Problemy rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie

Problemy rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES 41 Problemy rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie Problems faced by the parents of premature children Dorota...
Download PDF
138KB Sizes 0 Downloads 12 Views
Report

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES

41

Problemy rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie Problems faced by the parents of premature children Dorota Kochman, Anna Bogdanowicz

Streszczenie Wstęp: Dzięki wysokospecjalistycznej opiece, metodom diagnostyki i monitoringu stało się możliwe ratowanie życia dzieci urodzonych przed czasem. Możliwości takie stwarzają nowoczesne oddziały neonatologii i intensywnej terapii, na których pracuje wykwalifikowany i stale podnoszący swoją wiedzę personel medyczny. Cel pracy: Celem niniejszego opracowania jest rozpoznanie problemów, z jakimi spotykają się rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie. Metody i techniki badań: Badanie przeprowadzono w 2009 r. z zastosowaniem kwestionariusza ankiety, opracowanego na potrzeby niniejszej pracy. Badaniem objęto grupę 30 matek. Wyniki: Najczęściej wskazywane przyczyny niepokoju i obaw matki: duża ilość wenflonów, wenflon wkłuty w żyłę na główce, ślady na skórze po wkłuciach i plastrach, duża ilość aparatury przy dziecku, rurka intubacyjna, wąsy od CPAP, IF-Flow, odśluzowywanie, żółtaczka i fototerapia, sonda dożołądkowa. Wnioski: Do osiągnięcia pełnego sukcesu, czyli prawidłowo rozwijającego się dziecka, choć wcześniaka – konieczna jest obecność rodziców, którzy wspierają dojrzewanie wcześniaków. Dlatego należy od początku wspierać ich w kontaktach z dziećmi, minimalizować ich niepokój. Słowa kluczowe: wcześniak, rodzice, dziecko

Summary Introduction: Owing to a highly-specialised care, complex diagnostic methods and monitoring system saving lives of premature children has become possible. Such possibilities are offered by modern neonatology and intensive care units manned by highly-qualified and constantly developing medical personnel. Aim of work: The aim of this work the identification of problems faced by the parents of premature children. Method and research technique: The research was conducted in 2009 using a questionnaire prepared specifically for the purpose of the research. A group of 30 mothers were included in the poll. Results: The most commonly indicated reasons of mothers’ concern included: a large number of catheters, the catheter inserted in the vain on the child’s head, marks on the skin left by insertions and plasters, a lot of equipment around the child, the intubation tube, CPAP-related marks, IF-Flow, mucus clearing, hepatitis and phototherapy, stomach probe. Conclusions: In order to achieve a full success, which means a correctly developing child, even if it is a premature baby, the presence of supportive parents is a prerequisite. Therefore, they should be supported in their contacts with children and their problems should be minimised. Key words: premature child, parents, child

Wstęp a0E XJFMLJFK UBKFNOJDZ QPXTUBOJB —ZDJB EP KFEZOFK DIXJMJKFHPOBSPE[JONBNJO‘¾LTJ—ZDPXZDINJF TJÂDZ  BCZ MFLBS[ NËH‹ QPXJFE[JF¾ NBUDF q NB 1BOJ OBKXTQBOJBMT[FHP 4ZOB  MVC VSPE[J‹B 1BOJ OBKXTQB OJBMT[‘ $ËSLÂ 8JFMF LPCJFU UXJFSE[J  —F UP OBKXTQB OJBMT[ZNPNFOUJDI—ZDJB QPD[‘UFLPCPXJ‘[LËX BMF JDPE[JFOOFHPT[D[ÂvDJBJSBEPvDJo<> /JFTUFUZ HEZSPE[JTJÂXD[FvOJBLESPHBEPTVLDF TV XJFE[JF QS[F[ XJFMF USVEOPvDJ ;B[XZD[BK NB PO NB‹‘NBTÂVSPE[FOJPX‘ BMFOBKXB—OJFKT[ZNQSPCMF NFNKFTUOJFEPKS[B‹Pv¾LPNËSFL ULBOFLJOBS[‘EËX  LUËSFVUSVEOJBK‘C‘EyVOJFNP—MJXJBK‘QPEKÂDJFTBNP E[JFMOZDIGVOLDKJ—ZDJPXZDI<> %[JÂLJPQJFDF[XZLPS[ZTUBOJFNUFDIOJLJNFEZD[ Pediatria Polska tom 85, nr 1, st yc zeń – lut y 2010

OFK NFUPEEJBHOPTUZLJJNPOJUPSJOHVTUB‹PTJÂNP—MJ XFSBUPXBOJF—ZDJBE[JFDJVSPE[POZDIQS[FED[BTFN 4VLDFTQS[ZDIPE[JQPXPMJ UPTZTUFNBUZD[OFQS[ZCJF SBOJF NBTZ DJB‹B  USBXJFOJF QPLBSNV  TBNPE[JFMOF PEEZDIBOJF MVC UZMLP PUXBSDJF QPXJFL D[Z [JFXOJÂ DJF.P—MJXPvDJUBLJFTUXBS[BK‘OPXPD[FTOFPEE[JB‹Z OFPOBUPMPHJJJJOUFOTZXOFKUFSBQJJ OBLUËSZDIQSBDVKF XZLXBMJGJLPXBOZ J TUBMF QPEOPT[‘DZ TXPK‘ XJFE[Â QFSTPOFMNFEZD[OZ %P PTJ‘HOJÂDJB QF‹OFHP TVLDFTV LPOJFD[OB KFTU PCFDOPv¾ SPE[JDËX  LUËS[Z XTQJFSBK‘ EPKS[FXBOJF XD[FvOJBLËX X TGFS[F D[VDJPXFK  FNPDKPOBMOFK J SV DIPXFK %MBUFHP OBMF—Z PE QPD[‘ULV XTQJFSB¾ JDI X LPOUBLUBDI [ E[JF¾NJ  LT[UB‹UVK‘D X UFO TQPTËC

Pediatr Pol 2010; 85 (1): 41–46 © 2010 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 21.08.2009 Zaakceptowano do druku/Accepted: 3.11.2009 Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Kierownik: dr Ireneusz Pyrzyk Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Dr n. med. Dorota Kochman Wyższa Szkoła HumanistycznoEkonomiczna Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu ul. Okrzei 79 87 – 800 Włocławek tel. (054) 23 04 201 e-mail: [email protected]

42

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES XJÂ[JFNPDKPOBMOFNJÂE[ZOJNJ8DB‹ZNUZNQSPDF TJFCBSE[PXB—OBKFTUXTQˋQSBDBMFLBS[qQJFMÂHOJBS LBqSPE[JDF

