- Email: [email protected]
Kliniczna i laboratoryjna charakterystyka infekcji rotawirusowych u dzieci
249
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Kliniczna i laboratoryjna charakterystyka infekcji rotawirusowych u dzieci Clinical and laboratory characteristics of rotavirus infections in children Agnieszka Modlińska-Cwalińska1, Anna Mania1, Katarzyna Mazur-Melewska1, Paweł Kemnitz1, Danuta Januszkiewicz-Lewandowska 2,3,4, Karolina Kuls1, Wojciech Służewski1, Magdalena Figlerowicz1,5
STRESZCZENIE Wstęp. Zakażenia rotawirusowe są główną przyczyną nieżytu żołądkowo-jelitowego, często prowadzą do hospitalizacji, a także zgonów dzieci na świecie. Cel. Analiza obrazu klinicznego zakażeń wywołanych przez rotawirusy u dzieci oraz ustalenie rodzaju i częstości powikłań narządowych związanych z tą infekcją. Materiał i metody. Spośród 176 pacjentów hospitalizowanych z powodu odwodnienia w przebiegu nieżytu żołądkowo-jelitowego wyodrębniono dzieci z ustaloną w oparciu o badanie kału etiologią rotawirusową zakażenia. Chorych podzielono na 3 podgrupy wiekowe, przeprowadzono analizę obrazu klinicznego, ustalono częstość powikłań narządowych. Wyniki. Zakażenie rotawirusami stwierdzono u 87 pacjentów (49%), w wieku śr. 39,66 miesiąca, częściej u chłopców (52,87%). W obrazie klinicznym dominowały luźne stolce (93%), wymioty (85%) oraz gorączka (43%). Czas hospitalizacji wynosił średnio 6 dni. Powikłania stwierdzono u 26 dzieci (29,89%), w tym podwyższoną aktywność aminotransferaz u 13, zapalenie płuc u 7, a powikłania neurologiczne u 6 dzieci. U 4 pacjentów obserwowano jednorazowy napad drgawkowy, u 2 rozpoznano neuroinfekcję o etiologii rotawirusowej. Jedno z dzieci wymagało leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej. U 1 dziecka utrzymują się powikłania przewlekłe związane z pozapalnymi zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym. Wykazano częstsze występowanie powikłań w podgrupie dzieci najmłodszych oraz przewlekle chorych. Wnioski. W przebiegu infekcji rotawirusowej mogą wystąpić liczne powikłania narządowe, w tym szczególnie niebezpieczne dla zdrowia i życia neuroinfekcje. Powszechne stosowanie szczepień przeciwko rotawirusom jest niezmiernie ważne dla zdrowia dzieci. Słowa kluczowe: rotawirusy, nieżyt żołądkowo-jelitowy, dzieci
ABSTRACT Introduction. Rotavirus infections are the major cause of gastroenteritis, frequently lead to hospitalization, and even death of children around the world. Aim. Analysis of the clinical image of rotavirus infections in children and determination of the kind and frequency of systemic complications which result from them. Material and Methods. From among 176 patients hospitalized due to dehydrations during gastroenteritis, children with rotavirus etiology infections, diagnosed basing on stools samples tests, were separated. Patients were divided into 3 age subgroups, their clinical image and the frequency of complications were examined. Results. Rotavirus infections were diagnosed in 87 patients (49%), in the average age of 39.66 months, most frequently in boys (52.87%). In the clinical image predominated watery diarrhea (93%), vomiting (85%), and fever (43%). The average duration of the children’s hospitalization was 6 days. Complications developed in 26 children (29.89%), including: an increase of aminotransferase activity in 13, pneumonia in 7, and neurological complications in 6 children. In 4 patients single episodes of convulsions were observed, in 2 children rotavirus neuroinfections were diagnosed. One child required treatment in an intensive care unit. In one patient after rotavirus infection neurological complications are still observed. More frequent occurrence of complications in the subgroup of the youngest and chronically ill children was noted. Conclusions. During rotavirus infections great number of organ complications may appear, including the especially dangerous for health and life neuroinfections. Therefore, common use of rotavirus vaccinations is very important for children health. Key words: rotavirus, gastroenteritis, children
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
Pediatr Pol 2012; 87(3): 249–254 © 2012 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 20.02.2012 Zaakceptowano do druku/Accepted: 8.03.2012 Klinika Chorób Zakaźnych i Neurologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
1
2 Klinika Onkologii, Hematologii i Transplantologii Pediatrycznej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 3 Instytut Genetyki Człowieka PAN Poznań 4 Zakład Diagnostyki Medycznej, Poznań 5 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu
Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: dr hab. med. Magdalena Figlerowicz, prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Neurologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Szpitalna 27/33 60-572 Poznań tel/fax: +48 61 84 91 362 e-mail: [email protected]
250
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Wstęp
Pacjenci, materiał i metody
;BLBFOJB SPUBXJSVTPXF OBMF EP HËXOZDI QS[Z D[ZOOJFZUVPELPXPKFMJUPXFHPVEPSPTZDIJE[JF DJ 8FEVH 8)0 LBEFHP SPLV OB vXJFDJF EPDIPE[J EPUZTJÂDZ[HPOËX NJMJPOËXIPTQJUBMJ[BDKJPSB[ NJMJPOËX QPSBE BNCVMBUPSZKOZDI [ QPXPEV UZDI JOGFLDKJ < > 3PUBXJSVT 3PUBWJSVT 37 OBMFZ EP SPE[JOZ 3FPWJSJEBF B KFHP OB[XB QPDIPE[J PE QS[Z QPNJOBKDFHPLPPLT[UBUV LUËSZQPTJBEB BDSPUBq LPP (FOPN37TUBOPXJQPE[JFMPOZOBTFHNFOUËX EXVOJDJPXZ 3/" LUËSZ PUPD[POZ KFTU USËKXBSTUXP XZNLBQTZEFN8JSJPOPvSFEOJDZPLPPON[CV EPXBOZKFTU[HËXOZDICJBFLTUSVLUVSBMOZDI WJSBM QSPUFJO 71 71 71 71 71/BQPETUBXJFCVEP XZ71SPUBXJSVTZ[PTUBZQPE[JFMPOFOBHSVQ PE "EP(
