾ —FVQBDKFOUËX [$4XJFMPXPE[JF OJFEPCËSIPSNPOVX[SPTUV ‹PL DJPXF VTUBXJFOJF E‹POJ J UBDIZLBSEJB XZTUÂQPXB‹Z D[ÂvDJFKOJ—VDIPSZDI[NVUBDK‘XHFOJF#3"'MVC .&,<> 8 EJBHOPTUZDF S˗OJDPXFK [FTQP‹V $PTUFMMP OBMF —ZXOBTUÂQOFKLPMFKOPvDJSP[XB—Z¾SËXOJF—JOOF[F TQP‹Z XZLB[VK‘DF[CMJ—POFEP$4TQFLUSVNPCKBXËX LMJOJD[OZDI q[FTQˋ4JNQTPOB (PMBCJFHPJ#FINFMB 4(#0.*.  QPVSPE[FOJPXBNBLSPTPNJB HSVCFSZTZ UXBS[ZJIJQPHMJLFNJB qDIPSPCZTQJDIS[FOJPXF [X‹BT[D[BHMJLPHFOP[BUZQV *** 0.*. 

 X LUËSZDI XZHM‘E UXBS[Z QB DKFOUËX NP—F QS[ZQPNJOB¾ GFOPUZQ $4 [ QPXPEV HSVCZDI SZTËX UXBS[Z  SFMBUZXOJF EV—FK H‹PXZ  EV—ZDI VTU [ QF‹OZNJ XBSHBNJ J EV—ZN KÂ[ZLJFN  [NBST[D[FL OBL‘UOZDI PSB[ LSËULJFHP OPTB [F TQ‹BT[D[PO‘OBTBE‘ q[FTQˋDVUJTMBYB 0.*.

[VXBHJOBPCFD OPv¾MVyOFKJQPNBST[D[POFK PCFDOFKXOBENJBS[F TLËSZ q[FTQˋ #FDLXJUIB J 8JFEFNBOOB 0.*.   OBMF—Z SP[XB—Z¾ V OPXPSPELËX [ EV—‘ NBT‘ VSP E[FOJPX‘  XBEBNJ QPX‹PL CS[VT[OZDI  IJQPHMJ LFNJ‘  HSVCZNJ SZTBNJ UXBS[Z PSB[ XZTUBK‘DZN KÂ[ZLJFN q[FTQˋ 8JMMJBNTB 0.*.   OBTVXB TLPKB S[FOJB[$4[FX[HMÂEVOBNJÂLL‘ MVyO‘TLËS QF‹ OFXBSHJ OBENJFSO‘SVDIPNPv¾XNB‹ZDITUBXBDI PSB[QS[ZKB[O‘PTPCPXPv¾QBDKFOUB ; VXBHJ OB USVEOPvDJ X S˗OJDPXBOJV XX [F TQP‹ËX QS[FCJFHBK‘DZDI QPE QPTUBDJ‘ QPEPCOZDI PC KBXËX  OJF[CÂEOF KFTU QPUXJFSE[FOJF EJBHOP[Z LMJ OJD[OFK [B QPNPD‘ UFTUV NPMFLVMBSOFHP  T[D[FHËMOJF XQS[ZQBELBDIOJFUZQPXZDI1POJFXB—[FTQˋ$PTUFM MPJ$'$DIBSBLUFSZ[VKFXJFMFXTQËMOZDIDFDIGFOPUZ QPXZDI OJFQPUXJFSE[POFNPMFLVMBSOJFQS[ZQBELJ$4 XZNBHBK‘ EJBHOPTUZLJ S˗OJDPXFK [ XZLPS[ZTUBOJFN BOBMJ[Z NPMFLVMBSOFK OBTUÂQVK‘DZDI HFOËX #3"'  ."1,  ."1, PSB[ ,3"4 <    > *EFOUZGJ LBDKBNVUBDKJXHFOJF)3"4TUBOPXJPCFDOJFKFEZOZ XJBSZHPEOZUFTUXFSZGJLVK‘DZEJBHOP[ÂLMJOJD[O‘[F TQP‹V$PTUFMMP<>

23

24

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE 1PE‹P—FNPMFLVMBSOF[FTQP‹V$PTUFMMP 4[MBL LJOB[ CJB‹LPXZDI BLUZXPXBOZDI NJUPHFOBNJ SFHVMVKF QPETUBXPXF QSPDFTZ [BDIPE[‘DF X LPNËS LBDI  UBLJF KBL X[SPTU J QSPMJGFSBDKB  S˗OJDPXBOJF D[Z QSPHSBNPXBOB vNJFS¾ LPNËSLJ ;F X[HMÂEV OB LMVD[PX‘ SPMÂ T[MBLV 3BT."1, X SFHVMBDKJ DZLMV LPNËSLPXFHP [BCVS[FOJB KFHP GVOLDKJ TUBOPXJ‘ QPE ‹P—FNPMFLVMBSOFXJFMV[FTQP‹ËXDIPSPCPXZDIDFDIV K‘DZDI TJÂ QS[FEF XT[ZTULJN OJFQF‹OPTQSBXOPvDJ‘ JOUFMFLUVBMO‘ PSB[ EZTNPSGJ‘ $IPDJB— LB—EZ [ OJDI QPTJBEB QFXOF VOJLBUPXF PCKBXZ  UP DIBSBLUFSZ[V KFKFXZTUÂQPXBOJFXJFMVDFDIXTQËMOZDI UBLJDIKBL EZTNPSGJB UXBS[PD[BT[LJ  XBEZ TFSDB  OJFQSBXJE‹P XPvDJTLËSOFJNJÂvOJPXPT[LJFMFUPXF /*PSB[ XOJF LUËSZDI [FTQP‹BDI  [XJÂLT[POF SZ[ZLP QPXTUBXBOJB OPXPUXPSËX5PQPEPCJFÉTUXPLMJOJD[OFX[OBD[OZN TUPQOJVVUSVEOJBQSBXJE‹PX‘JEFOUZGJLBDKÂQBDKFOUËX [ PLSFvMPOZN [FTQP‹FN J XZNBHB XOJLMJXFK EJBHOP TUZLJS˗OJDPXFK<>8SPLV"PLJJXTQ[BQSP QPOPXBMJ [CJPSPX‘ LMBTZGJLBDKÂ UZDI [FTQP‹ËX KBLP U[X3"4PQBUJF< > 3"4PQBUJFVXBSVOLPXBOFT‘NVUBDKBNJHFSNJ OBMOZNJXHFOBDILPEVK‘DZDICJB‹LPXFLPNQPOFOUZ LBTLBEZ3BT."1, 3ZD /BMF—‘EPOJDI[FTQP‹Z N JO /PPOBO J [FTQˋ QS[ZQPNJOBK‘DZ [FTQˋ /P POBO[MVyOZNJX‹PTBNJ[BUS[ZNBOZNJXD[ZOOFKGB [JF BOBHFOPXFK SP[XPKVX‹PTB /PPOBOMJLFTZOESPNF XJUIMPPTFBOBHFOIBJS/4-)0.*.

[FTQˋ QS[ZQPNJOBK‘DZ[FTQˋ/PPOBO[NOPHJNJ[NJBOBNJ UZQV HV[ËX X LPvDJBDI T[D[FHËMOJF —VDIXZ  PSB[ XULBOLBDINJÂLLJDI /PPOBOMJLFNVMUJQMFHJBOUDFMM MFTJPO TZOESPNF /4.($-4 0.*.   J [F TQˋOFSXJBLPX‹ËLOJBLPXBUPvDJ[GFOPUZQFN/PPOBO /FVSPGJCSPNBUPTJT/PPOBO TZOESPNF /4/' 0.*.  >  [FTQˋ $'$  [FTQˋ $PTUFMMP J [FTQˋ -& 01"3% -4 $BSEJPNZPQBUIJD -FOUJHJOPTJT  .VMUJQMF -FOUJHJOFT TZOESPNF 0.*.   < q> /FSXJBLPX‹ËLOJBLPXBUPv¾UZQV* /FVSPGJCSPNBUPTJT XUZNOFVSPGJCSPNBUP[B /'0.*.J[FTQˋ 8BUTPOB0.*. PSB[[FTQˋ-FHJVTB JOBD[FK [FTQˋ /'MJLF 0.*.   SËXOJF— NPH‘ CZ¾ [BMJD[BOF EP QPXZ—T[FK HSVQZ DIPSËC  DIPDJB— X JDI DIBSBLUFSZTUZDF [B[XZD[BK CSBL XZSByOFK EZTNPSGJJ UXBS[ZJEFGFLUËXLBSEJPMPHJD[OZDI< >%PHSVQZ 3"4PQBUJJX‹‘D[POPUBL—FE[JFE[JD[O‘X‹ËLOJBLPXB UPv¾ E[J‘TF‹ )(' )FSFEJUBSZ (JOHJWBM 'JCSPNBUPTJT 0.*.