Cel pracy $FMFNQSBDZKFTUSP[QP[OBOJFQSPCMFNËX [KBLJNJTQP UZLBK‘TJÂSPE[JDFE[JFDJVSPE[POZDIQS[FEXD[FvOJF

Materiał i metody badawcze /BS[ÂE[JFNCBEBXD[ZNCZ‹PQSBDPXBOZOBQPUS[FCZ OJOJFKT[FKQSBDZBVUPSTLJLXFTUJPOBSJVT[BOLJFUZvSP EPXJTLPXFK  [ LUËSFK V[ZTLBOP EBOF OB UFNBU PCBX SPE[JDËX OJFQPLPKËX PD[FLJXBÉJXJFE[Z[XJ‘[BOZDI [ VSPE[FOJFN XD[FvOJBLB #BEBOJF QS[FQSPXBE[POP XvSËEQBDKFOUFLOBPEE[JBMFQP‹P—OJD[ZN X*LXBS UBMFSPLV"OPOJNPXBBOLJFUB[BXJFSB‹BQZ UBÉ %PUZD[Z‹Z POF [BSËXOP EBOZDI PTPCPXZDI  EF NPHSBGJD[OZDI KBLJLXFTUJJT‹V—‘DZDIEPV[ZTLBOJB PEQPXJFE[J OB CBEBOZ QSPCMFN 1ZUBOJB NJB‹Z DIB SBLUFS[BNLOJÂUZMVCQˋPUXBSUZ 4QPvSËE  BOLJFUPXBOZDI  TJFEFN   CZ‹P X XJFLV EP MBU  PTJFN   X XJFLV EP  MBU T[Fv¾  XXJFLVEPMBUUS[Z  EPMBU QJ¾  XXJFLVEPMBUJKFEOB  XXJFLVEP MBU #BEBOF LPCJFUZ MFHJUZNVK‘ TJÂ X  XZLT[UB‹ DFOJFN QPETUBXPXZN J [BXPEPXZN  [Bv X  XZLT[UB‹DFOJFN vSFEOJN J X  XZLT[UB‹DFOJFN XZ—T[ZN "OLJFUPXBOF LPCJFUZ X  [BNJFT[LVK‘ X NJF vDJF  QP[PTUB‹F  OB XTJ  CBEBOZDI LPCJFU PLSFvMJ‹PTXPK‘TZUVBDKÂFLPOPNJD[O‘KBLPCBSE[PEP CS‘ KBLPEPCS‘ BvSFEOJ‘BOLJFUPXBOZDI

Wyniki badań #BEBOFLPCJFUZVSPE[J‹ZPEQPXJFEOJPQJFSXT[FE[JFD LPq ESVHJFE[JFDLPq US[FDJFE[JFDLPq JD[XBSUFE[JFDLPq 4QPvSËEBOLJFUPXBOZDILPCJFUVSPE[J‹PE[JF DJQPNJÂE[ZBUZHPEOJFNDJ‘—Z"—OPXP SPELËXVSPE[J‹PTJÂQPNJÂE[ZBUZHPEOJFNDJ‘ —Z OBUPNJBTUPEqUZHPEOJBDJ‘—ZVSPE[J‹PTJÂ  XD[FvOJBLËX "OBMJ[B EBOZDI QPUXJFSE[J‹B  J—  E[JFDJ VSP E[J‹P TJÂ [ NBT‘ DJB‹B EP  H  [Bv NBTÂ DJB‹B EP HNJB‹POPXPSPELËX CBEBOZDIXD[F vOJBLËX VSPE[J‹P TJÂ [ XBH‘ EP  H  OBUPNJBTU E[JFDJXB—Z‹PQPXZ—FKH 0DFOBE[JFDJQPQPSPE[JFXFE‹VHTLBMJ"QHBSCZ‹B OBTUÂQVK‘DB q8QJFSXT[FKNJOVDJFXDJ—LJFK[BNBSUXJDZVSPE[J‹P TJÂXD[FvOJBLËX X[BNBSUXJDZVNJBSLPXBOFK  [BvXTUBOJFEPCSZNE[JFDJ