BEBMT[FSËOJDFBOUZHFOPXF71 71PSB[ 71 IFNBHMVUZOJOB CZZQPETUBXEPTUXJFSE[FOJB MJD[OZDI QPEHSVQ (SVQZ " # $ J ( T XZLSZXBOF [BSËXOPVMVE[J KBLJ[XJFS[U QPED[BTHEZSPUBXJ SVTZ OBMFDF EP HSVQ % J ' CZZ TUXJFSE[BOF UZMLP V [XJFS[U 8 &VSPQJF OBKD[ÂvDJFK TUXJFSE[B TJÂ [B LBFOJBHFOPUZQFN( < >%P[BLBFOJB37 EPDIPE[JESPHQPLBSNPXMVCLSPQFMLPX BPLSFT XZMÂHBOJB DIPSPCZ XZOPTJ q EOJ 1PD[ULPXP T E[POP J SFQMJLBDKB SPUBXJSVTB KFTU PHSBOJD[POB EP OBCPOLBKFMJU BT[D[FHËMOJFFOUFSPDZUËXvSPELPXFHP JLPÉDPXFHPPEDJOLBLPTNLËXKFMJUPXZDI(ËXOZNJ PCKBXBNJ DIPSPCZ T XËXD[BT CJFHVOLB XZNJPUZ HPSD[LB4UPMDFTMJD[OF MVyOF [BXJFSBKOJFLJFEZ vMV[1S[FCJFHDIPSPCZKFTUOBPHËBHPEOZ DIP¾OJF LJFEZNPFQSPXBE[J¾ T[D[FHËMOJFVNBZDIE[JFDJEP QPXBOZDI [BCVS[FÉ XPEOPFMFLUSPMJUPXZDI < > 8 LSBKBDI 5S[FDJFHP hXJBUB CJFHVOLB SPUBXJSVTPXB VOJFNPXMUJE[JFDJTUBOPXJKFEO[HËXOZDIQS[Z D[ZO [HPOËX <q> ; D[BTFN XJFMV CBEBD[Z [BD[ÂP EPTUS[FHB¾UBLFQP[BKFMJUPXFPCKBXZDIPSPCZ6D[Â vDJQBDKFOUËXPCTFSXPXBOPQS[FKvDJPXIJQFSUSBOTB NJOB[FNJÂ [ OJF[OBD[OZN QPXJÂLT[FOJFN XUSPCZ 1POBEUP V E[JFDJ [ SP[QP[OBOZNJ XD[FvOJFK DIPSP CBNJ QS[FXMFLZNJ VLBEV PEEFDIPXFHP HËXOJF BTUNPTLS[FMPXPSB[NVLPXJTDZEP[ TUXJFSE[BOP D[ÂvDJFK[BQBMFOJFQVD1PXJLBOJBOFVSPMPHJD[OFOJF T DIBSBLUFSZTUZD[OF EMB [BLBFÉ SPUBXJSVTPXZDI 4QPSBEZD[OJF PCTFSXPXBOP KFEOBL XZTUÂQPXBOJF ESHBXFL B UBLF FODFGBMPQBUJÂ [BQBMFOJF PQPO NË [HPXPSE[FOJPXZDIJNË[HV [FTQË3FZFmB D[Z[FTQË (VJMMBJOB#BSSÁHP< q> 5FSBQJB[BLBFÉXZXPBOZDIQS[F[37KFTUPCKB XPXB< >1POBEUPX1PMTDFTEPTUÂQOFJ[BMFDBOF T[D[FQJFOJBQS[FDJXLPSPUBXJSVTPN
1SF[FOUPXBOFCBEBOJFQSPXBE[POPPEEP XHSVQJFE[JFDJIPTQJUBMJ[PXBOZDIX,MJ OJDF $IPSËC ;BLByOZDI J /FVSPMPHJJ %[JFDJÂDFK 6OJ XFSTZUFUV .FEZD[OFHP JN ,BSPMB .BSDJOLPXTLJFHP X 1P[OBOJV [ QPXPEV OJFZUV PELPXPKFMJUPXFHP 4QPvSËE QBDKFOUËX QS[ZKÂUZDI EP ,MJOJLJ [ UZN SP[QP[OBOJFNXZPESÂCOJPOPE[JFDJ[QPUXJFSE[P OZN[BLBFOJFN37 LUËSFVUXPS[ZZHSVQÂCBEBO (SVQÂ DIPSZDI [BLBPOZDI 37 QPE[JFMPOP OB QPEHSVQZXJFLPXF *qE[JFDJPEVSPE[FOJBEPNJFTJDBZDJB **qE[JFDJPEEPNJFTJDBZDJB ***qE[JFDJQPXZFKNJFTJDBZDJB 6XT[ZTULJDIQBDKFOUËXQS[FQSPXBE[POPCBEBOJF QPENJPUPXF J QS[FENJPUPXF XZLPOBOP TUBOEBSEP XF CBEBOJB MBCPSBUPSZKOF %JBHOPTUZLB XJSVTPMP HJD[OB QPMFHBB OB QS[FQSPXBE[FOJV UFTUËX 7*,*" 3PUB"EFOP GJSNZ #JP .FSJFVY TB PQBSUZDI OB NFUPE[JF JNNVOPDISPNBUPHSBGJD[OFK QP[XBMBKDFK OBKFEOPD[FTOFXZLSZDJF37D[PXJFLBHSVQZ"PSB[ BEFOPXJSVTËX X QPKFEZOD[FK QSËCDF LBV 1POBEUP XZLPOBOP HB[PNFUSJÂ LSXJ XPvOJD[LPXFK CBEBOJF TUÂFOJB HMJLFNJJ FMFLUSPMJUËX XF LSXJ ZMOFK $31 BLUZXOPv¾BNJOPUSBOTGFSB[ BUBLFVE[JFDJ[VKFN OZNXZOJLJFNXLJFSVOLVSPUBJBEFOPXJSVTËXPSB[ DJÂLJNQS[FCJFHJFNDIPSPCZQPTJFXCBLUFSJPMPHJD[OZ LBV #BEBOJB XZLPOBOP X $FOUSBMOZN -BCPSBUP SJVN4[QJUBMB,MJOJD[OFHPJN,BSPMB+POTDIFSB6OJ XFSTZUFUV .FEZD[OFHP JN ,BSPMB .BSDJOLPXTLJFHP X1P[OBOJV 6[ZTLBOF XZOJLJ CBEBÉ QPEEBOP BOBMJ[JF TUBUZ TUZD[OFK[BQPNPDQSPHSBNV45"5*45*$" #BEBOJF QS[FQSPXBE[POP [B [HPE ,PNJTKJ #JP FUZD[OFK 6OJXFSTZUFUV .FEZD[OFHP JN ,BSPMB .BS DJOLPXTLJFHPX1P[OBOJV OS[HPEZ
Cel pracy $FMFNQSBDZCZBBOBMJ[BQS[FCJFHV[BLBFÉSPUBXJ SVTPXZDIVE[JFDJPSB[VTUBMFOJFSPE[BKVJD[ÂTUPvDJ QPXJLBÉOBS[EPXZDI[XJ[BOZDI[UJOGFLDK
Wyniki 4QPvSËEQBDKFOUËXQS[ZKÂUZDIEP,MJOJLJ[QPXP EV PTUSFHP OJFZUV PELPXPKFMJUPXFHP [BLBFOJF 37 TUXJFSE[POP V E[JFDJ DP TUBOPXJP QB FD[LBNJ [ HSVQZ 4BMNPOFMMB V E[JFDJ
T[D[F QFNFOUFSPQBUPHFOOZN&TDIFSJDIJBDPMJVE[JFDLB :FSTJOJB FOUFSPDPMJDB V E[JFDLB 6 QP[PTUBZDI QBDKFOUËX OJFVTUBMPOPD[ZOOJLBFUJPMPHJD[OFHP DIPSPCZ CBEBOJFXLJFSVOLV[BLBFOJF37VKFNOF QPTJFXVCBLUFSJPMPHJD[OFHPOJFXZLPOBOP[VXBHJOB T[ZCLJFVTUQJFOJFPCKBXËX 8vSËE E[JFDJ [BLBPOZDI 37 OBKMJD[OJFKT[B CZB QPEHSVQB** 8JFLXT[ZTULJDIE[JFDJ[BLBPOZDI 37 XZOPTJ vS NJFTJDB SPLV
OBKNPE T[FE[JFDLPNJBP BOBKTUBST[FNJFTJDF SPLV 8 HSVQJF CBEBOFK [OBMB[P TJÂ DIPQDËX PSB[ E[JFXD[U 8F XT[ZTULJDI QPEHSVQBDI CZB OJF[OBD[OB QS[FXBHB DIPQDËX P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
251
Tabela I. Charakterystyka kliniczna chorych z grupy badanej i podgrup I, II, III Table I. Clinical characteristics of patients from the whole group and subgroups I, II, III
Parametry kliniczne/clinical parameters
Grupa badana n=87
Podgrupa I n=19
Podgrupa II n=35
Płeć/sex n (%) męska/male 46 (52,9) 10 (52,7) 19 (54,3) żeńska/female 41 (47,1) 9 (47,3) 16 (45,7) Wiek/age (miesiące/months) śr.± SD/mean±SD 32,94±33,51 7,9±1,08 17±14,39 zakres/range 2–154 2–12 13–31 Masa urodzeniowa/birth weight g śr±SD 3422±438 3120±596 3410±500 zakres/range 1800–4600 1800–3920 1910–4600 wcześniactwo/prematurity n(%) 8 (9,1) 4 (21,5) 2 (8,5) choroby przewlekłe/chronic diseases n (%) 13 (14,90) 4 (21,05) 5 (14,28) choroby oun/cns diseases n (%) 2 (2,29) 1 (5,26) 0 szczepienie p. rotawirusom/ 1 (1,14) 0 1 (2,85) vaccination against rotaviruses n (%) Czas trwania choroby przed hospitalizacją/duration of disease before hospitalization – dni/days n±SD 2,70±0,50 2,00±0,97 2,62±1,57 zakres/range 1–11 1–4 1–7 Czas trwania hospitalizacji/duration of hospitalization – dni/days n±SD 5,98±5,40 7,90±1,08 5,82±4,76 zakres/range 2–67 2–46 2–28 Wymioty w 1. dniu hospitalizacji/vomiting in the first day of hospitalization n±SD 3,47±3,30 2,47±2,37 4,00±3,09 zakres/range 0–12 0–9 0–14 Temperatura ciała >38°C w 1. dniu hospitalizacji/body temperature >38°C in the first day of hospitalization n (%) 38 (43,00) 8 (42,10) 15 (42,80) zakres/range 36,6–40,5 36,3–40,5 36,6–39,0 Stolce w 1. dniu hospitalizacji/stools in the first day of hospitalization n±SD 3,50±3,06 4,42±3,00 2,82±4,60 zakres/range 0–14 1–12 0–7 CRP mg/dl śr.±SD 2,50±1,00 2,32±1,89 3,12±1,06 zakres/range 0,33–7,8 0,33–6,50 0,33–7,8 Poziom Na w surowicy krwi w 1. dniu hospitalizacji/level of Na in the first day of hospitalization n±SD 141±8,50 140±7,10 139±8,00 zakres/range 132–150 134–148 135–150 Poziom K w surowicy krwi w 1. dniu hospitalizacji/level of Na in the first day of hospitalization n±SD 5,1±0,60 5,00±0,61 4,9±0,60 zakres/range 4,1–5,8 4,1–5,2 4,3–5,1 BE-B śr.±SD 3,90±1,20 2,32±1,89 3,12±1,06 zakres/range 1,0–14,1 1,4–14,1 1,0–12,1 ALT IU/l śr.±SD 25,63±12,20 29,73±11,56 26,73±13,56 zakres/range 17–85 17–62 17–85 AspAT IU/l śr.±SD 35,2± 11,6 39,94±15,56 35,9±17,5 zakres/range 13–121 25–84 21–121 P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
Podgrupa III n=33 17 (51,6) 16 (48,4) 67±34,00 37–154 3382±492 2500–4500 2 (9,1) 4 (12,12) 1 (3,03) 0
