- Email: [email protected]
Profil lipidów u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną
246
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES
Profil lipidów u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną Serum lipid profile in children with acute lymphoblastic leukemia. Katarzyna Muszyńska-Rosłan, Maryna Krawczuk-Rybak, Anna Panasiuk, Agnieszka Święcicka, Beata Mojsak Pediatr Pol 2009; 84 (3): 246–250 © 2009 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 16.12.2008 Zaakceptowano do druku/Accepted: 16.02.2009 Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Kierownik: prof. dr hab. n. med Maryna Krawczuk-Rybak Koło Naukowe przy Klinice Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Katarzyna Muszyńska-Rosłan 15-274 Białystok Waszyngtona 17 tel.85 745-08-50 fax 85 745-08-46 e-mail: [email protected]
STRESZCZENIE Wstęp: Od wielu lat pojawiają się w piśmiennictwie doniesienia na temat możliwych związków pomiędzy profilem lipidów w surowicy a chorobą nowotworową. Obserwacja nieprawidłowości profilu lipidowego w momencie rozpoznania choroby nowotworowej wskazuje na istnienie związków z aktywnością choroby, obecnością choroby resztkowej czy z efektywnością zastosowanego leczenia. Cel: Celem badania była ocena zaburzeń gospodarki lipidowej u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną (OBL), przed leczeniem, w jego trakcie i po zakończeniu leczenia oraz potencjalnych związków ze wskaźnikami klinicznymi i przebiegiem choroby. Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 48 dzieci (30 chłopców, 18 dziewcząt) z rozpoznaniem ostrej białaczki limfoblastycznej, u których oznaczano w chwili diagnozy, w trakcie leczenia i po leczeniu cholesterol całkowity (TC – total cholesterol), HDL-cholesterol (HDL), trójglicerydy (TG), LDL-cholesterol (LDL). Wyniki odniesiono do zgodnej wg wieku i płci grupy kontrolnej oraz do norm laboratoryjnych. Wyniki: Przy rozpoznaniu stwierdzono niskie wartości HDL i wysokie TG. W trakcie leczenia i po jego zakończeniu obserwowano wzrost wartości HDL, we wszystkich jednak badaniach były one niższe niż w grupie kontrolnej. Najwyższe wartości TG obserwowano w czasie leczenia, najniższą wartość po zakończeniu terapii, wszystkie uzyskane wartości były jednak wyższe niż w grupie kontrolnej. Nie wykazano korelacji pomiędzy parametrami gospodarki lipidowej a aktywnością dehydrogenazy kwasu mlekowego (LDH). Wnioski: Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na obecność nieprawidłowości profilu lipidów w surowicy u dzieci w chwili rozpoznania OBL, z tendencją do ich normalizacji w okresie remisji, po zakończonym leczeniu przeciwnowotworowym. Odpowiedź na pytanie, czy obserwowane nieprawidłowości są rzeczywiście związane z aktywnością procesu nowotworowego i czy mogłyby być istotnym wskaźnikiem reakcji na leczenie wymaga badań większej grupy dzieci, nie tylko z rozpoznaniem OBL, ale również innych chorób nowotworowych. Słowa kluczowe: gospodarka lipidowa, białaczka, dzieci
ABSTRACT Aim: In the past few years several studies have indicated a clear relationship between serum lipids and cancer. Altered blood lipid levels at diagnosis acute lymphoblastic leukemia may serve as biochemical markers of ALL, may aid in the assessment of minimal residual disease and the prediction of recurrence, and may correlate inversely with the effectiveness of chemotherapy. Material and methods: Fasting blood lipid profiles were obtained in 48 children (30 boys) with ALL at diagnosis, during and after therapy. The results were compared to the age- and sex-specific healthy control group. Results: An altered blood profile was observed at the time of diagnosis; statistically significant values included reduced HDL and elevated TG levels. The HDL level increased during and after therapy but at all points was lower than the values obtained in control group. The highest TG values during therapy were observed. Serum lipids did not correlated with LDH value. Conclusions: The results indicated that at diagnosis of ALL an abnormality in serum lipid profile is present, which is reversed during and after therapy. A larger series of children with various type of cancer is required to evaluate the possible relation between altered blood lipid profiles and disease activity and treatment-related events. Key words: lipid metabolism, childhood leukemia
0EXJFMVMBUQPKBXJBKTJÂXQJvNJFOOJDUXJFEPOJF TJFOJBOBUFNBUNPMJXZDI[XJ[LËXQPNJÂE[ZQSPGJMFN MJQJEËXXTVSPXJDZBDIPSPCOPXPUXPSPX8JÂLT[Pv¾ EPOJFTJFÉ EPUZD[Z MVE[J EPSPTZDI J XTLB[VK POF OB XQZXDIPSPCZOPXUPXPSPXFKOBNFUBCPMJ[NHPTQPEBS LJ UVT[D[PXFK <q> #SBL KFTU KFEOBL KFEOP[OBD[OZDI CBEBÉQPUXJFSE[BKDZDIVE[JBMJQJEËXXPOLPHFOF[JF 8ZEBKFTJÂSBD[FK FPQJTZXBOF[BCVS[FOJB T[D[FHËMOJF
X[BLSFTJFJOUFSBLDKJQPNJÂE[ZLPNËSLBNJOPXPUXPSP XZNJJ[ESPXZNJULBOLBNJ TXZOJLJFNJTUOJFKDFHP KV QSPDFTV DIPSPCPXFHP 0CTFSXBDKB OJFQSBXJEPXP vDJQSPGJMVMJQJEPXFHPXNPNFODJFSP[QP[OBOJBDIPSPCZ OPXPUXPSPXFKTLBOJBEPQPT[VLJXBOJB[XJ[LËX[BL UZXOPvDJDIPSPCZ PCFDOPvDJDIPSPCZSFT[ULPXFKD[Z [ FGFLUZXOPvDJ [BTUPTPXBOFHP MFD[FOJB < > 0E SÂCOZN[BHBEOJFOJFNKFTUXQZXTUPTPXBOFKUFSBQJJOB Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES QSPGJMMJQJEËX< >8JÂLT[Pv¾QSBDQPT[VLVKDZDI [XJ[LËXHPTQPEBSLJMJQJEPXFK[DIPSPCOPXPUXPSPX EPUZD[ZMVE[JEPSPTZDI/JFXJFMFCBEBÉ[UFHP[BLSFTV QS[FQSPXBE[POPVE[JFDJJNPE[JFZ< > $FMFN CBEBOJBCZBPDFOB[BCVS[FÉHPTQPEBSLJ MJQJEPXFK V E[JFDJ [ PTUS CJBBD[L MJNGPCMBTUZD[O 0#-