q8US[FDJFKNJOVDJFE[JFDJV[ZTLB‹PqQVOL UËX [BvqqQVOLUËX q8QJ‘UFKNJOVDJFE[JFDJV[ZTLB‹PqQVOLUËX  [BvqqQVOLUËX q8E[JFTJ‘UFKNJOVDJFE[JFDJV[ZTLB‹PqQVOL UËX [BvqqQVOLUËX /B TBMJ QPSPEPXFK  OPXPSPELËX CZ‹P SFTV TDZUPXBOZDI  OBUPNJBTU  OJF XZNBHB‹P UZDI [BCJFHËX /BTBMJQPSPEPXFKCF[QPvSFEOJPQPQPSPE[JF BOLJFUPXBOZDI NPH‹P [PCBD[Z¾  EPULO‘¾ J QS[ZUVMJ¾ E[JFDLP NBUFLNPH‹P[PCBD[Z¾JEPULO‘¾E[JFD LP  UZMLP [PCBD[Z¾ NPH‹P KF  NBUFL  OBUPNJBTU QBDKFOULBOJFNJB‹B[E[JFDLJFN—BEOFHPLPOUBLUV [QPXPEVTXPKFHP[‹FHPTBNPQPD[VDJB 0LP‹P  BOLJFUPXBOZDI LPCJFU VE[JFMPOP XZ D[FSQVK‘DZDIJ[SP[VNJB‹ZDIJOGPSNBDKJPTUBOJF[ESP XJB E[JFDLB  OBUPNJBTU  NBUFL PUS[ZNB‹P JOGPS NBDKFOJF[SP[VNJB‹F #F[ QSPCMFNËX NPH‹P PEXJFE[J¾ E[JFDLP  LPCJFU  KFEOB OJF NPH‹B UFHP VD[ZOJ¾ [ QPXPEV [‹F HP TBNPQPD[VDJB  OBUPNJBTU  BOLJFUPXBOZDI CZ‹P VOJFSVDIPNJPOZDI X ‹Ë—LV [ QPXPEV DJÂDJB DFTBSTLJFHP +V—BOLJFUPXBOZDINPH‹PQS[FCZXB¾[E[JFD LJFNCF[PHSBOJD[FOJBD[BTPXFHP OBUPNJBTULP CJFUNJB‹PPHSBOJD[POZLPOUBLU[E[JFDLJFN[QPXPEV XZQSBT[BOJBQS[F[QFSTPOFMNFEZD[OZ 8ZD[FSQVK‘DF PEQPXJFE[J OB [BEBOF QZUBOJB EP UZD[‘DFQJFMÂHOBDKJE[JFDLBPEXT[ZTULJDIPTËC[QFS TPOFMV NFEZD[OFHP V[ZTLB‹P  BOLJFUPXBOZDI /BUPNJBTU EMB  NBUFL UZMLP OJFLUËS[Z MFLBS[F J QJFMÂHOJBSLJ XZD[FSQVK‘DP PEQPXJBEBMJ OB QZUBOJB  [BvPTPCJFOJLUOJFVE[JFMJ‹PEQPXJFE[J +FEFOSB[E[JFOOJFE[JFDLPPEXJFE[B‹PPKDËX  OBUPNJBTU  PEXJFE[B‹PE[JFDLP[BXT[F LJFEZ QS[ZT[MJXPEXJFE[JOZEPBOLJFUPXBOFK %XJF BOLJFUPXBOF OJF CZ‹Z QS[F[ OJLPHP QPJO GPSNPXBOF P LPOJFD[OPvDJ QPCVE[FOJB MBLUBDKJ  OB UPNJBTU  [PTUB‹P P UZN QPJOGPSNPXBOZDI  QS[F[ MFLBS[B J QJFMÂHOJBSLÂ PQJFLVK‘DZDI TJÂ E[JFDLJFN   UZMLPQS[F[QJFMÂHOJBSLÂPQJFLVK‘D‘TJÂE[JFDLJFNJ QS[F[QP‹P—O‘PQJFLVK‘D‘TJÂBOLJFUPXBO‘  0 NP—MJXPvDJ [BNSB—BOJB OBENJBSV QPLBSNV  SFTQPOEFOUFL [PTUB‹P QPJOGPSNPXBOZDI QS[F[ QFSTPOFM   BOLJFUPXBOZDI OJF VE[JFMPOP UBLJFK JOGPSNBDKJ ,BSNJFOJB QS[F[ TPOE  LJFMJT[LJFN J TNPD[LJFN OBVD[POPXT[QJUBMVBOLJFUPXBOZDI  OB VD[Z‹P TJÂ LBSNJ¾ LJFMJT[LJFN J QJFSTJ‘ LJFMJT[LJFN  QJFSTJ‘JTNPD[LJFNQPUSBGJ‹ZLBSNJ¾BOLJFUPXBOF TBN‘QJFSTJ‘LBSNJ‹ZQBDKFOULJ 

BLPCJFU  D[ZMJ   OBVD[Z‹P TJÂ LBSNJ¾ UZMLP TNPD[LJFN 8T[QJUBMVQBDKFOUFLOBVD[POPTQPTPCV[BKNP XBOJBTJÂE[JFDLJFN OBUPNJBTUNBULPNOJFVE[JF MPOP UBLJDI SBE 8 PQJFDF OBE E[JFDLJFN VE[JFMPOP Pediatria Polska tom 85, nr 1, st yc zeń – lut y 2010

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES XTQBSDJBQBDKFOULPN 

LPCJFUOJFPUS[Z NB‹PUBLJFKQPNPDZ 8SP[XJ‘[BOJVFNPDKPOBMOZDIQSPCMFNËX   QP‹P—OJDPNOJLUOJFVE[JFMJ‹XTQBSDJB [BvPTPCZ LUË SF VE[JFMJ‹Z XTQBSDJB QP[PTUB‹ZN LPCJFUPN  UP N‘—  QJFMÂHOJBSLB MFLBS[JQTZDIPMPH 0NP—MJXPvDJXZTU‘QJFOJBQPQPSPE[JFVXD[FvOJB LBQSPCMFNËX[ESPXPUOZDIOJFT‹ZT[B‹PBOLJFUP XBOZDI1P[PTUB‹FSFTQPOEFOULJT‹ZT[B‹ZPNP—MJXP vDJXZTU‘QJFOJB[FTQP‹V[BCVS[FÉPEEZDIBOJBq  CF[EFDIËXq JOGFLDKJq XZMFXVEPLPNPSP XFHP q   QS[FUSXB‹FHP QS[FXPEV UÂUOJD[FHP QS[F XËE #PUBMMB  q   SFUJOPQBUJJ XD[FvOJBD[FK q  JNBSUXJD[FHP[BQBMFOJBKFMJUq*OOFXZNJFOJBOF QSPCMFNZUP /JFEPLSXJTUPv¾  0COJ—POBPEQPSOPv¾  %ZTQMB[KBPTLS[FMPXPQ‹VDOB  3FGMVLT  .Ë[HPXFQPSB—FOJFE[JFDJÂDF  8PEPH‹PXJF  /B QZUBOJF P QS[ZD[ZOZ OJFQPLPKV J PCBX NBULJ XTLB[ZXB‹ZOBKD[ÂvDJFK %V—BJMPv¾XFOGMPOËX 

8FOGMPOXL‹VUZX—Z‹ÂOBH‹ËXDF 

hMBEZOBTLËS[FQPXL‹VDJBDIJQMBTUSBDI 

%V—BJMPv¾BQBSBUVSZQS[ZE[JFDLV 

3VSLBJOUVCBDZKOB X‘TZPE$1"1V *''MPX 

0EvMV[PXZXBOJF 

‡Ë‹UBD[LBJGPUPUFSBQJB 

;EKÂDJB35(VE[JFDLB 

%[JFDLPPUS[ZNB‹PLSFX 

4POEBEP—P‹‘ELPXB 

%[JFDLPOJFKFTULBSNJPOFEPVTUOJF 

1FSTPOFMNFEZD[OZOJF[BXT[FSFBHVKFOBBMBSN 

%PULOJÂDJFE[JFDLB 

0EFKvDJFPEJOLVCBUPSB[E[JFDLJFN 

*OLVCBUPSE[JFDLBQS[ZLSZUZaLP‹EFSL‘o 

$[BTBNJXZQSBT[BTJÂNOJF[TBMJ 

*OOFqPCBXJBTJ —FOJFQPSBE[JTPCJFXEPNV  HEZE[JFDLPCÂE[JFNJB‹PCF[EFDI 

/JDOJFCVE[JPCBXBOJOJFQPLPKV 

"OLJFUPXBOFXMJD[CJF  OJFCZ‹Z[BJOUFSFTP XBOFQPH‹ÂCJFOJFNTXPKFKXJFE[ZOBUFNBUXD[FvOJBD UXB QP[PTUB‹F  QBDKFOUFLT[VLB‹ZKFKXLTJ‘— LBDI  D[BTPQJTNBDI  *OUFSOFDJF PSB[ XvSËE JOOZDI QP‹P—OJDJQFSTPOFMV8T[QJUBMVBOLJFUPXBOZDI QS[FCZXB‹PUBLTBNPE‹VHPKBLE[JFDLP OBUPNJBTUQP [PTUB‹FNBULJ[S˗OZDIQS[ZD[ZONVTJB‹ZCZ¾XZQJTB OFXD[FvOJFK%PPQJFLJOBEE[JFDLJFNXCBSE[PEPCSZ TQPTËC[PTUB‹PQS[ZHPUPXBOZDIQBDKFOUFL XEPCSZ  OBUPNJBTUXEPTUBUFD[OZ