3,92±1,77 1–11 5,61±1,5 2–67 3,92±3,41 0–12 15 (45,45) 36,6–39,5 2,42±5,60 1–14 2,80±1,13 0,33–4,1 140±8,5 132–148 5,2±0,52 4,5–5,8 2,8±1,13 2–10 21,13±11,52 11–65 30,04±14,55 13–85
252
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE 8 XZXJBE[JF PLPPQPSPEPXZN [XSBDB VXBHÂ OJFDP D[ÂTUT[F MFD[OJFJTUPUOFTUBUZTUZD[OJF XZTUÂQPXBOJF XD[FvOJBDUXBXQPEHSVQJF*XQPSËXOBOJV[QPEHSV Q**J*** QPEHSVQB*WT**Q QPEHSVQB*WT*** Q 5ZMLPKFEOPE[JFDLP[HSVQZCBEBOFK
OBMF DFEPQPEHSVQZ** CZPXD[FvOJFKT[D[FQJPOFQS[F DJXLPSPUBXJSVTPN6QBDKFOUBUFHPOJFTUXJFSE[POP QPXJLBÉOBS[EPXZDI 6QBDKFOUËX[HSVQZCBEBOFKXZTUÂQPXBZDIP SPCZ QS[FXMFLF UBLJF KBL BTUNB PTLS[FMPXB O
DVLS[ZDBUZQV* O
"4%UZQV** O
XPEPHPXJF JFODFQIBMPQBUJBQPLSXPUPD[OB O
XBSJBOU[FTQPV %BOEZmFHP J 8BMLFSB O
[FTQË 4UVSHFmB J 8FCFSB O
[FTQË %PXOB [ XTQËJTUOJFKDZN "4% UZQV ** O
[FTQË 5VSOFSB O
QS[FXMFLB OJFXZEPMOPv¾ OFSFL O
XBEBSP[XPKPXBQVD O
DIPSPCBOP XPUXPSPXB OFVSPCMBTUPNB O $IPSPCZQS[FXMFLF D[ÂvDJFKTUXJFSE[BOPVQBDKFOUËXOBKNPET[ZDI[BLB POZDI37
OJVE[JFDJTUBST[ZDI QPEHSV QB**q QPEHSVQB***q
OJFXZLB[BOP KFEOBL[OBNJFOOPvDJTUBUZTUZD[OFK QPEHSVQB*WT** Q QPEHSVQB*WT***Q $[BT KBLJVQZOPENPNFOUVXZTUQJFOJBQJFSX T[ZDIPCKBXËX[BLBFOJB37EPIPTQJUBMJ[BDKJ XZOP TJvS EOJB4[ZCDJFKQS[ZKNPXBOFEPT[QJUBMBCZZ E[JFDJ OBKNPET[F QP vS EOJBDI DIPSPCZ OJ E[JFDJ TUBST[F [ QPEHSVQ ** J *** PEQPXJFEOJP QP vS J vS EOJB %[JFDJ QS[FCZXBZ XT[QJUBMVvS EOJB OJFDPEVFKE[JFDJOBKNPE T[FvS EOJB Q OT %[JFDJ[QPEHSVQZ**QS[F CZXBZXT[QJUBMVvS EOJB B[QPEHSVQZ*** vS EOJB/BKEVT[BIPTQJUBMJ[BDKBEPUZD[ZB E[JFDJ [ QPXBOZNJ QPXJLBOJBNJ OFVSPMPHJD[OZ NJ X QS[FCJFHV [BLBFOJB 37 J XZOPTJB PEQPXJFE OJP J EOJ #ZZ UP E[JFDJ [ QS[FXMFL DIPSPC PVO V LUËSZDI XZTUQJ X D[BTJF JOGFLDKJ 37 TUBO QBEBD[LPXZ 6 E[JFDJ UZDI QPUXJFSE[POP [BLBFOJF PVO QPQS[F[ XZLB[BOJF PCFDOPvDJ 3/" 37 X QZOJF NË[HPXPSE[FOJPXZN %[JFDJ QS[ZKNPXBOF CZZ EP T[QJUBMB X TUBEJVN VNJBSLPXBOFHPMVCDJÂLJFHPPEXPEOJFOJB8QJFSX T[ZN EOJV IPTQJUBMJ[BDKJ XZNJPUZ XZTUÂQPXBZ V
E[JFDJ
QPEXZT[POB UFNQFSBUVSB DJBB $ V E[JFDJ
MVyOF TUPMDF V
QPEXZ T[POBXBSUPv¾$13V DIPSZDI vS NHEM OPSNB NHEM
TUÂFOJF FMFLUSPMJUËX XZOPTJP XTVSPXJDZ/BvSNNPMM [BLSFTq
,vS NNPMM [BLSFT
BOJFEPCËS[BTBE #&# vS BLUZXOPv¾"-5vS *6M OPSNB *6M
"TQ"5vS *6M OPSNB *6M 1P[JPNHMJLFNJJ VXT[ZTULJDIQBDKFOUËXNJFvDJTJÂXHSBOJDBDISFGF SFODZKOZDI4UPMDFVXT[ZTULJDIQBDKFOUËXCZZXPE OJTUF CF[LSXJ 4[D[FHËPXDIBSBLUFSZTUZLÂEBOZDI LMJOJD[OZDIE[JFDJ[[BLBFOJFN37[HSVQZCBEBOFK JQPEHSVQQS[FETUBXJPOPXUBCFMJ*8QS[FCJFHV[BLB FOJB37VQBDKFOUËX TUXJFSE[POPQPXJ LBOJBOBS[EPXF 5BC** 1PEXZT[POBLUZXOPv¾ BNJOPUSBOTGFSB[ XZLB[BOP V E[JFDJ
[B QBMFOJFQVDV
BQPXJLBOJBOFVSPMPHJD[OF V QBDKFOUËX 5BC** $IPS[ZDJOBMFFMJEP XT[ZTULJDIQPEHSVQ8QPEHSVQJF*SP[QP[OBOPQPXJ LBOJBVE[JFDJ D[ZMJV 8QPEHSVQJF**QPXJ LBOZQS[FCJFH[BLBFOJB37TUXJFSE[POPVE[JFDJ DPTUBOPXJP BXQPEHSVQJF***VQBDKFOUËX 1PEXZT[PO BLUZXOPv¾ BNJOPUSBOTGFSB[ TUXJFSE[POP V E[JFDLB [ DIPSPC QS[FXMFL [F TQË5VSOFSB ;BQBMFOJFQVDXQS[FCJFHVJOGFLDKJ37 SP[QP[OBOP V E[JFDJ LUËSF OJF DJFSQJBZ OB DIPSPCÂ QS[FXMFL 1PXJLBOJB OFVSPMPHJD[OF PCTFSXPXBOP D[OJF V E[JFDJ 6 DIPSZDI X QJFSXT[ZDI HPE[J OBDIIPTQJUBMJ[BDKJPCTFSXPXBOPKFEOPSB[PXZOBQBE ESHBXFLUPOJD[OPLMPOJD[OZDI[ LSËULPUSXBVUSBU QS[ZUPNOPvDJ6E[JFDJ[XD[FvOJFKSP[QP[OBOQS[F XMFLDIPSPCPVO FODFGBMPQBUJBQPLSXPUPD[OBPSB[ XBSJBOU [FTQPV %BOEZmFHP J 8BMLFSB TUXJFSE[POP OFVSPJOGFLDKÂXZXPBOQS[F[37 XQS[FCJFHVLUËSFK XZTUQJ TUBO ESHBXLPXZ +FEOP E[JFDLP XZNBHBP [BTUPTPXBOJBPEEFDIV[BTUÂQD[FHPJPQJFLJOBPEE[JB MFJOUFOTZXOFKUFSBQJJ4UBOUFHPE[JFDLBQP[BLPÉD[F OJV UFSBQJJ VMFH [OBD[OFNV QPHPST[FOJV VUS[ZNVK TJÂ QPXJLBOJB QS[FXMFLF [XJ[BOF [ QP[BQBMOZNJ [NJBOBNJXPVO QBEBD[LB QPSBFOJFD[UFSPLPÉD[Z OPXFTQBTUZD[OF SFHSFTKBSP[XPKV 8QSBDZXZLB[BOP[OBNJFOOJFD[ÂTUT[FXZTUÂQP XBOJFQPXJLBÉOFVSPMPHJD[OZDIVE[JFDJ[QS[FXMFL
Tabela II. Powikłania w przebiegu infekcji rotawirusowej u chorych z grupy badanej i podgrup I, II, III Table II. Complications under rotaviruses infection of patients from the whole group and subgroups I, II, III
Parametry kliniczne/clinical parameters
Grupa badana n=87
Podgrupa I n=19
Podgrupa II n=35
Podgrupa III n=33
13 (14,94)
5 (26,32)
5 (14,29)
3 (9,09)
Zapalenie płuc/pneumonia n (%)
7 (8,00)
1 (5,20)
4 (11,40)
2 (6,06)
Powikłania neurologiczne/neurological complications n (%)
6 (6,89)
2 (10,52)
3 (8,57)
1 (3,03)
26 (29,89)
8 (42,11)
12 (34,29)
6 (18,18)
Podwyższona aktywność aminotransferaz/ increase activity of aminotransferases n (%)
Powikłania łącznie/complications total n (%)
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE DIPSPC PVO X QPSËXOBOJV [F [ESPXZNJ /JF XZLB [BOPJTUPUOFKTUBUZTUZD[OJF[BMFOPvDJNJÂE[ZUFNQF SBUVS DJBB QBDKFOUËX X EOJV IPTQJUBMJ[BDKJ D[Â TUPvDJXZNJPUËX MJD[CTUPMDËX TUÂFOJFN$31 /B ,XTVSPXJDZ D[BTFNUSXBOJBDIPSPCZQS[FEQS[ZKÂ DJFNEPT[QJUBMBBD[ÂTUPvDJXZTUÂQPXBOJB[BQBMFOJB QVD QPEXZT[FOJBBLUZXOPvDJBNJOPUSBOTGFSB[D[Z QPXJLBÉOFVSPMPHJD[OZDI
Omówienie 1PNJNP J 37 [PTUB [JEFOUZGJLPXBOZ QS[FE XJFMV MBUZ OBEBM [BLBFOJB OJN XZXPBOF TUBOPXJ QP XBOZ QSPCMFN [ESPXPUOZ OB vXJFDJF J X 1PMTDF *O GFLDKF SPUBXJSVTPXF T OB PHË QS[ZD[ZO OJFZUËX PELPXPKFMJUPXZDI P [SËOJDPXBOZN QS[FCJFHV PE MFLLJFHP QP DJÂLJ 3[BE[JFK QPELSFvMB TJÂ NPMJ XPv¾XZTUQJFOJBPCKBXËXQP[BKFMJUPXZDIJOGFLDKJ37 B XZKULPXP [BLBFOJF UP XJF TJÂ [ QPXJLBOJBNJ OFVSPMPHJD[OZNJMVC[HPOFN 8HSVQJFE[JFDJQS[ZKÂUZDIEP,MJOJLJ[QPXPEV OJFZUVPELPXPKFMJUPXFHP TUBOPXJMJQBDKFODJ [BLBFOJ37+FTUUP[HPEOF[MJD[OZNJQVCMJLBDKBNJ [LUËSZDIXZOJLB FJOGFLDKFXZXPBOFQS[F[37T OBKD[ÂTUT[QS[ZD[ZOIPTQJUBMJ[BDKJE[JFDJ[QPXPEV OJFZUV PELPXPKFMJUPXFHP 8 [BMFOPvDJ PE QPSZ SPLV J NJFKTDB OB vXJFDJF FUJPMPHJB 37 TUXJFSE[BOB KFTU V EP DIPSZDI <q> %[JFDJ [ HSVQZ CBEBOFK CZZ QS[Z QS[ZKÂDJV EP T[QJUBMB PEXPEOJPOF JJTUOJBBLPOJFD[OPv¾[BTUPTPXBOJBVOJDIOBXPEOJF OJBESPHQP[BKFMJUPX%BOF[QJvNJFOOJDUXBXTLB [VK F[BLBFOJB37XqQSPXBE[EPPEXPE OJFOJB XZNBHBKDFHP IPTQJUBMJ[BDKJ <> 8JÂLT[Pv¾ BOBMJ[ XTLB[VKF OB D[ÂTUT[F XZTUÂQPXBOJF [BLBFÉ 37 V DIPQDËX < > DP [OBMB[P QPUXJFSE[FOJF SËXOJFXOBT[ZNCBEBOJV$IPSPCBEPUZD[ZOBPHË E[JFDJ QPOJFK SPLV ZDJB [F T[D[FHËMOZN OBTJMF OJFNXXJFLVPENJFTJDBEPSPLVZDJB< >8QSF[FOUPXBOZNCBEBOJVOBKMJD[OJFKT[BPLB[BB TJÂQPEHSVQB** DPQPUXJFSE[B[OBOFEPOJFTJFOJB/B MFZKFEOBL[BVXBZ¾ FEVHSVQÂTUBOPXJZUBLF E[JFDJ QPXZFK SPLV ZDJB