QS[FE MFD[FOJFN X KFHP USBLDJF J QP KFHP [B LPÉD[FOJVPSB[QPUFODKBMOZDI[XJ[LËX[FXTLByOJ LBNJLMJOJD[OZNJJQS[FCJFHJFNDIPSPCZ
Pacjenci (SVQÂ CBEBO TUBOPXJP E[JFDJ DIPQDËX E[JFXD[U [ SP[QP[OBOJFN PTUSFK CJBBD[LJ MJNGPCMB TUZD[OFK MFD[POZDI X MBUBDI q X ,MJOJDF 0OLPMPHJJ%[JFDJÂDFK6OJXFSTZUFUV.FEZD[OFHPX#JB ZNTUPLV6QBDKFOUËXSP[QP[OBOPUZQDPNNPO VQSF# VQSF5%PSQBDKFODJCZMJMFD[FOJ XH VKFEOPMJDPOFHP QSPUPLPV 1PMTLJFK 1FEJBUSZD[OFK (SVQZET-FD[FOJB#JBBD[FLJ$IPOJBLËX O
OBTUÂQOJFXHQSPHSBNV"--*$ O 3FNJ TKÂPDFOJBOPXEOJVJOEVLDKJSFNJTKJ6BEOFHP [QBDKFOUËXOJFTUXJFSE[POPXQPQS[FE[BKDZNPLSF TJFTDIPS[FÉNPHDZDINJF¾XQZXOBQSPGJMMJQJEËX DVLS[ZDZ PUZPvDJ [BQBMFOJBUS[VTULJ OJFXZEPMOPvDJ XUSPCZ DIPSËCUBSD[ZDZ /JFVTUBMPOPXXZXJBE[JF SPE[JOOZNPCDJFOJBIJQFSMJQJEFNJ 8TVSPXJDZLSXJ QPCSBOFKQPHPE[JOOZNHP E[FOJV P[OBD[BOP NFUPE JNNVOPFO[ZNBUZD[O DIPMFTUFSPM DBLPXJUZ 5$ q UPUBM DIPMFTUFSPM
)%- DIPMFTUFSPM )%-
USËKHMJDFSZEZ 5( 4UÂFOJF -%- DIPMFTUFSPMV -%- XZMJD[POP TUPTVKD SFHVÂ 'SJFEF XBMEB -%-$ 5$q)%-$q ¯ 5( XNHEM
<> #BEBOJB CJPDIFNJD[OF XZLPOZXBOF CZZ LSPU OJF X DIXJMJ EJBHOP[Z X USBLDJF MFD[FOJB q QP [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB JOUFOTZXOFHP PCFKNVKDFHP JOEVLDKÂ SFNJTKJ LPOTPMJEBDKÂ JOUFOTZGJLBDKÂ PSB[ QP DBLPXJUZN [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB QP MFD[FOJV QPEUS[ZNVKDZNSFNJTKÂ hSFEOJXJFLXDIXJMJEJBHOP[ZXZOPTJ SPLV [BLSFT q
XUSBLDJFMFD[FOJB SPLV [BLSFT q
QP[BLPÉD[FOJVMFD[FOJB [BLSFT q 0US[ZNBOF XZOJLJ QPSËXOBOP [ XZOJLBNJ V[Z TLBOZNJ X HSVQJF LPOUSPMOFK LUËS TUBOPXJP E[JFDJ DIPQDËX E[JFXD[U
vSFEOJBXJFLV [BLSFT q (SVQBLPOUSPMOBOJFSËOJBTJÂJTUPUOJFXJFLJFN PEHSVQZCBEBOFK0DFOJBOFQBSBNFUSZCJPDIFNJD[OF PEOJFTJPOPSËXOJFEPOPSNXBTOZDI;BLBEV1FEJB USZD[OFK%JBHOPTUZLJ-BCPSBUPSZKOFK6OJXFSTZUFDLJF HP%[JFDJÂDFHP4[QJUBMB,MJOJD[OFHPX#JBZNTUPLV 3PE[JDF XT[ZTULJDI E[JFDJ XZSB[JMJ [HPEÂ OB VE[JB X CBEBOJV QSPKFLU CBEBOJB V[ZTLB [HP EÂ ,PNJTKJ #JPFUZD[OFK 6OJXFSTZUFUV .FEZD[OFHP X#JBZNTUPLV Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
Wyniki 8 NPNFODJF SP[QP[OBOJB TUXJFSE[POP X HSVQJF CB EBOFK[OBNJFOOJFOJT[FvSFEOJFTUÂFOJF)%-XQP SËXOBOJV [ HSVQ LPOUSPMO NHEM WT NHEM Q /JTLJFXBSUPvDJ)%- QPOJ FKXBSUPvDJSFGFSFODZKOZDIMBCPSBUPSJVN NHEM TUXJFSE[POPV[E[JFDJ 8BSUPvDJ5(XHSVQJFCBEBOFKXDIXJMJEJBHOP[Z CZZ JTUPUOJF XZT[F OJ X HSVQJF LPOUSPMOFK NHEM WT Q 8BSUPvDJ 5( XZT[FPEXJFMLPvDJSFGFSFODZKOZDI NHEM XZ LB[BOPVQBDKFOUËX DPTUBOPXJP 8D[BTJFSP[QP[OBOJBOJFPCTFSXPXBOPJTUPUOZDI TUBUZTUZD[OJFSËOJDQPNJÂE[ZTUÂFOJFNDIPMFTUFSPMV DBLPXJUFHPJ-%-XPCVPDFOJBOZDIHSVQBDI 8CBEBOJBDIXZLPOBOZDIXUSBLDJFUFSBQJJ CF[ QPvSFEOJP QP [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB JOUFOTZXOFHP B QS[FE SP[QPD[ÂDJFN MFD[FOJB QPEUS[ZNVKDFHP SF NJTKÂ PCTFSXPXBOPJTUPUOZX[SPTUvSFEOJFKXBSUPvDJ )%- X HSVQJF CBEBOFK X QPSËXOBOJV [ CBEBOJBNJ QPQS[FEOJNJ NHEM WT NHEM Q 8BSUPvDJ QPOJFK OPSN MBCPSBUPSZKOZDI TUXJFSE[POP V E[JFDJ 0CTFSXPXBOP JTUPUOZ TUBUZTUZD[OJF X[SPTU XBSUPvDJ 5( [BSËXOP X TUPTVOLV EP NPNFOUV SP[QP[OBOJB KBL J EP XBS UPvDJV[ZTLBOZDIXHSVQJFLPOUSPMOFK NHEM WT NHEM Q PSB[WT NH EM Q 8BSUPvDJ5(XZT[FPEXJFMLPvDJ SFGFSFODZKOZDIXZLB[BOPVQBDKFOUËXDPTUB OPXJP 4UXJFSE[POP [OBNJFOOZ TUBUZTUZD[OJF X[SPTU XBSUPvDJ 5$ X QPSËXOBOJV [ HSVQ LPOUSPMO PSB[ [XBSUPvDJBNJ[DIXJMJEJBHOP[Z NHEM WT NHEM Q PSB[WT NHEM Q 8BSUPvDJ-%-OJFSËOJZTJÂJTUPUOJFXPCV HSVQBDI PSB[ X TUPTVOLV EP CBEBOJB XTUÂQOFHP QS[FESP[QPD[ÂDJFNMFD[FOJBQS[FDJXOPXPUXPSPXFHP 1PDBLPXJUZN[BLPÉD[FOJVMFD[FOJBTUXJFSE[POP X[SPTUXBSUPvDJ)%-XTUPTVOLVEPCBEBOJBXNP NFODJFSP[QP[OBOJB NHEM WT NH EM Q 8BSUPvDJ)%-XFXT[ZTULJDICB EBOJBDI CZZ JTUPUOJF OJT[F OJ XBSUPvDJ V[ZTLB OF X HSVQJF LPOUSPMOFK 6 [ QBDKFOUËX XBSUPvDJ)%-CZZOJT[FPEXBSUPvDJSFGFSFODZKOZDI MBCPSBUPSJVN 8 PTUBUOJN CBEBOJV XZLPOBOZN QP [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB QPEUS[ZNVKDFHP SFNJTKÂ XZ LB[BOP [OBNJFOOF PCOJFOJF vSFEOJFK XBSUPvDJ 5( XQPSËXOBOJV[CBEBOJBNJQPQS[FEOJNJ NH EM WT NHEM PSB[ NHEM WTNHEM Q PSB[XBS UPvDJV[ZTLBOZDIXHSVQJFLPOUSPMOFK NHEM WT Q 8BSUPvDJ5(XZT[FPE XJFMLPvDJSFGFSFODZKOZDIXZLB[BOPVQBDKFOUËX DPTUBOPXJP ;CJPSD[F [FTUBXJFOJF XBSUPvDJ MJQJEËX QS[FETUB XJPOPXUBCFMJ
247
248
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES
Tabela 1. Średnie i zakres wartości lipidów w grupie kontrolnej oraz w grupie badanej w zależności od momentu oceny Table 1. Means and ranges of lipids in patients and control group according to the point of examination
Moment badania Point of examination rozpoznanie diagnosis
w trakcie leczenia during therapy
po zakończonym leczeniu after therapy
grupa kontrolna control group
średnia mean
zakres range
średnia mean
zakres range
średnia mean
zakres range
średnia mean
zakres range
143,4 (±39,4)
76–248
168,4 (±50,0) *#
62–272
166,9 (±32,0)
109–237
154,36 (±29,8)
101–256
HDL [mg/dl]
33,9 (±13,84)*
10–71
53 (±22,5)*#
12–133
55,1 (±16,1)*#
25–119
58,36 (±16,1)
40–113
LDL [mg/dl]
86,4 (±31,9)
44–197
99,8 (±38,6)
47–176
88,7 (±24,3)
52–115
83.8 (±31.4)
48–112
TG [mg/dl]
123 (±39,45)*
37–391
151,6 (±103,6)*#
14–448
108,6 (±53,8)*#^
28–250
86,6 (±53,8)
32–165
TC [mg/dl]
