Tkanka tłuszczowa jako narząd wydzielania wewnętrznego

255

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS

Tkanka tłuszczowa jako narząd wydzielania wewnętrznego Adipose tissue as an endocrine organ Artur Mazur 1, Paweł Matusik 2, Ewa Małecka-Tendera 2

STRESZCZENIE Tkanka tłuszczowa jest kompleksem niezwykle aktywnych metabolicznie komórek oraz narządem wydzielania wewnętrznego. Komórki tłuszczowe (adipocyty) oraz inne elementy składowe tkanki tłuszczowej (zrąb łącznotkankowy, komórki podścieliska naczyniowego, układu immunologicznego, komórki nerwowe) współdziałają ze sobą, wytwarzając wiele aktywnych biologicznie substancji określanych jako adipokiny, które działają zarówno lokalnie (autokrynnie/ parakrynnie), jak i na narządy odległe (działanie endokrynne). Tkanka tłuszczowa jest także miejscem lokalnej syntezy i głównym miejscem metabolizowania glikokortykoidów i hormonów płciowych. Poznanie budowy i metabolizmu tkanki tłuszczowej może ułatwić wypracowanie skutecznych metod prewencji i leczenia otyłości oraz jej powikłań. W niniejszej pracy przedstawiono aktualne wiadomości na temat funkcji wewnątrzwydzielniczych tkanki tłuszczowej. Słowa kluczowe: tkanka tłuszczowa, otyłość , adipokiny

ABSTRACT Adipose tissue is a complex and highly active metabolic and endocrine organ. Adipocytes and nonadipocyte fraction of this tissue (connective tissue matrix, nerve tissue, stromovascular cells, immune cells) express and secrete several bioactive peptides known as adipokines, acting at the autocrine/paracrine as well as at the endocrine level. Adipose tissue is also a major site of local production and metabolism of sex steroids and glucocorticoids. A better understanding of the endocrine function of adipose tissue may promote the development of more rational therapy and prevention strategies for obesity and it’s consequences. This paper presents a recent review of the endocrine functions of adipose tissue. Key words: adipose tissue; obesity, adipokines

1S[F[
XJFMF
MBU
T‘E[POP
—F
ULBOLB
U‹VT[D[PXB
QF‹OJ
H‹ËXOJF
GVOLDKÂ
J[PMBDZKO‘
J
PDISPOO‘
QS[FE
VSB[BNJ
PSB[
KFTU
NBHB[ZOFN
FOFSHJJ
0ELSZDJF
HFOV
PC
[MPLBMJ [PXBOFHP
OB

DISPNPTPNJF
D[‹PXJFLB
J
KFHP
QSPEVLUV
MFQUZOZ
X[CPHBDJ‹P
OBT[‘
XJFE[Â
OB
UFNBU
SPMJ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
KBLP
BLUZXOFHP
OBS[‘EV
XFO‘US[XZE[JFM OJD[FHP
J
EB‹P
QPD[‘UFL
T[FSFHPXJ
QSBD
OB
UFO
UFNBU
<>
-FQUZOB
KFTU
IPSNPOFN
QPMJQFQUZEPXZN
XZUXB S[BOZN
QS[F[
EPKS[B‹F
LPNËSLJ
U‹VT[D[PXF
1P
SPLV
PE
KFK
XZLSZDJB
PLSFvMPOP
SFDFQUPS
MFQUZOZ
OBMF—‘DZ
EP
SPE[JOZ
DZUPLJO
LMBTZ
QJFSXT[FK
J
TLMPOPXBOP
KFHP
HFO
<
>
3FDFQUPSZ
C‹POPXF
MFQUZOZ
[OBKEVK‘
TJÂ
X
PvSPE LPXZN
VL‹BE[JF
OFSXPXZN
X
QPEX[HËS[V
[X‹BT[D[B
X
PLPMJDZ
K‘ESB
‹VLPXBUFHP
TQMPDJF
OBD[ZOJËXLPXZN
NË[HV
PSB[
X
ULBOLBDI
PCXPEPXZDI
UBLJDI
KBL
UBS D[ZDB
OBEOFSD[B
K‘ESB
KBKOJLJ
QSPTUBUB
J
‹P—ZTLP
<>
-FQUZOB
KFTU
QSPEVLPXBOB
QS[FEF
XT[ZTULJN
QS[F[
ULBOLÂ
U‹VT[D[PX‘
PSB[
X
OJFXJFMLJDI
JMPvDJBDI
QS[F[
—P‹‘EFL
‹P—ZTLP
NJÂvOJF
T[LJFMFUPXF
PSB[
X
PvSPELP XZN
VL‹BE[JF
OFSXPXZN
<>
4U—FOJF
MFQUZOZ
X[SBTUB
XSB[
[F
[XJÂLT[BOJFN
TJÂ
NBTZ
U‹VT[D[PXFK
QSPQPSDKP OBMOJF
EP
XZQF‹OJFOJB
MJQJEBNJ
LPNËSFL
U‹VT[D[PXZDI
<>
8ZE[JFMBOJF
MFQUZOZ
QPEMFHB
SZUNPXJ
EPCPXFNV
OBKXJÂLT[F
PCTFSXVKF
TJÂ
NJÂE[Z
HPE[JO‘

B

X
OPDZ


DP
QS[FL‹BEB
TJÂ
OB
FGFLU
[BQS[FTUBOJB
QS[ZK NPXBOJB
QPLBSNV
X
D[BTJF
TOV
<>
0QSËD[
[BMF—OPvDJ
Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

PE
JMPvDJ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
QSPEVLDKB
J
VXBMOJBOJF
MFQUZOZ
[BMF—‘
PE
JMPvDJ
LBMPSJJ
PUS[ZNBOZDI
[
QP—Z XJFOJFN
PSB[
BLUZXOPvDJ
JOOZDI
IPSNPOËX
0ELSZ DJF
SFDFQUPSB
MFQUZOZ
X
K‘ES[F
‹VLPXBUZN
QPEX[HËS[B
HE[JF
SËXOJF—
XZUXBS[BOZ
KFTU
OFVSPQFQUZE
:
EB‹P
QP D[‘UFL
IJQPUF[JF
—F
X[SBTUBK‘DF
TU—FOJF
MFQUZOZ
KFTU
TZHOB‹FN
EMB
TZTUFNV
SFHVMVK‘DFHP
NBTÂ
DJB‹B
JOGPS NVK‘DZN
P
[XJÂLT[POZDI
[BTPCBDI
U‹VT[D[PXZDI
<
>
%BMT[F
CBEBOJB
OB
[XJFS[ÂUBDI
VKBXOJ‹Z
—F
X[SPTU
TU—FOJB
MFQUZOZ
[NOJFKT[B
XZUXBS[BOJF
OFVSPQFQUZ EV
:
PSB[
CJB‹LB
"(31
BHVUJ
SFMBUFE
QFQUJEF
X
K‘ES[F
‹VLPXBUZN
QPEX[HËS[B
<
>
8
PLSFTJF
[NOJFKT[POF HP
EPXP[V
QPLBSNV
TQBEFL
TU—FOJB
MFQUZOZ
QPXPEVKF
X[SPTU
XZUXBS[BOJB
/1:
B
[
LPMFJ
EPLPNPSPXF
QPEB OJF
/1:
[XJÂLT[B
TU—FOJF
MFQUZOZ
X
TVSPXJDZ
<
>
%[JB‹BOJF
UP
KFTU
UBL—F
LPOUSSFHVMBDZKOF
X
TUPTVOLV
EP
JOOFHP
IPSNPOV
SFHVMVK‘DFHP
‹BLOJFOJF
KBLJN
KFTU
HISFMJOB
LUËSB
KFTU
XZUXBS[BOB
H‹ËXOJF
X
—P‹‘ELV
<
>
,BUFDIPMBNJOZ
QPQS[F[
BLUZXBDKÂ
SFDFQUPSËX
βBESFOFSHJD[OZDI
BLUZXBDKÂ
11"3
γ
VXBMOJBOJF
BOESPHFOËX
IPSNPOV
X[SPTUV
PSB[
X[SPTU
TU—FOJB
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
PCOJ—BK‘
TU—FOJF
MFQ UZOZ
*OTVMJOB
LPSUZLPTUFSZEZ
FTUSPHFOZ
J
5/'
α
T‘
OBUPNJBTU
D[ZOOJLBNJ
[XJÂLT[BK‘DZNJ
KFK
TU—FOJF
<
>
-FQUZOB
[Bv
PCOJ—B
XZE[JFMBOJF
JOTVMJOZ
J
[XJÂLT[B
TU—FOJF
HMVLP[Z
XF
LSXJ
<
>