[FTQˋNBMGPSNBDKJOBD[ZÉLBQJMBS OZDIqNBMGPSNBDKJUÂUOJD[P—ZMOFK $."7.$BQJMMB SZ .BMGPSNBUJPOq"SUFSJPWFOPVT .BMGPSNBUJPO TZOESP NF0.*. PSB[BVUPJNNVOJ[BDZKOZ[FTQˋ MJNGPQSPMJGFSBDZKOZ "-14"VUPJNNVOF-ZNQIPQSPMJGF SBUJWFTZOESPNF0.*. <> ;FTQˋ$PTUFMMPVXBSVOLPXBOZKFTU[BCVS[FOJBNJ GVOLDKJ T[MBLV 3BT."1,  XZXP‹BOZNJ NVUBDKBNJ XHFOJF)3"4 W)BSBT)BSWFZSBUTBSDPNBWJSBMPO DPHFOF (FO)3"4[MPLBMJ[PXBOZKFTUOBDISPNPTP

NJFQJTL‹BEBTJÂ[FLTPOËX LPEVK‘DZDI  1PETUBXPXZ QSPEVLU CJB‹LPXZ Q)3"4 JOBD[FK CJB‹LP)3"4 LPEPXBOZKFTUQS[F[FLTPOZqJTL‹B EB TJÂ [F  BNJOPLXBTËX 8 XZOJLV QSPDFTV BM UFSOBUZXOFHPTL‹BEBOJBHFOVQPXTUBKFESVHJXBSJBOU CJB‹LPXZ Q)3"4 P XJFMLPvDJ  BNJOPLXBTËX  LPEPXBOZQS[F[FLTPOZqPSB[FLTPO*%9 JOUSPO% FYPO

[BXJFSBK‘DZTJÂXTFLXFODKJJOUSPOV+FTUPO TZOUFUZ[PXBOZXNOJFKT[FKJMPvDJJTUBOPXJOFHBUZXOZ SFHVMBUPSJ[PGPSNZQ)3"4 (FO )3"4 LPEVKF NB‹‘ PLP‹P  L%B

 NPOP NFSZD[O‘ (51B[Â HVBOPTJOF OVDMFPUJEF CJOEJOH QSPUFJO

 [XJ‘[BO‘ [ XFXOÂUS[O‘ C‹PO‘ QMB[NBUZD[ O‘  LUËSB OBMF—Z EP SPE[JOZ CJB‹FL 3BT #JB‹LB 3BT OBMF—‘ EP OBESPE[JOZ NB‹ZDI CJB‹FL (  PCFKNVK‘DFK SËXOJF— JOOF CJB‹LB [F T[MBLV 3BT."1,  UBLJF KBL ,3"4J/3"4<>6D[FTUOJD[‘POFXQS[FLB[ZXBOJV TZHOB‹V [FXOÂUS[OFHP PECJFSBOFHP QS[F[ SFDFQUPSZ C‹POZQMB[NBUZD[OFK EPXOÂUS[BLPNËSLJJT‘TUZNV MPXBOFQS[F[[BLUZXPXBOFSFDFQUPSZLJOB[UZSP[ZOP XZDI SFDFQUPSZ[XJ‘[BOF[CJB‹LBNJ( SFDFQUPSZEMB DZUPLJO LBOB‹ZXBQOJPXFJJOUFHSZOZ<> (51B[Z GVOLDKPOVK‘ DZLMJD[OJF  [NJFOJBK‘D LPO GPSNBDKÂQPNJÂE[ZTUBOFNBLUZXOZNJOJFBLUZXOZN  [BMF—OJF PE [XJ‘[BOFHP QS[F[ OJF TVCTUSBUV q (51 (%1 HVBOP[ZOPUSËKGPTGPSBOHVBOP[ZOPEXVGPTGPSBO  ;BTBEOJD[P XJÂLT[Pv¾ D[‘TUFD[FL )3"4 X LPNËSDF [OBKEVKFTJÂXTUBOJFOJFBLUZXOZN [XJ‘[BOZN[(%1 *OBLUZXBDKBCJB‹FL3BTPECZXBTJÂQS[ZVE[JBMFCJB‹FL ("1 (51BTFBDUJWBUJOHQSPUFJOT

LUËSFTUZNVMVK‘JDIBL UZXOPv¾(51B[PX‘ PEQPXJFE[JBMO‘[BIZESPMJ[Â(51 EP (%1 (51BTFBDUJWBUJOH QSPUFJOT  /BUPNJBTU BLUZ XBDKBCJB‹FL3BTKFTUTUZNVMPXBOBQS[F[D[ZOOJLJ(&' HVBOJOFOVDMFPUJEFFYDIBOHFGBDUPS

XUZNCJB‹LP404 TPOPGTFWFOMFTTIPNPMPH JPECZXBTJÂXPEQPXJFE[J OBTZHOB‹QS[FLB[BOZ[SFDFQUPSBC‹POPXFHPLPNËSLJ  LUËSZQPCVE[BEZTPDKBDKÂD[‘TUFD[LJ(%1PECJB‹LB3BT  VNP—MJXJBK‘DQS[Z‹‘D[FOJFTJÂD[‘TUFD[LJ(51 "LUZXOF CJB‹LB 3BT JOEVLVK‘ LBTLBEÂ LJOB[ TFSZOPXPUSFPOJOPXZDI  SP[QPD[ZOBK‘D PE BLUZXB DKJ KFEOFK [ US[FDI J[PGPSN LJOB[Z 3BG "3BG  #3BG MVC $3BG  JOBD[FK 3BG  ;BLUZXPXBOB LJOB[B 3BG VBLUZXOJBLJOB[Z."1,JMVC."1, LUËSFOB TUÂQOJF BLUZXVK‘ LJOB[Â ."1, LJOB[Z &3, JMVC &3, ,JOB[B."1,KFTUH‹ËXOZNFGFLUPSFNLBTLB EZTZHOB‹PXFK LUËSZNP—FGPTGPSZMPXB¾TVCTUSBUZ[B SËXOPXDZUP[PMV KBLJXK‘ES[FLPNËSLPXZN XUZN D[ZOOJLJ USBOTLSZQDZKOF OQ &ML  D+VO  "5'  Q 8UFOTQPTËCNPEZGJLVKFPOBBLUZXOPv¾USBOT LSZQDZKO‘ HFOËX  B X FGFLDJF LPÉDPXZN LMVD[PXF QSPDFTZLPNËSLPXF 3ZD <> .VUBDKF X HFOJF )3"4 JEFOUZGJLPXBOF T‘ V q QBDKFOUËX [ QPEFKS[FOJFN $4 %PUZDID[BT XZLSZUPS˗OZDIUZQËX[NJBOQBUPHFOOZDIXHF OJF)3"4VPLP‹PQBDKFOUËX[[FTQP‹FN$PTUFMMP 5BC *  <> 4VCTUZUVDKB D(" Q(MZ4FS

 TUB P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE

Ryc. 3. Szlak transdukcji sygnału Ras-MAPK oraz zespoły genetyczne związane z zaburzeniami jego funkcji Fig. 3. The Ras-MAPK signaling pathway and the congenital disorders associated with the impairment of its function

OPXJ OBKD[ÂTUT[‘ NVUBDKÂ QPXZ—FK  QS[ZQBE LËX  %SVH‘ DP EP D[ÂTUPvDJ KFTU NVUBDKB D($ Q(MZ"MB

 XZTUÂQVK‘DB V PLP‹P  DIPSZDI 0CJF NVUBDKF [MPLBMJ[PXBOF T‘ X QJFSXT[ZN LPEVK‘DZN FLTPOJFHFOV)3"4JPEQPXJBEBK‘[BQPETUBXJFOJFUFHP TBNFHPBNJOPLXBTVq(MZ+FTUUPSFHJPOLBUBMJUZD[ OZCJB‹LB)3"4JNVUBDKFXUZNLPEPOJFPSB[XQP[Z DKJT‘TJBEVK‘DFK[OJN (MZ IBNVK‘BLUZXOPv¾(51 B[PX‘CJB‹LB( OBXFULSPUOJF

DPXLPOTFLXFODKJ QSPXBE[JEPDJ‘H‹FKTUZNVMBDKJT[MBLVTZHOBMOFHP3BT ."1, PSB[ [XJÂLT[POFHP SZ[ZLB USBOTGPSNBDKJ OP XPUXPSPXFK<>1P[PTUB‹FNVUBDKF XFLTPOBDIq  XZTUÂQVK‘ TQPSBEZD[OJF J SËXOJF— NBK‘ DIBSBLUFS P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

[NJBOZTFOTVLPEPXBOFHPBNJOPLXBTV Q(MZ7BM  Q(MZ$ZT  Q(MZ(MV  Q(MZ$ZT  Q(MZ"TQ  Q(MV-ZT  Q5IS*MF  Q-ZT"SH  Q"MB5IS  Q"MB7BM  <q        > 0CFDOPv¾ NVUBDKJ XLPEPOBDI    PHSBOJD[BBLUZXOPv¾ (51B[PX‘CJB‹LB)3"4 OBUPNJBTUNVUBDKFXLPEP OBDI      MVC  [NOJFKT[BK‘ QPXJOPXBD UXP (51B[Z EP XJ‘[BOFHP TVCTUSBUV q (%1 <  > 8FGFLDJFXT[ZTULJDINVUBDKJ XHFOJF)3"4EPDIPE[J EP HSPNBE[FOJB TJÂ BLUZXOZDI LPNQMFLTËX CJB‹LB 3BT[(51 DPTLVULVKFKFHPLPOTUZUVUZXO‘BLUZXB DK‘PSB[USBOTEVLDK‘EPLPNËSLJDJ‘H‹ZDI TJMOZDITZ HOB‹ËXX[SPTUPXZDIEPQSPMJGFSBDKJJS˗OJDPXBOJB

25

26

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE

Tabela I. Mutacje w genie HRAS odpowiedzialne za zespół Costello Table I. HRAS mutations identified in patients with Costello syndrome

Mutacja

Lokalizacja w genie (ekson kodujący)

Zmiana w białku

Liczba przypadków* (częstość w %)

C.34 G>A

1

p.Gly12Ser

113a,b (76,3%)

C.34 G>T

1

p.Gly12Cys

3 (2%)

C.35 G>A

1

p.Gly12Asp

4 (2,7%)

C.35 G>C

1

p.Gly12Ala

11 (7,4 %)

C.35gc>TT

1

p.Gly12Val

2 (2%)

C.35_36del/insAA

1

p.Gly12Glu

1 (<1%)

C.37g>A

1

p.Gly13Cys

1 (<1%)

C.37g>T

1

p.Gly13Cys

3 (2%)

C.38g>A

1

p.Gly13Asp

3 (2%)

C.64c>A

1

p.Gln22Lys

1 (<1%)

C.173c>T

2

p.Thr58Ile

1 (<1%)

C.187g>A

2

p.Glu63Lys

1 (<1%)

C.350a>G

3

p.Lys117Arg

2 (1,3%)

C.436g>A

3

p.Ala146Thr

1 (<1%)

C.437c>T

3

p.Ala146Val

1 (<1%)

Podsumowanie:

148

w tym trzy przypadki mozaikowatości somatycznej u pacjentów z mutacją p.Gly12Ser (including three cases of somatic mosaicism identified in patients with p.Gly12Ser substitution) b) 80% przypadków de novo, na allelu ojcowskim (80% of de novo cases, on the father allele) *Literatura źródłowa (references): [5–7,12–14, 26, 38, 40–46] a)