TC – cholesterol całkowity, total cholesterol HDL – lipoproteiny wysokiej gęstości, high-density lipoprotein LDL – lipoproteiny małej gęstości, low-density lipoprotein TG – triglicerydy, triglycerides *Różnica istotna statystycznie w porównaniu z grupą kontrolną p<0,05, Significant difference compared to control group #Różnica istotna statystycznie w porównaniu z badaniem w czasie diagnozy p<0,05, Significant difference compared to examination at diagnosis ^Różnica istotna statystycznie w porównaniu z badaniem w czasie leczenia p<0,05, Significant difference compared to examination during therapy
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
prawidłowe wartości HDL HDL within range niskie wartości HDL low HDL values
31 9
3
Dyskusja
Ryc. 1. Odsetek dzieci z niskimi wartościami HDL Fig. 1. Percentage of patients with HDL low values
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
1SPDFOUPXF[FTUBXJFOJFXBSUPvDJ)%-QPOJFKOPS NZPSB[5(QPXZFKOPSNZXQPT[D[FHËMOZDIQVOL UBDIPDFOZQS[FETUBXJPOPOBXZLSFTBDIJ "LUZXOPv¾-%)PDFOJBOFKXDIXJMJEJBHOP[ZXZ OPTJB*6NM [BLSFTq*6NM /JF TUXJFSE[POPLPSFMBDKJNJÂE[ZvSFEOJXBSUPvDJ-%) B QBSBNFUSBNJ HPTQPEBSLJ MJQJEPXFK X UZN QVOLDJF CBEBOJB
prawidłowe wartości TG TG within the range podwyższone wartości TG high TG values
22 13 przed leczeniem before the treatment
9 w trakcie leczenia during the treatment
po leczeniu after the treatment
Ryc. 2. Odsetek dzieci z podwyższonymi wartościami TG Fig. 2 Percentage of patients with TG high values
1JFSXT[F EPOJFTJFOJB OB UFNBU [BMFOPvDJ QPNJÂE[Z QSPGJMFNMJQJEËXXTVSPXJDZBDIPSPCOPXPUXPSPX EPUZD[ZZ QBDKFOUFL [ SBLJFN QJFSTJ < > ,PMFKOF CBEBOJBPCFKNPXBZEPSPTZDI[DIPOJBLBNJ[PvMJ XZNJMVCPTUSCJBBD[LNJFMPMVCMJNGPCMBTUZD[O < > /BKD[ÂvDJFK TUXJFSE[BOZN [BCVS[FOJFN CZZ CBSE[P OJTLJF XBSUPvDJ )%- V XJÂLT[PvDJ CBEBOZDI QBDKFOUËX PSB[ X[SPTU -%- J 5( 8 CBEBOFK HSVQJF E[JFDJ[PTUSCJBBD[LMJNGPCMBTUZD[O XNPNFODJF SP[QP[OBOJB SËXOJFTUXJFSE[JMJvNZOJTLJFXBSUPvDJ )%- QPEXZT[POFXBSUPvDJ5( OJFPCTFSXPXBMJvNZ KFEOBL X[SPTUV TUÂFOJB DIPMFTUFSPMV DBLPXJUFHP PSB[ -%- UBL KBL CZP UP PQJTZXBOF V PTËC EPSP TZDI6[ZTLBOFXZOJLJNPHZCZXTLB[ZXB¾ J)%- NËHCZ CZ¾ KFEOZN [ D[VZDI XTLByOJLËX BLUZX OPvDJ DIPSPCZ [BTBEOJD[FK /JF XZLB[BMJvNZ KFEOBL X HSVQJF CBEBOFK LPSFMBDKJ QPNJÂE[Z XTUÂQOZN [B BXBOTPXBOJFN DIPSPCZ NJFS[POZN vSFEOJ XBSUP vDJ-%) BQSPGJMFNMJQJEËXXTVSPXJDZ/BXBSUPvDJ Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES MJQJEËXXDIXJMJEJBHOP[ZOJFNJBZXQZXVMFLJTUP TPXBOFXUFSBQJJ0#- UBLJFKBL-BTQBSBHJOB[BD[Z QSFEOJTPO P[OBOZNXQZXJFOBNFUBCPMJ[NMJQJEËX 5FOEFODKBEPOPSNBMJ[BDKJPQJTZXBOZDI[BCVS[FÉQP [BLPÉD[FOJVMFD[FOJB VQBDKFOUËX[VEPLVNFOUPXB OSFNJTKDIPSPCZ[BTBEOJD[FK NPHBCZQPUXJFSE[B¾ [XJ[FL [BCVS[FÉ QSPGJMV MJQJEËX [F XTUÂQO BLUZX OPvDJ DIPSPCZ < q> .PTDIPWJ J XTQ CBEBKD E[JFDJ[0#-JV[ZTLVKDQPEPCOFXZOJLJ KBLXZ LB[BOF X OBT[FK HSVQJF OPSNBMJ[BDKÂ QSPGJMV MJQJEP XFHP QP V[ZTLBOJV SFNJTKJ V[OBK [B QPUXJFSE[FOJF [XJ[LV [ BLUZXOPvDJ XTUÂQO DIPSPCZ +FEOPD[F vOJFXXBVUPS[ZPCTFSXPXBMJQPOPXOFQPKBXJFOJFTJÂ PQJTZXBOZDI[BCVS[FÉ PCOJFOJBTUÂFOJB)%-PSB[ X[SPTUV 5( V QBDKFOUËX [F X[OPX 0#- PCTFSXB DKFUFEPUZD[ZZKFEOBLCBSE[POJFEVFKMJD[CZE[JFDJ J OJF NPOB JDI V[OB¾ [B QPUFODKBMOZ XTLByOJL OB XSPUV<>#Z¾NPFCBEBOJBXJÂLT[FKHSVQZE[JFDJ[F X[OPXQP[XPMJZCZKFEOP[OBD[OJFVTUBMJ¾D[ZQSPGJM MJQJEËXNËHCZCZ¾XD[FTOZNNBSLFSFNBLUZXOPvDJ DIPSPCZ OPXPUXPSPXFK V QBDKFOUËX [ 0#- [BSËXOP XNPNFODJFQJFSXPUOFKEJBHOP[Z KBLJOBXSPUV /JFQSBXJEPXZ NFUBCPMJ[N MJQJEËX XZEBKF TJÂ [XJ[BOZ [ QBUPHFOF[ DIPSPCZ OPXPUXPSPXFK .F UBCPMJ[N MJQJEËX KFTU SËOZ X LPNËSLBDI QBUPMPHJD[ OZDI J [ESPXZDI 5( J -%- T PQJTZXBOF KBLP BUXP VSVDIBNJBOF ySËEP LXBTËX UVT[D[PXZDI J FOFSHJJ X OJFLUËSZDI LPNËSLBDI OPXPUXPSPXZDI <> 1PE LSFvMBTJÂSËXOJFXQZXMJQJEËXOBPEQPXJFEyMJNGP DZUËX NPOPDZUËXJNBLSPGBHËXOBNJUPHFOZJOWJUSP XTLB[VKDOBJDIQPUFODKBMOSPMÂJNNVOPSFHVMBDZK O< >$[ZKFEOBL[BCVS[FOJBHPTQPEBSLJMJQJEP XFK NPH NJF¾ JTUPUOZ XQZX OB USBOTGPSNBDKÂ MVC QSPMJGFSBDKÂLPNËSFLOPXPUPXPSPXZDIqEPLPÉDBOJF XZKBvOJPOP )BMUPOJXTQCBEBKDHPTQPEBSLÂMJQJEPXVE[JF DJ[SËOZNJDIPSPCBNJOPXPUXPSPXZNJQPUXJFSE[JMJ XD[FvOJFKT[FEPOJFTJFOJBPXZTUÂQPXBOJVQPEPCOZDI [BCVS[FÉ V E[JFDJ [ VLBEPX MVC SP[TJBO DIPSPC OPXPUXPSPX.PHPOFKFEOBLCZ¾[XJ[BOF[FTUB OFNPEZXJFOJBX[BBXBOTPXBOZNTUBEJVNDIPSPCZ 8FEVHXZNJFOJPOZDIBVUPSËXPQJTZXBOZQSPGJMMJQJ EËXOJFNVTJCZ¾TQFDZGJD[OZEMBDIPSPCZOPXPUXP SPXFK NPFXTLB[ZXB¾OQOBUPXBS[ZT[DJOGFLDKÂ D[ZVSB[1PEXZT[POFXDIXJMJSP[QP[OBOJBXBSUPvDJ 5( J -%- X OBT[FK HSVQJF CBEBOFK PCTFSXPXBMJvNZ UZMLP X[SPTU 5( NPH CZ¾ XZOJLJFN [XJÂLT[POFHP JDIXZUXBS[BOJB KBLPSFBLDKJOBDZUPLJOZVXPMOJPOF QS[F[ [BCVS[POZ QSPDFTFN CJBBD[LPXZN VLBE JN NVOPMPHJD[OZ <> 1PELSFvMB TJÂ SËXOJF PCOJPO BLUZXOPv¾ SFDFQUPSËX EMB -%- < > %FSFHVMBDKB XUZN[BLSFTJFNPFTLVULPXB¾VUS[ZNZXBOJFNTJÂ XZT[ZDI TUÂFÉ -%- X TVSPXJDZ J [BIBNPXBOJFN TZOUF[Z)%-*OOZNFDIBOJ[N [XJ[BOZ[[BCVS[F OJFNNFUBCPMJ[NVDIZMPNJLSPOËX NPFCZ¾QS[ZD[Z O XZEVFOJB FMJNJOBDKJ -%- J 5( < > .PMJXB Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