Pediatr Pol 2010; 85 (3): 255–264 © 2010 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 18.10.2009 Zaakceptowano do druku/Accepted: 16.11.2009 Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2 Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 1

Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Kliniczny Oddział Dziecięcy z Pododdziałem Neurologii Dziecięcej Szpital Wojewódzki nr 2 35-301 Rzeszów ul Lwowska 60 tel/fax 017 8664145 e-mail: [email protected]

256

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 6
MVE[J
EPSPT‹ZDI
TU—FOJF
MFQUZOZ
X
TVSPXJ DZ
LSXJ
KFTU
CF[QPvSFEOJP
[XJ‘[BOF
[
CF[X[HMÂEO‘
NBT‘
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
<
>
6
LPCJFU
KFTU
XZ—T[F
OJ—
V
N—D[Z[O
QS[Z
UZN
TBNZN
XTLByOJLV
#.*
QPOJFXB—
V
LPCJFU
TUXJFSE[B
TJÂ
XJÂLT[‘
PCKÂUPv¾
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
X
PEOJFTJFOJV
EP
CF[U‹VT[D[PXFK
NBTZ
DJB‹B
<
>
8FE‹VH
,BQMPXJU[
<>
UBLJ
[XJ‘ [FL
V
E[JFDJ
J
N‹PE[JF—Z
OJF
KFTU
KFEOP[OBD[OZ
J
XZ NBHB
EBMT[ZDI
CBEBÉ
8ZTPDF
[OBNJFOO‘
LPSFMBDKÂ
TU—FOJB
MFQUZOZ
[
PETFULJFN
U‹VT[D[PXFK
NBTZ
DJB ‹B
V
PCV
Q‹DJ
PSB[
[
XJFLJFN
TUXJFSE[POP
EP
PLSFTV
QPLXJUBOJB
8SB[
[
QPTUÂQFN
EPKS[FXBOJB
V
DI‹PQ DËX
OBTUÂQPXB‹P
PCOJ—FOJF
TU—FOJB
MFQUZOZ
X
TV SPXJDZ
LSXJ
OBUPNJBTU
V
E[JFXD[‘U
QP[JPN
MFQUZOZ
NJB‹
UFOEFODKÂ
X[SPTUPX‘
5FO
X[SPTU
OJF
LPSFMPXB‹
JTUPUOJF
[
XJÂLT[‘
[BXBSUPvDJ‘
U‹VT[D[PXFK
NBTZ
DJB‹B
V
E[JFXD[‘U
X
QPSËXOBOJV
[
DI‹PQDBNJ
8ZTVOJÂUP
IJQPUF[Â
—F
MFQUZOB
NP—F
XQ‹ZXB¾
V
E[JFXD[‘U
OB
SFHVMBDKF
D[ZOOPvDJ
SP[SPED[ZDI
J
KFTU
QSBXEPQPEPC OJF
KFEOZN
[
D[ZOOJLËX
XZ[XBMBK‘DZDI
QPLXJUBOJF
<>
"DINFE
J
XTQ
<>
PCTFSXPXBMJ
X[SPTU
TU—F OJB
MFQUZOZ
V
E[JFXD[‘U
QS[FE
PLSFTFN
EPKS[FXBOJB
[
XZSByOZN
T[D[ZUPXZN
TU—FOJFN
CF[QPvSFEOJP
QS[FE
QJFSXT[‘
NJFTJ‘D[L‘
8ZEBKF
TJÂ
UP
[XJ‘[BOF
[
E[JB‹BOJFN
MFQUZOZ
OB
OFVSPOZ
,J44
LUËSF
NBK‘
XQ‹ZX
OB
VXBMOJBOJF
LJTTQFQUZOZ

V[OBXBOFK
[B
KFEFO
[
H‹ËXOZDI
NFEJBUPSËX
LPOUSPMVK‘DZDI
OFVSP OZ
QSPEVLVK‘DF
J
XZ[XBMBK‘DF
QVMTZ
HPOBEPMJCFSZOZ
(O3)
<> 6
PUZ‹ZDI
E[JFDJ
TU—FOJB
MFQUZOZ
QS[FXZ—T[B‹Z
XBSUPvDJ
QSBXJE‹PXF
J
LPSFMPXB‹Z
EPEBUOJP
[
#.*
[
QSPDFOUPX‘
[BXBSUPvDJ‘
NBTZ
U‹VT[D[PXFK
DJB‹B
B
UBL—F
[F
TU—FOJFN
JOTVMJOZ
OB
D[D[P
V
PCV
Q‹DJ
PSB[
FTUSBEJPMV
V
E[JFXD[‘U
/BUPNJBTU
V
DI‹PQDËX
TU—FOJB
MFQUZOZ
LPSFMPXB‹Z
[F
TU—FOJFN
UFTUPTUFSP OV
TJBSD[BOV
EFIZESPFQJBOEPTUFSPOV
J
LPSUZ[PMV
<
>
$[Âv¾
BVUPSËX
VXB—B
—F
LB—EZ
D[‹PXJFL
NB
JOEZ XJEVBMOZ
aTUB‹Z
QVOLUo
TU—FOJB
MFQUZOZ
MFQUZOPTUBU


U[O
UBLJF
TU—FOJF
MFQUZOZ
QS[Z
LUËSZN
QPEX[HËS[F
PECJFSB
HP
KBLP
TUBO
EPCSPTUBOV
FOFSHFUZD[OFHP
3ËXOPXBHB
UB
KFTU
QSBXEPQPEPCOJF
VXBSVOLPXBOB
HFOFUZD[OJF
<>
4U—FOJF
MFQUZOZ
TQBEB
HXB‹UPX OJF
QPED[BT
PLSFTËX
LSËULPUFSNJOPXFHP
QPT[D[FOJB
J
[NOJFKT[B
TJÂ
X
T[ZCT[ZN
UFNQJF
OJ—
NPCJMJ[PXBOF
T‘
NBHB[ZOZ
U‹VT[D[V
X
PSHBOJ[NJF
<>
4QBEFL
KFK
TU—FOJB
KFTU
JOUFSQSFUPXBOZ
QS[F[
QPEX[HËS[F
KBLP
[NOJFKT[FOJF
SF[FSX
FOFSHFUZD[OZDI
DP
XZXP‹VKF
SFBLDKÂ
H‹PEPX‘
J
QPXPEVKF
SFEVLDKÂ
X
OBQJÂDJV
BE SFOFSHJD[OZN
PSB[
[XJÂLT[POF
OBQJÂDJF
OFSXV
C‹ÂE OFHP
5F
SFBLDKF
BEBQUBDZKOF
QSPXBE[‘
X
FGFLDJF
EP
X[SPTUV
‹BLOJFOJB
J
EPXP[V
FOFSHJJ
EP
ULBOLJ
U‹VT[ D[PXFK
DP
[
LPMFJ
QPEOPTJ
TU—FOJF
MFQUZOZ
EP
UBLJFHP
TBNFHP
QP[JPNV
KBL
X
TUBOJF
OBTZDFOJB
<> -VTUJH
<>
QPSËXOZXB‹
E[JB‹BOJF
MFQUZOZ
J
JOTV MJOZ
OB
06/
8
KFHP
PQJOJJ
PCZEXB
IPSNPOZ
T‘
XZ