Dyskusja 1S[FEXD[FTOF OBSPE[JOZ TUBXJBK‘ SPE[JDËX E[JFDLB Pediatria Polska tom 85, nr 1, st yc zeń – lut y 2010

XTZUVBDKJOJF[XZLMFUSVEOFK [EFDZEPXBOJFPECJFHB K‘DFKPEXD[FvOJFKT[ZDIXZPCSB—FÉJPD[FLJXBÉSPE[J OZ XZNBHBK‘DFKCSBOJBQPEVXBHÂ[BHSP—FOJB—ZDJB J[ESPXJBE[JFDLB4UBOPXJUPVUSVEOJFOJF[QVOLUV XJE[FOJBLT[UB‹UVK‘DFKTJÂNJÂE[ZSPE[JDBNJBE[JFD LJFNXJÂ[JFNPDKPOBMOFK [EFDZEPXBOJFVUSVEOJBOBK XD[FvOJFKT[FLPOUBLUZ[E[JFDLJFN<q> 8MJUFSBUVS[FQTZDIPMPHJD[OFKEPv¾EPCS[FVEPLV NFOUPXBOPQPHM‘E —FE[JFDLPPEQPD[‘ULV—ZDJBKFTU JTUPU‘TQP‹FD[O‘ BEPQSBXJE‹PXFHPSP[XPKVKFHPQTZ DIJLJOJF[XZLMFXB—OBKFTUKBLPv¾XD[FTOZDIJOUFSBL DKJ[NBUL‘<q>4[D[FHËMOJFQPELSFvMBTJÂUVUBKEP TUÂQOPv¾GJ[ZD[O‘JQTZDIJD[O‘NBULJ<> KFKHPUPXPv¾ EPEJBMPHV[E[JFDLJFN<> [EPMOPv¾EPFNPDKPOBMOFHP EPTUSPKFOJB TJÂ EP E[JFDLB <>  EPTUBSD[BOJF E[JFDLV UBLJDIEPvXJBED[FÉ LUËSFQP[XPM‘NVOBXZUXPS[F OJFCF[QJFD[OFHPX[PSDBQS[ZXJ‘[BOJB<> CZDJFU[X XZTUBSD[BK‘DP EPCS‘ NBUL‘ <> #SB[FMUPO J /VHFOU <> QPELSFvMBK‘ [X‹BT[D[B aFNPDKPOBMO‘ EPTUÂQOPv¾o J aFMBTUZD[OPv¾o SPE[JDËX 8B—OF KFTU UV [X‹BT[D[B XTQˋHSBOJF PEE[JB‹ZXBÉ SPE[JDËX [ NP—MJXPvDJ‘ E[JFDLBX[BLSFTJFXD[FTOFKLPNQFOTBDKJ<> 1PXZ—T[FLXFTUJFTL‹POJ‹ZBVUPSËXCBEBÉEPQP T[VLJXBOJB PEQPXJFE[J OB QZUBOJF  DP NP—F VUSVE OJB¾SPE[JDPNQPEKÂDJFPQJFLJOBEXD[FvOJBLJFN KBL OBKCBSE[JFK EPTUPTPXBOFK EP QPUS[FC J NP—MJXPvDJ E[JFDLBPSB[KBLNP—OBJNQPNËDQSPCMFNZUFSP[XJ‘ [B¾+BLQPELSFvMB%BOJFM4UFSOa  SP[XËKXZNBHB TUB‹FHP [XZLMFDJDIFHPEJBMPHVNJÂE[ZEXPKHJFNo<> /JF[BMF—OJFPEQS[ZD[ZOQPSPEVQS[FEXD[FTOFHPXJF MFNBUFLPED[VXBQPD[VDJFXJOZJPEQPXJFE[JBMOPvDJ [BUP DPTJÂTUB‹P$[VK‘TJÂUBL KBLCZ[BXJPE‹Z EP T[VLVK‘TJÂQS[ZD[ZOXTXPJDI[BDIPXBOJBDIJQS[F —ZDJBDI  PCDJ‘—BK‘ [B UP  —F OJF EPTUS[FH‹Z TZHOB‹ËX [BHSP—FOJB <  > 8T[ZTULP XZHM‘EB JOBD[FK OJ— XXZPCSB—FOJBDIQPSËE QJFSXT[FLPOUBLUZ[E[JFD LJFN QJFSXT[FJOGPSNBDKFPE[JFDLV< >4QPTËC QS[FLB[ZXBOJB UZDI JOGPSNBDKJ QS[F[ QFSTPOFM KFTU OJF[XZLMFJTUPUOZ8QS[FQSPXBE[POZDIOBQPUS[FCZ OJOJFKT[FHP PQSBDPXBOJB CBEBOJBDI TUXJFSE[POP  —F B—  BOLJFUPXBOZDI LPCJFU NJB‹P VE[JFMPOF JO GPSNBDKF P TUBOJF [ESPXJB E[JFDLB OJFXZD[FSQVK‘DP JOJF[SP[VNJBMF 8 LPOGSPOUBDKJ [ PEE[JB‹FN JOUFOTZXOFK PQJFLJ OPXPSPELPXFKSPE[JDFD[VK‘TJÂ[BHVCJFOJJCF[SBEOJ %[JFDJ D[ÂTUP XZNBHBK‘ JOUFOTZXOZDI [BCJFHËX 8 HSVQJF BOBMJ[PXBOZDI OPXPSPELËX  [ OJDI QPEEB OZDI[PTUB‹PSFTVTDZUBDKJJJOOZN[BCJFHPN4LPNQMJ LPXBOBBQBSBUVSB EPLUËSFKQPE‹‘D[POFKFTUE[JFDLP  BUNPTGFSB DJ‘H‹FK NPCJMJ[BDKJ  LPNQFUFOUOF  T[ZCLJF E[JB‹BOJBQFSTPOFMVrUPXT[ZTULPTQSBXJB —FNBU LBD[ZPKDJFDD[VK‘TJÂOJFQPUS[FCOJ [CÂEOJ CPK‘TJ  —FNPH‘[SPCJ¾LS[ZXEÂX‹BTOFNVE[JFDLV CPK‘TJÂ OBXFU HP EPULO‘¾  CP NP—F [BLB—‘ KF KBLJNJv CBL UFSJBNJMVCQS[ZQBELPXPPE‹‘D[ZTJÂKBLJvLBCFMD[Z SVSLB<>