KFTU SËXOJF QSPEVLDKB MVC VXBMOJBOJF 5( QS[F[ LP NËSLJOPXPUXPSPXF<>*OOJBVUPS[ZQPELSFvMBK F OJTLJF XBSUPvDJ )%- NPH CZ¾ [XJ[BOF [ [BCVS[F OJFNJDIXZUXBS[BOJBXXUSPCJFXXZOJLVXZTUÂQP XBOJBNJOOBDJFLËXCJBBD[LPXZDI< > 8[SPTUXBSUPvDJ5( DIPMFTUFSPMVDBLPXJUFHPPSB[ -%- PCTFSXPXBOZXCBEBOFKHSVQJFQBDKFOUËXCF[ QPvSFEOJPQP[BLPÉD[FOJVJOUFOTZXOFKDIFNJPUFSBQJJ CZ [XJ[BOZ QSBXEPQPEPCOJF [F TUPTPXBOJFN QSFE OJTPOV J -BTQBSBHJOB[Z "TQBSBHJOB[B QPXPEVKF X[SPTUFOEPHFOOFKTZOUF[Z7-%- MJQPQSPUFJOZCBSE[P NBFK HÂTUPvDJ PSB[ PCOJFOJF BLUZXOPvDJ MJQB[Z MJ QPQSPUFJOPXFK.PMFLVMBSOZNFDIBOJ[NX[SPTUV5( QPEPCOJF KBL X[SPTUV "QP# CÂEDFK PCPL 5( HËXOZNTLBEOJLJFN7-%- OJFKFTUEPLPÉDBKBTOZ 4UFSPJEZQPXPEVKDX[SPTUTZOUF[ZDIPMFTUFSPMVXX USPCJF QS[ZD[ZOJBK TJÂ EP QPXTUBXBOJB [BCVS[FÉ QSPGJMVMJQJEPXFHPXD[BTJFUFSBQJJ;KBXJTLPIJQFSMJQJ EFNJJXD[BTJFTUPTPXBOJBUZDIMFLËXCZPPQJTZXBOF QS[F[XJFMVBVUPSËX LUËS[ZQPELSFvMBMJKFEOPD[FvOJF KFKQS[FKvDJPXZDIBSBLUFSJCSBLJNQMJLBDKJLMJOJD[OZDI PCTFSXPXBOZDI[BCVS[FÉ< >3JEPMBJXTQPQJ TBMJKFEOBLQS[ZQBEFLDJÂLJFKPTUSFKUSËKHMJDFSZEFNJJ XUSBLDJFJOEVLDKJSFNJTKJ0#-VMFUOJFHPDIPQDB [BHPEOQPTUBDJ[BQBMFOJBUS[VTULJ XZNBHBKDZMF D[FOJBQMB[NBGFSF[<> 1BSTPOTJXTQPQJTZXBMJBHPEOIJQFSDIPMFTUFSP MFNJÂPSB[PCOJFOJFXBSUPvDJ)%-VQBDKFOUËXQP MBUBDI PE DBLPXJUFHP [BLPÉD[FOJB MFD[FOJB 0#- <> 1PEPCO UFOEFODKÂ EP X[SPTUV TUÂFOJB DIPMFTUFSP MV PSB[ PCOJFOJB )%- X QPSËXOBOJV [ XBSUPvDJB NJ V[ZTLBOZNJ X HSVQJF LPOUSPMOFK PCTFSXPXBOP X CBEBOFK HSVQJF E[JFDJ OJF CZZ UP KFEOBL SËOJDF [OBNJFOOF TUBUZTUZD[OJF )BMUPO J XTQ OBUPNJBTU OJF PCTFSXPXBMJ QPEPCOZDI [BCVS[FÉ QSPGJMV MJQJEP XFHP V QBDKFOUËX QP MFD[FOJV 0#- <> ;BCVS[FOJB HPTQPEBSLJMJQJEPXFK OPSNBMJ[VKDFTJÂQPV[ZTLBOJV SFNJTKJJ[BLPÉD[FOJVMFD[FOJB PQJTZXBOPOBUPNJBTU VQBDKFOUËX[DIPSPC)PEHLJOB<> 1PETVNPXVKD XZOJLJQS[FQSPXBE[POZDICBEBÉ XTLB[VK OB PCFDOPv¾ OJFQSBXJEPXPvDJ QSPGJMV MJQJ EËXXTVSPXJDZVE[JFDJXDIXJMJSP[QP[OBOJB0#- [ UFOEFODK EP JDI OPSNBMJ[BDKJ X PLSFTJF SFNJTKJ QP [BLPÉD[POZN MFD[FOJV QS[FDJXOPXPUXPSPXZN 0E QPXJFEyOBQZUBOJFD[ZPCTFSXPXBOFOJFQSBXJEPXP vDJTS[FD[ZXJvDJF[XJ[BOF[BLUZXOPvDJQSPDFTV OPXPUXPSPXFHPJD[ZNPHZCZCZ¾JTUPUOZNXTLByOJ LJFNSFBLDKJOBMFD[FOJFXZNBHBCBEBÉXJÂLT[FKHSV QZE[JFDJ OJFUZMLP[SP[QP[OBOJFN0#- BMFSËXOJF JOOZDIDIPSËCOPXPUXPSPXZDI
Piśmiennictwo .BSJOJ" $BSVMMJ( "[[BSB" (SBTTJ# "NCSPHJ'4FSVN DIPMFTUFSPM BOE USJHMZDFSJEFT *O IFNBUPMPHJDBM NBMJHOBO DJFT"DUB)BFNBUPM q
249
250
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES .VTPMJOP$ $BMBCSP- #FMMPNP( $JODPUUB. %J(JBDPNP 7 1F[[BOP$JJO-JQJEQSPGJMFJOIFNBUPMPHJDOFPQMBTNT 3FDFOUJ1SPH.FE q 1BOEPMGJOP + )BLJNJBO % 3BEFNBLFS "8 5BMMNBO .4 )ZQPDIPMFTUFSPMFNJBPOIBJSZDFMMMFVLFNJBBNBSLFSGPS QSPMJGFSBUJWFBDUJWJUZ"N+)FNBUPM q 3BZ ( )VTBJO 4" 3PMF PG MJQJET MJQPQSPUFJOT BOE WJUB NJOTJOXPNFOXJUICSFBTUDBODFS$MJO#JPDIFN q 2VBEJS .* .BMJL 4" 1MBTNB MJQJE QSPGJMT JO HZOFDPMPHJD DBODFST&VS+(ZOBFDPM0ODPM q #BSPOJ4 4DSJCBOP% 1BHBOP- ;VQQJ$ -FPOF( (JBSEJ OB#-JQJETBOEMJQPQSPUFJOTJOBDVUFMZNQIPCMBTUJDMFV LFNJB-FVL3FT q
TNB XJUIPVU VTF PG UIF QSFQBSBUJWF VMUSBDFOUSJGVHF $MJO $IFN q ,SFHFS#& "OEFSTPO, 4DIBU[LJO" 4QMBOTLZ(-4FSVN DIPMFTUFSPM MFWFM CPEZ NBTT JOEFY BOE UIF SJTL PG DPMPO DBODFS$BODFS q 4DSJCBOP% #BSPOJ4 1BHBOP- ;VQQJ$ -FPOF( (JBS EJOB#3FUVSOUPOPSNBMWBMVFTPGMJQJEQBUUFSOBGUFSFG GFDUJWF DIFNPUIFSBQZ JO BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB )BFNBUPMPHJDB q (IBMBVU74 1BIXB.# 4VOJUB (IBMBVU14"MUFSBUJPOJO MJQJEQSPGJMFJOQBUJFOUTPGDISPOJDNZFMPJEMFVLFNJBCFGP SF BOE BGUFS DIFNPUIFSBQZ $MJO $IJN "DUB q #BSPOJ4 4DSJCBOP% ;VQQJ$ 1BHBOP- -FPOF( (JBSEJ
%FTTJ " #BUFUUB # 4QBOP 0 4BOOB ' 5POFMMP . (JBD
OB#1SPHOPTUJDSFMFWBODFPGMJQPQSPUFJODIPMFTUFSPMMFWFMT
DIJOP.JJO$MJOJDBMSFNJTTJPOJTBTTPDJBUFEXJUISFTUPSB
JOBDVUFMZNQIPDZUJDBOEOPOMZNQIPDZUJDMFVLFNJB"DUB
UJPOPGOPSNBMIJHIEFOTJUZMJQPQSPUFJODIPMFTUFSPMMFWFMTJO DIJMESFOXJUINBMJHOBODJFT$MJO4DJ q )PPHFSCSVHHBF / +BOTFO ) )PPHFSCSVHHBF 1. 5SBO TJFOU IZQFSMJQJEFNJB EVSJOH USFBUNFOU PG "-- XJUI -BT BQBSBHJOBTFJTSFMBUFEUPEFDSFBTFEMJQPQSPUFJOMJQBTFBDUJ WJUZ-FVLFNJB q
)FNBUPM q 5BLBIBNB: 0OP4 *TIJIBSB, .VSBNBUTV. )BNBPLB 5*OWPMWFNFOUPG*"SFTUSJDUFE##DFMMJOUFSBDUJPOJOUIF QPMZDMPOBM#DFMMEJGGFSFOUJBUJPOJOEVDFEMJQPQPMZTBDDIBSJ EF"EW&YQ.FE#JPM q 7JUPMT4 "OHFMJO# +VMJVTTPO(4JNWBTUBUJOJNQBJSTNJ
1BSTPOT 4, 4IBQFL 49 /FVGFME &+ ,VIMNBO $ :PVOH
UPHFOJOEVDFE QSPMJGFSBUJPO PG NBMJHOBOU #MZNQIPDZUFT
.- %POOFMMZ. #SVO[FMM+% 0UXPT+% 4BMMBO4& 3JGBJ
GSPNIVNBOTJOWJUSPBOEJOWJWPTUVEJFT-JQJET
/"TQBSBHJOBTFBTTPDJBUFEMJQJEBCOPSNBMJUJFTJODIJMESFO XJUIBDVUFMZNQIPCMBTUJDMFVLFNJB#MPPE q ;BMFXTLB4[FXD[ZL # 1S[ZCZT[ , ,PXBMFXTLB1JFUS[ZL . 4UPMBSTLB . #PEBMTLJ + +BUSPHFOJD IZQFSMJQJEFNJB BGUFS MBTQBSBHJOBTF BOE HMVDPDPSUJDPJE JO UXP DIJMESFO XJUI BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB 1PPM .FSL -FL q %PONB0 "UMJIBO' 5BT." %PONB..4FSVN'SVDUP TBNJOFBOE-JQJE1SPGJMFJO$IJMESFOXJUI.BMJHOBOU%JTF BTFT"DUB1BFEJBUS+QO q )BMUPO+. /B[JS%+ .D2VFFO.+ #BSS3%#MPPEMJQJE QSPGJMFT JO DIJMESFO XJUI BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB $BODFS q .PTDIPWJ . 5SJNJT ( "QPTUPMBLPV ' 1BQBTTPUSJPV + 5[PSU[BUPV4UBUIPQPVMPV'4FSVNMJQJEBMUFSBUJPOTJOBDV UFMZNQIPCMBTUJDMFVLFNJBPGDIJMEIPPE+1FEJBUS)FNBUPM 0ODPM q 'SJFEFXBME85 -FWZ3* 'SFESJDLTPO%4&TUJNBUJPOPGUIF DPODFOUSBUJPOPGMPXEFOTJUZMJQPQSPUFJODIPMFTUFSPMJOQMB
q .BSBOIBP3$ (BSJDPDIFB# 4JMWB&- %PSMIJBD-MBDFS1 $BEFOB4. $PFMIP*+JJO1MBTNBLJOFUJDTBOECJPEJTUSJ CVUJPOPGBMJQJEFNVMTJPOSFTFNCMJOHMPXEFOTJUZMJQPQSP UFJOJOQBUJFOUTXJUIBDVUFMFVLFNJB$BODFS3FT q )BSEBSEPUUJS* (SVOGFME$ 'FJOHPME,3&GGFDUTPGFOEPUP YJOBOEDZUPLJOFTPOMJQJENFUBCPMJTN$VSS0QJO-JQJEPM q _ P 3$ 6QUBLF PG (PO¿ BMWFT 31 3PESJHVFT %( .BSBOIB
IJHIEFOTJUZMJQPQSPUFJO )%- DIPMFTUFSZMFTUFSTCZIVNBO BDVUFMFVLFNJBDFMMT-FVL3FT q 3JEPMB7 #VPOVPNP1 .BVSJ[J1 1VU[VMV3 .% "OOVO [JBUB.- 1JFUSJOJ%PNFOJDP 3JDDBSEJ34FWFSFBDVUFIZ QFSUSJHMZDFSJEFNJB EVSJOH BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB JOEVDUJPO TVDDFTTGVMMZ USFBUFE XJUI QMBTNBQIFSFTJT 1FE #MPPE$BODFS q /BJL11 (IBEIF.4 3BTUF"4-JQJEQSPGJMFJOMFVLFNJB BOE)PEHLJOmTEJTFBTF*OE+$MJO#JPDIFN q
Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES
Profil lipidów u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną Serum lipid profile in children with acute lymphoblastic leukemia. Katarzyna Muszyńska-Rosłan, Maryna Krawczuk-Rybak, Anna Panasiuk, Agnieszka Święcicka, Beata Mojsak Pediatr Pol 2009; 84 (3): 246–250 © 2009 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 16.12.2008 Zaakceptowano do druku/Accepted: 16.02.2009 Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Kierownik: prof. dr hab. n. med Maryna Krawczuk-Rybak Koło Naukowe przy Klinice Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Katarzyna Muszyńska-Rosłan 15-274 Białystok Waszyngtona 17 tel.85 745-08-50 fax 85 745-08-46 e-mail: [email protected]
STRESZCZENIE Wstęp: Od wielu lat pojawiają się w piśmiennictwie doniesienia na temat możliwych związków pomiędzy profilem lipidów w surowicy a chorobą nowotworową. Obserwacja nieprawidłowości profilu lipidowego w momencie rozpoznania choroby nowotworowej wskazuje na istnienie związków z aktywnością choroby, obecnością choroby resztkowej czy z efektywnością zastosowanego leczenia. Cel: Celem badania była ocena zaburzeń gospodarki lipidowej u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną (OBL), przed leczeniem, w jego trakcie i po zakończeniu leczenia oraz potencjalnych związków ze wskaźnikami klinicznymi i przebiegiem choroby. Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 48 dzieci (30 chłopców, 18 dziewcząt) z rozpoznaniem ostrej białaczki limfoblastycznej, u których oznaczano w chwili diagnozy, w trakcie leczenia i po leczeniu cholesterol całkowity (TC – total cholesterol), HDL-cholesterol (HDL), trójglicerydy (TG), LDL-cholesterol (LDL). Wyniki odniesiono do zgodnej wg wieku i płci grupy kontrolnej oraz do norm laboratoryjnych. Wyniki: Przy rozpoznaniu stwierdzono niskie wartości HDL i wysokie TG. W trakcie leczenia i po jego zakończeniu obserwowano wzrost wartości HDL, we wszystkich jednak badaniach były one niższe niż w grupie kontrolnej. Najwyższe wartości TG obserwowano w czasie leczenia, najniższą wartość po zakończeniu terapii, wszystkie uzyskane wartości były jednak wyższe niż w grupie kontrolnej. Nie wykazano korelacji pomiędzy parametrami gospodarki lipidowej a aktywnością dehydrogenazy kwasu mlekowego (LDH). Wnioski: Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na obecność nieprawidłowości profilu lipidów w surowicy u dzieci w chwili rozpoznania OBL, z tendencją do ich normalizacji w okresie remisji, po zakończonym leczeniu przeciwnowotworowym. Odpowiedź na pytanie, czy obserwowane nieprawidłowości są rzeczywiście związane z aktywnością procesu nowotworowego i czy mogłyby być istotnym wskaźnikiem reakcji na leczenie wymaga badań większej grupy dzieci, nie tylko z rozpoznaniem OBL, ale również innych chorób nowotworowych. Słowa kluczowe: gospodarka lipidowa, białaczka, dzieci
ABSTRACT Aim: In the past few years several studies have indicated a clear relationship between serum lipids and cancer. Altered blood lipid levels at diagnosis acute lymphoblastic leukemia may serve as biochemical markers of ALL, may aid in the assessment of minimal residual disease and the prediction of recurrence, and may correlate inversely with the effectiveness of chemotherapy. Material and methods: Fasting blood lipid profiles were obtained in 48 children (30 boys) with ALL at diagnosis, during and after therapy. The results were compared to the age- and sex-specific healthy control group. Results: An altered blood profile was observed at the time of diagnosis; statistically significant values included reduced HDL and elevated TG levels. The HDL level increased during and after therapy but at all points was lower than the values obtained in control group. The highest TG values during therapy were observed. Serum lipids did not correlated with LDH value. Conclusions: The results indicated that at diagnosis of ALL an abnormality in serum lipid profile is present, which is reversed during and after therapy. A larger series of children with various type of cancer is required to evaluate the possible relation between altered blood lipid profiles and disease activity and treatment-related events. Key words: lipid metabolism, childhood leukemia
0EXJFMVMBUQPKBXJBKTJÂXQJvNJFOOJDUXJFEPOJF TJFOJBOBUFNBUNPMJXZDI[XJ[LËXQPNJÂE[ZQSPGJMFN MJQJEËXXTVSPXJDZBDIPSPCOPXPUXPSPX8JÂLT[Pv¾ EPOJFTJFÉ EPUZD[Z MVE[J EPSPTZDI J XTLB[VK POF OB XQZXDIPSPCZOPXUPXPSPXFKOBNFUBCPMJ[NHPTQPEBS LJ UVT[D[PXFK <q> #SBL KFTU KFEOBL KFEOP[OBD[OZDI CBEBÉQPUXJFSE[BKDZDIVE[JBMJQJEËXXPOLPHFOF[JF 8ZEBKFTJÂSBD[FK FPQJTZXBOF[BCVS[FOJB T[D[FHËMOJF
X[BLSFTJFJOUFSBLDKJQPNJÂE[ZLPNËSLBNJOPXPUXPSP XZNJJ[ESPXZNJULBOLBNJ TXZOJLJFNJTUOJFKDFHP KV QSPDFTV DIPSPCPXFHP 0CTFSXBDKB OJFQSBXJEPXP vDJQSPGJMVMJQJEPXFHPXNPNFODJFSP[QP[OBOJBDIPSPCZ OPXPUXPSPXFKTLBOJBEPQPT[VLJXBOJB[XJ[LËX[BL UZXOPvDJDIPSPCZ PCFDOPvDJDIPSPCZSFT[ULPXFKD[Z [ FGFLUZXOPvDJ [BTUPTPXBOFHP MFD[FOJB < > 0E SÂCOZN[BHBEOJFOJFNKFTUXQZXTUPTPXBOFKUFSBQJJOB Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES QSPGJMMJQJEËX< >8JÂLT[Pv¾QSBDQPT[VLVKDZDI [XJ[LËXHPTQPEBSLJMJQJEPXFK[DIPSPCOPXPUXPSPX EPUZD[ZMVE[JEPSPTZDI/JFXJFMFCBEBÉ[UFHP[BLSFTV QS[FQSPXBE[POPVE[JFDJJNPE[JFZ< > $FMFN CBEBOJBCZBPDFOB[BCVS[FÉHPTQPEBSLJ MJQJEPXFK V E[JFDJ [ PTUS CJBBD[L MJNGPCMBTUZD[O 0#-