;EFDZEPXBOB XJÂLT[Pv¾ NVUBDKJ X HFOJF )3"4 QPXTUBKF EF OPWP +FEOBL—F [F X[HMÂEV OB NP—MJ XPv¾ XZTUÂQPXBOJB S[BELJFHP [KBXJTLB NP[BJLPXB UPvDJ HFSNJOBMOFK V SPE[JDB <> SZ[ZLP VSPE[FOJB TJÂ LPMFKOFHP E[JFDLB [ [FTQP‹FN $PTUFMMP NP—F CZ¾ OJF[OBD[OJF QPEXZ—T[POF 8 [XJ‘[LV [ QPXZ—T[ZN  X SPE[JOBDI EPULOJÂUZDI $4 XZLPOVKF TJÂ CBEBOJB NPMFLVMBSOFVSPE[JDËXQSPCBOUBJ[B[XZD[BK[BMFDB TJÂXZLPOBOJFCBEBÉQSFOBUBMOZDI ,PSFMBDKFHFOPUZQqGFOPUZQX[FTQPMF$PTUFMMP 8[FTQPMF$PTUFMMPPCTFSXVKFTJÂ[S˗OJDPXBOZTUPQJFÉ DJ—LPvDJGFOPUZQVqPEQPTUBDJ‹BHPEOZDI B—QPMFUBM OF+FEOBL[VXBHJOBEV—‘IPNPHFOOPv¾HFOFUZD[O‘ QPOBEQS[ZQBELËX[NVUBDK‘Q(MZ4FS

NP— MJXPv¾ QS[FQSPXBE[FOJB LPSFMBDKJ QPNJÂE[Z GFOPUZ QFNBHFOPUZQFNVQBDKFOUËX[$4KFTUPHSBOJD[POB %XJF OBKD[ÂvDJFK XZTUÂQVK‘DF NVUBDKF Q(MZ4FS  Q(MZ"MB  TLVULVK‘ QF‹O‘ FLTQSFTK‘ PCKBXËX LMJ OJD[OZDI q OBKCBSE[JFK UZQPXZN GFOPUZQFN [FTQP‹V $PTUFMMP4VCTUZUVDKFXLPEPOJFXZSByOJFLPSFMV K‘SËXOJF—[MFUBMOZNJQS[ZQBELBNJ$4 [XJ‘[BOZNJ [ DJ—L‘ OJFXZEPMOPvDJ‘ PEEFDIPX‘ PSB[ QS[FSPTUFN NJÂvOJB TFSDPXFHP ,FSS J XTQ <> PQJTBMJ QBDKFOUB [ NVUBDK‘ Q(MZ4FS  LUËSZ [NBS‹ [ QPXPEV OJFXZ EPMOPvDJ PEEFDIPXFK 1PEPCOZ QS[ZQBEFL vNJFSDJ

XZTU‘QJ‹ V OBT[FHP NJFTJÂD[OFHP QBDKFOUB [ NV UBDK‘ Q(MZ"MB -P J XTQ <> XZLB[BMJ OBUPNJBTU XZTUÂQPXBOJF EV—P DJ—T[FHP GFOPUZQV V OPXPSPE LËX[OJFLUËSZNJS[BELJNJNVUBDKBNJXHFOJF)3"4  X UZN Q(MZ"TQ J Q(MZ$ZT  V LUËSZDI QP[B IJ QPHMJLFNJ‘  XBEBNJ OFSFL  Q‹VD J ESËH PEEFDIP XZDI  PCFDOPvDJ‘ XZTJÂLV PQ‹VDOPXPPTJFSE[JPXFHP J PUS[FXOPXFHP PSB[ SP[T[FS[FOJB OBD[ZÉ MJNGBUZD[ OZDI Q‹VD PCTFSXPXBOP XZTUÂQPXBOJF XD[FTOZDI  DJ—LJDINJPQBUJJ[OBENJBSFNXS[FDJPONJÂvOJPXZDI <> .JNP J— XX NVUBDKF EPUZD[‘ UFK TBNFK QP[ZDKJ XCJB‹LV UP[OBD[‘DPS˗OJ‘TJÂFGFLUFNLBODFSPHFO OZN.VUBDKBQ(MZ"MB[XJÂLT[BSZ[ZLPQPKBXJFOJB TJÂ OPXPUXPSËX V QBDKFOUËX [ $4 P   OBUPNJBTU Q(MZ4FS UZMLP P PLP‹P  <> ; QP[PTUB‹ZNJ NVUBDKBNJ Q(MO-ZT  Q5IS*MF  Q(MV-ZT  Q-ZT"SH  Q"MB5IS  Q"MB7BM

 XZTUÂQVK‘ DZNJ[OBD[OJFS[BE[JFK [XJ‘[BOZKFTUM—FKT[ZQS[FCJFH DIPSPCZ <  > 0CFDOPv¾ ‹BHPEOJFKT[FHP GFOPUZQV  PCKBXJBK‘DFHP TJÂ NOJFKT[ZN PQËyOJFOJFN SP[XPKV VNZT‹PXFHP J NPUPSZD[OFHP  QPUXJFSE[POP X QS[Z QBELVNVUBDKJQ(MZ$ZT< > %BOF MJUFSBUVSPXF XTLB[VK‘  —F OJFLUËSF QS[Z QBELJ $4 T‘ [XJ‘[BOF [ XZTUÂQPXBOJFN NP[BJLP XBUPvDJ ULBOLPXFK QPE X[HMÂEFN PCFDOPvDJ NVUBDKJ XHFOJF)3"46QJFSXT[FHPQBDKFOUB[QPUXJFSE[PO‘ P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE NP[BJLPXBUPvDJ‘ TPNBUZD[O‘ EMB NVUBDKJ D(" Q(MZ4FS  TUXJFSE[POPCSBLNVUBDKJXLPNËSLBDI LSXJPCXPEPXFKJPCFDOPv¾NVUBDKJXqLPNË SFL OBC‹POLB KBNZ VTUOFK  TDIBSBLUFSZ[PXBOP OJF TQPUZLBOZGFOPUZQPCFKNVK‘DZNJLSPDFGBMJÂPSB[TLËSÂ [QBTNBNJIJQPJIJQFSQJHNFOUBDKJ<>8[XJ‘[LV [ NP[BJLPXBUZN DIBSBLUFSFN NVUBDKJ  PQJTZXBOB QBDKFOULB NJB‹B SFHVMBSOF NJFTJ‘D[LJ  QPED[BT HEZ XJÂLT[Pv¾LPCJFU[$4DIBSBLUFSZ[VKFPQËyOJPOFBMCP OJFLPNQMFUOFEPKS[FXBOJFQ‹DJPXFMVCCSBLNJFTJ‘D[ LJ[QPXPEVPvSPELPXFHPIJQPHPOBEZ[NV<>.P[BJ LPXBUPv¾ TPNBUZD[OB NVUBDKJ D(" Q(MZ4FS  X HFOJF )3"4 [PTUB‹B SËXOJF— PQJTBOB EMB EXËDI JOOZDI QBDKFOUËX +FEOZN [ OJDI CZ‹ N—D[Z[OB [ GFOPUZQFN TVHFSVK‘DZN NP[BJLPXBUPv¾  V LUËSFHP [OBMF[JPOP[NJBOÂXqBMMFMJ QS[FLB[BO‘OBTUÂQ OJFKFHPTZOPXJ[QF‹OPPCKBXPXZN[FTQP‹FN$PTUFMMP <> %SVHJN QBDKFOUFN CZ‹P E[JFDLP [ UZQPXZN GF OPUZQFN $4 PSB[ OJF[XZLMF [BBXBOTPXBO‘ XJPULP vDJ‘TLËSZ DVUJTMBYB <>+BLVQS[FEOJPTVHFSPXBMJ (SJQQJXTQ<> NVUBDKBTPNBUZD[OBXHFOJF)3"4 OBKQSBXEPQPEPCOJFK XZTU‘QJ‹B OB XD[FTOZN FUBQJF SP[XPKV FNCSJPOBMOFHP  X LPOTFLXFODKJ QPXPEVK‘D TUPTVOLPXPDJ—LJGFOPUZQ8T[ZTULJFQPXZ—T[FQS[Z QBELJXTLB[VK‘OBXZTUÂQPXBOJFNP[BJLPXBUPvDJTP NBUZD[OFK[BSËXOPVQBDKFOUËX[UZQPXZNJDFDIBNJ $4 KBLJV[ESPXZDIMVCEPULOJÂUZDIMFLLJNJ[NJBOB NJSPE[JDËX QS[ZD[ZNQP[JPNNP[BJLPXBUPvDJEFUFS NJOVKFGFOPUZQLMJOJD[OZQS[ZQBELV ,MJOJD[OF NBOJGFTUBDKF 3"4PQBUJJ VLB[VK‘  KBL JTUPUOZ KFTU T[MBL 3BT."1, X QSBXJE‹PXZN SP[XP KVFNCSJPOBMOZNJQPVSPE[FOJPXZN4VHFSVKFTJ —F NVUBDKF HFSNJOBMOF X HFOJF )3"4 VQPvMFE[BK‘ SP[ XËKQ‹PEVPSB[[XJÂLT[BK‘QSFEZTQP[ZDKÂEPLBODFSP HFOF[Z<  >%PvXJBED[FOJBQS[FQSPXBE[POFOB 9FOPQVT MBFWJT XZLB[B‹Z  —F [XJÂLT[POB BLUZXOPv¾ LBTLBEZ 3BT."1, JOJDKVKF EPKS[FXBOJF NFKPUZD[OF X PPDZDJF J KFTU OJF[CÂEOB EP QPXTUBOJB J QSBXJE‹P XFHPSP[XPKVNF[PEFSNZ/BUPNJBTUXNZTJDI[BSPE LBDIPCTFSXVKFTJÂPLSFTPX‘GPTGPSZMBDKÂLJOB[&3, X HS[FCJFOJV OFSXPXZN  PCXPEPXZN VL‹BE[JF OFS XPXZN  SP[XJKBK‘DZDI TJÂ OBD[ZOJBDI LSXJPOPvOZDI PSB[ XD[FvOJF QPXTUBK‘DZDI TUSVLUVSBDI VDIB  PLB JTFSDB 8ZTUÂQPXBOJF OPXPUXPSËX V QBDKFOUËX [ [FTQP ‹FN$PTUFMMP 8T[ZTULJF EPUZDID[BT [JEFOUZGJLPXBOF NVUBDKF X HFOJF )3"4 NBK‘ DIBSBLUFS BLUZXVK‘DZ HBJO PG GVODUJPO  J XJÂLT[Pv¾ [PTUB‹B [JEFOUZGJLPXBOB X LPNËSLBDI SBLPXZDI [ XZK‘ULJFN Q(MZ(MV  Q-ZT"SHJQ"MB5IS <>4JMOBBLUZXBDKBCJB ‹FL3BTJBNQMJGJLBDKBTZHOB‹VOBT[MBLV3BT."1, [BCVS[B XJFMF LMVD[PXZDI QSPDFTËX LPNËSLPXZDI J TUZNVMVKF QSPDFTZ NJFMPQSPMJGFSBDZKOF /BENJFSO‘ BLUZXBDKÂ UZDI [OBOZDI POLPHFOËX PCTFSXVKF TJÂ P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