43

44

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES 1PEFKvDJF SPE[JDËX EP X‹BTOFHP QS[FEXD[FvOJF VSPE[POFHP E[JFDLB CZXB S˗OF #ZXB UBL  —F NBU LBEPv¾T[ZCLPPTXBKBTJÂ[U‘USVEO‘TZUVBDK‘ TUB SBTJÂDB‹ZTXËKD[BTTQÂE[B¾[E[JFDLJFN OBXFUKF vMJ OJF NP—F HP KFT[D[F X[J‘¾ OB SÂDF J QS[ZUVMJ¾  UP QS[ZOBKNOJFK KFTU QS[Z OJN  D[VXB  NËXJ EP OJFHP  H‹BT[D[F <> 8 QS[FQSPXBE[POZDI CBEBOJBDI  BOLJFUPXBOZDI NPH‹P [PCBD[Z¾  EPULO‘¾ J QS[ZUVMJ¾ E[JFDLPQPQPSPE[JF#F[QSPCMFNËXLPCJFUNP H‹PPEXJFE[B¾E[JFDLPOBPEE[JBMF BBOLJFUPXB OZDINPH‹PQS[FCZXB¾[E[JFDLJFNCF[PHSBOJD[FOJB D[BTPXFHP #ZXB SËXOJF— UBL  —F PKDJFD QPvSFEOJD[Z QPD[‘ULPXP NJÂE[Z NBUL‘ B E[JFDLJFN  NP—OB QP XJFE[JF¾ —FXQFXOZNTFOTJFUPSVKFESPH TQSBXE[B  D[ZXT[ZTULPKFTUXQPS[‘ELV UPXBS[ZT[ZNBUDF D[V XB QS[Z E[JFDLV  SP[NBXJB [ MFLBS[BNJ JUE <> 8 BOBMJ[PXBOZDI XZQPXJFE[JBDI BOLJFUPXBOF LPCJFUZ QPUXJFSE[J‹Z  —F DPE[JFOOJF E[JFDLP PEXJFE[B‹P  PKDËX OBUPNJBTUD[ZOJ‹PUPXUFEZ LJFEZQS[ZT[MJ XPEXJFE[JOZEPBOLJFUPXBOFK ,B—EZ LPOUBLU QFSTPOFMV [ SPE[JDBNJ J JDI VSP E[POZN QS[FEXD[FvOJF E[JFDLJFN NP—OB XZLPS[Z TUB¾UBL BCZXTQJFSB¾JDIXD[FTOFLPOUBLUZJLT[UB‹ UPXB¾XJÂyFNPDKPOBMO‘8BSUPSËXOJF—QBNJÂUB¾ —F CBSE[P XJFMF [BDIPXBÉ QFSTPOFMV NP—F NJF¾ X UZN PLSFTJFXQ‹ZXOJFLPS[ZTUOZ OFHBUZXOZ<>8QS[F QSPXBE[POZDI CBEBOJBDI B—  NBUFL PUS[ZNB‹P PEQFSTPOFMVOJF[SP[VNJB‹FJOGPSNBDKFPJDIE[JFDLV ,PNVOJLPXBOJF TJÂ NJÂE[Z QFSTPOFMFN B SPE[JDBNJ XXBSVOLBDIPEE[JB‹VJOUFOTZXOFKPQJFLJOPXPSPE LPXFKOJF[BXT[FKFTU‹BUXF5SVEOPvDJXLPNVOJLP XBOJV XJ‘—‘ TJÂ [ MJD[OZNJ QSPCMFNBNJ /B PEE[JB‹ USBGJBK‘ SPE[JDF X USVEOZN PLSFTJF —ZDJB  CF[SBEOJ  QF‹OJPCBXP—ZDJFJ[ESPXJFTXPKFHPE[JFDLB QSËCVK‘ DZPEOBMFy¾TJÂX[VQF‹OJFOPXFKJ[BTLBLVK‘DFKTZUV BDKJ6D[VDJBUFTQPUZLBK‘TJÂ[S˗O‘SFBLDK‘[FTUSPOZ QFSTPOFMVPEQSËCQPDJFT[BOJBD[ZVE[JFMBOJBSBE QP VEBXBOJF  —F TJÂ UZDI FNPDKJ QP QSPTUV OJF EPTUS[F HB <> 8 QS[FQSPXBE[POZDI CBEBOJBDI XZLB[BOP  —FXPQJFDFOBEE[JFDLJFNVE[JFMPOPXTQBSDJBQB DKFOULPN 

LPCJFUOJFPUS[ZNB‹PUBLJFKQP NPDZ8SP[XJ‘[BOJVFNPDKPOBMOZDIQSPCMFNËXOJLU OJF VE[JFMJ‹ XTQBSDJB B—  QP‹P—OJDPN  [Bv N‘—  QJFMÂHOJBSLB MFLBS[JQTZDIPMPHUPPTPCZ LUËSFVE[JF MJ‹ZXTQBSDJBQP[PTUB‹ZN  LPCJFUPN 1FSTPOFMD[ÂTUPOJFKFTUPEQPXJFEOJPQS[ZHPUPXB OZEPVE[JFMBOJBXTQBSDJBSPE[JDPN LUËS[ZPED[VXB K‘TNVUFLJCF[SBEOPv¾1FSTPOFMPXJPEE[JB‹VCSBLVKF VNJFKÂUOPvDJ T‹VDIBOJB 5SVEOPvDJ X LPNVOJLPXB OJVXZOJLBK‘[CSBLVD[BTVJPEQPXJFEOJFHPNJFKTDB OB SP[NPXÂ +Â[ZL  KBLJN QPT‹VHVKF TJÂ QFSTPOFM  D[ÂTUPKFTUOJF[SP[VNJB‹ZEMBQS[FDJÂUOFHPD[‹PXJFLB  OJF[XJ‘[BOFHP[NFEZDZO‘ +V— TBNP VS[‘E[FOJF PEE[JB‹V TUBOPXJ LPNVOJ LBU EMB SPE[JDËX #SBL PEQPXJFEOJDI LS[FTF‹ J GPUFMJ EMBPEXJFE[BK‘DZDI TQPXPEVKF —FqQPNJNPPGJDKBM