B OBKTUBST[Z QB DKFOUNJBMBU8QPEHSVQJF*XZLB[BOPOBUPNJBTU OJFDPXJÂLT[MJD[CÂE[JFDJVSPE[POZDIQS[FEXD[FvOJF PSB[DIPSVKDZDIQS[FXMFLMF DPQPUXJFSE[B FTUP D[ZOOJLJSZ[ZLB[BLBFOJB37VOJFNPXMU<>%BOF QPDIPE[DF [ JOOZDI PvSPELËX XTLB[VK J PCKBXZ DIPSPCZVUS[ZNVKTJÂOBPHËMqEOJ<> BD[BTIP TQJUBMJ[BDKJXZOPTJX4[XFDKJ EOJB X/JFND[FDI EP EOJ <> $[BT IPTQJUBMJ[BDKJ E[JFDJ [ DBFK HSV QZCBEBOFKXZOPTJEOJ VE[JFDJOBKNPET[ZDICZ EVT[Z 0CKBXZ LMJOJD[OF UBLJF KBL HPSD[LB XZNJPUZ XPEOJTUF TUPMDF XZTUÂQVK V [EFDZEPXBOFK XJÂL T[PvDJE[JFDJ[BLBPOZDI37JTSËXOJFPQJTZXBOF XQJvNJFOOJDUXJF< q>1PXT[FDIOJFQSF[FO P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
UPXBOFTUBLFQPXJLBOJBXQS[FCJFHV[BLBFÉ37 DIP¾JDI[BLSFTCZXBSËOZ8OJOJFKT[FKQSBDZQPE XZT[POBBLUZXOPv¾FO[ZNËXXUSPCPXZDI[PTUBB PEOPUPXBOBVPLPPQBDKFOUËX8QVCMJLBDKBDI QPDIPE[DZDI [ JOOZDI PvSPELËX QPXJLBOJF UP PC TFSXPXBOP V E[JFDJ [BLBPOZDI 37 <> BMF SËXOJF V q QBDKFOUËX < > 8F XT[ZTU LJDI EPOJFTJFOJBDI QPELSFvMBOP KFEOBL F QPEXZ T[POB BLUZXOPv¾ BNJOPUSBOTGFSB[ OJF XTQËJTUOJBB [ JOOZNJ XZLBEOJLBNJ [BCVS[FÉ GVOLDKJ XUSPCZ JCZB QPEPCOJFKBLXQSF[FOUPXBOZNCBEBOJV LSËU LPUSXBB ;BQBMFOJF QVD SP[QP[OBOF X OJOJFKT[FK QSBDZVPLPPE[JFDJ[OJFZUFNPELPXPKFMJUP XZN XZXPBOZN QS[F[ 37 OBMFZ EP UZQPXZDI QP XJLBÉ X QS[FCJFHV UFHP [BLBFOJB <> 1PXJLBOJB OFVSPMPHJD[OF XZTUQJZ V PLPP E[JFDJ %SHBXLJ X QJFSXT[ZDI EPCBDI IPTQJUBMJ[BDKJ [XJ[BOF [ HP SD[LMVCCF[ TPQJTZXBOFXQJvNJFOOJDUXJF DIP¾ JDID[ÂTUPv¾PLSFvMBOBKFTUOBPLPP <>$JÂ LJF QPXJLBOJB X QPTUBDJ OFVSPJOGFLDKJ T S[BELJF D[ÂvDJFKPEOPUPXZXBOFXOJFZUBDIPELPXPKFMJUP XZDI P JOOFK FUJPMPHJJ <> 8 QSF[FOUPXBOZN CBEB OJVKFEOPE[JFDLP[XSPE[POXBEPVOXQS[FCJFHV OFVSPJOGFLDKJXZNBHBPPQJFLJOBPEE[JBMFJOUFOTZX OFKUFSBQJJ/BKD[ÂTUT[ZNXTLB[BOJFNEP[BTUPTPXB OJB JOUFOTZXOFK UFSBQJJ X QS[FCJFHV [BLBFÉ 37 T [OBD[OF [BCVS[FOJB NFUBCPMJD[OF LUËSF NPH UBLF QSPXBE[J¾ EP [HPOV QBDKFOUËX < > 8ZTUÂQPXB OJF QPXJLBÉ OBS[EPXZDI X QS[FCJFHV OJFZUV P ELPXPKFMJUPXFHPXZXPBOFHPQS[F[37KFTUNPMJXF X[XJ[LV[VT[LPE[FOJFNCBSJFSZKFMJUPXFKPSB[XJ SFNJ37XUSBLDJFJOGFLDKJ<>;BTUBOBXJBKDZKFTU GBLU J UBL OJFXJFMV SPE[JDËX LPS[ZTUB [ NPMJXPvDJ T[D[FQJFOJB QS[FDJXLP SPUBXJSVTPN 8ZEBKF TJÂ F QS[ZD[ZOTX[HMÂEZFLPOPNJD[OFPSB[OBEBMOJFXZ TUBSD[BKDBJOGPSNBDKBOBUFOUFNBU
Wnioski ; BLBFOJB 37 T D[ÂTU QS[ZD[ZO OJFZUV P ELPXPKFMJUPXFHP XZNBHBKDFHP IPTQJUBMJ[BDKJ VE[JFDJ 8QS[FCJFHVJOGFLDKJ37NPHXZTUQJ¾MJD[OFQPXJ LBOJBOBS[EPXF XUZNT[D[FHËMOJFOJFCF[QJFD[ OFEMB[ESPXJBJZDJBOFVSPJOGFLDKF /BDJÂLJQS[FCJFH[BLBFÉ37TT[D[FHËMOJFOBSB POFOJFNPXMÂUB XD[FvOJBLJPSB[E[JFDJQS[FXMFLMF DIPSF 4UPTPXBOJF T[D[FQJFÉ QS[FDJXLP SPUBXJSVTPN KFTU DFMPXF J EBKF OBE[JFKÂ OB [NOJFKT[FOJF D[ÂTUPvDJ [BDIPSPXBÉ
Piśmiennictwo $IBOESBO" 'JU[XBUFS4 ;IFO" 4BOUPTIBN.1SFWFO UJPO PG SPUBWJSVT HBTUSPFOUFSJUJT JO JOGBOUT BOE DIJMESFO
253
254
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE SPUBWJSVTWBDDJOFTBGFUZ FGGJDBDZ BOEQPUFOUJBMJNQBTUPG WBDDJOFT#JPMPHJDT5BSHFU5IFSBQZ q 1BSBTIBS6% #VSUPO" -BOBUB$JXTQ(MPCBMNPSUBMJUZ
#FSOTUFJO %* 3PUBWJSVT PWFSWJFX 1FEJBUS *OGFDU %JT + q 4JMWB.- 4PV[B+3 .FMP..3PUBWJSVTQSFWFMFODFJOJO
BTTPDJBUFEXJUISPUBWJSVTEJTFBTFBNPOHDIJMESFOJO
GBOUTBOEDIJMESFOJOUIFQVCMJDIFBMUIDBSFTZTUFNPGUIF
+*OGFDU%JT q
TUBUF PG 1FSOBNCVDP 3FW 4PD #SBT .FE 5SPQ
.BSUFMMB 7 #BOZBJ , .BUUIJKOTTFOT + J XTQ ;PPOPUJD BTQFDUTPGSPUBWJSVTFT7FU.JDSPCJPM q .BUUIJKOTTFOT+ #JMDLF+ $JBSMFU.JXTQ3PUBWJSVTEJTF BTFBOEWBDDJOBUJPOJNQBTUPOHFOPUZQFEJWFSTJUZ'VUVSF .JDSPCJPM q 1BSBTIBS6% (JCTPO$+ #SFTTF+4JXTQ3PUBWJSVTBOE TFWFSF DIJMEIPPE EJBSSIFB &NFSH *OGFDU %JT q ;IFOH#+ $IBOH39 .B(;JXTQ3PUBWJSVTJOGFDUJPOPG UIFPSPQIBSZOYBOESFTQJSBUPSZUSBDUJO:PVOHDIJMESFO+ .FE7JSPM q 1PEFXJMT-+ .JOU[&% /BUBSP+1JXTQ"DVUF JOGFDUJPVT EJBSSIFB BNPOH DIJMESFO JO EFWFMPQJOH DPVOUSJFT 4FNJO 1FEJBUS*OGFDU%JT q $IFOH "$ .D%POBME +3 5IJFMNBO /. J XTQ *OGFDUJPVT EJBSSIFBJOEFWFMPQFSBOEEFWFMPQJOHDPVOUSJFT+$MJO(B TUSPFOUFSPM q #SZDF + #PTDIJ1JOUP $ 4IJCVZB , J XTQ 8)0 FTUJNB UFTPGUIFDBVTFTPG)FBUIJODIJMESFO-BODFU q 1FSM4 (PMENBO. #FSLPWJUDI. ,P[FS&$IBSBDUFSJTUJDT PGSPUBWJSVTHBTUSPFOUFSJUJTJOIPTQJUBMJ[FEDIJMESFOJO*TSB FM*."+ q ,BJTFS1 #PSUF. ;JNNFS,1 )VQQFSU[)*$PNQMJDBUJPOT
q ,PSZDLB.&QJEFNJPMPHJB[BLBFÉSPUBXJSVTPXZDIVE[JF DJX1PMTDF1S[FHM&QJEFNJPM q 0MEBL & 4VMJL " 3P[LJFXJD[ % -JXPDI/JFOBSUPXJD[ / ;BXBE[LB&/PSPWJSVTBOESPUBWJSVTUXPNBKPSDBVTBUJWF BHFOUTPGTQPSBEJD7JEBMHBTUSPFOUFSJUJTJOIPTQJUBMJ[FE1P MJTIDIJMESFO"EW.FE4DJ q 8JMEJ3VOHF 4 "MMFNBOO 4 4DIBBE 6# )FJOJOHFS 6 " ZFBSTUVEZPODMJOJDBMDIBSBDUFSJTUJDTPGDIJMESFOIPTQJ UBMJ[FEXJUISPUBWJSVTHBTUSPFOUFSJUJT&VS+1FEJBUS q %FTTFMCFSHFS6 .BOLUFMPX& -J8JXTQ3PUBWJSVTFTBOE SPUBWJSVTWBDDJOFT#S.FE#VMM q (JBRVJOUP$ 7BO%BNNF1 )VFU' (PUIFGPST- .BYXFMM . 5PEE1JXTQ$MJOJDBMDPOTFRVFODFTPGSPUBWJSVTBDVUF HBTUSPFOUFSJUJTJO&VSPQF 5IF3&7&"-TUVEZ +*OGFDU%JT q -FVOH", ,FMMOFS+% %BWJFT)%3PUBWJSVTHBTUSPFOUFSJ UJT"EW5IFS q 5BCJO 3 /VTTMF % 3PUBWJSVT FOUFSJUJT JO DIJMESFO )FMW 1BFEJBUS"DUB q (SJNXPPE, -BNCFSU4# .JMOF3+3PUBWJSVTJOGFDUJPOT BOE WBDDJOFT CVSEFO PG JMMOFTT BOE QPUFOUJBM JNQBTU PG WBDDJOBUJPO1BFEJBUS%SVHT q
JOIPTQJUBMJ[FEDIJMESFOXJUIBDVUFHBTUSPFOUFSJUJTDBVTFE
,BXBTIJNB ) *TIJJ $ *PJ ) /JTIJNBUB 4 ,BTIJXBHJ :
CZSPUBWJSVTBSFUSPTQFDUJWFBOBMZTJT&VS+1FEJBUS
5BLFLVNB , 5SBOTBNJOBTF PO SPUBWJSVT HBTUSPFOUFSJUJT
q
1FEJBUS*OU
+PIBOTFO, )FEMVOE,0 ;XFZHCFSH8JSHBSU# #FOOFU3
4NVLBMTLB& 1BXPXTLB. ,P[JFMFXJD[% %VSB# 1JMBS
$PNQMJDBUJPOTBUUSJCVUBCMFUPSPUBWJSVTJOEVDFEEJBSSIPFB
D[ZL. ;BS[ZDLB$ISP&8[SPTUBNJOPUSBOTGFSB[ZBMBOJ
JO4XFEJTIQBFEJBUSJDQPQVMBUJPOSFQPSUGSPNBOZFBST
OPXFKXCJFHVODFSPUBXJSVTPXFK1S[FHM&QJEFNJPM
TVSWFJMMBODF4DBOE+*OGFDU%JT q 4VHBUB, 5BOJHVDIJ, :VJ" .JZBLF' 4VHB4 "TBOP:
q #MVUU 4& .BUTPO %0 $SBXGPSE 4& 4UBBU ." "[JNJ 1
JXTQ"OBMZTJTPGSPUBWJSVTBOUJHFOFNJBBOEFYUSBJOUFTUJ
#FOOFU#-JXTQ3PUBWJSVTBOUZHFOFNJBJODIJMESFOJTBT
OBMNBOJGFTUBUJPOTJODIJMESFOXJUISPUBWJSVTHBTUSPFOUFSJ
TPDJBUFEXJUIXJSFNJB1MPT.FEJDJOF q