XPLMVE[LJDIOPXPUXPSËX< >6QBDKFO UËX[$4D[ÂTUPv¾XZTUÂQPXBOJBOPXPUXPSËX[‹PvMJ XZDITJÂHBq< > HEZ—XJÂLT[Pv¾NVUBDKJ XHFOJF)3"4KFTUSËXOJF—JEFOUZGJLPXBOBXLPNËS LBDISBLPXZDI8[BMF—OPvDJPEMPLBMJ[BDKJJSPE[B KV EFGFLUV NPMFLVMBSOFHP V QBDKFOUËX [ [FTQP‹FN $PTUFMMPXZTUÂQVKFS˗OFSZ[ZLPSP[XPKVOPXPUXPSV ;B U[X HPS‘DF NJFKTDB NVUBDKJ NVUBUJPO IPUTQPUT  XHFOJF)3"4VXB—BTJÂEXJFHMJDZOZXLPEPOJF J  DFOUSVN LBUBMJUZD[OF CJB‹LB 3BT  PSB[ HMVUB NJOÂ X QP[ZDKJ  0CFDOPv¾ NVUBDKJ Q(MZ"MB [XJÂLT[BSZ[ZLPP QPED[BTHEZQ(MZ4FSUZM LPPPLP‹P< >%V—PS[BE[JFKXOPXPUXPSBDI JEFOUZGJLVKF TJÂ NVUBDKF X QP[ZDKBDI        MVC #BEBOJB,FSSJXTQ<>OBENJÂTBLJFNQS‘—LP XBOPLPNËSLPXZN XZLB[B‹Z VUSBUÂ IFUFSP[ZHPUZD[ OPvDJEMBSFHJPOVDISPNPTPNVQXLPNËSLBDI SBLPXZDIJ[PMPXBOZDIPEQBDKFOUËX[$4 XTLB[VK‘D OB VUSBUÂ QSBXJE‹PXFHP BMMFMV KBLP LPMFKOFHP FUBQV X SP[XPKV OPXPUXPSV 6USBUÂ QSBXJE‹PXFHP BMMFMV XLPNËSLBDISIBCEPNZPTBSDPNB[BPCTFSXPXBMJSËX OJF— &TUFQ J XTQ <> 1POBEUP EPNFOB CJB‹LB )3"4 XJ‘—‘DB(51 LPEPXBOBQS[F[FLTPO LPEPOZq

 [BXJFSBLJMLBXZTQ$Q( LUËSZDINFUZMBDKB[XJÂLT[B QPEBUOPv¾ OB NVUBDKF TQPOUBOJD[OF $P XJÂDFK  QP [JPNNFUZMBDKJXLPNËSDFSËXOJF—NP—FNJF¾XQ‹ZX OB XZTU‘QJFOJF DIPSPCZ  HEZ— OBKD[ÂTUT[B NVUBDKB X$4 Q(MZ4FS XZOJLB[USBO[ZDKJ("XPCT[BS[F XZTQ $Q( <> 1POJFXB— NVUBDKF HFSNJOBMOF X $4 EPUZLBK‘ QPLSFXOZDI LPEPOËX  QS[ZQVT[D[B TJ  —F XZXJFSBK‘ QPEPCOZ XQ‹ZX OB QPXTUBK‘DZ QSPEVLU CJB‹LPXZ<> 5FSBQJBJQSPGJMBLUZLBX[FTQPMF$PTUFMMP 0LSFvMFOJFTUBOV[ESPXJBQBDKFOUB[$4XZNBHBXZ LPOBOJBTFSJJCBEBÉ QPD[ZOBK‘DPES[FUFMOFHPCBEB OJBQS[FENJPUPXFHP OFVSPMPHJD[OFHP PLVMJTUZD[OFHP  PSUPQFEZD[OFHP J QTZDIPMPHJD[OFHP  QPQS[F[ QPNJBSZ BOUSPQPNFUSZD[OF J PDFOÂ TUPQOJB PE—ZXJFOJB 1P OBEUP QS[FQSPXBE[B TJÂ CBEBOJB PDFOJBK‘DF VL‹BE LS‘—FOJPXPOBD[ZOJPXZ  X UZN FDIPLBSEJPHSBGJÂ EXVXZNJBSPX‘ J EPQQMFSPXTL‘  FMFLUSPLBSEJPHSBGJÂ QPETUBXPX‘PSB[XSB[JFQPUS[FCZCBEBOJF)PMUFSB 6QPvMFE[FOJFSP[XPKVJX[SPTUVKFTUOBKQPXT[FDI OJFKT[ZN J OBKUSVEOJFKT[ZN QSPCMFNFN LMJOJD[OZN V QBDKFOUËX [ $4 $P XJÂDFK  [F X[HMÂEV OB QSPCMF NZ [ PE—ZXJBOJFN  XJÂLT[Pv¾ OJFNPXM‘U NVTJ CZ¾ LBSNJPOBQS[F[TPOEÂOPTPXPMVCVTUOP—P‹‘ELPX‘ 8 QS[ZQBELV XZTUÂQPXBOJB SFGMVLTV —P‹‘ELPXP QS[F‹ZLPXFHP D[ÂTUP QS[FQSPXBE[B TJÂ [BCJFH GVOEP QMJLBDKJ3ËXOJF—[X—FOJFPEyXJFSOJLBKFTU[B[XZD[BK MFD[POF DIJSVSHJD[OJF %[JFDJ UF NBK‘ EV—F [BQPUS[F CPXBOJFFOFSHFUZD[OF KFEOBLNJNPQPQSBXZTUPQOJB PE—ZXJFOJB QPQS[F[ LBSNJFOJF [BTUÂQD[F OJFEPCËS X[SPTUVVUS[ZNVKFTJÂ

27

28

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE /JFX‘UQMJXJF OJF[XZLMF JTUPUOF KFTU SVUZOPXF MF D[FOJFXBEJOJFQSBXJE‹PXPvDJBLDKJTFSDB [BHSB—BK‘ DZDI[ESPXJVN‹PEZDIQBDKFOUËX LUËS[ZQPXJOOJQP [PTUBXB¾QPEvDJT‹‘PCTFSXBDK‘LBSEJPMPHB [OBK‘DFHP QS[ZD[ZOÂJIJTUPSJÂOBUVSBMO‘DIPSPCZ<>/JFLJFEZ XZNBHBOFKFTUQPEBXBOJFTJMOZDIMFLËXQS[FDJXBSZU NJD[OZDIMVC XQS[ZQBELVIJQFSUSPGJJTFSDB MFD[FOJF [BSËXOP GBSNBLPMPHJD[OF  KBL J PQFSBDZKOF /BMF—Z UBL—F [XSËDJ¾ VXBHÂ OB XZTUÂQPXBOJF V E[JFDJ U[X CF[EFDIVTFOOFHP |PLDJPXF VTUBXJFOJF OBEHBSTULËX J E‹POJ D[ÂTUP MFD[POF KFTU QPQS[F[ XD[FTOF [BL‹BEBOJF T[ZO J TUP TPXBOJF SFIBCJMJUBDKJ PSB[ GJ[KPUFSBQJJ  OBUPNJBTU T[UZXOJFK‘DF [ XJFLJFN vDJÂHOB "DIJMMFTB NPH‘ XZ NBHB¾DIJSVSHJD[OFHPXZE‹V—FOJB8ZTUÂQVK‘DBOJF LJFEZ LJGPTLPMJP[B SËXOJF— NP—F XZNBHB¾ LPSFLDKJ DIJSVSHJD[OFK 8 QS[ZQBELV XZTUÂQPXBOJB OBQBEËX ESHBXLP XZDI OBMF—Z XZLMVD[Z¾ XPEPH‹PXJF  IJQPHMJLFNJÂ D[ÂTUBVOPXPSPELËX S[BELPXZTUÂQVKFVTUBST[ZDI E[JFDJ JOJFEPCËSLPSUZ[PMV KBLPQPUFODKBMOFQS[ZD[Z OZKFXZXP‹VK‘DF6QPvMFE[FOJFSP[XPKVQPXJOOPTJÂ MFD[Z¾ QPQS[F[ QSPHSBNZ XD[FTOFK JOUFSXFODKJ PSB[ [JOEZXJEVBMJ[PXBOF E[JB‹BOJB FEVLBDZKOF  [ TJMOZN OBDJTLJFN OB XD[FTOF SP[QPD[ÂDJF UFSBQJJ SP[XPKV NPXZ [B[XZD[BKPQËyOJPOFKVQBDKFOUËX[$4 8SB[[XJFLJFNE[JFDJOJF[XZLMFJTUPUOFKFTUQS[F QSPXBE[BOJF CBEBÉ QS[FTJFXPXZDI X QPT[VLJXBOJV ‹BHPEOZDI MVC [‹PvMJXZDI OPXPUXPSËX J MFD[FOJF JDI XKBLOBKXD[FvOJFKT[ZNTUBEJVN/BUPNJBTUEP[BCJF HËXCBSE[JFKOBUVSZFTUFUZD[OFKOJ—[ESPXPUOFKOBMF—Z VTVXBOJFOBXSBDBK‘DZDICSPEBXD[BLËX[PLPMJDOPTB MVC S[BE[JFK PECZUV  LMBULJ QJFSTJPXFK J LPÉD[ZO  DP [BQPCJFHB FXFOUVBMOZN QPESB—OJFOJPN TLËSZ X [B KÂUZDI [NJBOBNJ PLPMJDBDI 6XBHÂ [XSBDB TJÂ SËX OJF— OB XBEZ V[ÂCJFOJB V E[JFDJ [ $4 J LPOJFD[OPv¾ JDILPSFLDKJ 1BDKFODJ[$4XZNBHBK‘T[D[FHËMOFHPOBE[PSV [B SËXOPMFLBSTLJFHP KBLJ[FTUSPOZPQJFLVOËX1SPCMF NBUZD[O‘LXFTUJ‘XQSPDFTJFMFD[FOJBKFTUBOFTUF[KB  LUËSBNP—FTUBOPXJ¾SZ[ZLPEMBQBDKFOUËX[LBSEJP NJPQBUJ‘QS[FSPTUPX‘PSB[QPEBUOZDIOBOJFLUËSFUZQZ D[ÂTUPTLVSD[V QS[FETJPOLPXFHP /JFLUËSF [ XSPE[P OZDIEFGFLUËXTFSDB T[D[FHËMOJF[X—FOJF[BTUBXLP XF XZNBHBK‘QSPGJMBLUZLJBOUZCJPUZLPXFK [BQPCJFHB K‘DFKXZTU‘QJFOJVQPEPTUSFHPCBLUFSZKOFHP[BQBMFOJB XTJFSE[JB1BDKFODJ[$4NPH‘SËXOJF—XZNBHB¾EPv¾ XZTPLJDIEBXFLMFLËXVTQPLBKBK‘DZDI,B—EZQBDKFOU [$4QPXJOJFOCZ¾PCKÂUZPQJFL‘LBSEJPMPHB [FT[D[F HËMOZN [XSËDFOJFN VXBHJ OB DIBSBLUFSZTUZD[OF EMB UFHP [FTQP‹V XBEZ TFSDB [BHSP—FOJF OJNJ TQBEB XPLSFTJFEPSPT‹ZN 8PLSFTJFOPXPSPELPXZNXZTP DFXTLB[BOFKFTUNPOJUPSPXBOJFQBDKFOUËXNBK‘DFOB DFMVXZLSZDJFIJQPHMJLFNJJ BOBTUÂQOJF KFvMJXZOJLJ CBEBÉOPXPSPELBT‘XOPSNJF CBEBOJFFDIPLBSEJP HSBGJD[OFXqNJFTJ‘DB—ZDJBQBDKFOUB6E[JFDJ 