E[JFMBOF
QPED[BT
PLSFTËX
SËXOPXBHJ
FOFSHFUZD[OFK
B
UBL—F
EPEBUOJFHP
CJMBOTV
FOFSHFUZD[OFHP
*DI
SF DFQUPSZ
MPLBMJ[VK‘
TJÂ
X
UZDI
TBNZDI
OFVSPOBDI
K‘ESB
‹VLPXBUFHP
B
PCJF
TVCTUBODKF
NBK‘
QPEPCOF
E[JB‹B OJF
BOPSFLTPHFOOF
HEZ
T‘
QPEBXBOF
CF[QPvSFEOJP
EP
Q‹ZOV
NË[HPXPSE[FOOFHP
1PEPCJFÉTUXB
X
JDI
E[JB‹BOJV
TVHFSVK‘
—F
[BDIPXVK‘
TJÂ
POF
KBL
QPEXËK OF
CBSPNFUSZ
NBHB[ZOËX
FOFSHJJ
4U—FOJB
JOTVMJOZ
PE[XJFSDJFEMBK‘
LSËULPUFSNJOPXF
[NJBOZ
X
QPCPS[F
FOFSHJJ
OBUPNJBTU
QP[JPNZ
MFQUZOZ
PE[XJFSDJFEMBK‘
SËXOPXBHÂ
FOFSHJJ
X
E‹V—T[ZN
D[BTJF
6
MVE[J
PUZ‹ZDI
[
EPEBUOJN
CJMBOTFN
FOFSHFUZD[OZN
EPDIPE[J
XJÂD
EP
IJQFSJOTVMJOFNJJ
J
JOTVMJOPPQPSOPvDJ
<> -FQUZOB
[B
QPvSFEOJDUXFN
QPEX[HËS[B
QPQS[F[
BLUZXBDKÂ
VL‹BEV
BESFOFSHJD[OFHP
PSB[
CF[QPvSFEOJF
E[JB‹BOJF
OB
NJÂvOJF
T[LJFMFUPXF
J
X‘USPCÂ
[NOJFK T[B
JOTVMJOPPQPSOPv¾
<
>
8
IFQBUPDZUBDI
MFQ UZOB
OBTJMB
IBNVK‘DZ
XQ‹ZX
JOTVMJOZ
OB
X‘USPCPX‘
QSPEVLDKÂ
HMVLP[Z
B
X
LPNËSLBDI
β
US[VTULJ
IBNVKF
TFLSFDKÂ
JOTVMJOZ
<>
1PQS[F[
TUZNVMBDKÂ
VL‹BEV
TZN QBUZD[OFHP
NB
UBL—F
XQ‹ZX
OB
QP[JPN
DJvOJFOJB
UÂU OJD[FHP
LSXJ
<
>
+FEOPD[FvOJF
V
MVE[J
PUZ‹ZDI
EP DIPE[J
EP
MFQUZOPPQPSOPvDJ
X
PCSÂCJF
06/
;XJ‘[BOB
KFTU
POB
[
[BCVS[POZN
USBOTQPSUFN
MFQUZOZ
QS[F[
CBSJFSÂ
LSFX
NË[H
PSB[
JOEVLPXBOJFN
QS[F[
TBN‘
MFQUZOÂ
JOIJCJUPSB
DZUPLJOZ
40$4
DP
QSPXBE[J
EP
XFXO‘US[LPNËSLPXFHP
[BIBNPXBOJB
QS[FLB[ZXB OJB
TZHOB‹V
MFQUZOZ
X
06/
<>
4UXJFSE[POP
PEXSPUO‘
LPSFMBDKÂ
QPNJÂE[Z
TUÂ —FOJFN
MFQUZOZ
B
HÂTUPvDJ‘
NJOFSBMO‘
LPv¾DB
#.%
PSB[
NBSLFSBNJ
PCSPUV
LPTUOFHP
<q>
-FQUZOB
CJFS[F
VE[JB‹
X
LPOUSPMJ
NBTZ
LPTUOFK
QPQS[F[
EXB
NFDIBOJ[NZ
"LUZXVKF
VL‹BE
TZNQBUZD[OZ
QS[F[
TUZNVMBDKÂ
OFVSPOËX
QPEX[HËS[B
B
OBTUÂQOJF
QP QS[F[
SFDFQUPSZ
βBESFOFSHJD[OF
[XJÂLT[B
[BSËX OP
UXPS[FOJF
KBL
J
SFTPSCDKÂ
ULBOLJ
LPTUOFK
%SVHJ
NFDIBOJ[N
QPMFHB
OB
IBNPXBOJV
SFTPSQDKJ
LPTUOFK
QS[F[
SFDFQUPSZ
MFQUZOPXF
X
QPEX[HËS[V
8Q‹ZXB
QS[F[
UP
OB
TU—FOJF
QSPPQJPNFMBOPLPSUZOZ
X
OFV SPOBDI
K‘ESB
‹VLPXBUFHP
B
UZN
TBNZN
[XJÂLT[B
QPEX[HËS[PX‘
FLTQSFTKÂ
USBOTLSZQUV
LPLBJOZ
J
BN GFUBNJOZ
$"35


DP
QPXPEVKF
PCOJ—FOJF
FLTQSFTKJ
SF DFQUPSB
MJHBOEV
BLUZXBUPSB
D[ZOOJLB
K‘ESPXFHP
L#
3"/,- 
.FDIBOJ[N
[BDIPE[FOJB
UFHP
QSPDFTV
OJF
[PTUB‹
XZKBvOJPOZ
<>
%PEBULPXP
MFQUZOB
XQ‹ZXB
LPS[ZTUOJF
OB
D[ZOOPv¾
VL‹BEV
PEQPSOPvDJPXFHP
BOHJPHFOF[Â
J
IFNBUPQPF[Â
<>
1PKBXJ‹Z
TJÂ
SËXOJF—
JOGPSNBDKF
P
XQ‹ZXJF
MFQUZOZ
OB
VL‹BE
TFSDPXPOBD[ZOJPXZ
#FMUPXTLJ
<>
TVHF SVKF
—F
MFQUZOB
NP—F
QPXPEPXB¾
TUSFT
PLTZEBDZKOZ
X
LPNËSLBDI
vSËEC‹POLB
OBD[ZÉ
[XJÂLT[B¾
BHSFHB DKÂ
Q‹ZUFL
LSXJ
IJQFSUSPGJÂ
J
QSPMJGFSBDKÂ
LPNËSFL
NJÂ vOJ
H‹BELJDI
vDJBOZ
OBD[ZÉ
V‹BUXJBK‘D
SP[XËK
[NJBO
NJB—E—ZDPXZDI
8
PQJOJJ
8PML
J
XTQ
<>
XZTPLJF
TU—FOJF
MFQUZOZ
CZ‹P
OJF[BMF—OZN
D[ZOOJLJFN
SZ[ZLB
XZTU‘QJFOJB
FQJ[PEËX
TFSDPXPOBD[ZOJPXZDI
V
PTËC
Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS [
BOHJPHSBGJD[OJF
QPUXJFSE[PO‘
NJB—E—ZD‘
OBD[ZÉ
XJFÉDPXZDI
0QSËD[
MFQUZOZ
EP
DZUPLJO
XZUXPS[POZDI
X
LP NËSLBDI
U‹VT[D[PXZDI
[BMJD[B
TJÂ
XJTGBUZOÂ
5/'α
*-
PSB[
.$1
<> 8JTGBUZOÂ
XZJ[PMPXBOP
[
US[FXOFK
ULBOLJ
U‹VT[ D[PXFK
<>
+FTU
POB
TUSVLUVSBMOJF
IPNPMPHJD[OB
[
DZUPLJO‘
QSPEVLPXBO‘
QS[F[
MJNGPDZUZ
q
1#&'