UJT1FEJBUSJDT q
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Kliniczna i laboratoryjna charakterystyka infekcji rotawirusowych u dzieci Clinical and laboratory characteristics of rotavirus infections in children Agnieszka Modlińska-Cwalińska1, Anna Mania1, Katarzyna Mazur-Melewska1, Paweł Kemnitz1, Danuta Januszkiewicz-Lewandowska 2,3,4, Karolina Kuls1, Wojciech Służewski1, Magdalena Figlerowicz1,5
STRESZCZENIE Wstęp. Zakażenia rotawirusowe są główną przyczyną nieżytu żołądkowo-jelitowego, często prowadzą do hospitalizacji, a także zgonów dzieci na świecie. Cel. Analiza obrazu klinicznego zakażeń wywołanych przez rotawirusy u dzieci oraz ustalenie rodzaju i częstości powikłań narządowych związanych z tą infekcją. Materiał i metody. Spośród 176 pacjentów hospitalizowanych z powodu odwodnienia w przebiegu nieżytu żołądkowo-jelitowego wyodrębniono dzieci z ustaloną w oparciu o badanie kału etiologią rotawirusową zakażenia. Chorych podzielono na 3 podgrupy wiekowe, przeprowadzono analizę obrazu klinicznego, ustalono częstość powikłań narządowych. Wyniki. Zakażenie rotawirusami stwierdzono u 87 pacjentów (49%), w wieku śr. 39,66 miesiąca, częściej u chłopców (52,87%). W obrazie klinicznym dominowały luźne stolce (93%), wymioty (85%) oraz gorączka (43%). Czas hospitalizacji wynosił średnio 6 dni. Powikłania stwierdzono u 26 dzieci (29,89%), w tym podwyższoną aktywność aminotransferaz u 13, zapalenie płuc u 7, a powikłania neurologiczne u 6 dzieci. U 4 pacjentów obserwowano jednorazowy napad drgawkowy, u 2 rozpoznano neuroinfekcję o etiologii rotawirusowej. Jedno z dzieci wymagało leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej. U 1 dziecka utrzymują się powikłania przewlekłe związane z pozapalnymi zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym. Wykazano częstsze występowanie powikłań w podgrupie dzieci najmłodszych oraz przewlekle chorych. Wnioski. W przebiegu infekcji rotawirusowej mogą wystąpić liczne powikłania narządowe, w tym szczególnie niebezpieczne dla zdrowia i życia neuroinfekcje. Powszechne stosowanie szczepień przeciwko rotawirusom jest niezmiernie ważne dla zdrowia dzieci. Słowa kluczowe: rotawirusy, nieżyt żołądkowo-jelitowy, dzieci
ABSTRACT Introduction. Rotavirus infections are the major cause of gastroenteritis, frequently lead to hospitalization, and even death of children around the world. Aim. Analysis of the clinical image of rotavirus infections in children and determination of the kind and frequency of systemic complications which result from them. Material and Methods. From among 176 patients hospitalized due to dehydrations during gastroenteritis, children with rotavirus etiology infections, diagnosed basing on stools samples tests, were separated. Patients were divided into 3 age subgroups, their clinical image and the frequency of complications were examined. Results. Rotavirus infections were diagnosed in 87 patients (49%), in the average age of 39.66 months, most frequently in boys (52.87%). In the clinical image predominated watery diarrhea (93%), vomiting (85%), and fever (43%). The average duration of the children’s hospitalization was 6 days. Complications developed in 26 children (29.89%), including: an increase of aminotransferase activity in 13, pneumonia in 7, and neurological complications in 6 children. In 4 patients single episodes of convulsions were observed, in 2 children rotavirus neuroinfections were diagnosed. One child required treatment in an intensive care unit. In one patient after rotavirus infection neurological complications are still observed. More frequent occurrence of complications in the subgroup of the youngest and chronically ill children was noted. Conclusions. During rotavirus infections great number of organ complications may appear, including the especially dangerous for health and life neuroinfections. Therefore, common use of rotavirus vaccinations is very important for children health. Key words: rotavirus, gastroenteritis, children
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
Pediatr Pol 2012; 87(3): 249–254 © 2012 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 20.02.2012 Zaakceptowano do druku/Accepted: 8.03.2012 Klinika Chorób Zakaźnych i Neurologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
1
2 Klinika Onkologii, Hematologii i Transplantologii Pediatrycznej, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 3 Instytut Genetyki Człowieka PAN Poznań 4 Zakład Diagnostyki Medycznej, Poznań 5 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu
Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: dr hab. med. Magdalena Figlerowicz, prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Neurologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Szpitalna 27/33 60-572 Poznań tel/fax: +48 61 84 91 362 e-mail: [email protected]
250
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Wstęp
Pacjenci, materiał i metody
;BLBFOJB SPUBXJSVTPXF OBMF EP HËXOZDI QS[Z D[ZOOJFZUVPELPXPKFMJUPXFHPVEPSPTZDIJE[JF DJ 8FEVH 8)0 LBEFHP SPLV OB vXJFDJF EPDIPE[J EPUZTJÂDZ[HPOËX NJMJPOËXIPTQJUBMJ[BDKJPSB[ NJMJPOËX QPSBE BNCVMBUPSZKOZDI [ QPXPEV UZDI JOGFLDKJ < > 3PUBXJSVT 3PUBWJSVT 37 OBMFZ EP SPE[JOZ 3FPWJSJEBF B KFHP OB[XB QPDIPE[J PE QS[Z QPNJOBKDFHPLPPLT[UBUV LUËSZQPTJBEB BDSPUBq LPP (FOPN37TUBOPXJQPE[JFMPOZOBTFHNFOUËX EXVOJDJPXZ 3/" LUËSZ PUPD[POZ KFTU USËKXBSTUXP XZNLBQTZEFN8JSJPOPvSFEOJDZPLPPON[CV EPXBOZKFTU[HËXOZDICJBFLTUSVLUVSBMOZDI WJSBM QSPUFJO 71 71 71 71 71/BQPETUBXJFCVEP XZ71SPUBXJSVTZ[PTUBZQPE[JFMPOFOBHSVQ PE "EP(