VLUËSZDIOJFXZLSZUPOBUZNFUBQJFXJEPD[OZDIXBE TFSDB  CBEBOJB QPXJOOP TJÂ QPXUBS[B¾ DP q MBUB NJÂE[Z  B  SPLJFN —ZDJB QBDKFOUB JDI D[ÂTUPv¾ NP—OB [NOJFKT[Z¾  KF—FMJ TUBO [ESPXJB QBDKFOUB OJF CVE[J —BEOZDI PCBX  6 TUBST[ZDI E[JFDJ J OBTUPMBU LËX [ $4 [ QSBXJE‹PXZNJ XZOJLBNJ QPETUBXPXFK PDFOZLBSEJPMPHJD[OFK QSBXJE‹PXZNDJvOJFOJFNLSXJ J&$)0TFSDB CBEBOJBNP—OBXZLPOZXB¾DPqMBU ; VXBHJ OB GBLU  —F D[ÂTUPTLVSD[F TUBOPXJ‘ JTUPUO‘ QS[ZD[ZOÂvNJFSDJ MFLBS[FJPQJFLVOPXJFQPXJOOJCZ¾ vXJBEPNJNP—MJXPvDJXZTU‘QJFOJBOBH‹FK[BQBvDJTFS DPXPOBD[ZOJPXFK<> ;QPXPEVQPEXZ—T[POFHPSZ[ZLB[BQBEBMOPvDJOB OPXPUXPSZ V DIPSZDI [ $4 [BMFDBOF KFTU QS[FQSPXB E[BOJF CBEBOJB 64( CS[VDIB J NJFEOJDZ X DFMV XZ LSZDJBNJÂTBLBQS‘—LPXBOPLPNËSLPXFHPJOFSXJBLB [BSPELPXFHPB—EPqSPLV—ZDJB DPqNJFTJÂDZ  PSB[DPSPD[OBBOBMJ[BNPD[V LSXJPNPD[MVCLSXJO LPNPD[ PCTFSXBDKBXLJFSVOLVSBLBQÂDIFS[B

QP D[ZOBK‘DPESPLV—ZDJBQBDKFOUB<>;FX[HMÂEV OBHFOFSBMO‘PCFDOPv¾QPEXZ—T[POFHPQP[JPNVNF UBCPMJUËX LBUFDIPMBNJO V QBDKFOUËX [ $4  QBSBNFUS UFOOJFKFTUXZLPS[ZTUZXBOZXCBEBOJBDIQS[FTJFXP XZDIXLJFSVOLVOPXPUXPSËX 6EPSPT‹ZDI[$4XZTUÂQVK‘QSPCMFNZ[HÂTUPvDJ‘ LPvDJ OJF[XZLMFD[ÂTUPTUXJFSE[BOBKFTUVOJDIPTUF PQPSP[B<>;QPXPEVOJTLPSPT‹PvDJPSB[OJFEPCPSV IPSNPOVX[SPTUV () OJFKFEOPLSPUOJFSP[QBUSZXBOB KFTUUFSBQJBIPSNPOFNX[SPTUV/BMF—ZKFEOBLX[J‘¾ QPEVXBHÂQPUFODKBMOFSZ[ZLPXQ‹ZXVUFSBQJJOBQSP HSFTKÂ LBSEJPNJPQBUJJ J XD[FvOJFKT[‘ JOJDKBDKÂ QSPDF TVOPXPUXPSPXFHPVE[JFDJ[$4 XTUPTVOLVEPOJF VEPLVNFOUPXBOZDI EP DIXJMJ PCFDOFK LPS[ZvDJ <> +FEOBL—F KBL EPU‘E OJF VEPXPEOJPOP KFEOP[OBD[OJF T[LPEMJXFHPXQ‹ZXVUFSBQJJ()OBXXQSPDFTZDIP SPCPXF< > $IBSBLUFSZTUZLB[FTQP‹V$PTUFMMPXQPQVMBDKJ QPMTLJFK 8 1PMTDF [FTQˋ $PTUFMMP KFTU LMJOJD[OJF SP[QP[OB XBOZ PE  SPLV QS[F[ MFLBS[Z S˗OZDI TQFDKBM OPvDJ NJO QFEJBUSËX  FOEPLSZOPMPHËX J HFOFUZLËX LMJOJD[OZDI  %P OJFEBXOB TUBOPXJ‹ PO KFEOBL EV—Z QSPCMFNEJBHOPTUZD[OZ[QPXPEVOJFVTUBMPOFKFUJPMP HJJ J CSBLV XFSZGJLBDKJ [FTQP‹V OB QP[JPNJF NPMFLV MBSOZN8LSËUDFQPJEFOUZGJLBDKJQJFSXT[ZDINVUBDKJ X HFOJF )3"4 PE SPLV   X ;BL‹BE[JF (FOFUZLJ .FEZD[OFK*1$;%XQSPXBE[POB[PTUB‹BLPNQMFLTPXB LMJOJD[OB J NPMFLVMBSOB  EJBHOPTUZLB [FTQP‹V $P TUFMMP  DP VNP—MJXJ‹P QF‹O‘ JEFOUZGJLBDKÂ QJFSXT[ZDI QS[ZQBELËX $4 X QPQVMBDKJ QPMTLJFK %PUZDID[BT SP[QP[OBOP J QPUXJFSE[POP [FTQˋ $PTUFMMP V QJÂDJV QPMTLJDIQBDKFOUËX EXJFE[JFXD[ZOLJJUS[FDIDI‹PQ DËX

 [ LUËSZDI OBKN‹PET[Z QBDKFOU NJB‹  NJFTJÂDZ  BOBKTUBST[ZMBU 5BC** "OBMJ[BNVUBDKJXHFOJF )3"4 XZLB[B‹B PCFDOPv¾ QPETUBXJFOJB D(" P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

29

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE

Tabela II. Fenotyp polskich pacjentów z zespołem Costello Table II. The phenotype of polish patients with Costello syndrome

Cechy

17299AM

16917GJ

16601PF

19541MA

19972PJ

Podsumowanie

Płeć

m

ż

m

ż

m

Relatywne wielkogłowie

+

+

+

+

+

5/5

Grube rysy twarzy

+

+

+

+

+

5/5

dolna

+

+

+

+

5/5

Duży język

+

+

+

brak danych

+

4/4

Skośnodolne ustawienie szpar powiekowych

+

+

+

brak danych

–

3/4

Zmarszczki nakątne

+

–

+

brak danych

+

3/4

Spłaszczony grzbiet nosa

+

+

+

+

+

5/5

Nisko osadzone uszy

+

+

+

+

+

5/5

Brak lub rzadkie brwi

–

+/–

+

–

–

2/5

Rzadkie włosy

+

+

+

+

+

5/5

Kręcone włosy

-

+

–

–

–

1/5

Nadmiar skóry na dłoniach i stopach

+

+

+

+

+

5/5

Głębokie bruzdy na dłoniach i stopach

+

+

+

+

+

5/5

Nadmierna pigmentacja skóry

+

+

+

+

+

5/5

Brodawczaki

–

+

–

–

+

2/5

Wnętrostwo

–

+

2/3

Fenotyp

Duże usta/grube wargi

+ Rozwój

Obniżone napięcie mięśniowe

+

+

+

+

+

5/5

Niedobór wzrostu i masy ciała

+

+

+

+

+

5/5

Opóźniony rozwój psychoruchowy

+

+

+

+

+

5/5

Serce Kardiomiopatia przerostowa

–

+

+

–

–

2/5

Stenoza płucna

+

–

–

–

–

1/5

Arytmia

–

–

+

przejściowa

przejściowa

1/5

Okres okołoporodowy i wczesnoniemowlęcy Wielowodzie

+

brak danych

+

+

–

3/4

Masa urodzeniowa > 50. centyla

–

–

+

+ >95. centyla

+

3/5

Hipoglikemia w okresie noworodkowym

+

+

–

+

–

3/5

Problemy z karmieniem

+

+

+

+

+

5/5

Refluks żołądkowo-przełykowy

+

–

–

+

+

3/5

c.34G>A (p.G12S)

c.34G>A (p.G12S)

c.35G>C (p.G12A)

c.35G>C (p.G12A)

c.35G>C (p.G12A)

4. r.ż.

17. r.ż.

~7. m.ż.

~2. r.ż. 9. m.ż.

6. r.ż.