QSFC
DFMM
DPMPOZFOIBODJOH
GBDUPS


LUËSB
NB
E[JB‹BOJF
JNNVOPTUZNVMVK‘DF
TZOFSHJTUZD[OF
[
JOUFSMFVLJO‘

8JTGBUZOB
PQSËD[
LPNËSFL
U‹VT[D[PXZDI
XZE[JFMBOB
KFTU
UBL—F
QS[F[
MJNGPDZUZ
NPOPDZUZ
PSB[
OFVUSPGJ MF
#FSOEU
J
XTQ
<>
TUXJFSE[JMJ
QP[ZUZXO‘
LPSFMBDKÂ
NJÂE[Z
TU—FOJFN
XJTGBUZOZ
X
TVSPXJDZ
LSXJ
B
XBS UPvDJ‘
#.*
PSB[
[BXBSUPvDJ‘
U‹VT[D[V
X
PSHBOJ[NJF
OBUPNJBTU
OJF
PCTFSXPXBMJ
[OBD[‘DFHP
[XJ‘[LV
TUÂ —FOJB
UFK
DZUPLJOZ
[F
XTLByOJLBNJ
XSB—MJXPvDJ
OB
JO TVMJOÂ
8
PQJOJJ
WBO
EFS
#FSHIF
<>
XJTGBUZOB
E[JB‹B
JOTVMJOPNJNFUZD[OJF
QPCVE[BK‘D
SFDFQUPS
JOTVMJOP XZ
QPEPCOJF
KBL
D[ZOJ‘
UP
BOBMPHJ
JOTVMJOZ
+FEOBL—F
'VLVIBSB
J
XTQ
<>
OJF
QPUXJFSE[JMJ
UFHP
E[JB‹BOJB
6
MVE[J
PUZ‹ZDI
B
UBL—F
QP
QPEBOJV
EFLTBNFUB[POV
TU—FOJF
XJTGBUZOZ
X[SBTUB
NBMFKF
OBUPNJBTU
X
PEQP XJFE[J
OB
IPSNPO
X[SPTUV
()
5/'α
JOUFSMFVLJOÂ
MVC
J[PQSPUFSFOPM
<
>
8JTGBUZOB
XZLB[VKF
TJMOF
X‹BvDJXPvDJ
QSP[BQBMOF
BLUZXVK‘D
MFVLPDZUZ
PSB[
TUZNVMVK‘D
XZUXBS[BOJF
DZUPLJO
*-β 5/'α
PSB[
*-
<> ,PMFKO‘
DZUPLJO‘
QSPEVLPXBO‘
QS[F[
BEJQPDZUZ
B
UBL—F
QS[F[
LPNËSLJ
QPEvDJFMJTLB
OBD[ZOJPXFHP

KFTU
5/'α
5B
DZUPLJOB
QSP[BQBMOB
E[JB‹B
QPQS[F[
EXB
UZQZ
SFDFQUPSËX
3

J
3

<
>
6
MVE[J
VMFHB
XJÂLT[FK
FLTQSFTKJ
X
LPNËSLBDI
QPETLËSOFK
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
OJ—
US[FXOFK
8ZLB[BOP
QP[ZUZXO‘
LPSF MBDKÂ
5/'α
[
#.*
QSPDFOUPX‘
[BXBSUPvDJ‘
U‹VT[D[V
J
TU—FOJFN
JOTVMJOZ *OUFSMFVLJOB
*-
KFTU
QSPEVLPXBOB
QS[F[
LP NËSLJ
U‹VT[D[PXF
J
[SÂCV
OBD[ZOJPXFHP
B
UBL—F
QS[F[
XJFMF
JOOZDI
LPNËSFL
q
NJÂE[Z
JOOZNJ
GJCSPCMBTUZ
NJPDZUZ
LPNËSLJ
FOEPUFMJVN
J
NJPDZUZ
<
>
#MJ TLP

JOUFSMFVLJOZ
QPXTUBKF
X
ULBODF
U‹VT[D[P XFK
BMF
UZMLP
PLP‹P

XZUXBS[BOF
KFTU
QS[F[
BEJQP DZUZ
1P[PTUB‹B
D[Âv¾
QPXTUBKF
X
LPNËSLBDI
NBDJFS[Z
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
<>
8JÂLT[F
TU—FOJB
UFK
DZUPLJOZ
TUXJFSE[POP
X
PCSÂCJF
US[FXOFK
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
4U—FOJF
*-
X[SBTUB
XSB[
[
#.*
X
D[BTJF
JOGFLDKJ
V
QBM‘DZDI
QBQJFSPTZ
PSB[
QPE
XQ‹ZXFN
LBUFDIPMB NJO
PSB[
QP[ZUZXOJF
LPSFMVKF
[
JOTVMJOPPQPSOPvDJ‘
$ZUPLJOB
UB
OBTJMB
JOTVMJOPPQPSOPv¾
QPQS[F[
[NOJFK T[BOJF
XZE[JFMBOJB
BEJQPOFLUZOZ
PCOJ—FOJF
BLUZX OPvDJ
MJQB[Z
MJQPQSPUFJOPXFK
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
J
OBTJMFOJF
MJQPMJ[Z
DP
[XJÂLT[B
VXBMOJBOJF
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
[
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
<
>
1PEBXBOB
[ESPXZN
N—D[Z[OPN
QPXPEVKF
X[SPTU
HMJLFNJJ
PSB[
X[SPTU
JOTVMJOPPQPSOPvDJ
<>
4UXJFSE[POP
SËXOJF—
—F
QPEXZ—T[POF
TU—FOJF
*-
QPQS[FE[B‹P
FQJ[PEZ
Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

PTUSZDI
JODZEFOUËX
TFSDPXPOBD[ZOJPXZDI
PSB[
SP[ XËK
DVLS[ZDZ
UZQV

<> $[ZOOJL
DIFNPUBLUZD[OZ
NPOPDZUËX

.$1
q
NBDSPQIBHFT
BOE
NPOPDZUF
DIFNPBUUSBDUBOU
QSPUFJOF
KFTU
DZUPLJO‘
QSP[BQBMO‘
NPCJMJ[VK‘D‘
NPOPDZUZ
EP
VE[JB‹V
X
QSPDFTJF
[BQBMOZN
PSB[
TQS[ZKBK‘D‘
SP[XP KPXJ
QSPDFTV
NJB—E—ZDPXFHP
8
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
KFTU
XZUXBS[BOZ
QS[F[
BEJQPDZUZ
J
LPNËSLJ
QPEvDJFMJ TLB
OBD[ZOJPXFHP
6
PTËC
PUZ‹ZDI
TUXJFSE[POP
[XJÂL T[PO‘
JOGJMUSBDKÂ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
QS[F[
NBLSPGBHJ
XZE[JFMBK‘DF
NJÂE[Z
JOOZNJ
*-
J
5/'α
PSB[
.$1
DP
QS[ZD[ZOJB
TJÂ
EP
OBTJMFOJB
JOTVMJOPPQPSOPvDJ
<

>
8
PQJOJJ
$IJQJUTZOB
J
XTQ
<>
.$1
IBNV KF
GPTGPSZMBDKÂ
LJOB[Z
UZSP[ZOPXFK
SFDFQUPSB
JOTVMJOZ
J
PCOJ—B
TUZNVMPXBOZ
JOTVMJO‘
EPLPNËSLPXZ
USBOT QPSU
HMVLP[Z
$[ZOOJL
UFO
IBNVKF
UBL—F
X[SPTU
J
S˗ OJDPXBOJF
BEJQPDZUËX
QPQS[F[
XQ‹ZX
OB
FLTQSFTKÂ
HFOËX
[XJ‘[BOZDI
[
BEJQPHFOF[‘
<