BEBMT[FSËOJDFBOUZHFOPXF71 71PSB[ 71 IFNBHMVUZOJOB CZZQPETUBXEPTUXJFSE[FOJB MJD[OZDI QPEHSVQ (SVQZ " # $ J ( T XZLSZXBOF [BSËXOPVMVE[J KBLJ[XJFS[U QPED[BTHEZSPUBXJ SVTZ OBMFDF EP HSVQ % J ' CZZ TUXJFSE[BOF UZMLP V [XJFS[U 8 &VSPQJF OBKD[ÂvDJFK TUXJFSE[B TJÂ [B LBFOJBHFOPUZQFN( < >%P[BLBFOJB37 EPDIPE[JESPHQPLBSNPXMVCLSPQFMLPX BPLSFT XZMÂHBOJB DIPSPCZ XZOPTJ q EOJ 1PD[ULPXP T E[POP J SFQMJLBDKB SPUBXJSVTB KFTU PHSBOJD[POB EP OBCPOLBKFMJU BT[D[FHËMOJFFOUFSPDZUËXvSPELPXFHP JLPÉDPXFHPPEDJOLBLPTNLËXKFMJUPXZDI(ËXOZNJ PCKBXBNJ DIPSPCZ T XËXD[BT CJFHVOLB XZNJPUZ HPSD[LB4UPMDFTMJD[OF MVyOF [BXJFSBKOJFLJFEZ vMV[1S[FCJFHDIPSPCZKFTUOBPHËBHPEOZ DIP¾OJF LJFEZNPFQSPXBE[J¾ T[D[FHËMOJFVNBZDIE[JFDJEP QPXBOZDI [BCVS[FÉ XPEOPFMFLUSPMJUPXZDI < > 8 LSBKBDI 5S[FDJFHP hXJBUB CJFHVOLB SPUBXJSVTPXB VOJFNPXMUJE[JFDJTUBOPXJKFEO[HËXOZDIQS[Z D[ZO [HPOËX <q> ; D[BTFN XJFMV CBEBD[Z [BD[ÂP EPTUS[FHB¾UBLFQP[BKFMJUPXFPCKBXZDIPSPCZ6D[Â vDJQBDKFOUËXPCTFSXPXBOPQS[FKvDJPXIJQFSUSBOTB NJOB[FNJÂ [ OJF[OBD[OZN QPXJÂLT[FOJFN XUSPCZ 1POBEUP V E[JFDJ [ SP[QP[OBOZNJ XD[FvOJFK DIPSP CBNJ QS[FXMFLZNJ VLBEV PEEFDIPXFHP HËXOJF BTUNPTLS[FMPXPSB[NVLPXJTDZEP[ TUXJFSE[BOP D[ÂvDJFK[BQBMFOJFQVD1PXJLBOJBOFVSPMPHJD[OFOJF T DIBSBLUFSZTUZD[OF EMB [BLBFÉ SPUBXJSVTPXZDI 4QPSBEZD[OJF PCTFSXPXBOP KFEOBL XZTUÂQPXBOJF ESHBXFL B UBLF FODFGBMPQBUJÂ [BQBMFOJF PQPO NË [HPXPSE[FOJPXZDIJNË[HV [FTQË3FZFmB D[Z[FTQË (VJMMBJOB#BSSÁHP< q> 5FSBQJB[BLBFÉXZXPBOZDIQS[F[37KFTUPCKB XPXB< >1POBEUPX1PMTDFTEPTUÂQOFJ[BMFDBOF T[D[FQJFOJBQS[FDJXLPSPUBXJSVTPN
1SF[FOUPXBOFCBEBOJFQSPXBE[POPPEEP XHSVQJFE[JFDJIPTQJUBMJ[PXBOZDIX,MJ OJDF $IPSËC ;BLByOZDI J /FVSPMPHJJ %[JFDJÂDFK 6OJ XFSTZUFUV .FEZD[OFHP JN ,BSPMB .BSDJOLPXTLJFHP X 1P[OBOJV [ QPXPEV OJFZUV PELPXPKFMJUPXFHP 4QPvSËE QBDKFOUËX QS[ZKÂUZDI EP ,MJOJLJ [ UZN SP[QP[OBOJFNXZPESÂCOJPOPE[JFDJ[QPUXJFSE[P OZN[BLBFOJFN37 LUËSFVUXPS[ZZHSVQÂCBEBO (SVQÂ DIPSZDI [BLBPOZDI 37 QPE[JFMPOP OB QPEHSVQZXJFLPXF *qE[JFDJPEVSPE[FOJBEPNJFTJDBZDJB **qE[JFDJPEEPNJFTJDBZDJB ***qE[JFDJQPXZFKNJFTJDBZDJB 6XT[ZTULJDIQBDKFOUËXQS[FQSPXBE[POPCBEBOJF QPENJPUPXF J QS[FENJPUPXF XZLPOBOP TUBOEBSEP XF CBEBOJB MBCPSBUPSZKOF %JBHOPTUZLB XJSVTPMP HJD[OB QPMFHBB OB QS[FQSPXBE[FOJV UFTUËX 7*,*" 3PUB"EFOP GJSNZ #JP .FSJFVY TB PQBSUZDI OB NFUPE[JF JNNVOPDISPNBUPHSBGJD[OFK QP[XBMBKDFK OBKFEOPD[FTOFXZLSZDJF37D[PXJFLBHSVQZ"PSB[ BEFOPXJSVTËX X QPKFEZOD[FK QSËCDF LBV 1POBEUP XZLPOBOP HB[PNFUSJÂ LSXJ XPvOJD[LPXFK CBEBOJF TUÂFOJB HMJLFNJJ FMFLUSPMJUËX XF LSXJ ZMOFK $31 BLUZXOPv¾BNJOPUSBOTGFSB[ BUBLFVE[JFDJ[VKFN OZNXZOJLJFNXLJFSVOLVSPUBJBEFOPXJSVTËXPSB[ DJÂLJNQS[FCJFHJFNDIPSPCZQPTJFXCBLUFSJPMPHJD[OZ LBV #BEBOJB XZLPOBOP X $FOUSBMOZN -BCPSBUP SJVN4[QJUBMB,MJOJD[OFHPJN,BSPMB+POTDIFSB6OJ XFSTZUFUV .FEZD[OFHP JN ,BSPMB .BSDJOLPXTLJFHP X1P[OBOJV 6[ZTLBOF XZOJLJ CBEBÉ QPEEBOP BOBMJ[JF TUBUZ TUZD[OFK[BQPNPDQSPHSBNV45"5*45*$" #BEBOJF QS[FQSPXBE[POP [B [HPE ,PNJTKJ #JP FUZD[OFK 6OJXFSTZUFUV .FEZD[OFHP JN ,BSPMB .BS DJOLPXTLJFHPX1P[OBOJV OS[HPEZ
Cel pracy $FMFNQSBDZCZBBOBMJ[BQS[FCJFHV[BLBFÉSPUBXJ SVTPXZDIVE[JFDJPSB[VTUBMFOJFSPE[BKVJD[ÂTUPvDJ QPXJLBÉOBS[EPXZDI[XJ[BOZDI[UJOGFLDK
Wyniki 4QPvSËEQBDKFOUËXQS[ZKÂUZDIEP,MJOJLJ[QPXP EV PTUSFHP OJFZUV PELPXPKFMJUPXFHP [BLBFOJF 37 TUXJFSE[POP V E[JFDJ DP TUBOPXJP QB FD[LBNJ [ HSVQZ 4BMNPOFMMB V E[JFDJ
T[D[F QFNFOUFSPQBUPHFOOZN&TDIFSJDIJBDPMJVE[JFDLB :FSTJOJB FOUFSPDPMJDB V E[JFDLB 6 QP[PTUBZDI QBDKFOUËX OJFVTUBMPOPD[ZOOJLBFUJPMPHJD[OFHP DIPSPCZ CBEBOJFXLJFSVOLV[BLBFOJF37VKFNOF QPTJFXVCBLUFSJPMPHJD[OFHPOJFXZLPOBOP[VXBHJOB T[ZCLJFVTUQJFOJFPCKBXËX 8vSËE E[JFDJ [BLBPOZDI 37 OBKMJD[OJFKT[B CZB QPEHSVQB** 8JFLXT[ZTULJDIE[JFDJ[BLBPOZDI 37 XZOPTJ vS NJFTJDB SPLV
OBKNPE T[FE[JFDLPNJBP BOBKTUBST[FNJFTJDF SPLV 8 HSVQJF CBEBOFK [OBMB[P TJÂ DIPQDËX PSB[ E[JFXD[U 8F XT[ZTULJDI QPEHSVQBDI CZB OJF[OBD[OB QS[FXBHB DIPQDËX P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
251
Tabela I. Charakterystyka kliniczna chorych z grupy badanej i podgrup I, II, III Table I. Clinical characteristics of patients from the whole group and subgroups I, II, III
Parametry kliniczne/clinical parameters
Grupa badana n=87
Podgrupa I n=19
Podgrupa II n=35
Płeć/sex n (%) męska/male 46 (52,9) 10 (52,7) 19 (54,3) żeńska/female 41 (47,1) 9 (47,3) 16 (45,7) Wiek/age (miesiące/months) śr.± SD/mean±SD 32,94±33,51 7,9±1,08 17±14,39 zakres/range 2–154 2–12 13–31 Masa urodzeniowa/birth weight g śr±SD 3422±438 3120±596 3410±500 zakres/range 1800–4600 1800–3920 1910–4600 wcześniactwo/prematurity n(%) 8 (9,1) 4 (21,5) 2 (8,5) choroby przewlekłe/chronic diseases n (%) 13 (14,90) 4 (21,05) 5 (14,28) choroby oun/cns diseases n (%) 2 (2,29) 1 (5,26) 0 szczepienie p. rotawirusom/ 1 (1,14) 0 1 (2,85) vaccination against rotaviruses n (%) Czas trwania choroby przed hospitalizacją/duration of disease before hospitalization – dni/days n±SD 2,70±0,50 2,00±0,97 2,62±1,57 zakres/range 1–11 1–4 1–7 Czas trwania hospitalizacji/duration of hospitalization – dni/days n±SD 5,98±5,40 7,90±1,08 5,82±4,76 zakres/range 2–67 2–46 2–28 Wymioty w 1. dniu hospitalizacji/vomiting in the first day of hospitalization n±SD 3,47±3,30 2,47±2,37 4,00±3,09 zakres/range 0–12 0–9 0–14 Temperatura ciała >38°C w 1. dniu hospitalizacji/body temperature >38°C in the first day of hospitalization n (%) 38 (43,00) 8 (42,10) 15 (42,80) zakres/range 36,6–40,5 36,3–40,5 36,6–39,0 Stolce w 1. dniu hospitalizacji/stools in the first day of hospitalization n±SD 3,50±3,06 4,42±3,00 2,82±4,60 zakres/range 0–14 1–12 0–7 CRP mg/dl śr.±SD 2,50±1,00 2,32±1,89 3,12±1,06 zakres/range 0,33–7,8 0,33–6,50 0,33–7,8 Poziom Na w surowicy krwi w 1. dniu hospitalizacji/level of Na in the first day of hospitalization n±SD 141±8,50 140±7,10 139±8,00 zakres/range 132–150 134–148 135–150 Poziom K w surowicy krwi w 1. dniu hospitalizacji/level of Na in the first day of hospitalization n±SD 5,1±0,60 5,00±0,61 4,9±0,60 zakres/range 4,1–5,8 4,1–5,2 4,3–5,1 BE-B śr.±SD 3,90±1,20 2,32±1,89 3,12±1,06 zakres/range 1,0–14,1 1,4–14,1 1,0–12,1 ALT IU/l śr.±SD 25,63±12,20 29,73±11,56 26,73±13,56 zakres/range 17–85 17–62 17–85 AspAT IU/l śr.±SD 35,2± 11,6 39,94±15,56 35,9±17,5 zakres/range 13–121 25–84 21–121 P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
Podgrupa III n=33 17 (51,6) 16 (48,4) 67±34,00 37–154 3382±492 2500–4500 2 (9,1) 4 (12,12) 1 (3,03) 0