Mutacja w HRAS Wiek ostatniej oceny

„+”Obecność danego objawu (the presence of a symptom) „ –”Brak obecności objawu (the absence of a symptom) P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

30

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE Q(MZ4FS  X EXËDI QS[ZQBELBDI J QPETUBXJFOJB D($ Q(MZ"MB XUS[FDILPMFKOZDI XUZNKFEFO QVCMJLPXBOZQS[F[4DIVMU[JXTQ<>  #BEBOB HSVQB DIBSBLUFSZ[PXB‹B TJÂ TUPTVOLPXP IPNPHFOOZNGFOPUZQFNLMJOJD[OZN CF[[OBD[‘DZDI PETUÂQTUXPELMBTZD[OZDIPCKBXËXDIPSPCZ 5BC**  8T[ZTULJDIQBDKFOUËXDFDIPXB‹ZHSVCFSZTZUXBS[Z EV—F VTUB J HSVCF XBSHJ  TQ‹BT[D[POB OBTBEB OPTB  OJTLPPTBE[POFVT[Z X[HMÂEOBNBLSPDFGBMJBJS[BELJF X‹PTZ 6 N‹PET[ZDI E[JFDJ PCTFSXPXBOP [NBST[D[LJ OBL‘UOF J LSËULJ OPT 6 US[FDI DIPSZDI VSPE[FOJP XB NBTB DJB‹B [OBKEPXB‹B TJÂ QPXZ—FK  DFOUZMB V KFEOFK QBDKFOULJ  DFOUZMB EMB XJFLV DJ‘—PXF HP 8JFMPXPE[JFTUXJFSE[POPVUS[FDIQBDKFOUËX6 [  QBDKFOUËX Q‹DJ NÂTLJFK PCFDOF CZ‹P XOÂUSPTUXP 8T[ZTDZQBDKFODJNJFMJPCOJ—POFOBQJÂDJFNJÂvOJPXF  QSPCMFNZ [ LBSNJFOJFN KV— X PLSFTJF OPXPSPELP XZN DPTUBOPXJ‹PQPXËEQS[FE‹V—POFKIPTQJUBMJ[BDKJ V D[UFSFDI [ OJDI  PSB[ OJFEPCËS NBTZ DJB‹B J X[SP TUV 6 US[FDI QBDKFOUËX SP[QP[OBOP SFGMVLT —P‹‘E LPXPQS[F‹ZLPXZ J IJQPHMJLFNJÂ V EXËDI [ NVUBDK‘ Q(MZ4FSJKFEOFHP[NVUBDK‘Q(MZ"MB 6XT[ZTU LJDI TUXJFSE[POP IJQFSQJHNFOUBDKÂ TLËSZ  KFK OBE NJBS OB E‹POJBDI J TUPQBDI PSB[ H‹ÂCPLJF CSV[EZ OB E‹POJBDI J QPEFT[XPXZDI QPXJFS[DIOJBDI TUËQ 6 KFEOFHP QBDKFOUB TUXJFSE[POP [X—FOJF [BTUBXLJ UÂUOJDZQ‹VDOFK VEXËDILBSEJPNJPQBUJÂQS[FSPTUPX‘ VKFEOFHP[NVUBDK‘Q(MZ4FSJKFEOFHP[NVUBDK‘ Q(MZ"MB

 OBUPNJBTU V EXËDI QP[PTUB‹ZDI QPHSV CJFOJF vDJBOZ MFXFK LPNPSZ PCKBX UFO VTU‘QJ‹ X LP MFKOZDI CBEBOJBDI LPOUSPMOZDI  "SZUNJÂ XZLSZ UP V US[FDI QBDKFOUËX  X UZN V EXËDI QS[FKvDJPX‘ XT[ZTDZ [ NVUBDK‘ Q(MZ"MB  6 UZDI PTUBUOJDI BSZUNJB QS[FKvDJPXB [XJ‘[BOB CZ‹B [ QPEBXBOJFN MFLËXQS[FDJXSFGMVLTPXZDIMVCXZTUÂQPXB‹BXUSBL DJFQS[ZHPUPXZXBOJBDIPSZDIEPPQFSBDKJ0QËyOJPOZ SP[XËK QTZDIPSVDIPXZ DIBSBLUFSZ[PXB‹ XT[ZTULJDI PQJTBOZDIQBDKFOUËX6MFUOJFKQBDKFOULJ[NVUBDK‘ Q(MZ4FS[BPCTFSXPXBOPCSPEBXD[BLJXPLˋOPTB  OBUPNJBTUVMFUOJFHPQBDKFOUB[NVUBDK‘Q(MZ"MB PCFDOB CZ‹B NBDFSBDKB XPLˋ VTU J CSPEBXD[BLPXF [NJBOZ OB TLËS[F T[ZJ 1PNJNP XZTPLJFHP SZ[ZLB SP[XPKV OPXPUXPSV V —BEOFHP [ QBDKFOUËX OJF [EJB HOP[PXBOP[‹PvMJXFHPOPXPUXPSV+FEZOJFXKFEOZN QS[ZQBELV VMFUOJFHPDI‹PQDBXZLSZUP‹BHPEOZOP XPUXËSQÂDIFS[BNPD[PXFHP'BLUUFONP—FXZOJLB¾ [N‹PEFHPXJFLVOBT[ZDIQBDKFOUËX EMBUFHPOJFNP— OB XZLMVD[Z¾ XZTU‘QJFOJB [‹PvMJXZDI OPXPUXPSËX XQS[ZT[‹PvDJ /BKQPXB—OJFKT[Z QS[FCJFH DIPSPCZ [BPCTFSXPXBMJ vNZVTJFENJPNJFTJÂD[OFHPDI‹PQDB 1' [NVUB DK‘Q(MZ"MBJOJF[XZLMFDJ—LJNGFOPUZQFN XZNB HBK‘DFHP IPTQJUBMJ[BDKJ PE VSPE[FOJB  B— EP NPNFOUV QS[FEXD[FTOFK vNJFSDJ  N —  X XZOJLV QPXB—OFK OJFESP—OPvDJESËHPEEFDIPXZDI8ZNBHB‹PO[BCJFHV USBDIFPTUPNJJJOJFNBMDJ‘H‹FKXFOUZMBDKJNFDIBOJD[OFK 

QPOBEUPDJFSQJB‹[QPXPEVQS[FSPTUVNJÂvOJBTFSDPXFHP JBSZUNJJ QPKBXJB‹ZTJÂSËXOJF—OBQBEZESHBXLPXF /JF[XZLMF DJFLBXZN QS[ZQBELJFN LMJOJD[OZN  OBLUËSZXBSUP[XSËDJ¾VXBH KFTUMFUOJBQBDKFOU LB (+

 V LUËSFK QPUXJFSE[POP XTQˋXZTUÂQP XBOJF [FTQP‹V 5VSOFSB J [FTQP‹V $PTUFMMP 4LËSLB JXTQqXQS[ZHPUPXBOJV 1PVSPE[FOJVTUXJFSE[POP V OJFK EZTNPSGJÂ PSB[ PCOJ—POF OBQJÂDJF NJÂvOJPXF JXLPOTFLXFODKJXZLPOBOPCBEBOJFDZUPHFOFUZD[OF  TUXJFSE[BK‘DXLBSJPUZQJFEFMFDKÂGSBHNFOUVLSËULJFHP SBNJFOJB DISPNPTPNV 9 1S[Z QPOPXOFK PDFOJF LMJ OJD[OFKXXJFLVSPLVVQBDKFOULJ[BVXB—POPT[FSFH DFDIEZTNPSGJD[OZDI BKFKSP[XËKQTZDIPSVDIPXZCZ‹ PQËyOJPOZ;FX[HMÂEVOBOJTLPSPT‹Pv¾ LUËS‘‹‘D[POP [ [FTQP‹FN 5VSOFSB  PE  EP  SPLV —ZDJB QBDKFOU DF QPEBXBOP IPSNPO X[SPTUV  X FGFLDJF OPSNBMJ[V K‘DKFKX[SPTU1PUFKUFSBQJJXCBEBOJBDILPOUSPMOZDI TUXJFSE[POP LBSEJPNJPQBUJÂ QS[FSPTUPX‘ J LPODFO USZD[OZQS[FSPTUMFXFKLPNPSZTFSDB8SPLV—ZDJB QBDKFOULBPECZ‹BLPOTVMUBDKÂX1PSBEOJ(FOFUZD[OFK *1$;% HE[JFOBQPETUBXJFDIBSBLUFSZTUZD[OFHPGFOP UZQVUXBS[ZXZTVOJÂUPQPEFKS[FOJF$4 LUËSFOBTUÂQ OJF QPUXJFSE[POP CBEBOJFN NPMFLVMBSOZN 1S[ZQB EFL UFO [XSBDB VXBHÂ OB LPOJFD[OPv¾ EPLPOZXBOJB XFSZGJLBDKJ QPTUBXJPOFK EJBHOP[Z  T[D[FHËMOJF V OBK N‹PET[ZDIQBDKFOUËXPOJFUZQPXZNGFOPUZQJF [VXB HJ OB [NJFOO‘ FLTQSFTKÂ OBTJMFOJB PCKBXËX [BMF—OJF PE XJFLV QBDKFOUB  XZTUÂQVK‘D‘ X XJFMV [FTQP‹BDI VXBSVOLPXBOZDI HFOFUZD[OJF 8‹BvDJXB EJBHOP[B KFTU SËXOJF— OJF[CÂEOB EP [BTUPTPXBOJB BEFLXBUOFK EPSP[QP[OBOJBUFSBQJJJPDFOZD[ZOOJLËXSZ[ZLB 6[ZTLBOF XZOJLJ CBEBÉ TUBOPXJ‘ T[D[FHËMOJF DFOOF ySËE‹P JOGPSNBDKJ  QPOJFXB— QP SB[ QJFSXT[Z DIBSBLUFSZ[VK‘NPMFLVMBSOFQPE‹P—F[FTQP‹V$PTUFM MP X QPQVMBDKJ QPMTLJFK 1BUPHFOOF [NJBOZ X HFOJF )3"4[JEFOUZGJLPXBOFVOBT[ZDIQBDKFOUËXT‘UZQP XZNJ J KFEOZNJ [ OBKD[ÂvDJFK XZLSZXBOZDI NVUBDKJ PEQPXJFE[JBMOZDI[BQS[ZQBELJ$4OBvXJFDJF/BT[F CBEBOJB QPUXJFSE[BK‘  —F BOBMJ[B NPMFLVMBSOB HFOV )3"4 TUBOPXJ QS[ZEBUOZ J XJBSZHPEOZ UFTU EJBHOP TUZD[OZEMBQPMTLJDIQBDKFOUËX[QPEFKS[FOJFN[FTQP ‹V$PTUFMMP1POJFXB—PLP‹PqNVUBDKJJEFOUZGJ LVKFTJÂXQJFSXT[ZNLPEVK‘DZNFLTPOJFHFOV)3"4 FLTPO 