QS[FE MFD[FOJFN X KFHP USBLDJF J QP KFHP [B LPÉD[FOJVPSB[QPUFODKBMOZDI[XJ[LËX[FXTLByOJ LBNJLMJOJD[OZNJJQS[FCJFHJFNDIPSPCZ
Pacjenci (SVQÂ CBEBO TUBOPXJP E[JFDJ DIPQDËX E[JFXD[U [ SP[QP[OBOJFN PTUSFK CJBBD[LJ MJNGPCMB TUZD[OFK MFD[POZDI X MBUBDI q X ,MJOJDF 0OLPMPHJJ%[JFDJÂDFK6OJXFSTZUFUV.FEZD[OFHPX#JB ZNTUPLV6QBDKFOUËXSP[QP[OBOPUZQDPNNPO VQSF# VQSF5%PSQBDKFODJCZMJMFD[FOJ XH VKFEOPMJDPOFHP QSPUPLPV 1PMTLJFK 1FEJBUSZD[OFK (SVQZET-FD[FOJB#JBBD[FLJ$IPOJBLËX O
OBTUÂQOJFXHQSPHSBNV"--*$ O 3FNJ TKÂPDFOJBOPXEOJVJOEVLDKJSFNJTKJ6BEOFHP [QBDKFOUËXOJFTUXJFSE[POPXQPQS[FE[BKDZNPLSF TJFTDIPS[FÉNPHDZDINJF¾XQZXOBQSPGJMMJQJEËX DVLS[ZDZ PUZPvDJ [BQBMFOJBUS[VTULJ OJFXZEPMOPvDJ XUSPCZ DIPSËCUBSD[ZDZ /JFVTUBMPOPXXZXJBE[JF SPE[JOOZNPCDJFOJBIJQFSMJQJEFNJ 8TVSPXJDZLSXJ QPCSBOFKQPHPE[JOOZNHP E[FOJV P[OBD[BOP NFUPE JNNVOPFO[ZNBUZD[O DIPMFTUFSPM DBLPXJUZ 5$ q UPUBM DIPMFTUFSPM
)%- DIPMFTUFSPM )%-
USËKHMJDFSZEZ 5( 4UÂFOJF -%- DIPMFTUFSPMV -%- XZMJD[POP TUPTVKD SFHVÂ 'SJFEF XBMEB -%-$ 5$q)%-$q ¯ 5( XNHEM
<> #BEBOJB CJPDIFNJD[OF XZLPOZXBOF CZZ LSPU OJF X DIXJMJ EJBHOP[Z X USBLDJF MFD[FOJB q QP [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB JOUFOTZXOFHP PCFKNVKDFHP JOEVLDKÂ SFNJTKJ LPOTPMJEBDKÂ JOUFOTZGJLBDKÂ PSB[ QP DBLPXJUZN [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB QP MFD[FOJV QPEUS[ZNVKDZNSFNJTKÂ hSFEOJXJFLXDIXJMJEJBHOP[ZXZOPTJ SPLV [BLSFT q
XUSBLDJFMFD[FOJB SPLV [BLSFT q
QP[BLPÉD[FOJVMFD[FOJB [BLSFT q 0US[ZNBOF XZOJLJ QPSËXOBOP [ XZOJLBNJ V[Z TLBOZNJ X HSVQJF LPOUSPMOFK LUËS TUBOPXJP E[JFDJ DIPQDËX E[JFXD[U
vSFEOJBXJFLV [BLSFT q (SVQBLPOUSPMOBOJFSËOJBTJÂJTUPUOJFXJFLJFN PEHSVQZCBEBOFK0DFOJBOFQBSBNFUSZCJPDIFNJD[OF PEOJFTJPOPSËXOJFEPOPSNXBTOZDI;BLBEV1FEJB USZD[OFK%JBHOPTUZLJ-BCPSBUPSZKOFK6OJXFSTZUFDLJF HP%[JFDJÂDFHP4[QJUBMB,MJOJD[OFHPX#JBZNTUPLV 3PE[JDF XT[ZTULJDI E[JFDJ XZSB[JMJ [HPEÂ OB VE[JB X CBEBOJV QSPKFLU CBEBOJB V[ZTLB [HP EÂ ,PNJTKJ #JPFUZD[OFK 6OJXFSTZUFUV .FEZD[OFHP X#JBZNTUPLV Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
Wyniki 8 NPNFODJF SP[QP[OBOJB TUXJFSE[POP X HSVQJF CB EBOFK[OBNJFOOJFOJT[FvSFEOJFTUÂFOJF)%-XQP SËXOBOJV [ HSVQ LPOUSPMO NHEM WT NHEM Q /JTLJFXBSUPvDJ)%- QPOJ FKXBSUPvDJSFGFSFODZKOZDIMBCPSBUPSJVN NHEM TUXJFSE[POPV[E[JFDJ 8BSUPvDJ5(XHSVQJFCBEBOFKXDIXJMJEJBHOP[Z CZZ JTUPUOJF XZT[F OJ X HSVQJF LPOUSPMOFK NHEM WT Q 8BSUPvDJ 5( XZT[FPEXJFMLPvDJSFGFSFODZKOZDI NHEM XZ LB[BOPVQBDKFOUËX DPTUBOPXJP 8D[BTJFSP[QP[OBOJBOJFPCTFSXPXBOPJTUPUOZDI TUBUZTUZD[OJFSËOJDQPNJÂE[ZTUÂFOJFNDIPMFTUFSPMV DBLPXJUFHPJ-%-XPCVPDFOJBOZDIHSVQBDI 8CBEBOJBDIXZLPOBOZDIXUSBLDJFUFSBQJJ CF[ QPvSFEOJP QP [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB JOUFOTZXOFHP B QS[FE SP[QPD[ÂDJFN MFD[FOJB QPEUS[ZNVKDFHP SF NJTKÂ PCTFSXPXBOPJTUPUOZX[SPTUvSFEOJFKXBSUPvDJ )%- X HSVQJF CBEBOFK X QPSËXOBOJV [ CBEBOJBNJ QPQS[FEOJNJ NHEM WT NHEM Q 8BSUPvDJ QPOJFK OPSN MBCPSBUPSZKOZDI TUXJFSE[POP V E[JFDJ 0CTFSXPXBOP JTUPUOZ TUBUZTUZD[OJF X[SPTU XBSUPvDJ 5( [BSËXOP X TUPTVOLV EP NPNFOUV SP[QP[OBOJB KBL J EP XBS UPvDJV[ZTLBOZDIXHSVQJFLPOUSPMOFK NHEM WT NHEM Q PSB[WT NH EM Q 8BSUPvDJ5(XZT[FPEXJFMLPvDJ SFGFSFODZKOZDIXZLB[BOPVQBDKFOUËXDPTUB OPXJP 4UXJFSE[POP [OBNJFOOZ TUBUZTUZD[OJF X[SPTU XBSUPvDJ 5$ X QPSËXOBOJV [ HSVQ LPOUSPMO PSB[ [XBSUPvDJBNJ[DIXJMJEJBHOP[Z NHEM WT NHEM Q PSB[WT NHEM Q 8BSUPvDJ-%-OJFSËOJZTJÂJTUPUOJFXPCV HSVQBDI PSB[ X TUPTVOLV EP CBEBOJB XTUÂQOFHP QS[FESP[QPD[ÂDJFNMFD[FOJBQS[FDJXOPXPUXPSPXFHP 1PDBLPXJUZN[BLPÉD[FOJVMFD[FOJBTUXJFSE[POP X[SPTUXBSUPvDJ)%-XTUPTVOLVEPCBEBOJBXNP NFODJFSP[QP[OBOJB NHEM WT NH EM Q 8BSUPvDJ)%-XFXT[ZTULJDICB EBOJBDI CZZ JTUPUOJF OJT[F OJ XBSUPvDJ V[ZTLB OF X HSVQJF LPOUSPMOFK 6 [ QBDKFOUËX XBSUPvDJ)%-CZZOJT[FPEXBSUPvDJSFGFSFODZKOZDI MBCPSBUPSJVN 8 PTUBUOJN CBEBOJV XZLPOBOZN QP [BLPÉD[FOJV MFD[FOJB QPEUS[ZNVKDFHP SFNJTKÂ XZ LB[BOP [OBNJFOOF PCOJFOJF vSFEOJFK XBSUPvDJ 5( XQPSËXOBOJV[CBEBOJBNJQPQS[FEOJNJ NH EM WT NHEM PSB[ NHEM WTNHEM Q PSB[XBS UPvDJV[ZTLBOZDIXHSVQJFLPOUSPMOFK NHEM WT Q 8BSUPvDJ5(XZT[FPE XJFMLPvDJSFGFSFODZKOZDIXZLB[BOPVQBDKFOUËX DPTUBOPXJP ;CJPSD[F [FTUBXJFOJF XBSUPvDJ MJQJEËX QS[FETUB XJPOPXUBCFMJ
247
248
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES
Tabela 1. Średnie i zakres wartości lipidów w grupie kontrolnej oraz w grupie badanej w zależności od momentu oceny Table 1. Means and ranges of lipids in patients and control group according to the point of examination
Moment badania Point of examination rozpoznanie diagnosis
w trakcie leczenia during therapy
po zakończonym leczeniu after therapy
grupa kontrolna control group
średnia mean
zakres range
średnia mean
zakres range
średnia mean
zakres range
średnia mean
zakres range
143,4 (±39,4)
76–248
168,4 (±50,0) *#
62–272
166,9 (±32,0)
109–237
154,36 (±29,8)
101–256
HDL [mg/dl]
33,9 (±13,84)*
10–71
53 (±22,5)*#
12–133
55,1 (±16,1)*#
25–119
58,36 (±16,1)
40–113
LDL [mg/dl]
86,4 (±31,9)
44–197
99,8 (±38,6)
47–176
88,7 (±24,3)
52–115
83.8 (±31.4)
48–112
TG [mg/dl]
123 (±39,45)*
37–391
151,6 (±103,6)*#
14–448
108,6 (±53,8)*#^
28–250
86,6 (±53,8)
32–165
TC [mg/dl]