> 5LBOLB
U‹VT[D[PXB
KFTU
SËXOJF—
ySËE‹FN
CJB‹FL
[XJ‘[BOZDI
[
VL‹BEFN
GJCSZOPMJ[Z
1MBTNJOPHFO
"DUJ WBUPS
*OIJCJUPS
1"*
OBMF—Z
EP
SPE[JOZ
JOIJCJUPSËX
QSPUFB[Z
TFSZOPXFK
8ZUXBS[BOZ
KFTU
H‹ËXOJF
QS[F[
LPNËSLJ
vSËEC‹POLB
J
Q‹ZULJ
LSXJ
BMF
SËXOJF—
QS[F[
BEJQPDZUZ
)BNVKF
GJCSZOPMJ[Â
QPQS[F[
[BIBNPXBOJF
BLUZXBUPSB
QMB[NJOPHFOV
UZQV
ULBOLPXFHP
J
VSPLJ OB[PXFHP
<>
6
PTËC
[
QPEXZ—T[POZN
#.*
TU—FOJF
1"*
X
TVSPXJDZ
KFTU
XZ—T[F
DP
NP—F
QS[ZD[ZOJB¾
TJÂ
EP
SP[XPKV
QPXJL‹BÉ
[BLS[FQPXP[BUPSPXZDI
PSB[
TFSDPXPOBD[ZOJPXZDI
%P
D[ZOOJLËX
TUZNVMVK‘DZDI
TZOUF[Â
1"*
OBMF—‘
JOTVMJOB
5('β
*-β
J
5/'α
<>
8[SPTU
TU—FOJB
1"*
KFTU
V[OBXBOZ
[B
D[ZOOJL
SZ[ZLB
XZTU‘QJFOJB
DVLS[ZDZ
UZQV
 ,PMFKOZNJ
TVCTUBODKBNJ
XZUXBS[BOZNJ
QS[F[
ULBOLÂ
U‹VT[D[PX‘
T‘
TL‹BEPXF
EPQF‹OJBD[B
J
CJB‹ LB
[XJ‘[BOF
[
VL‹BEFN
EPQF‹OJBD[B
/BMF—‘
EP
OJDI
BEJQPOFLUZOB
BEJQTZOB
J
CJB‹LP
TUZNVMVK‘DF
BDZMBDKÂ
q"41
<

>
"EJQPOFLUZOB
KFTU
CJB‹LJFN
QSPEVLPXBOZN
UZMLP
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
P
CVEPXJF
[CMJ—POFK
EP
LPMBHFOV
7***
J
9
PSB[
TL‹BEPXFK
EPQF‹OJBD[B
$R
<>
;PTUB‹B
PQJ TBOB
QPE
LPOJFD
MBU
E[JFXJ¾E[JFTJ‘UZDI
EXVE[JFTUFHP
XJFLV
OJF[BMF—OJF
QS[F[
LJMLB
HSVQ
CBEBD[Z
KBLP
"EJ QP2
BEJQPTF
NPTU
BCVOEBOU
HFOF
USBOTDSJQU


"DSQ
BEJQPDZUF
DPNQMFNFOUSFMBUFE
QSPUFJO
PG
L%B
PSB[
(#1
HFMBUJOCJOEJOH
QSPUFJO
<
>
"EJQPOFLUZOB
KFTU
QSPEVLUFN
HFOV
BQ.
J
VXBMOJB
TJÂ
EP
LSXJ
X
QP TUBDJ
USJNFSB
J
IFLTBNFSB
P
OJTLJFK
NBTJF
D[‘TUFD[LP XFK
PSB[
GPSNZ
P
XZTPLJFK
NBTJF
D[‘TUFD[LPXFK
VXB —BOFK
[B
KFK
OBKCBSE[JFK
BLUZXO‘
QPTUB¾
<>
%[JB‹B
[B
QPvSFEOJDUXFN
EXËDI
SFDFQUPSËX
XZLB[VK‘DZDI
EP
OJFK
[S˗OJDPXBOF
QPXJOPXBDUXP
3FDFQUPS
"EJQP3
[OBKEVKF
TJÂ
H‹ËXOJF
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
J
NJÂvOJBDI
T[LJFMFUPXZDI
OBUPNJBTU
SFDFQUPS
"EJQP3
[OBKEVKF
TJÂ
X
X‘USPCJF
<> /JTLJF
TU—FOJF
BEJQPOFLUZOZ
XF
LSXJ
KFTU
[XJ‘ [BOF
[F
X[SPTUFN
JOTVMJOPPQPSOPvDJ
/JTLJ
QP[JPN


257

258

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS BEJQPOFLUZOZ
KFTU
OJF[BMF—OZN
D[ZOOJLJFN
SZ[ZLB
XZTU‘QJFOJB
DVLS[ZDZ
UZQV

6
PTËC
PUZ‹ZDI
[
DV LS[ZD‘
UZQV

OBEDJvOJFOJFN
UÂUOJD[ZN
J
DIPSPC‘
OJFEPLSXJFOO‘
TFSDB
TUXJFSE[POP
PCOJ—POZ
QP[JPN
BEJQPOFLUZOZ
<>
8ZLB[BOP
[XJ‘[FL
QPNJÂE[Z
BL UZXOPvDJ‘
SFDFQUPSB
JOTVMJOPXFHP
X
NJÂvOJBDI
T[LJF MFUPXZDI
B
TU—FOJFN
BEJQPOFLUZOZ
XF
LSXJ
<q>
,BEPXBLJ
J
XTQ
<>
X
S˗OZDI
HSVQBDI
FUOJD[OZDI
PCTFSXPXBMJ
QPMJNPSGJ[NZ
HFOV
BEJQPOFLUZOZ
QSF EZTQPOVK‘DF
EP
SP[XPKV
JOTVMJOPPQPSOPvDJ
PSB[
DV LS[ZDZ
UZQV

8JOFS
J
XTQ
<>
TUXJFSE[JMJ
[XJ‘[FL
NJÂE[Z
JOTVMJOPPQPSOPvDJ‘
[FTQP‹FN
NFUBCPMJD[OZN
PSB[
D[ZOOJLBNJ
TUBOV
[BQBMOFHP
B
OJTLJN
QP[JPNFN
BEJQPOFLUZOZ
V
E[JFDJ
J
N‹PE[JF—Z
"EJQPOFLUZOB
PC OJ—B
JOTVMJOPPQPSOPv¾
QPQS[F[
TUZNVMBDKÂ
PLTZEBDKJ
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
X
NJÂvOJBDI
T[LJFMF UPXZDI
J
X‘USPCJF
B
UBL—F
QPQS[F[
PCOJ—FOJF
TU—F OJB
USËKHMJDFSZEËX
J
CF[QPvSFEOJ
XQ‹ZX
OB
XZDIXZU
HMVLP[Z
QS[F[
BEJQPDZUZ
J
NJPDZUZ
QPCVE[BK‘D
LJOB [Â
CJB‹LPX‘
BLUZXPXBO‘
".1
<q>
8
X‘USPCJF
[NOJFKT[B
POB
FLTQSFTKÂ
CJB‹LB
$%
PEQPXJFE[JBM OFHP
[B
USBOTQPSU
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
EP
XOÂUS[B
LPNËSFL
<
>
8
IFQBUPDZUBDI
QPE
XQ‹ZXFN
BEJ QPOFLUZOZ
EPDIPE[J
EP
TUZNVMBDKJ
LJOB[Z
CJB‹LPXFK
BLUZXPXBOFK
".1
DP
QPXPEVKF
QPCVE[FOJF
PLTZEB DKJ
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
PSB[
TZOUF[Â
J
TFLSFDKÂ
GSBL DKJ
7-%-
1SPXBE[J
UP
EP
PCOJ—FOJB
SZ[ZLB
TU‹VT[D[F OJB
X‘USPCZ
PSB[
QS[ZD[ZOJB
TJÂ
EP
QPQSBXZ
QSPGJMV
MJQJEPXFHP
PTPD[B
<
>
"EJQPOFLUZOB
NB
QSBX EPQPEPCOJF
QSPUFLDZKOF
E[JB‹BOJF
OB
SP[XËK
DIPSËC
VL‹BEV
LS‘—FOJB
1JTDIPO
J
XTQ
<>
XZLB[BMJ
—F
XZTPLJF
TU—FOJF
BEJQPOFLUZOZ
PCOJ—B
SZ[ZLP
[BXB ‹V
NJÂvOJB
TFSDPXFHP
1P
EPLPOBOJV
TJÂ
[BXB‹V
TFS DB
QP[JPN
BEJQPOFLUZOZ
XF
LSXJ
T[ZCLP
TJÂ
PCOJ—B
"EJQPOFLUZOB
PT‹BCJB
QSPMJGFSBDKÂ
NJFMPNPOPDZUËX
PSB[
PHSBOJD[B
SFBLDKÂ
[BQBMO‘
X
QSPDFTJF
BUFSPHFOF [Z
QS[F[
IBNPXBOJF
BEIF[KJ
NPOPDZUËX
EP
LPNËSFL
vSËEC‹POLB
J
[NOJFKT[BOJF
FLTQSFTKJ
OBD[ZOJPXFK
D[‘ TUFD[LJ
BEIF[ZKOFK
7$".
WBTDVMBSDFMM
BEIFTJPO
NPMFDVMF