OFK[HPEZOBPEXJFE[JOZSPE[JDËXqOJFCÂE‘TJÂPOJ D[VMJOBPEE[JBMFNJMFXJE[JBOJ8UFOTQPTËCQS[FLB [VKFTJÂLPNVOJLBUPUZN —FX‹BvDJXJFSPE[JDFOJFT‘ OBPEE[JBMFQPUS[FCOJ<> /BKXB—OJFKT[ZN LPNVOJLBUFN  LUËSZ QS[F[ TXP KF [BDIPXBOJF QFSTPOFM NP—F QS[FLB[B¾ SPE[JDPN  KFTUUP —FJDIE[JFDLPUSBLUPXBOFKFTU[T[BDVOLJFN 8BSUP QBNJÂUB¾  —F QJFMÂHOJBSLB  MFLBS[ D[Z GJ[KPUF SBQFVUB TUBOPXJ‘ EMB SPE[JDËX OBKXB—OJFKT[Z X[P S[FD [BDIPXBÉ XPCFD JDI QS[FEXD[FvOJF VSPE[POFHP E[JFDLB 8B—OB KFTU XTQˋQSBDB X [FTQPMF J XTQËMOF V[HPEOJFOJF[BTBEQPTUÂQPXBOJBJQJFMÂHOBDKJ< > 8QS[FQSPXBE[POZDICBEBOJBDITQPvSËEXT[ZTULJDI BOLJFUPXBOZDI LPCJFU  QBDKFOUFL CZ‹P OBVD[P OZDIXT[QJUBMVTQPTPCV KBL[BKNPXB¾TJÂE[JFDLJFN  X  [PTUB‹Z POF QPJOGPSNPXBOF P LPOJFD[OPvDJ QPCVE[FOJB MBLUBDKJ   SFTQPOEFOUFL [PTUB‹P QP JOGPSNPXBOZDI P NP—MJXPvDJ [BNSB—BOJB OBENJBSV QPLBSNV [BvLBSNJFOJBTPOE‘ LJFMJT[LJFNJTNPD[ LJFNOBVD[POPXT[QJUBMVBOLJFUPXBOZDI   #BSE[P XB—OB KFTU [BDIÂUB [F TUSPOZ QFSTPOFMV J TUPQOJPXF  EPTUPTPXBOF EP JOEZXJEVBMOZDI NP—MJ XPvDJ SPE[JDËX J E[JFDLB  BOHB—PXBOJF NBULJ J PKDB XS˗OFGPSNZLPOUBLUV[TZOFNMVCDËSL‘1PLB[BOJF JXZKBvOJFOJF KBLOBKMFQJFKEPUZLB¾XD[FvOJBLB CZOJF LPKBS[Z‹PTJÂNVUP[EP[OBOJBNJCËMPXZNJ VNP—MJ XJFOJFSPE[JDPNTUPTPXBOJBaNFUPEZLBOHVSBo aLBO HVSPXBOJBo

X‹‘D[BOJFXLBSNJFOJF OQQP[XPMFOJF  BCZSPE[JDUS[ZNB‹TUS[ZLBXLÂ[NMFLJFNQPEBXBOZN E[JFDLVTPOE‘ JJOOFD[ZOOPvDJQJFMÂHOBDZKOFqQPE XBSVOLJFN —FSPCJPOFT‘TUPQOJPXPJ[XZD[VDJFNq TUBOPXJ‘XB—OZLSPLXLJFSVOLVCVEPXBOJBX‹BTOFK LPNQFUFODKJ SPE[JDËX  KBLP NBULJ J PKDB 8 UFO TQP TËC QFSTPOFM QS[FLB[VKF SPE[JDPN LPNVOJLBU a8B T[BPCFDOPv¾UVUBKNB[OBD[FOJF KFTUQPUS[FCOBo<> 4UXPS[FOJFQS[ZKB[OZDISPE[JDPNXBSVOLËXQP—‘EB OF KFTU  CZ SPE[JDF NJFMJ NP—MJXPv¾ QSBLUZD[OJF OJF PHSBOJD[POFHP LPOUBLUV [F TXPJN E[JFDLJFN XB—OF KFTUSËXOJF— CZD[VMJTJÂOBPEE[JBMFQPUS[FCOJJNJMF XJE[JBOJ/JFTUFUZXQS[FQSPXBE[POZDICBEBOJBDIB—  LPCJFU NJB‹P PHSBOJD[POZ LPOUBLU [ E[JFDLJFN [QPXPEVXZQSBT[BOJBQS[F[QFSTPOFMNFEZD[OZ ,B—EFHP SPLV PLP‹P q OPXPSPELËX  [ D[FHP XJÂLT[Pv¾ UP OJFNPXMÂUB VSPE[POF QS[FEXD[FvOJF  QPEEBOB KFTU X QJFSXT[ZDI EOJBDI  B OBXFU UZHP EOJBDI —ZDJB JOUFOTZXOFK UFSBQJJ NFEZD[OFK LPOUZ OVPXBOFK EBMFK OB PEE[JB‹BDI T[QJUBMOZDI QS[F[OB D[POZDI EP TQFDKBMJTUZD[OFHP MFD[FOJB J PQJFLJ OBE E[JF¾NJ<>#BEBOJBXTLB[VK‘ J—CPMFTOFJQS[ZLSF [BCJFHJ NFEZD[OF  KBLJN QPEEBXBOZ KFTU XD[FvOJBL  NPH‘USXB¾XTVNJFEPPLP‹PHPE[JOE[JFOOJF<> /JFLUËSF [ UZDI [BCJFHËX  DIP¾ USZXJBMOF J SVUZOP XF [ QVOLUV XJE[FOJB NFEZD[OFHP OQ XZNJBOB SVSFL EPUDIBXJD[OZDI D[Z TPOEZ —P‹‘ELPXFK  [BL‹B EBOJF LSPQMËXFL  QPCJFSBOJB LSXJ EP CBEBOJB  JUE

 EMB OJFNPXMÂDJB TUBOPXJ‘ LB—EPSB[PXP EPvXJBED[F Pediatria Polska tom 85, nr 1, st yc zeń – lut y 2010