3,92±1,77 1–11 5,61±1,5 2–67 3,92±3,41 0–12 15 (45,45) 36,6–39,5 2,42±5,60 1–14 2,80±1,13 0,33–4,1 140±8,5 132–148 5,2±0,52 4,5–5,8 2,8±1,13 2–10 21,13±11,52 11–65 30,04±14,55 13–85
252
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE 8 XZXJBE[JF PLPPQPSPEPXZN [XSBDB VXBHÂ OJFDP D[ÂTUT[F MFD[OJFJTUPUOFTUBUZTUZD[OJF XZTUÂQPXBOJF XD[FvOJBDUXBXQPEHSVQJF*XQPSËXOBOJV[QPEHSV Q**J*** QPEHSVQB*WT**Q QPEHSVQB*WT*** Q 5ZMLPKFEOPE[JFDLP[HSVQZCBEBOFK
OBMF DFEPQPEHSVQZ** CZPXD[FvOJFKT[D[FQJPOFQS[F DJXLPSPUBXJSVTPN6QBDKFOUBUFHPOJFTUXJFSE[POP QPXJLBÉOBS[EPXZDI 6QBDKFOUËX[HSVQZCBEBOFKXZTUÂQPXBZDIP SPCZ QS[FXMFLF UBLJF KBL BTUNB PTLS[FMPXB O
DVLS[ZDBUZQV* O
"4%UZQV** O
XPEPHPXJF JFODFQIBMPQBUJBQPLSXPUPD[OB O
XBSJBOU[FTQPV %BOEZmFHP J 8BMLFSB O
[FTQË 4UVSHFmB J 8FCFSB O
[FTQË %PXOB [ XTQËJTUOJFKDZN "4% UZQV ** O
[FTQË 5VSOFSB O
QS[FXMFLB OJFXZEPMOPv¾ OFSFL O
XBEBSP[XPKPXBQVD O
DIPSPCBOP XPUXPSPXB OFVSPCMBTUPNB O $IPSPCZQS[FXMFLF D[ÂvDJFKTUXJFSE[BOPVQBDKFOUËXOBKNPET[ZDI[BLB POZDI37
OJVE[JFDJTUBST[ZDI QPEHSV QB**q QPEHSVQB***q
OJFXZLB[BOP KFEOBL[OBNJFOOPvDJTUBUZTUZD[OFK QPEHSVQB*WT** Q QPEHSVQB*WT***Q $[BT KBLJVQZOPENPNFOUVXZTUQJFOJBQJFSX T[ZDIPCKBXËX[BLBFOJB37EPIPTQJUBMJ[BDKJ XZOP TJvS EOJB4[ZCDJFKQS[ZKNPXBOFEPT[QJUBMBCZZ E[JFDJ OBKNPET[F QP vS EOJBDI DIPSPCZ OJ E[JFDJ TUBST[F [ QPEHSVQ ** J *** PEQPXJFEOJP QP vS J vS EOJB %[JFDJ QS[FCZXBZ XT[QJUBMVvS EOJB OJFDPEVFKE[JFDJOBKNPE T[FvS EOJB Q OT %[JFDJ[QPEHSVQZ**QS[F CZXBZXT[QJUBMVvS EOJB B[QPEHSVQZ*** vS EOJB/BKEVT[BIPTQJUBMJ[BDKBEPUZD[ZB E[JFDJ [ QPXBOZNJ QPXJLBOJBNJ OFVSPMPHJD[OZ NJ X QS[FCJFHV [BLBFOJB 37 J XZOPTJB PEQPXJFE OJP J EOJ #ZZ UP E[JFDJ [ QS[FXMFL DIPSPC PVO V LUËSZDI XZTUQJ X D[BTJF JOGFLDKJ 37 TUBO QBEBD[LPXZ 6 E[JFDJ UZDI QPUXJFSE[POP [BLBFOJF PVO QPQS[F[ XZLB[BOJF PCFDOPvDJ 3/" 37 X QZOJF NË[HPXPSE[FOJPXZN %[JFDJ QS[ZKNPXBOF CZZ EP T[QJUBMB X TUBEJVN VNJBSLPXBOFHPMVCDJÂLJFHPPEXPEOJFOJB8QJFSX T[ZN EOJV IPTQJUBMJ[BDKJ XZNJPUZ XZTUÂQPXBZ V
E[JFDJ
QPEXZT[POB UFNQFSBUVSB DJBB $ V E[JFDJ
MVyOF TUPMDF V
QPEXZ T[POBXBSUPv¾$13V DIPSZDI vS NHEM OPSNB NHEM
TUÂFOJF FMFLUSPMJUËX XZOPTJP XTVSPXJDZ/BvSNNPMM [BLSFTq
,vS NNPMM [BLSFT
BOJFEPCËS[BTBE #&# vS BLUZXOPv¾"-5vS *6M OPSNB *6M
"TQ"5vS *6M OPSNB *6M 1P[JPNHMJLFNJJ VXT[ZTULJDIQBDKFOUËXNJFvDJTJÂXHSBOJDBDISFGF SFODZKOZDI4UPMDFVXT[ZTULJDIQBDKFOUËXCZZXPE OJTUF CF[LSXJ 4[D[FHËPXDIBSBLUFSZTUZLÂEBOZDI LMJOJD[OZDIE[JFDJ[[BLBFOJFN37[HSVQZCBEBOFK JQPEHSVQQS[FETUBXJPOPXUBCFMJ*8QS[FCJFHV[BLB FOJB37VQBDKFOUËX TUXJFSE[POPQPXJ LBOJBOBS[EPXF 5BC** 1PEXZT[POBLUZXOPv¾ BNJOPUSBOTGFSB[ XZLB[BOP V E[JFDJ
[B QBMFOJFQVDV
BQPXJLBOJBOFVSPMPHJD[OF V QBDKFOUËX 5BC** $IPS[ZDJOBMFFMJEP XT[ZTULJDIQPEHSVQ8QPEHSVQJF*SP[QP[OBOPQPXJ LBOJBVE[JFDJ D[ZMJV 8QPEHSVQJF**QPXJ LBOZQS[FCJFH[BLBFOJB37TUXJFSE[POPVE[JFDJ DPTUBOPXJP BXQPEHSVQJF***VQBDKFOUËX 1PEXZT[PO BLUZXOPv¾ BNJOPUSBOTGFSB[ TUXJFSE[POP V E[JFDLB [ DIPSPC QS[FXMFL [F TQË5VSOFSB ;BQBMFOJFQVDXQS[FCJFHVJOGFLDKJ37 SP[QP[OBOP V E[JFDJ LUËSF OJF DJFSQJBZ OB DIPSPCÂ QS[FXMFL 1PXJLBOJB OFVSPMPHJD[OF PCTFSXPXBOP D[OJF V E[JFDJ 6 DIPSZDI X QJFSXT[ZDI HPE[J OBDIIPTQJUBMJ[BDKJPCTFSXPXBOPKFEOPSB[PXZOBQBE ESHBXFLUPOJD[OPLMPOJD[OZDI[ LSËULPUSXBVUSBU QS[ZUPNOPvDJ6E[JFDJ[XD[FvOJFKSP[QP[OBOQS[F XMFLDIPSPCPVO FODFGBMPQBUJBQPLSXPUPD[OBPSB[ XBSJBOU [FTQPV %BOEZmFHP J 8BMLFSB TUXJFSE[POP OFVSPJOGFLDKÂXZXPBOQS[F[37 XQS[FCJFHVLUËSFK XZTUQJ TUBO ESHBXLPXZ +FEOP E[JFDLP XZNBHBP [BTUPTPXBOJBPEEFDIV[BTUÂQD[FHPJPQJFLJOBPEE[JB MFJOUFOTZXOFKUFSBQJJ4UBOUFHPE[JFDLBQP[BLPÉD[F OJV UFSBQJJ VMFH [OBD[OFNV QPHPST[FOJV VUS[ZNVK TJÂ QPXJLBOJB QS[FXMFLF [XJ[BOF [ QP[BQBMOZNJ [NJBOBNJXPVO QBEBD[LB QPSBFOJFD[UFSPLPÉD[Z OPXFTQBTUZD[OF SFHSFTKBSP[XPKV 8QSBDZXZLB[BOP[OBNJFOOJFD[ÂTUT[FXZTUÂQP XBOJFQPXJLBÉOFVSPMPHJD[OZDIVE[JFDJ[QS[FXMFL
Tabela II. Powikłania w przebiegu infekcji rotawirusowej u chorych z grupy badanej i podgrup I, II, III Table II. Complications under rotaviruses infection of patients from the whole group and subgroups I, II, III
Parametry kliniczne/clinical parameters
Grupa badana n=87
Podgrupa I n=19
Podgrupa II n=35
Podgrupa III n=33
13 (14,94)
5 (26,32)
5 (14,29)
3 (9,09)
Zapalenie płuc/pneumonia n (%)
7 (8,00)
1 (5,20)
4 (11,40)
2 (6,06)
Powikłania neurologiczne/neurological complications n (%)
6 (6,89)
2 (10,52)
3 (8,57)
1 (3,03)
26 (29,89)
8 (42,11)
12 (34,29)
6 (18,18)
Podwyższona aktywność aminotransferaz/ increase activity of aminotransferases n (%)
Powikłania łącznie/complications total n (%)
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE DIPSPC PVO X QPSËXOBOJV [F [ESPXZNJ /JF XZLB [BOPJTUPUOFKTUBUZTUZD[OJF[BMFOPvDJNJÂE[ZUFNQF SBUVS DJBB QBDKFOUËX X EOJV IPTQJUBMJ[BDKJ D[Â TUPvDJXZNJPUËX MJD[CTUPMDËX TUÂFOJFN$31 /B ,XTVSPXJDZ D[BTFNUSXBOJBDIPSPCZQS[FEQS[ZKÂ DJFNEPT[QJUBMBBD[ÂTUPvDJXZTUÂQPXBOJB[BQBMFOJB QVD QPEXZT[FOJBBLUZXOPvDJBNJOPUSBOTGFSB[D[Z QPXJLBÉOFVSPMPHJD[OZDI
Omówienie 1PNJNP J 37 [PTUB [JEFOUZGJLPXBOZ QS[FE XJFMV MBUZ OBEBM [BLBFOJB OJN XZXPBOF TUBOPXJ QP XBOZ QSPCMFN [ESPXPUOZ OB vXJFDJF J X 1PMTDF *O GFLDKF SPUBXJSVTPXF T OB PHË QS[ZD[ZO OJFZUËX PELPXPKFMJUPXZDI P [SËOJDPXBOZN QS[FCJFHV PE MFLLJFHP QP DJÂLJ 3[BE[JFK QPELSFvMB TJÂ NPMJ XPv¾XZTUQJFOJBPCKBXËXQP[BKFMJUPXZDIJOGFLDKJ37 B XZKULPXP [BLBFOJF UP XJF TJÂ [ QPXJLBOJBNJ OFVSPMPHJD[OZNJMVC[HPOFN 8HSVQJFE[JFDJQS[ZKÂUZDIEP,MJOJLJ[QPXPEV OJFZUVPELPXPKFMJUPXFHP TUBOPXJMJQBDKFODJ [BLBFOJ37+FTUUP[HPEOF[MJD[OZNJQVCMJLBDKBNJ [LUËSZDIXZOJLB FJOGFLDKFXZXPBOFQS[F[37T OBKD[ÂTUT[QS[ZD[ZOIPTQJUBMJ[BDKJE[JFDJ[QPXPEV OJFZUV PELPXPKFMJUPXFHP 8 [BMFOPvDJ PE QPSZ SPLV J NJFKTDB OB vXJFDJF FUJPMPHJB 37 TUXJFSE[BOB KFTU V EP DIPSZDI <q> %[JFDJ [ HSVQZ CBEBOFK CZZ QS[Z QS[ZKÂDJV EP T[QJUBMB PEXPEOJPOF JJTUOJBBLPOJFD[OPv¾[BTUPTPXBOJBVOJDIOBXPEOJF OJBESPHQP[BKFMJUPX%BOF[QJvNJFOOJDUXBXTLB [VK F[BLBFOJB37XqQSPXBE[EPPEXPE OJFOJB XZNBHBKDFHP IPTQJUBMJ[BDKJ <> 8JÂLT[Pv¾ BOBMJ[ XTLB[VKF OB D[ÂTUT[F XZTUÂQPXBOJF [BLBFÉ 37 V DIPQDËX < > DP [OBMB[P QPUXJFSE[FOJF SËXOJFXOBT[ZNCBEBOJV$IPSPCBEPUZD[ZOBPHË E[JFDJ QPOJFK SPLV ZDJB [F T[D[FHËMOZN OBTJMF OJFNXXJFLVPENJFTJDBEPSPLVZDJB< >8QSF[FOUPXBOZNCBEBOJVOBKMJD[OJFKT[BPLB[BB TJÂQPEHSVQB** DPQPUXJFSE[B[OBOFEPOJFTJFOJB/B MFZKFEOBL[BVXBZ¾ FEVHSVQÂTUBOPXJZUBLF E[JFDJ QPXZFK SPLV ZDJB