NJÂE[ZLPNËSLPXFK
D[‘TUFD[LJ
BEIF[ZKOFK
*$".
JOUFSDFMMVMBSBEIFTJPO
NPMFDVMF

PSB[
TFMFL UZOZ
&
%[JB‹BOJF
UP
XTLB[VKF
OB
NP—MJXPv¾
LPS[ZTU OFHP
XQ‹ZXV
IBNVK‘DFHP
QSPDFT
NJB—E—ZDPXZ
<
>
$[ZOOJLBNJ
[XJÂLT[BK‘DZNJ
X[SPTU
XZE[JFMBOJB
BEJQPOFLUZOZ
T‘
SFEVLDKB
NBTZ
DJB‹B
J
[BQS[FTUBOJF
QBMFOJB
QBQJFSPTËX
/JFLUËSF
MFLJ
SËXOJF—
[XJÂLT[B K‘
QP[JPN
BEJQPOFLUZOZ
4‘
UP
MFLJ
CMPLVK‘DF
VL‹BE
3""
BHPOJvDJ
11"3α
GJCSBUZ


BHPOJvDJ
11"3
γ
UJB MJ[JOFEJPOZ


MFLJ
IJQPHMJLFNJ[VKBDF
(MJNFQJSZE
PSB[
OJFLUËSF
βCMPLFSZ
/FCJWPMPM
<q>
"EJQTZOB
KFTU
TL‹BEPX‘
%
EPQF‹OJBD[B
XZXPE[‘ D‘
TJÂ
[
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
+FTU
POB
PEQPXJFE[JBMOB
[B
QSPEVLDKÂ
CJB‹LB
"41
BDZMBUJPO
TUZNVMBUJOH
QSP UFJO


LUËSF
KFTU
SËXOJF—
TL‹BEPX‘
EPQF‹OJBD[B
PEQP XJFE[JBMO‘
[B
NFUBCPMJ[N
HMVLP[Z
J
U‹VT[D[ËX
*MPv¾
BEJQTZOZ
J
"41
[XJÂLT[B
TJÂ
XSB[
[
JMPvDJ‘
ULBOLJ


U‹VT[D[PXFK
QS[ZD[ZOJBK‘D
TJÂ
EP
OBSBTUBOJB
JOTV MJOPPQPSOPvDJ
EZTMJQJEFNJJ
J
XZTUÂQPXBOJB
DIPSËC
VL‹BEV
LS‘—FOJB
<> 8
EPKS[B‹ZDI
LPNËSLBDI
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
D[‹P XJFLB
FLTQSFTKJ
VMFHBK‘
BOHJPUFOTZOPHFO
SFOJOB
FO[ZN
LPOXFSUVK‘DZ
BOHJPUFOTZOÂ
PSB[
SFDFQUPS
BO HJPUFOTZOZ

4U—FOJF
BOHJPUFOTZOPHFOV
[XJÂLT[B
TJÂ
X
D[BTJF
BEJQPHFOF[Z
T[D[FHËMOJF
X
PLSFTJF
S˗ OJDPXBOJB
TJÂ
QSFBEJQPDZUËX
EP
BEJQPDZUËX
EMBUFHP
VXB—B
TJÂ
HP
[B
NBSLFS
S˗OJDPXBOJB
TJÂ
LPNËSFL
U‹VT[D[PXZDI
8ZLB[BOP
UBL—F
JTUPUOF
[OBD[FOJF
VL‹BEV
3""
X
SFHVMBDKJ
QS[FQ‹ZXV
LSXJ
X
PCSÂCJF
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
<>
8ZE[JFMBOJF
BOHJPUFOTZOPHF OV
[
EPKS[B‹ZDI
BEJQPDZUËX
KFTU
TUZNVMPXBOF
QS[F[
HMJLPLPSUZLPJEZ
J
QSPTUBDZLMJOÂ
<> *TUPUO‘
GVOLDK‘
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
KFTU
SËX OJF—
VE[JB‹
X
LPOXFSTKJ
IPSNPOËX
TUFSPJEPXZDI
<>
8
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
XZLB[BOP
BLUZXOPv¾
XJFMV
FO[ZNËX
XB—OZDI
EMB
QS[FNJBO
UZDI
IPSNP OËX
BSPNBUB[Â
DZUPDISPNV
1
EFIZESPHFOB [Â
βIZESPLTZTUFSPJEPX‘
β)4%


α)4%
UZQ
 β)4%
UZQ
β)4%
UZQ

J

αIZESPLTZMB[Â
αIZESPLTZMB[Â
αSFEVLUB[Â
J
6%1HMVLVSPOZMP USBOTGFSB[Â
β
<q>
"SPNBUB[B
[BMF—OB
PE
DZUP DISPNV
1
J
β)4%
XZLB[VK‘
XZTPL‘
BLUZXOPv¾
X
LPNËSLBDI
[SÂCV
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
J
QSFBEJQPDZ UBDI
"SPNBUB[B
LBUBMJ[VKF
QS[FLT[UB‹DFOJF
BOESP TUFOEJPOV
EP
FTUSPOV
J
UFTUPTUFSPOV
EP
FTUSBEJPMV
β)4%
CJFS[F
VE[JB‹
X
QS[FLT[UB‹DBOJV
BOESPTUFO EJPOV
EP
UFTUPTUFSPOV
J
FTUSPOV
EP
FTUSBEJPMV
"LUZX OPv¾
β)4%
X
TUPTVOLV
EP
BSPNBUB[Z
KFTU
PCOJ—P OB
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
QPETLËSOFK
J
QPEXZ—T[POB
X
ULBODF
US[FXOFK
4UPTVOFL
BLUZXOPvDJ
FO[ZNËX
β)4%BSPNBUB[B
EPEBUOJP
LPSFMVKF
[
PUZ‹PvDJ‘
CS[VT[O‘
8ZUXBS[BOB
X
BEJQPDZUBDI
β
)4%
QSP NVKF
SP[XËK
PUZ‹PvDJ
CS[VT[OFK
J
KFK
NFUBCPMJD[OZDI
QPXJL‹BÉ
DVLS[ZDZ
UZQV

OBEDJvOJFOJB
UÂUOJD[FHP
EZTMJQJEFNJJ
QPXJL‹BÉ
TFSDPXPOBD[ZOJPXZDI
PSB[
[FTQP‹V
QPMJDZTUZD[OZDI
KBKOJLËX
<>
"LUZXOPv¾
UFHP
FO[ZNV
IBNVK‘
UJB[PMJEJOFEJPOZ
8
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
[BDIPE[‘
EXB
QS[FDJX TUBXOF
QSPDFTZ
MJQPHFOF[Z
J
MJQPMJ[Z
KFEOPD[FvOJF
X
LPNËSLBDI
U‹VT[D[PXZDI
TUXJFSE[B
TJÂ
PCFDOPv¾
MJQJEËX
J
CJB‹FL
CJPS‘DZDI
VE[JB‹
X
USBOTQPSDJF
J
NF UBCPMJ[NJF
MJQJEËX
-1-
MJQB[Z
MJQPQSPUFJOPXFK