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES OJF USBVNBUZD[OF [BSËXOP P DIBSBLUFS[F GJ[ZD[OZN CËM  EZTLPNGPSU

 KBL J FNPDKPOBMOZN TUSBDI  QS[Z LSPv¾  1PEPCOJF V SPE[JDËX [BCJFHJ UF [XZLMF XZ XP‹VK‘ OJFQPLËK  B OBXFU TJMOZ TUSFT 3FETIBX <> XZLB[B‹ X TXPJDI CBEBOJBDI  —F XJÂLT[Pv¾ NBUFL IPTQJUBMJ[PXBOZDI XD[FvOJBLËX PCKBXJB‹B H‹ÂCPLJF [BOJFQPLPKFOJF XJEPLJFN PQS[ZS[‘EPXBOJB NFEZD[ OFHPV—ZXBOFHPEPMFD[FOJBJDIE[JFDJ0LB[B‹PTJ  —FOBXFUFMFNFOUZBQBSBUVSZEPOJFJOXB[ZKOFKUFSBQJJ GPUPvXJFUMOFK XZXP‹ZXB‹Z [OBD[OZ MÂL V KFEOFK US[F DJFKNBUFLOPXPSPELËXQPEEBOZDIUFKQSPDFEVS[F8 CBEBOJBDIQS[FQSPXBE[POZDIOBQPUS[FCZOJOJFKT[FK QSBDZ OBKD[ÂvDJFK XTLB[ZXBOF QS[ZD[ZOZ OJFQPLPKV JPCBXNBULJUP %V—BJMPv¾XFOGMPOËX 

8FOGMPOXL‹VUZX—Z‹ÂOBH‹ËXDF 

hMBEZOBTLËS[FQPXL‹VDJBDIJQMBTUSBDI 

%V—BJMPv¾BQBSBUVSZQS[ZE[JFDLV 

3VSLBJOUVCBDZKOB X‘TZPE$1"1V *''MPX 

4POEBEP—P‹‘ELPXB 

/JF[XZLMF XB—OZN FMFNFOUFN LPNVOJLBDKJ J XTQˋQSBDZ [ SPE[JOBNJ KFTU UF— E[JB‹BMOPv¾ FEV LBDZKOB QSPXBE[POB OB UFSFOJF T[QJUBMB  NBK‘DB OB DFMVQPEOJFTJFOJFXJFE[Z VNJFKÂUOPvDJJLPNQFUFODKJ SPE[JDJFMTLJDI  X PEOJFTJFOJV EP XD[FvOJBLB  X UZN X T[D[FHËMOPvDJ EP KFHP TQFDZGJD[OZDI QPUS[FC  QSP CMFNËX [ESPXPUOZDI J SP[XPKPXZDI <> 8ZD[FS QVK‘DF PEQPXJFE[J PE XT[ZTULJDI PTËC [ QFSTPOFMV NFEZD[OFHP OB [BEBOF QZUBOJB EPUZD[‘DF QJFMÂHOB DKJ E[JFDLB V[ZTLB‹P  BOLJFUPXBOZDI  OBUPNJBTU UZMLP OJFLUËS[Z MFLBS[F J QJFMÂHOJBSLJ PEQPXJBEBMJ OBQZUBOJBPTËC [BvNBUFLOJLUOJFVE[JF MJ‹—BEOFKPEQPXJFE[J1PH‹ÂCJFOJFNTXPKFKXJFE[ZOB UFNBUXD[FvOJBDUXBOJFCZ‹P[BJOUFSFTPXBOZDI BOLJFUPXBOZDI QP[PTUB‹FQBDKFOUFLT[VLB‹PKFK X LTJ‘—LBDI  D[BTPQJTNBDI  *OUFSOFDJF PSB[ XvSËE JOOZDIQP‹P—OJDJQFSTPOFMV 0NP—MJXPvDJXZTU‘QJFOJBQPQPSPE[JFVXD[FvOJB LBQSPCMFNËX[ESPXPUOZDIOJFT‹ZT[B‹PBOLJFUP XBOZDI1P[PTUB‹FSFTQPOEFOULJT‹ZT[B‹ZPNP—MJXP vDJXZTU‘QJFOJB[FTQP‹V[BCVS[FÉPEEZDIBOJBq  CF[EFDIËXq JOGFLDKJq XZMFXVEPLPNPSP XFHP q   QS[FUSXB‹FHP QS[FXPEV UÂUOJD[FHP QS[F XËE #PUBMMB  q   SFUJOPQBUJJ XD[FvOJBD[FK q  JNBSUXJD[FHP[BQBMFOJBKFMJUq*OOFXZNJFOJBOF QSPCMFNZUP /JFEPLSXJTUPv¾  0COJ—POBPEQPSOPv¾  %ZTQMB[KBPTLS[FMPXPQ‹VDOB  3FGMVLT  .Ë[HPXFQPSB—FOJFE[JFDJÂDF  8PEPH‹PXJF  ,PÉDPXZN XB—OZNFMFNFOUFNT[QJUBMOZDIQS[Z HPUPXBÉ E[JFDLB J KFHP SPE[JDËX EP XZQJTBOJB [F T[QJUBMB J QS[ZKvDJB EP EPNV KFTU NP—MJXPv¾ TQÂE[F OJB EPCZ  X TQFDKBMOZN aQPLPKV SPE[JOOZNo VMPLP Pediatria Polska tom 85, nr 1, st yc zeń – lut y 2010

XBOZN OB PEE[JBMF  X DFMV OBVD[FOJB TJ  B QS[FEF XT[ZTULJNPTXPKFOJB[TBNPE[JFMO‘PQJFL‘OBEOJF NPXMÂDJFN8JFMVSPE[JDËXXD[FvOJBLËX T[D[FHËMOJF UZDI  LUËSF VSPE[J‹Z TJÂ CBSE[P XD[FvOJF J [ CBSE[P NB‹‘NBT‘ B[BUFNCZ‹ZIPTQJUBMJ[PXBOFQS[F[LJMLB NJFTJÂDZ  QS[F—ZXB QPXB—OF PCBXZ J MÂLJ [XJ‘[BOF [TBNPE[JFMO‘PQJFL‘OBEOJFNPXMÂDJFN LUËSFOBXFU QS[ZXZQJTJF[FT[QJUBMB[XZLMFOBEBMNBNB‹‘NBTÂ 8QS[FQSPXBE[POZDICBEBOJBDIXCBSE[PEPCSZTQP TËC EP TQSBXPXBOJB PQJFLJ [PTUB‹P QS[ZHPUPXBOZDI QBDKFOUFL XEPCSZ OBUPNJBTUXEPTUBUFD[OZ 0DFOZEPLPOB‹ZQBDKFOULJXPQBSDJVPTXPKFTV CJFLUZXOFPED[VDJB