TC – cholesterol całkowity, total cholesterol HDL – lipoproteiny wysokiej gęstości, high-density lipoprotein LDL – lipoproteiny małej gęstości, low-density lipoprotein TG – triglicerydy, triglycerides *Różnica istotna statystycznie w porównaniu z grupą kontrolną p<0,05, Significant difference compared to control group #Różnica istotna statystycznie w porównaniu z badaniem w czasie diagnozy p<0,05, Significant difference compared to examination at diagnosis ^Różnica istotna statystycznie w porównaniu z badaniem w czasie leczenia p<0,05, Significant difference compared to examination during therapy
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
prawidłowe wartości HDL HDL within range niskie wartości HDL low HDL values
31 9
3
Dyskusja
Ryc. 1. Odsetek dzieci z niskimi wartościami HDL Fig. 1. Percentage of patients with HDL low values
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
1SPDFOUPXF[FTUBXJFOJFXBSUPvDJ)%-QPOJFKOPS NZPSB[5(QPXZFKOPSNZXQPT[D[FHËMOZDIQVOL UBDIPDFOZQS[FETUBXJPOPOBXZLSFTBDIJ "LUZXOPv¾-%)PDFOJBOFKXDIXJMJEJBHOP[ZXZ OPTJB*6NM [BLSFTq*6NM /JF TUXJFSE[POPLPSFMBDKJNJÂE[ZvSFEOJXBSUPvDJ-%) B QBSBNFUSBNJ HPTQPEBSLJ MJQJEPXFK X UZN QVOLDJF CBEBOJB
prawidłowe wartości TG TG within the range podwyższone wartości TG high TG values
22 13 przed leczeniem before the treatment
9 w trakcie leczenia during the treatment
po leczeniu after the treatment
Ryc. 2. Odsetek dzieci z podwyższonymi wartościami TG Fig. 2 Percentage of patients with TG high values
1JFSXT[F EPOJFTJFOJB OB UFNBU [BMFOPvDJ QPNJÂE[Z QSPGJMFNMJQJEËXXTVSPXJDZBDIPSPCOPXPUXPSPX EPUZD[ZZ QBDKFOUFL [ SBLJFN QJFSTJ < > ,PMFKOF CBEBOJBPCFKNPXBZEPSPTZDI[DIPOJBLBNJ[PvMJ XZNJMVCPTUSCJBBD[LNJFMPMVCMJNGPCMBTUZD[O < > /BKD[ÂvDJFK TUXJFSE[BOZN [BCVS[FOJFN CZZ CBSE[P OJTLJF XBSUPvDJ )%- V XJÂLT[PvDJ CBEBOZDI QBDKFOUËX PSB[ X[SPTU -%- J 5( 8 CBEBOFK HSVQJF E[JFDJ[PTUSCJBBD[LMJNGPCMBTUZD[O XNPNFODJF SP[QP[OBOJB SËXOJFTUXJFSE[JMJvNZOJTLJFXBSUPvDJ )%- QPEXZT[POFXBSUPvDJ5( OJFPCTFSXPXBMJvNZ KFEOBL X[SPTUV TUÂFOJB DIPMFTUFSPMV DBLPXJUFHP PSB[ -%- UBL KBL CZP UP PQJTZXBOF V PTËC EPSP TZDI6[ZTLBOFXZOJLJNPHZCZXTLB[ZXB¾ J)%- NËHCZ CZ¾ KFEOZN [ D[VZDI XTLByOJLËX BLUZX OPvDJ DIPSPCZ [BTBEOJD[FK /JF XZLB[BMJvNZ KFEOBL X HSVQJF CBEBOFK LPSFMBDKJ QPNJÂE[Z XTUÂQOZN [B BXBOTPXBOJFN DIPSPCZ NJFS[POZN vSFEOJ XBSUP vDJ-%) BQSPGJMFNMJQJEËXXTVSPXJDZ/BXBSUPvDJ Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES MJQJEËXXDIXJMJEJBHOP[ZOJFNJBZXQZXVMFLJTUP TPXBOFXUFSBQJJ0#- UBLJFKBL-BTQBSBHJOB[BD[Z QSFEOJTPO P[OBOZNXQZXJFOBNFUBCPMJ[NMJQJEËX 5FOEFODKBEPOPSNBMJ[BDKJPQJTZXBOZDI[BCVS[FÉQP [BLPÉD[FOJVMFD[FOJB VQBDKFOUËX[VEPLVNFOUPXB OSFNJTKDIPSPCZ[BTBEOJD[FK NPHBCZQPUXJFSE[B¾ [XJ[FL [BCVS[FÉ QSPGJMV MJQJEËX [F XTUÂQO BLUZX OPvDJ DIPSPCZ < q> .PTDIPWJ J XTQ CBEBKD E[JFDJ[0#-JV[ZTLVKDQPEPCOFXZOJLJ KBLXZ LB[BOF X OBT[FK HSVQJF OPSNBMJ[BDKÂ QSPGJMV MJQJEP XFHP QP V[ZTLBOJV SFNJTKJ V[OBK [B QPUXJFSE[FOJF [XJ[LV [ BLUZXOPvDJ XTUÂQO DIPSPCZ +FEOPD[F vOJFXXBVUPS[ZPCTFSXPXBMJQPOPXOFQPKBXJFOJFTJÂ PQJTZXBOZDI[BCVS[FÉ PCOJFOJBTUÂFOJB)%-PSB[ X[SPTUV 5( V QBDKFOUËX [F X[OPX 0#- PCTFSXB DKFUFEPUZD[ZZKFEOBLCBSE[POJFEVFKMJD[CZE[JFDJ J OJF NPOB JDI V[OB¾ [B QPUFODKBMOZ XTLByOJL OB XSPUV<>#Z¾NPFCBEBOJBXJÂLT[FKHSVQZE[JFDJ[F X[OPXQP[XPMJZCZKFEOP[OBD[OJFVTUBMJ¾D[ZQSPGJM MJQJEËXNËHCZCZ¾XD[FTOZNNBSLFSFNBLUZXOPvDJ DIPSPCZ OPXPUXPSPXFK V QBDKFOUËX [ 0#- [BSËXOP XNPNFODJFQJFSXPUOFKEJBHOP[Z KBLJOBXSPUV /JFQSBXJEPXZ NFUBCPMJ[N MJQJEËX XZEBKF TJÂ [XJ[BOZ [ QBUPHFOF[ DIPSPCZ OPXPUXPSPXFK .F UBCPMJ[N MJQJEËX KFTU SËOZ X LPNËSLBDI QBUPMPHJD[ OZDI J [ESPXZDI 5( J -%- T PQJTZXBOF KBLP BUXP VSVDIBNJBOF ySËEP LXBTËX UVT[D[PXZDI J FOFSHJJ X OJFLUËSZDI LPNËSLBDI OPXPUXPSPXZDI <> 1PE LSFvMBTJÂSËXOJFXQZXMJQJEËXOBPEQPXJFEyMJNGP DZUËX NPOPDZUËXJNBLSPGBHËXOBNJUPHFOZJOWJUSP XTLB[VKDOBJDIQPUFODKBMOSPMÂJNNVOPSFHVMBDZK O< >$[ZKFEOBL[BCVS[FOJBHPTQPEBSLJMJQJEP XFK NPH NJF¾ JTUPUOZ XQZX OB USBOTGPSNBDKÂ MVC QSPMJGFSBDKÂLPNËSFLOPXPUPXPSPXZDIqEPLPÉDBOJF XZKBvOJPOP )BMUPOJXTQCBEBKDHPTQPEBSLÂMJQJEPXVE[JF DJ[SËOZNJDIPSPCBNJOPXPUXPSPXZNJQPUXJFSE[JMJ XD[FvOJFKT[FEPOJFTJFOJBPXZTUÂQPXBOJVQPEPCOZDI [BCVS[FÉ V E[JFDJ [ VLBEPX MVC SP[TJBO DIPSPC OPXPUXPSPX.PHPOFKFEOBLCZ¾[XJ[BOF[FTUB OFNPEZXJFOJBX[BBXBOTPXBOZNTUBEJVNDIPSPCZ 8FEVHXZNJFOJPOZDIBVUPSËXPQJTZXBOZQSPGJMMJQJ EËXOJFNVTJCZ¾TQFDZGJD[OZEMBDIPSPCZOPXPUXP SPXFK NPFXTLB[ZXB¾OQOBUPXBS[ZT[DJOGFLDKÂ D[ZVSB[1PEXZT[POFXDIXJMJSP[QP[OBOJBXBSUPvDJ 5( J -%- X OBT[FK HSVQJF CBEBOFK PCTFSXPXBMJvNZ UZMLP X[SPTU 5( NPH CZ¾ XZOJLJFN [XJÂLT[POFHP JDIXZUXBS[BOJB KBLPSFBLDKJOBDZUPLJOZVXPMOJPOF QS[F[ [BCVS[POZ QSPDFTFN CJBBD[LPXZN VLBE JN NVOPMPHJD[OZ <> 1PELSFvMB TJÂ SËXOJF PCOJPO BLUZXOPv¾ SFDFQUPSËX EMB -%- < > %FSFHVMBDKB XUZN[BLSFTJFNPFTLVULPXB¾VUS[ZNZXBOJFNTJÂ XZT[ZDI TUÂFÉ -%- X TVSPXJDZ J [BIBNPXBOJFN TZOUF[Z)%-*OOZNFDIBOJ[N [XJ[BOZ[[BCVS[F OJFNNFUBCPMJ[NVDIZMPNJLSPOËX NPFCZ¾QS[ZD[Z O XZEVFOJB FMJNJOBDKJ -%- J 5( < > .PMJXB Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009