 EJBHOPTUZLÂ NPMFLVMBSO‘ $4 QPXJOOP TJÂ SP[QPD[‘¾ PE BOBMJ[Z UFHP FLTPOV  B X QS[ZQBELV CSBLV [NJBO [TFLXFODKPOPXB¾ OBMF—Z FLTPOZ  J  8FLTPOJFOJF[OBMF[JPOPEPUZDID[BT—BEOZDI[NJBO QBUPHFOOZDI  KFEOBL—F [F X[HMÂEV OB EPv¾ XZTPL‘ QPEBUOPv¾HFOV)3"4OBNVUBHFOF[ÂOJFNP—OBXZ LMVD[Z¾ FXFOUVBMOFHP QPKBXJFOJB TJÂ OPXFK [NJBOZ QBUPHFOOFK

Podsumowanie ;FTQˋ $PTUFMMP KFTU OJF[XZLMF S[BEL‘ DIPSPC‘ HFOF UZD[O‘  P [NJFOOFK FLTQSFTKJ PCKBXËX LMJOJD[OZDI  P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE LUËSF XSB[ [ XJFLJFN QBDKFOUB VXZEBUOJBK‘ DIBSBL UFSZTUZD[OZEMB$4GFOPUZQ6NB‹ZDIE[JFDJEJBHOP TUZLB $4 NP—F TQSBXJB¾ T[D[FHËMOJF EV—F QSPCMFNZ [ VXBHJ OB T[FSFH QPEPCJFÉTUX EP JOOZDI [FTQP ‹ËX [ HSVQZ 3"4PQBUJJ ;XSBDB TJÂ [BUFN T[D[FHËM O‘ VXBHÂ OB E‹VHPUFSNJOPX‘ PCTFSXBDKÂ QBDKFOUB J XFSZGJLBDKÂ QPTUBXJPOFK EJBHOP[Z 1PNJNP EV—FHP QPTUÂQV X CBEBOJBDI OBE FUJPQBUPHFOF[‘ $4 X DJ‘ HV PTUBUOJDI LJMLV MBU  OJF [PTUB‹Z KFT[D[F X QF‹OJ TDIBSBLUFSZ[PXBOF LPSFMBDKF QPNJÂE[Z [NJFOJPOZN HFOPUZQFN QBDKFOUB B XZTUÂQVK‘DZN V OJFHP TQFL USVN DFDI LMJOJD[OZDI 4QPXPEPXBOF KFTU UP QS[FEF XT[ZTULJNOJFNP—OPvDJ‘[FCSBOJBEPTUBUFD[OJFEV—FK HSVQZCBEBOFK [FX[HMÂEVOBOJFXJFML‘D[ÂTUPv¾XZ TUÂQPXBOJB $4 PSB[ EV—‘ IPNPHFOOPv¾ HFOFUZD[O‘ [FTQP‹V 8 QPOBE  QS[ZQBELËX $4 VXBSVOLP XBOF KFTU NVUBDK‘ X HFOJF )3"4  KFEOBL—F V PLP‹P  QBDKFOUËX  V LUËSZDI BOBMJ[B NPMFLVMBSOB OJF XZLB[B‹B[NJBOXHFOJF)3"4 OBEBMOJFPLSFvMPOP JOOFHP MPDVT PEQPXJFE[JBMOFHP [B PCKBXZ DIPSPCZ 1PELSFvMJ¾ OBMF—Z SËXOJF—  KBL OJF[XZLMF XB—OF KFTU X‹BvDJXF J T[ZCLJF [EJBHOP[PXBOJF DIPSPCZ  [ VXBHJ OBUPXBS[ZT[‘DF[FTQP‹PXJ$PTUFMMPQPEXZ—T[POFSZ [ZLP SP[XPKV OPXPUXPSV PSB[ XZTUÂQPXBOJF QPXB— OZDIEFGFLUËXLBSEJPMPHJD[OZDIJLPOJFD[OPv¾PCKÂDJB DIPSZDIXJFMPTQFDKBMJTUZD[O‘PQJFL‘

 (SJQQ ,8  -JO "&  4UBCMFZ %-  /JDIPMTPO -  4DPUU $*  +S  %PZMF % FU BM )3"4 NVUBUJPO BOBMZTJT JO $PTUFMMP TZOESPNFHFOPUZQFBOEQIFOPUZQFDPSSFMBUJPO"N+.FE (FOFU" q  &TUFQ "-  5JEZNBO 8&  5FJUFMM ."  $PUUFS 1%  3BVFO ," )3"4 NVUBUJPOT JO $PTUFMMP TZOESPNF EFUFDUJPO PG DPOTUJUVUJPOBM BDUJWBUJOH NVUBUJPOT JO DPEPO  BOE  BOEMPTTPGXJMEUZQFBMMFMFJONBMJHOBODZ"N+.FE(FOFU " q  3BVFO ," %JTUJOHVJTIJOH $PTUFMMP WFSTVT DBSEJPGBDJP DVUBOFPVT TZOESPNF #3"' NVUBUJPOT JO QBUJFOUT XJUI B$PTUFMMPQIFOPUZQF -FUUFS "N+.FE(FOFU"  q  ;FOLFS. -FINBOO, 4DIVM["- #BSUI) )BOTNBOO%  ,PFOJH3FUBM&YQBOTJPOPGUIFHFOPUZQJDBOEQIFOPUZQJD TQFDUSVN JO QBUJFOUT XJUI ,3"4 HFSNMJOF NVUBUJPOT + .FE(FOFU q  3BVFO,")3"4BOEUIF$PTUFMMPTZOESPNF$MJO(FOFU  q  (SJQQ,8 -JO"& /JDIPMTPO- "MMFO8 $SBNFS" +POFT ,- FU BM 'VSUIFS EFMJOFBUJPO PG UIF QIFOPUZQF SFTVMUJOH GSPN#3"'PS.&,HFSNMJOFNVUBUJPOTIFMQTEJGGFSFOUJBUF DBSEJPGBDJPDVUBOFPVTTZOESPNFGSPN$PTUFMMPTZOESPNF "N+.FE(FOFU" "q  ,FSS #  %FMSVF ."  4JHBVEZ 4  1FSWFFO 3  .BSDIF .  #VSHFMJO * FU BM (FOPUZQFQIFOPUZQF DPSSFMBUJPO JO $PTUFMMPTZOESPNF)3"4NVUBUJPOBOBMZTJTJODBTFT+

1PE[JÂLPXBOJB 4L‹BEBNZXZSB[ZQPE[JÂLPXBOJBOBT[ZNQBDKFOUPNPSB[ JDISPE[JDPN[BX[JÂDJFVE[JB‹VXQPXZ—T[ZDICBEBOJBDI PSB[XT[ZTULJNXTQˋQSBDPXOJLPN[;BL‹BEV(FOFUZLJ .FEZD[OFK*OTUZUVUVa1PNOJLq$FOUSVN;ESPXJB%[JFD LBo X 8BST[BXJF [B JDI OJFPDFOJPO‘ QPNPD 4[D[FHËMOF XZSB[ZXE[JÂD[OPvDJTL‹BEBNZMFLBS[PNHFOFUZLPNLMJ OJD[OZN[1PSBEOJ(FOFUZD[OFKQSPGESIBC,$IS[B OPXTLJFK ES.(BKEVMFXJD[ ES.+ÂES[FKPXTLJFK ES. ,VHBVEPPSB[ES"4LËSDF [BFGFLUZXOFXZPESÂCOJFOJF DIPSZDI[[FTQP‹FN$PTUFMMPPSB[1BOJ5FSFTJF8PKUBTJBL [B[OBLPNJUFXTQBSDJFUFDIOJD[OF

.FE(FOFU q  4PM$IVSDI ,  4UBCMFZ %-  %FNNFS -"  "HCVMPT "  -JO "& 4NPPU-FUBM.BMFUPNBMFUSBOTNJTTJPOPG$PTUFMMP TZOESPNF(4)3"4HFSNMJOFNVUBUJPOJOIFSJUFEGSPN BGBUIFSXJUITPNBUJDNPTBJDJTN"N+.FE(FOFU"  "q  4PM$IVSDI, 4UBCMFZ%- /JDIPMTPO- (PO[BMF[*- (SJQQ ,81BUFSOBMCJBTJOQBSFOUBMPSJHJOPG)3"4NVUBUJPOTJO $PTUFMMPTZOESPNF)VN.VUBU q  +PIOTPO+1 (PMBCJ. /PSUPO.& 3PTFOCMBUU3. 'FMENBO (. :BOH41FUBM$PTUFMMPTZOESPNFQIFOPUZQF OBUVSBM IJTUPSZ  EJGGFSFOUJBM EJBHOPTJT  BOE QPTTJCMF DBVTF + 1FEJBUS q

Piśmiennictwo

 )FOOFLBN3$$PTUFMMPTZOESPNFBOPWFSWJFX"N+.FE

 $PTUFMMP +. " OFX TZOESPNF NFOUBM TVCOPSNBMJUZ BOE OBTBMQBQJMMPNBUB"VTU1BFEJBUS+ q

(FOFU$4FNJO.FE(FOFU $q  4NJUI -1  1PESB[B +  1SPVE 7, 1PMZIZESBNOJPT  GFUBM

 EFS ,BMPVTUJBO 7.  .PSP[ #  .D*OUPTI /  8BUUFST ", 

PWFSHSPXUI  BOE NBDSPDFQIBMZ QSFOBUBM VMUSBTPVOE

#MBJDINBO4$PTUFMMPTZOESPNF"N+.FE(FOFU 

GJOEJOHTPG$PTUFMMPTZOESPNF"N+.FE(FOFU" 

q

"q

 .BSUJO3" +POFT,-%FMJOFBUJPOPGUIF$PTUFMMPTZOESPNF "N+.FE(FOFU q  #PSPDIPXJU[ ;  1BWPOF -  .B[PS (  3J[[P 3  %BS ) /FX NVMUJQMF DPOHFOJUBM BOPNBMJFT NFOUBM SFUBSEBUJPO TZOESPNF