B OBKTUBST[Z QB DKFOUNJBMBU8QPEHSVQJF*XZLB[BOPOBUPNJBTU OJFDPXJÂLT[MJD[CÂE[JFDJVSPE[POZDIQS[FEXD[FvOJF PSB[DIPSVKDZDIQS[FXMFLMF DPQPUXJFSE[B FTUP D[ZOOJLJSZ[ZLB[BLBFOJB37VOJFNPXMU<>%BOF QPDIPE[DF [ JOOZDI PvSPELËX XTLB[VK J PCKBXZ DIPSPCZVUS[ZNVKTJÂOBPHËMqEOJ<> BD[BTIP TQJUBMJ[BDKJXZOPTJX4[XFDKJ EOJB X/JFND[FDI EP EOJ <> $[BT IPTQJUBMJ[BDKJ E[JFDJ [ DBFK HSV QZCBEBOFKXZOPTJEOJ VE[JFDJOBKNPET[ZDICZ EVT[Z 0CKBXZ LMJOJD[OF UBLJF KBL HPSD[LB XZNJPUZ XPEOJTUF TUPMDF XZTUÂQVK V [EFDZEPXBOFK XJÂL T[PvDJE[JFDJ[BLBPOZDI37JTSËXOJFPQJTZXBOF XQJvNJFOOJDUXJF< q>1PXT[FDIOJFQSF[FO P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
UPXBOFTUBLFQPXJLBOJBXQS[FCJFHV[BLBFÉ37 DIP¾JDI[BLSFTCZXBSËOZ8OJOJFKT[FKQSBDZQPE XZT[POBBLUZXOPv¾FO[ZNËXXUSPCPXZDI[PTUBB PEOPUPXBOBVPLPPQBDKFOUËX8QVCMJLBDKBDI QPDIPE[DZDI [ JOOZDI PvSPELËX QPXJLBOJF UP PC TFSXPXBOP V E[JFDJ [BLBPOZDI 37 <> BMF SËXOJF V q QBDKFOUËX < > 8F XT[ZTU LJDI EPOJFTJFOJBDI QPELSFvMBOP KFEOBL F QPEXZ T[POB BLUZXOPv¾ BNJOPUSBOTGFSB[ OJF XTQËJTUOJBB [ JOOZNJ XZLBEOJLBNJ [BCVS[FÉ GVOLDKJ XUSPCZ JCZB QPEPCOJFKBLXQSF[FOUPXBOZNCBEBOJV LSËU LPUSXBB ;BQBMFOJF QVD SP[QP[OBOF X OJOJFKT[FK QSBDZVPLPPE[JFDJ[OJFZUFNPELPXPKFMJUP XZN XZXPBOZN QS[F[ 37 OBMFZ EP UZQPXZDI QP XJLBÉ X QS[FCJFHV UFHP [BLBFOJB <> 1PXJLBOJB OFVSPMPHJD[OF XZTUQJZ V PLPP E[JFDJ %SHBXLJ X QJFSXT[ZDI EPCBDI IPTQJUBMJ[BDKJ [XJ[BOF [ HP SD[LMVCCF[ TPQJTZXBOFXQJvNJFOOJDUXJF DIP¾ JDID[ÂTUPv¾PLSFvMBOBKFTUOBPLPP <>$JÂ LJF QPXJLBOJB X QPTUBDJ OFVSPJOGFLDKJ T S[BELJF D[ÂvDJFKPEOPUPXZXBOFXOJFZUBDIPELPXPKFMJUP XZDI P JOOFK FUJPMPHJJ <> 8 QSF[FOUPXBOZN CBEB OJVKFEOPE[JFDLP[XSPE[POXBEPVOXQS[FCJFHV OFVSPJOGFLDKJXZNBHBPPQJFLJOBPEE[JBMFJOUFOTZX OFKUFSBQJJ/BKD[ÂTUT[ZNXTLB[BOJFNEP[BTUPTPXB OJB JOUFOTZXOFK UFSBQJJ X QS[FCJFHV [BLBFÉ 37 T [OBD[OF [BCVS[FOJB NFUBCPMJD[OF LUËSF NPH UBLF QSPXBE[J¾ EP [HPOV QBDKFOUËX < > 8ZTUÂQPXB OJF QPXJLBÉ OBS[EPXZDI X QS[FCJFHV OJFZUV P ELPXPKFMJUPXFHPXZXPBOFHPQS[F[37KFTUNPMJXF X[XJ[LV[VT[LPE[FOJFNCBSJFSZKFMJUPXFKPSB[XJ SFNJ37XUSBLDJFJOGFLDKJ<>;BTUBOBXJBKDZKFTU GBLU J UBL OJFXJFMV SPE[JDËX LPS[ZTUB [ NPMJXPvDJ T[D[FQJFOJB QS[FDJXLP SPUBXJSVTPN 8ZEBKF TJÂ F QS[ZD[ZOTX[HMÂEZFLPOPNJD[OFPSB[OBEBMOJFXZ TUBSD[BKDBJOGPSNBDKBOBUFOUFNBU
Wnioski ; BLBFOJB 37 T D[ÂTU QS[ZD[ZO OJFZUV P ELPXPKFMJUPXFHP XZNBHBKDFHP IPTQJUBMJ[BDKJ VE[JFDJ 8QS[FCJFHVJOGFLDKJ37NPHXZTUQJ¾MJD[OFQPXJ LBOJBOBS[EPXF XUZNT[D[FHËMOJFOJFCF[QJFD[ OFEMB[ESPXJBJZDJBOFVSPJOGFLDKF /BDJÂLJQS[FCJFH[BLBFÉ37TT[D[FHËMOJFOBSB POFOJFNPXMÂUB XD[FvOJBLJPSB[E[JFDJQS[FXMFLMF DIPSF 4UPTPXBOJF T[D[FQJFÉ QS[FDJXLP SPUBXJSVTPN KFTU DFMPXF J EBKF OBE[JFKÂ OB [NOJFKT[FOJF D[ÂTUPvDJ [BDIPSPXBÉ
Piśmiennictwo $IBOESBO" 'JU[XBUFS4 ;IFO" 4BOUPTIBN.1SFWFO UJPO PG SPUBWJSVT HBTUSPFOUFSJUJT JO JOGBOUT BOE DIJMESFO
253
254
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE SPUBWJSVTWBDDJOFTBGFUZ FGGJDBDZ BOEQPUFOUJBMJNQBTUPG WBDDJOFT#JPMPHJDT5BSHFU5IFSBQZ q 1BSBTIBS6% #VSUPO" -BOBUB$JXTQ(MPCBMNPSUBMJUZ
#FSOTUFJO %* 3PUBWJSVT PWFSWJFX 1FEJBUS *OGFDU %JT + q 4JMWB.- 4PV[B+3 .FMP..3PUBWJSVTQSFWFMFODFJOJO
BTTPDJBUFEXJUISPUBWJSVTEJTFBTFBNPOHDIJMESFOJO
GBOUTBOEDIJMESFOJOUIFQVCMJDIFBMUIDBSFTZTUFNPGUIF
+*OGFDU%JT q
TUBUF PG 1FSOBNCVDP 3FW 4PD #SBT .FE 5SPQ
.BSUFMMB 7 #BOZBJ , .BUUIJKOTTFOT + J XTQ ;PPOPUJD BTQFDUTPGSPUBWJSVTFT7FU.JDSPCJPM q .BUUIJKOTTFOT+ #JMDLF+ $JBSMFU.JXTQ3PUBWJSVTEJTF BTFBOEWBDDJOBUJPOJNQBTUPOHFOPUZQFEJWFSTJUZ'VUVSF .JDSPCJPM q 1BSBTIBS6% (JCTPO$+ #SFTTF+4JXTQ3PUBWJSVTBOE TFWFSF DIJMEIPPE EJBSSIFB &NFSH *OGFDU %JT q ;IFOH#+ $IBOH39 .B(;JXTQ3PUBWJSVTJOGFDUJPOPG UIFPSPQIBSZOYBOESFTQJSBUPSZUSBDUJO:PVOHDIJMESFO+ .FE7JSPM q 1PEFXJMT-+ .JOU[&% /BUBSP+1JXTQ"DVUF JOGFDUJPVT EJBSSIFB BNPOH DIJMESFO JO EFWFMPQJOH DPVOUSJFT 4FNJO 1FEJBUS*OGFDU%JT q $IFOH "$ .D%POBME +3 5IJFMNBO /. J XTQ *OGFDUJPVT EJBSSIFBJOEFWFMPQFSBOEEFWFMPQJOHDPVOUSJFT+$MJO(B TUSPFOUFSPM q #SZDF + #PTDIJ1JOUP $ 4IJCVZB , J XTQ 8)0 FTUJNB UFTPGUIFDBVTFTPG)FBUIJODIJMESFO-BODFU q 1FSM4 (PMENBO. #FSLPWJUDI. ,P[FS&$IBSBDUFSJTUJDT PGSPUBWJSVTHBTUSPFOUFSJUJTJOIPTQJUBMJ[FEDIJMESFOJO*TSB FM*."+ q ,BJTFS1 #PSUF. ;JNNFS,1 )VQQFSU[)*$PNQMJDBUJPOT
q ,PSZDLB.&QJEFNJPMPHJB[BLBFÉSPUBXJSVTPXZDIVE[JF DJX1PMTDF1S[FHM&QJEFNJPM q 0MEBL & 4VMJL " 3P[LJFXJD[ % -JXPDI/JFOBSUPXJD[ / ;BXBE[LB&/PSPWJSVTBOESPUBWJSVTUXPNBKPSDBVTBUJWF BHFOUTPGTQPSBEJD7JEBMHBTUSPFOUFSJUJTJOIPTQJUBMJ[FE1P MJTIDIJMESFO"EW.FE4DJ q 8JMEJ3VOHF 4 "MMFNBOO 4 4DIBBE 6# )FJOJOHFS 6 " ZFBSTUVEZPODMJOJDBMDIBSBDUFSJTUJDTPGDIJMESFOIPTQJ UBMJ[FEXJUISPUBWJSVTHBTUSPFOUFSJUJT&VS+1FEJBUS q %FTTFMCFSHFS6 .BOLUFMPX& -J8JXTQ3PUBWJSVTFTBOE SPUBWJSVTWBDDJOFT#S.FE#VMM q (JBRVJOUP$ 7BO%BNNF1 )VFU' (PUIFGPST- .BYXFMM . 5PEE1JXTQ$MJOJDBMDPOTFRVFODFTPGSPUBWJSVTBDVUF HBTUSPFOUFSJUJTJO&VSPQF 5IF3&7&"-TUVEZ +*OGFDU%JT q -FVOH", ,FMMOFS+% %BWJFT)%3PUBWJSVTHBTUSPFOUFSJ UJT"EW5IFS q 5BCJO 3 /VTTMF % 3PUBWJSVT FOUFSJUJT JO DIJMESFO )FMW 1BFEJBUS"DUB q (SJNXPPE, -BNCFSU4# .JMOF3+3PUBWJSVTJOGFDUJPOT BOE WBDDJOFT CVSEFO PG JMMOFTT BOE QPUFOUJBM JNQBTU PG WBDDJOBUJPO1BFEJBUS%SVHT q
JOIPTQJUBMJ[FEDIJMESFOXJUIBDVUFHBTUSPFOUFSJUJTDBVTFE
,BXBTIJNB ) *TIJJ $ *PJ ) /JTIJNBUB 4 ,BTIJXBHJ :
CZSPUBWJSVTBSFUSPTQFDUJWFBOBMZTJT&VS+1FEJBUS
5BLFLVNB , 5SBOTBNJOBTF PO SPUBWJSVT HBTUSPFOUFSJUJT
q
1FEJBUS*OU
+PIBOTFO, )FEMVOE,0 ;XFZHCFSH8JSHBSU# #FOOFU3
4NVLBMTLB& 1BXPXTLB. ,P[JFMFXJD[% %VSB# 1JMBS
$PNQMJDBUJPOTBUUSJCVUBCMFUPSPUBWJSVTJOEVDFEEJBSSIPFB
D[ZL. ;BS[ZDLB$ISP&8[SPTUBNJOPUSBOTGFSB[ZBMBOJ
JO4XFEJTIQBFEJBUSJDQPQVMBUJPOSFQPSUGSPNBOZFBST
OPXFKXCJFHVODFSPUBXJSVTPXFK1S[FHM&QJEFNJPM
TVSWFJMMBODF4DBOE+*OGFDU%JT q 4VHBUB, 5BOJHVDIJ, :VJ" .JZBLF' 4VHB4 "TBOP:
q #MVUU 4& .BUTPO %0 $SBXGPSE 4& 4UBBU ." "[JNJ 1
JXTQ"OBMZTJTPGSPUBWJSVTBOUJHFOFNJBBOEFYUSBJOUFTUJ
#FOOFU#-JXTQ3PUBWJSVTBOUZHFOFNJBJODIJMESFOJTBT
OBMNBOJGFTUBUJPOTJODIJMESFOXJUISPUBWJSVTHBTUSPFOUFSJ
TPDJBUFEXJUIXJSFNJB1MPT.FEJDJOF q
UJT1FEJBUSJDT q
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2