KFTU SËXOJF QSPEVLDKB MVC VXBMOJBOJF 5( QS[F[ LP NËSLJOPXPUXPSPXF<>*OOJBVUPS[ZQPELSFvMBK F OJTLJF XBSUPvDJ )%- NPH CZ¾ [XJ[BOF [ [BCVS[F OJFNJDIXZUXBS[BOJBXXUSPCJFXXZOJLVXZTUÂQP XBOJBNJOOBDJFLËXCJBBD[LPXZDI< > 8[SPTUXBSUPvDJ5( DIPMFTUFSPMVDBLPXJUFHPPSB[ -%- PCTFSXPXBOZXCBEBOFKHSVQJFQBDKFOUËXCF[ QPvSFEOJPQP[BLPÉD[FOJVJOUFOTZXOFKDIFNJPUFSBQJJ CZ [XJ[BOZ QSBXEPQPEPCOJF [F TUPTPXBOJFN QSFE OJTPOV J -BTQBSBHJOB[Z "TQBSBHJOB[B QPXPEVKF X[SPTUFOEPHFOOFKTZOUF[Z7-%- MJQPQSPUFJOZCBSE[P NBFK HÂTUPvDJ PSB[ PCOJFOJF BLUZXOPvDJ MJQB[Z MJ QPQSPUFJOPXFK.PMFLVMBSOZNFDIBOJ[NX[SPTUV5( QPEPCOJF KBL X[SPTUV "QP# CÂEDFK PCPL 5( HËXOZNTLBEOJLJFN7-%- OJFKFTUEPLPÉDBKBTOZ 4UFSPJEZQPXPEVKDX[SPTUTZOUF[ZDIPMFTUFSPMVXX USPCJF QS[ZD[ZOJBK TJÂ EP QPXTUBXBOJB [BCVS[FÉ QSPGJMVMJQJEPXFHPXD[BTJFUFSBQJJ;KBXJTLPIJQFSMJQJ EFNJJXD[BTJFTUPTPXBOJBUZDIMFLËXCZPPQJTZXBOF QS[F[XJFMVBVUPSËX LUËS[ZQPELSFvMBMJKFEOPD[FvOJF KFKQS[FKvDJPXZDIBSBLUFSJCSBLJNQMJLBDKJLMJOJD[OZDI PCTFSXPXBOZDI[BCVS[FÉ< >3JEPMBJXTQPQJ TBMJKFEOBLQS[ZQBEFLDJÂLJFKPTUSFKUSËKHMJDFSZEFNJJ XUSBLDJFJOEVLDKJSFNJTKJ0#-VMFUOJFHPDIPQDB [BHPEOQPTUBDJ[BQBMFOJBUS[VTULJ XZNBHBKDZMF D[FOJBQMB[NBGFSF[<> 1BSTPOTJXTQPQJTZXBMJBHPEOIJQFSDIPMFTUFSP MFNJÂPSB[PCOJFOJFXBSUPvDJ)%-VQBDKFOUËXQP MBUBDI PE DBLPXJUFHP [BLPÉD[FOJB MFD[FOJB 0#- <> 1PEPCO UFOEFODKÂ EP X[SPTUV TUÂFOJB DIPMFTUFSP MV PSB[ PCOJFOJB )%- X QPSËXOBOJV [ XBSUPvDJB NJ V[ZTLBOZNJ X HSVQJF LPOUSPMOFK PCTFSXPXBOP X CBEBOFK HSVQJF E[JFDJ OJF CZZ UP KFEOBL SËOJDF [OBNJFOOF TUBUZTUZD[OJF )BMUPO J XTQ OBUPNJBTU OJF PCTFSXPXBMJ QPEPCOZDI [BCVS[FÉ QSPGJMV MJQJEP XFHP V QBDKFOUËX QP MFD[FOJV 0#- <> ;BCVS[FOJB HPTQPEBSLJMJQJEPXFK OPSNBMJ[VKDFTJÂQPV[ZTLBOJV SFNJTKJJ[BLPÉD[FOJVMFD[FOJB PQJTZXBOPOBUPNJBTU VQBDKFOUËX[DIPSPC)PEHLJOB<> 1PETVNPXVKD XZOJLJQS[FQSPXBE[POZDICBEBÉ XTLB[VK OB PCFDOPv¾ OJFQSBXJEPXPvDJ QSPGJMV MJQJ EËXXTVSPXJDZVE[JFDJXDIXJMJSP[QP[OBOJB0#- [ UFOEFODK EP JDI OPSNBMJ[BDKJ X PLSFTJF SFNJTKJ QP [BLPÉD[POZN MFD[FOJV QS[FDJXOPXPUXPSPXZN 0E QPXJFEyOBQZUBOJFD[ZPCTFSXPXBOFOJFQSBXJEPXP vDJTS[FD[ZXJvDJF[XJ[BOF[BLUZXOPvDJQSPDFTV OPXPUXPSPXFHPJD[ZNPHZCZCZ¾JTUPUOZNXTLByOJ LJFNSFBLDKJOBMFD[FOJFXZNBHBCBEBÉXJÂLT[FKHSV QZE[JFDJ OJFUZMLP[SP[QP[OBOJFN0#- BMFSËXOJF JOOZDIDIPSËCOPXPUXPSPXZDI
Piśmiennictwo .BSJOJ" $BSVMMJ( "[[BSB" (SBTTJ# "NCSPHJ'4FSVN DIPMFTUFSPM BOE USJHMZDFSJEFT *O IFNBUPMPHJDBM NBMJHOBO DJFT"DUB)BFNBUPM q
249
250
PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES .VTPMJOP$ $BMBCSP- #FMMPNP( $JODPUUB. %J(JBDPNP 7 1F[[BOP$JJO-JQJEQSPGJMFJOIFNBUPMPHJDOFPQMBTNT 3FDFOUJ1SPH.FE q 1BOEPMGJOP + )BLJNJBO % 3BEFNBLFS "8 5BMMNBO .4 )ZQPDIPMFTUFSPMFNJBPOIBJSZDFMMMFVLFNJBBNBSLFSGPS QSPMJGFSBUJWFBDUJWJUZ"N+)FNBUPM q 3BZ ( )VTBJO 4" 3PMF PG MJQJET MJQPQSPUFJOT BOE WJUB NJOTJOXPNFOXJUICSFBTUDBODFS$MJO#JPDIFN q 2VBEJS .* .BMJL 4" 1MBTNB MJQJE QSPGJMT JO HZOFDPMPHJD DBODFST&VS+(ZOBFDPM0ODPM q #BSPOJ4 4DSJCBOP% 1BHBOP- ;VQQJ$ -FPOF( (JBSEJ OB#-JQJETBOEMJQPQSPUFJOTJOBDVUFMZNQIPCMBTUJDMFV LFNJB-FVL3FT q
TNB XJUIPVU VTF PG UIF QSFQBSBUJWF VMUSBDFOUSJGVHF $MJO $IFN q ,SFHFS#& "OEFSTPO, 4DIBU[LJO" 4QMBOTLZ(-4FSVN DIPMFTUFSPM MFWFM CPEZ NBTT JOEFY BOE UIF SJTL PG DPMPO DBODFS$BODFS q 4DSJCBOP% #BSPOJ4 1BHBOP- ;VQQJ$ -FPOF( (JBS EJOB#3FUVSOUPOPSNBMWBMVFTPGMJQJEQBUUFSOBGUFSFG GFDUJWF DIFNPUIFSBQZ JO BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB )BFNBUPMPHJDB q (IBMBVU74 1BIXB.# 4VOJUB (IBMBVU14"MUFSBUJPOJO MJQJEQSPGJMFJOQBUJFOUTPGDISPOJDNZFMPJEMFVLFNJBCFGP SF BOE BGUFS DIFNPUIFSBQZ $MJO $IJN "DUB q #BSPOJ4 4DSJCBOP% ;VQQJ$ 1BHBOP- -FPOF( (JBSEJ
%FTTJ " #BUFUUB # 4QBOP 0 4BOOB ' 5POFMMP . (JBD
OB#1SPHOPTUJDSFMFWBODFPGMJQPQSPUFJODIPMFTUFSPMMFWFMT
DIJOP.JJO$MJOJDBMSFNJTTJPOJTBTTPDJBUFEXJUISFTUPSB
JOBDVUFMZNQIPDZUJDBOEOPOMZNQIPDZUJDMFVLFNJB"DUB
UJPOPGOPSNBMIJHIEFOTJUZMJQPQSPUFJODIPMFTUFSPMMFWFMTJO DIJMESFOXJUINBMJHOBODJFT$MJO4DJ q )PPHFSCSVHHBF / +BOTFO ) )PPHFSCSVHHBF 1. 5SBO TJFOU IZQFSMJQJEFNJB EVSJOH USFBUNFOU PG "-- XJUI -BT BQBSBHJOBTFJTSFMBUFEUPEFDSFBTFEMJQPQSPUFJOMJQBTFBDUJ WJUZ-FVLFNJB q
)FNBUPM q 5BLBIBNB: 0OP4 *TIJIBSB, .VSBNBUTV. )BNBPLB 5*OWPMWFNFOUPG*"SFTUSJDUFE##DFMMJOUFSBDUJPOJOUIF QPMZDMPOBM#DFMMEJGGFSFOUJBUJPOJOEVDFEMJQPQPMZTBDDIBSJ EF"EW&YQ.FE#JPM q 7JUPMT4 "OHFMJO# +VMJVTTPO(4JNWBTUBUJOJNQBJSTNJ
1BSTPOT 4, 4IBQFL 49 /FVGFME &+ ,VIMNBO $ :PVOH
UPHFOJOEVDFE QSPMJGFSBUJPO PG NBMJHOBOU #MZNQIPDZUFT
.- %POOFMMZ. #SVO[FMM+% 0UXPT+% 4BMMBO4& 3JGBJ
GSPNIVNBOTJOWJUSPBOEJOWJWPTUVEJFT-JQJET
/"TQBSBHJOBTFBTTPDJBUFEMJQJEBCOPSNBMJUJFTJODIJMESFO XJUIBDVUFMZNQIPCMBTUJDMFVLFNJB#MPPE q ;BMFXTLB4[FXD[ZL # 1S[ZCZT[ , ,PXBMFXTLB1JFUS[ZL . 4UPMBSTLB . #PEBMTLJ + +BUSPHFOJD IZQFSMJQJEFNJB BGUFS MBTQBSBHJOBTF BOE HMVDPDPSUJDPJE JO UXP DIJMESFO XJUI BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB 1PPM .FSL -FL q %PONB0 "UMJIBO' 5BT." %PONB..4FSVN'SVDUP TBNJOFBOE-JQJE1SPGJMFJO$IJMESFOXJUI.BMJHOBOU%JTF BTFT"DUB1BFEJBUS+QO q )BMUPO+. /B[JS%+ .D2VFFO.+ #BSS3%#MPPEMJQJE QSPGJMFT JO DIJMESFO XJUI BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB $BODFS q .PTDIPWJ . 5SJNJT ( "QPTUPMBLPV ' 1BQBTTPUSJPV + 5[PSU[BUPV4UBUIPQPVMPV'4FSVNMJQJEBMUFSBUJPOTJOBDV UFMZNQIPCMBTUJDMFVLFNJBPGDIJMEIPPE+1FEJBUS)FNBUPM 0ODPM q 'SJFEFXBME85 -FWZ3* 'SFESJDLTPO%4&TUJNBUJPOPGUIF DPODFOUSBUJPOPGMPXEFOTJUZMJQPQSPUFJODIPMFTUFSPMJOQMB
q .BSBOIBP3$ (BSJDPDIFB# 4JMWB&- %PSMIJBD-MBDFS1 $BEFOB4. $PFMIP*+JJO1MBTNBLJOFUJDTBOECJPEJTUSJ CVUJPOPGBMJQJEFNVMTJPOSFTFNCMJOHMPXEFOTJUZMJQPQSP UFJOJOQBUJFOUTXJUIBDVUFMFVLFNJB$BODFS3FT q )BSEBSEPUUJS* (SVOGFME$ 'FJOHPME,3&GGFDUTPGFOEPUP YJOBOEDZUPLJOFTPOMJQJENFUBCPMJTN$VSS0QJO-JQJEPM q _ P 3$ 6QUBLF PG (PO¿ BMWFT 31 3PESJHVFT %( .BSBOIB
IJHIEFOTJUZMJQPQSPUFJO )%- DIPMFTUFSZMFTUFSTCZIVNBO BDVUFMFVLFNJBDFMMT-FVL3FT q 3JEPMB7 #VPOVPNP1 .BVSJ[J1 1VU[VMV3 .% "OOVO [JBUB.- 1JFUSJOJ%PNFOJDP 3JDDBSEJ34FWFSFBDVUFIZ QFSUSJHMZDFSJEFNJB EVSJOH BDVUF MZNQIPCMBTUJD MFVLFNJB JOEVDUJPO TVDDFTTGVMMZ USFBUFE XJUI QMBTNBQIFSFTJT 1FE #MPPE$BODFS q /BJL11 (IBEIF.4 3BTUF"4-JQJEQSPGJMFJOMFVLFNJB BOE)PEHLJOmTEJTFBTF*OE+$MJO#JPDIFN q
Pediatria Polska tom 84, nr 3, maj– czerwiec 2009