.$".3 

XJUI

GBDJPDVUBOFPVTTLFMFUBM

JOWPMWFNFOU"N+.FE(FOFU q  "PLJ :  /JJIPSJ 5  ,BXBNF )  ,VSPTBXB ,  0IBTIJ ) 

 -JO"& (SPTTGFME1% )BNJMUPO3. 4NPPU- (SJQQ,8  1SPVE7FUBM'VSUIFSEFMJOFBUJPOPGDBSEJBDBCOPSNBMJUJFT JO$PTUFMMPTZOESPNF"N+.FE(FOFU q   (SJQQ,8 4DPUU$* +S /JDIPMTPO- .D%POBME.D(JOO%.  0[FSBO+% +POFT.$FUBM'JWFBEEJUJPOBM$PTUFMMPTZOESP NFQBUJFOUTXJUISIBCEPNZPTBSDPNBQSPQPTBMGPSBUVNPS

5BOBLB : FU BM (FSNMJOF NVUBUJPOT JO )3"4 QSPUP

TDSFFOJOHQSPUPDPM"N+.FE(FOFU q

PODPHFOFDBVTF$PTUFMMPTZOESPNF/BU(FOFU 

 (SJQQ,85VNPSQSFEJTQPTJUJPOJO$PTUFMMPTZOESPNF"N

q P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2

+.FE(FOFU$4FNJO.FE(FOFU $q

31

32

PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE  (SJQQ ,8  -JO "& $PTUFMMP 4ZOESPNF &EJUFE CZ 1BHPO

 8SJHIU &.  ,FSS # 3"4."1, QBUIXBZ EJTPSEFST

3"#5 %PMBO$3 4UFQIFOT,4FBUUMF 8" 6OJWFSTJUZPG

JNQPSUBOU DBVTFT PG DPOHFOJUBM IFBSU EJTFBTF  GFFEJOH

8BTIJOHUPO(FOF3FWJFXT<*OUFSOFU>q
EJGGJDVMUJFT  EFWFMPQNFOUBM EFMBZ BOE TIPSU TUBUVSF "SDI

>  "YFMSBE.& (MJEEFO3 /JDIPMTPO- (SJQQ,8"EBQUJWF TLJMMT DPHOJUJWF BOECFIBWJPSBMDIBSBDUFSJTUJDTPG$PTUFMMP TZOESPNF"N+.FE(FOFU" "q  ,BXBNF) .BUTVJ. ,VSPTBXB, .BUTVP. .BTVOP.  0IBTIJ)FUBM'VSUIFSEFMJOFBUJPOPGUIFCFIBWJPSBMBOE OFVSPMPHJDGFBUVSFTJO$PTUFMMPTZOESPNF"N+.FE(FOFU " "q  %FMSVF ."  $IBUFJM +'  "SWFJMFS #  -BDPNCF % $PTUFMMP TZOESPNF BOE OFVSPMPHJDBM BCOPSNBMJUJFT "N + .FE (FOFU" "q  -JO "&  0m#SJFO #  %FNNFS -"  "MNFEB ,,  #MBODP $- 

%JT$IJME q  $PMJDFMMJ + )VNBO 3"4 TVQFSGBNJMZ QSPUFJOT BOE SFMBUFE (51BTFT4DJ45,& 3&  -FXJT 54  4IBQJSP 14  "IO /( 4JHOBM USBOTEVDUJPO UISPVHI."1LJOBTFDBTDBEFT"EW$BODFS3FT  q  4PM$IVSDI, (SJQQ,85IF.PMFDVMBS#BTJTPG$PTUFMMP 4ZOESPNF /PPOBO 4ZOESPNF BOE 3FMBUFE %JTPSEFST  q  ,SBU[ $1  /JFNFZFS $.  ;FOLFS . "O VOFYQFDUFE OFX SPMF PG NVUBOU 3BT QFSUVSCBUJPO PG IVNBO FNCSZPOJD EFWFMPQNFOU+.PM.FE q

(MBTPX1'FUBM1SFOBUBMGFBUVSFTPG$PTUFMMPTZOESPNF

 (SJQQ,8 *OOFT". "YFMSBE.& (JMMBO5- 1BSCPPTJOHI

VMUSBTPOPHSBQIJD GJOEJOHT BOE BUSJBM UBDIZDBSEJB 1SFOBU

+4 %BWJFT$FUBM$PTUFMMPTZOESPNFBTTPDJBUFEXJUIOPWFM

%JBHO q

HFSNMJOF )3"4 NVUBUJPOT BO BUUFOVBUFE QIFOPUZQF  +

 WBO EFS #VSHU *  ,VQTLZ 8  4UBTTPV 4  /BESPP " 

.FE(FOFU" "q

#BSSPTP $  %JFN " FU BM .ZPQBUIZ DBVTFE CZ )3"4

 ;BNQJOP( 1BOUBMFPOJ' $BSUB$ $PCFMMJT( 7BTUB* /FSJ

HFSNMJOF NVUBUJPOT JNQMJDBUJPOT GPS EJTUVSCFE NZPHFOJD

$FUBM%JWFSTJUZ QBSFOUBMHFSNMJOFPSJHJO BOEQIFOPUZQJD

EJGGFSFOUJBUJPO JO UIF QSFTFODF PG DPOTUJUVUJWF )3BT

TQFDUSVNPGEFOPWP)3"4NJTTFOTFDIBOHFTJO$PTUFMMP

BDUJWBUJPO+.FE(FOFU q

TZOESPNF)VN.VUBU q

 8IJUF 4.  (SBIBN +.  +S  ,FSS #  (SJQQ ,  8FLTCFSH

 %FOBZFS &  EF 3BWFM 5  -FHJVT & $MJOJDBM BOE NPMFDVMBS

3  $ZUSZOCBVN $ FU BM 5IF BEVMU QIFOPUZQF JO $PTUFMMP

BTQFDUTPG3"4SFMBUFEEJTPSEFST+.FE(FOFU 

TZOESPNF"N+.FE(FOFU" q  XXXDPTUFMMPLJETPSHVL&EJUFECZ  /BWB$ )BOOB/ .JDIPU$ 1FSFJSB4 1PVWSFBV/ /JJIPSJ 5 FU BM $BSEJPGBDJPDVUBOFPVT BOE /PPOBO TZOESPNFT

q  -P*' #SFXFS$ 4IBOOPO/ 4IPSUP+ 5BOH# #MBDL(FU BM4FWFSFOFPOBUBMNBOJGFTUBUJPOTPG$PTUFMMPTZOESPNF +.FE(FOFU q

EVF UP NVUBUJPOT JO UIF 3"4."1, TJHOBMMJOH QBUIXBZ

 4DIVM[ "-  "MCSFDIU #  "SJDJ $  WBO EFS #VSHU *  #VTLF

HFOPUZQFQIFOPUZQF SFMBUJPOTIJQT BOE PWFSMBQ XJUI

"  (JMMFTTFO,BFTCBDI ( FU BM .VUBUJPO BOE QIFOPUZQJD

$PTUFMMPTZOESPNF+.FE(FOFU q

TQFDUSVN JO QBUJFOUT XJUI DBSEJPGBDJPDVUBOFPVT BOE

 "PLJ :  /JJIPSJ 5  /BSVNJ :  ,VSF 4  .BUTVCBSB : 5IF 3"4."1, TZOESPNFT OPWFM SPMFT PG UIF 3"4 QBUIXBZ

$PTUFMMPTZOESPNF$MJO(FOFU q  (SJQQ ,8  4UBCMFZ %-  /JDIPMTPO -  )PGGNBO +%  4PM

JOIVNBOHFOFUJDEJTPSEFST)VN.VUBU q

$IVSDI , 4PNBUJD NPTBJDJTN GPS BO )3"4 NVUBUJPO



DBVTFT$PTUFMMPTZOESPNF"N+.FE(FOFU" 

 /BSVNJ :  "PLJ :  /JJIPSJ 5  /FSJ (  $BWÁ )  7FSMPFT " FU BM .PMFDVMBS BOE DMJOJDBM DIBSBDUFSJ[BUJPO PG DBSEJP GBDJPDVUBOFPVT $'$  TZOESPNF PWFSMBQQJOH DMJOJDBM NBOJGFTUBUJPOT XJUI $PTUFMMP TZOESPNF "N + .FE (FOFU " "q  5JEZNBO8& 3BVFO,"5IF3"4PQBUIJFTEFWFMPQNFOUBM TZOESPNFT PG 3BT."1, QBUIXBZ EZTSFHVMBUJPO $VSS 0QJO(FOFU%FW q  5JEZNBO 8&  3BVFO ," /PPOBO  $PTUFMMP BOE DBSEJP GBDJPDVUBOFPVT TZOESPNFT EZTSFHVMBUJPO PG UIF 3BT ."1,QBUIXBZ&YQFSU3FW.PM.FE F

q  (JSJTIB ,.  -FXJT -&  1IBELF 43  ,VUTDIF , $PTUFMMP TZOESPNFXJUITFWFSFDVUJTMBYBBOENPTBJD)3"4(4 NVUBUJPO"N+.FE(FOFU" "q  ,FSS #  .VDDIJFMMJ .-  4JHBVEZ 4  'BCSF .  4BVOJFS 1  7PFMDLFM ." FU BM *T UIF MPDVT GPS $PTUFMMP TZOESPNF PO Q +.FE(FOFU q  4UFJO3* -FHBVMU- %BOFNBO% 8FLTCFSH3 )BNJMUPO+ (SPXUI IPSNPOF EFGJDJFODZ JO $PTUFMMP TZOESPNF "N + .FE(FOFU" "q  ,FSS #  &JOBVEJ ."  $MBZUPO 1  (MBENBO (  &EFO 5 

 5BSUBHMJB .  (FMC #% %JTPSEFST PG EZTSFHVMBUFE TJHOBM

4BVOJFS 1 FU BM *T HSPXUI IPSNPOF USFBUNFOU CFOFGJDJBM

USBGGJD UISPVHI UIF 3"4."1, QBUIXBZ QIFOPUZQJD

PSIBSNGVMJO$PTUFMMPTZOESPNF +.FE(FOFU 

TQFDUSVNBOENPMFDVMBSNFDIBOJTNT"OO/:"DBE4DJ 

F

q

P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 1 , s t y c z e ń – l u t y 2 0 1 2