$&51
DIPMFTUFSPM
FTUFS
USBOTGFS
QSPUFJO


BQPMJQPQSPUFJOZ
PSB[
/&'"
OPOFTUFSJGFE
GBUUZ
BDJE
<
>
-1-
LUËSB
TUZNVMVKF
XZDIXZU
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
KFTU
QPCVE[BOB
QS[F[
JOTVMJOÂ
B
UB
BLUZXVKF
SËXOJF—
FO[ZNZ
PEQPXJFE[JBMOF
[B
TZOUF[Â
MJQJEËX
 
*OTV MJOB
TUZNVMVKF
EPEBULPXP
MJQPHFOF[Â
QPQS[F[
BLUZ XBDKÂ
D[ZOOJLB
USBOTLSZQDZKOFHP
43

<
>
3FHVMBUPSFN
MJQPHFOF[Z
KFTU
SFDFQUPS
K‘ESPXZ
11"3
γ
4UZNVMBDKB
UFHP
SFDFQUPSB
OBTJMB
PEL‹BEBOJF
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
J
[XJÂLT[B
[V—ZDJF
HMVLP[Z
X
QSPDFTJF
XZUXBS[BOJB
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS -JQPMJ[B
OBTJMB
TJÂ
X
TZUVBDKBDI
[XJÂLT[POFHP
[BQPUS[FCPXBOJB
FOFSHFUZD[OFHP
/BKTJMOJFKT[ZNJ
KFK
SFHVMBUPSBNJ
T‘
LBUFDIPMBNJOZ
0QSËD[
OJDI
MJQPMJ[Â
TUZNVMVK‘
"$5)
54)
()
XB[PQSFTZOB
HMVLBHPO
J
FTUSBEJPM
"LUZXOPv¾
MJQPMJUZD[O‘
NB
SËXOJF—
MFQ UZOB
LUËSB
TUZNVMVKF
CF[QPvSFEOJP
MJQPMJ[Â
QPQS[F[
VL‹BE
+BOVT
LJOB[Z
J
LJOB[Z
CJB‹LPXFK
[BMF—OFK
PE
"51
B
UBL—F
QPvSFEOJP
QS[F[
SFHVMBDKF
[BDIPE[‘DF
X
06/
<
>
8
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
QPETLËSOFK
5/'α
J
*-
OBTJMBK‘
QSPDFT
MJQPMJ[Z
OBUPNJBTU
JO TVMJOB
HP
IBNVKF
5S[FXOB
ULBOLB
U‹VT[D[PXB
KFTU
PQPSOB
OB
IBNVK‘DF
E[JB‹BOJF
JOTVMJOZ
EMBUFHP
VXBMOJB
EV—‘
JMPv¾
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
NJNP
JTUOJFK‘DFK
IJQFSJOTVMJOFNJJ
8
TUBOBDI
QS[F SPTUV
LPNËSFL
U‹VT[D[PXZDI
ULBOLJ
QPETLËSOFK
BO UZMJQPMJUZD[OF
E[JB‹BOJF
JOTVMJOZ
KFTU
SËXOJF—
PT‹B CJPOF
EMBUFHP
EPDIPE[J
X
OJFK
EP
MJQPMJ[Z
J
ULBOLB
UB
SËXOJF—
TUBKF
TJÂ
ySËE‹FN
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[P XZDI
<
> -JQB[B
MJQPQSPUFJOPXB
LJFSVKF
[BSËXOP
QSPDFTFN
MJQPMJ[Z
KBL
J
MJQPHFOF[Z
&O[ZN
UFO
PEQPXJBEB
[B
IZ ESPMJ[Â
DIZMPNJLSPOËX
J
7-%-
PSB[
V‹BUXJB
USBOTQPSU
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
EP
XOÂUS[B
LPNËSFL
8ZLB[BOP
QP[ZUZXO‘
LPSFMBDKÂ
NJÂE[Z
BLUZXOPvDJ‘
-1-
B
TU—FOJFN
GSBLDKJ
)%-
-1-
KFTU
QPCVE[BOB
QS[F[
JOTVMJOÂ
J
HMJLPLPSUZLPJEZ
OBUPNJBTU
BNJOZ
LBUFDIPMPXF
()
UFTUPTUFSPO
V
N—D[Z[O
J
FTUSPHFOZ
V
LPCJFU
IBNVK‘
KFK
BLUZXOPv¾
<>
/B
BLUZXOPv¾
-1-
XQ‹ZXBK‘
SËXOJF—
BEJQPLJOZ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
<
>
-FQUZOB
*-
PSB[
5/'α
[NOJFKT[BK‘
KFK
BL UZXOPv¾
OBUPNJBTU
BEJQPOFLUZOB
E[JB‹B
X
TQPTËC
QS[FDJXOZ
6
PTËC
PUZ‹ZDI
SFHVMBDKB
-1-
[BMF—OB
PE
JOTVMJOZ
KFTU
[BCVS[POB
B
X
TUBOJF
PQPSOPvDJ
JOTVMJ OPXFK
q
PCOJ—POB
<
> ;
SPLV
OB
SPL
QS[ZCZXB
PELSZXBOZDI
TVCTUBODKJ
XZUXBS[BOZDI
J
XZE[JFMBOZDI
QS[F[
LPNËSLJ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
LUËSF
X
NOJFKT[ZN
MVC
XJÂLT[ZN
TUPQOJV
XQ‹ZXBK‘
OB
JDI
NFUBCPMJ[N
8vSËE
OJDI
OBKXJÂLT[F
[OBD[FOJF
QS[ZQJTVKF
TJÂ
SF[ZTUZOJF
CJB‹LV
XJ‘—‘DF NV
SFUJOPM
J
BQFMJOJF
3F[ZTUZOB
[PTUB‹B
PELSZUB
X

S
<
>
(FO
K‘
QSPEVLVK‘DZ
[OBKEVKF
TJÂ
OB

DISPNPTPNJF
Q 
3F[ZTUZOB
OBMF—Z
EP
HSVQZ
CJB‹FL
CPHBUZDI
X
DZTUFJOÂ
1SPEVLPXBOB
KFTU
QS[F[
ULBOLÂ
U‹VT[ D[PX‘
PTLS[FMB
PSB[
KFMJUB
"LUZXVKF
FO[ZNZ
HMV LPOFPHFOF[Z
J
OBTJMB
HMJLPHFOPMJ[Â
LUËSFK
TLVULJFN
KFTU
[XJÂLT[FOJF
X‘USPCPXFK
PQPSOPvDJ
OB
JOTVMJOÂ
;NOJFKT[B
FLTQSFTKÂ
(-65

XQ‹ZXBK‘D
OB
PQPS OPv¾
JOTVMJOPX‘
X
NJÂvOJBDI
T[LJFMFUPXZDI
J
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
<QSFTKB
SF[ZTUZOZ
KFTU
[OBD[OJF
XJÂL T[B
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
OJ—
QPETLËSOFK
3F[ZTUZOB
CJFS[F
VE[JB‹
X
QPEUS[ZNZXBOJV
HMJLFNJJ
QPED[BT
H‹PEV
4U—FOJF
SF[ZTUZOZ
SPvOJF
XSB[
[F
X[SPTUFN
NBTZ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
-FLJ
QPQSBXJBK‘ DF
JOTVMJOPXSB—MJXPv¾
ULBOFL
PCOJ—BK‘
QP[JPN
SF[Z TUZOZ
<
> Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