Wnioski %[JÂLJ XJFMPQSPGJMPXFK PQJFDF J XZLPS[ZTUBOJV OPXP D[FTOFKUFDIOJLJNFEZD[OFKPSB[XZLXBMJGJLPXBOFNV JTUBMFQPEOPT[‘DFNVTXPK‘XJFE[ÂQFSTPOFMPXJNF EZD[OFNV SBUVKF TJÂ —ZDJF OPXPSPELPN [ DPSB[ OJ— T[ZN XJFLJFN Q‹PEPXZN J NBT‘ VSPE[FOJPX‘ +FE OBL PQSËD[ TQFDKBMJTUZD[OFHP TQS[ÂUV J MFLËX EP JDI QSBXJE‹PXFHP SP[XPKV QPUS[FCOB KFTU SËXOJF— PCFD OPv¾SPE[JDËX LUËS[ZXTQJFSBK‘E[JFDLPXTGFS[FD[V DJPXFK  FNPDKPOBMOFK J SVDIPXFK "CZ LPOUBLU SPE[JD q E[JFDLP QS[ZOJËT‹ QP[ZUZXOF FGFLUZ OBMF—Z [BQP [OB¾TJÂ[PCBXBNJJMÂLBNJSPE[JDËX JDIQP[JPNFN XJFE[ZOBUFNBUXD[FvOJBDUXBPSB[PQJOJ‘J[EBOJFN OBUFNBUNFUPEQPTUÂQPXBOJBQFSTPOFMVNFEZD[OFHP JTQSËCPXB¾XZFMJNJOPXB¾MVC[NOJFKT[Z¾XZ—FKXZ NJFOJPOFQSPCMFNZ

Piśmiennictwo  1JSPHPXJD[* 4UFDJGLP"%[JFDLPJKFHPvSPEPXJTLP/PXP SPEFL QS[FEXD[FvOJF VSPE[POZ q USVEOPvDJ J TBUZTGBLDKF $POUJOVP 8SPD‹BX  #SB[FMUPO 5 #  /VHFOU + , /FPOBUBM BTTFTTNFOU BT BO JOUFSWFOUJPO1TZDIPTPNBUJD0CTUFUSJDTBOE(ZOFDPMP HZ+#JU[FS .4UBVCFS SFE .POEV[[J&EJUPSF #B[ZMFB   ,MBVT .)  ,FOOFMM +) $BSF PG QBSFOUT  $BSF PG UIF )JHI 3JTL /FPOBUF  .) ,MBVT  "" 'BOBSPGG SFE  8 # 4BVOEFST$P 1IJMBEFMQIJB  ,NJUB ( 1JFSXT[F LSPLJ SB[FN q P USVEOZDI QPD[‘ULBDI NBDJFS[ZÉTUXB1SBDB4PDKBMOB q  #PXMCZ+"UUBDINFOUBOE-PTT "UUBDINFOU1FMJDBO#P PLT)B[FM8BUTPO7JOFZ-UE )BSNPOETXPSUI  #SFUIFSUPO *  .VOIPMMBOE ," *OUFSOBM XPSLJOH NPEFMT JO BUUBDINFOU SFMBUJPOTIJQT " DPOTUSVDU SFWJTJUFE  )BOECPPLPG"UUBDINFOU5IFPSZ 3FTFBSDIBOE$MJOJDBM "QQMJDBUJPOT  + $BTTJEZ  13 4IBXFS SFE  5IF (VJMGPSE 1SFTT /FX:PSLq  #VMMPXB.#FGPSF4QFFDI5IF#FHJOOJOHTPG*OUFSQFSTP OBM $PNNVOJDBUJPO $BNCSJEHF 6OJWFSTJUZ 1SFTT  $BN CSJEHF

45

46

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES  (SBDLB.5FPSJBXD[FTOFHPSP[XPKVQPD[VDJBTJFCJF/PX 1TZDIPM3/4q  8JOOJDPUU%8%[JFDLP KFHPSPE[JOBJvXJBU+BDFL4BOUPS TLJ$P"HFODKB8ZEBXOJD[B 8BST[BXB  ,NJUB(3PE[JDFJJDIQS[FEXD[FvOJFVSPE[POFE[JFDLPq [ EPvXJBED[FÉ XTQˋQSBDZ QTZDIPMPHB [ ,MJOJL‘ 1BUPMPHJJ J*OUFOTZXOFK5FSBQJJ/PXPSPELB.FE8JFLV3P[X q  .JMFT .4  )PMEJUDI%BWJT % 1BSFOUJOH UIF QSFNBUVSFMZ CPSODIJMEQBUIXBZTPGJOGMVFODF4FNJO1FSJOBU q  ,NJUB(8ZCSBOFNFUPEZXTQJFSBOJBXD[FTOZDILPOUBL

 "MT ) 3FBEJOH UIF QSFNBUVSF JOGBOU  /VSUVSJOH UIF 1SFNBUVSF *OGBOU %FWFMPQNFOUBM *OUFSWFOUJPOT JO UIF /FPOBUBM*OUFOTJWF$BSF/VSTFSZ &(PMETPO SFE 0YGPSE 6OJWFSTJUZ1SFTT /FX:PSLq  (PMECFSH4 %J7JUUP#$IJMESFOBOE1BSFOUJOH )BOE CPPLPG1BSFOUJOH .)#PSOTUFJO SFE -BXSFODF&SMCBVN "TTPDJBUFT .BIXBI /+q  3FETIBX .& .PUIFST PG CBCJFT SFRVJSJOH TQFDJBM DBSF BUUJUVEFTBOEFYQFSJFODFT +3FQSPE*OGBOU1TZDIPM q  0m#SJFO .  4PMJEBZ &  .D$MVTLFZ'BXDFUU ,  1SFNB UVSJUZ BOE UIF /FPOBUBM *OUFOTJWF $BSF 6OJU  .$ 3PCFSUT

UËXQPNJÂE[ZSPE[JDBNJBIPTQJUBMJ[PXBOZNOPXPSPELJFN

SFE  )BOECPPL PG QFEJBUSJD QTZDIPMPHZ  (VJMGPSE 1SFTT 

.FE8JFLV3P[Xq

/FX:PSL q

Pediatria Polska tom 85, nr 1, st yc zeń – lut y 2010