#JB‹LP
XJ‘—‘DF
SFUJOPM
3#1
3#1
q
SFUJOPM
CJO EJOH
QSPUFJO

KFTU
XZUXBS[BOF
H‹ËXOJF
X
X‘USPCJF
B
X
NOJFKT[FK
JMPvDJ
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
<q>
4UXJFSE[POP
EV—‘
FLTQSFTKÂ
UFHP
CJB‹LB
X
EPKS[B‹ZDI
BEJQPDZUBDI
OBUPNJBTU
X
QSFBEJQPDZUBDI
J
LPNËS LBDI
[SÂCV
JMPv¾
UFHP
CJB‹LB
CZ‹B
vMBEPXB
<q>
(‹ËXO‘
GVOLDK‘
3#1
KFTU
USBOTQPSU
SFUJOPMV
EP
LP NËSFL
EPDFMPXZDI
#BEBOJB
PTUBUOJDI
MBU
XTLB[VK‘
—F
3#1
NP—F
XZXJFSB¾
XQ‹ZX
OB
SP[XËK
JOTVMJ OPPQPSOPvDJ
J
NP—F
TUBOPXJ¾
PHOJXP
‹‘D[‘DF
PUZ‹Pv¾
[
DVLS[ZD‘
UZQV

8
X‘USPCJF
CJB‹LP
UP
NB
JOEVLP XB¾
FLTQSFTKÂ
LBSCPLTZLJOB[Z
GPTGPFOPMPQJSPHSPOP XFK
VD[FTUOJD[‘DFK
X
HMVLPOFPHFOF[JF
8
NJÂvOJBDI
3#1
NB
IBNPXB¾
QS[FLB[ZXBOJF
TZHOB‹V
JOTVMJOZ
DP
X
FGFLDJF
QSPXBE[J
EP
[NOJFKT[FOJB
XZDIXZUV
HMV LP[Z
QS[F[
NJPDZUZ
/JF
XT[ZTDZ
QPE[JFMBK‘
UFO
QPHM‘E
J
OFHVK‘
PQJTBOF
XZ—FK
E[JB‹BOJB
3#1
/JFNOJFK
TUÂ —FOJF
3#1
SPvOJF
V
PTËC
PUZ‹ZDI
[
[FTQP‹FN
NF UBCPMJD[OZN
PSB[
DIPSZDI
OB
DVLS[ZDÂ
UZQV

<>
%MBUFHP
UF—
SPMB
3#1
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
J
SP[XP KV
JOTVMJOPPQPSOPvDJ
XZNBHB
QS[FQSPXBE[FOJB
EBM T[ZDI
CBEBÉ "QFMJOÂ
XZUXBS[BK‘
BEJQPDZUZ
+FTU
POB
[XJ‘[BOB
[
PUZ‹PvDJ‘
J
QSBXEPQPEPCOJF
[
JOTVMJOPXSB—MJXPvDJ‘
#F[QPvSFEOJ
XQ‹ZX
OB
FLTQSFTKÂ
HFOV
EMB
BQFMJOZ
NB
JOTVMJOB
1P
QPTJ‹LV
TU—FOJF
BQFMJOZ
X[SBTUB
OBUP NJBTU
H‹ËE
KFTU
D[ZOOJLJFN
IBNVK‘DZN
KFK
XZE[JFMB OJF
<> 0QSËD[
XZ—FK
XZNJFOJPOZDI
TVCTUBODKJ
QSPEVLP XBOZDI
QS[F[
ULBOLÂ
U‹VT[D[PX‘
OBMF—Z
QBNJÂUB¾
—F
NB
POB
SFDFQUPSZ
EMB
XJFMV
TVCTUBODKJ
BLUZXOZDI
CJPMPHJD[OJF
LUËSF
NBK‘
XQ‹ZX
OB
KFK
GVOLDKPOPXB OJF
4‘
UP
SFDFQUPSZ
EMB
JOTVMJOZ
HMVLBHPOV
()
54)
HBTUSZOZ$$,#
(-1
(MVLBHPO
MJLF
QFQUJEF



BOHJPUFOTZOZ
**
UZQ

J

8ZTUÂQVK‘
SËXOJF—
SF DFQUPSZ
K‘ESPXF
EMB
HMJLPLPSUZLPJEËX
XJUBNJOZ
%
IPSNPOËX
UBSD[ZDPXZDI
BOESPHFOËX
FTUSPHFOËX
J
QSPHFTUFSPOV
B
UBL—F
SFDFQUPSZ
EMB
DZUPLJO
MFQUZOZ
*-
5/'α
8ZTUÂQVK‘
SËXOJF—
SFDFQUPSZ
LBUFDIPMB NJOPXF
α
α
β
β
β
<> 8
DJ‘HV
PTUBUOJDI
MBU
XSB[
[
QPXJÂLT[BOJFN
TJÂ
JOGPSNBDKJ
OB
UFNBU
CVEPXZ
J
GVOLDKJ
ULBOLJ
U‹VT[D[P XFK
TUBXB‹P
TJÂ
KBTOF
—F
OJF
KFTU
POB
NPOPMJUFN
3˗OJ
TJÂ
QPE
X[HMÂEFN
IJTUPMPHJD[OZN
B
X
[BMF—OPvDJ
PE
VNJFKTDPXJFOJB
BEJQPDZUZ
NBK‘
JOO‘
CVEPXÂ
J
GVOL DKÂ
5LBOLB
U‹VT[D[PXB
E[JFMJ
TJÂ
OB
CJB‹‘
J
CSVOBUO‘
0CB
SPE[BKF
S˗OJ‘
TJÂ
XJFMLPvDJ‘
J
CVEPX‘
BEJQPDZ UËX
PSB[
[BXBSUPvDJ‘
U‹VT[D[ËX
5LBOLB
CSVOBUOB
KFTU
[MPLBMJ[PXBOB
X
PLPMJDZ
EV—ZDI
OBD[ZÉ
OFSLP XZDI
X[E‹V—
OBD[ZÉ
T[ZKOZDI
PSB[
X
PLPMJDZ
TFS DB
<>
+FK
H‹ËXO‘
GVOLDK‘
KFTU
VUZMJ[BDKB
U‹VT[D[ËX
[
XZUXPS[FOJFN
DJFQ‹B
LUËSF
KFTU
SP[QSPXBE[BOF
OBTUÂQOJF
QP
DB‹ZN
PSHBOJ[NJF
5FSNPHFOF[B
SP[QP D[ZOB
TJÂ
PE
QPCVE[FOJB
QS[F[
OPSBESFOBMJOÂ
SFDFQ UPSËX
βBESFOFSHJD[OZDI
TL‘E
QPQS[F[
VL‹BE
D".1
J
LJOB[Z
CJB‹LPXFK
"
OBTUÂQVKF
QPCVE[FOJF
IPSNPOP

259

260

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS [BMF—OFK
MJQB[Z
<
>
6XPMOJPOF
X
USBLDJF
MJQPMJ[Z
LXBTZ
U‹VT[D[PXF
T‘
USBOTQPSUPXBOF
EP
NJUPDIPO ESJËX
J
UBN
VUMFOJBOF
/B
XFXOÂUS[OFK
C‹POJF
NJUP DIPOESJËX
[OBKEVKF
TJÂ
TXPJTUF
CJB‹LP
SP[QS[ÂHBK‘DF
6$1
VODPVQMJOH
QSPUFJO


LUËSF
QPED[BT
VUMFOJBOJB
SP[QS[ÂHB
HSBEJFOU
QSPUPOPXZ
J
[BNJFOJB
HP
X
DJFQ‹P
<
>
"LUZXBDKB
VL‹BEV
βBESFOFSHJD[OFHP
QPXP EVKF
SËXOJF—
SP[T[FS[FOJF
OBD[ZÉ
LBQJMBSOZDI
X
PUP D[FOJV
BEJQPDZUËX
E[JÂLJ
D[FNV
XZUXPS[POF
DJFQ‹P
NP—F
CZ¾
QS[FOPT[POF
EP
ULBOFL
J
OBS[‘EËX 1PE
XQ‹ZXFN
EJFUZ
XZTPLPLBMPSZD[OFK
OBTJMB
TJÂ
UFSNPHFOF[B
QPQPTJ‹LPXB
OB
LUËSFK
XJFMLPv¾
NB
XQ‹ZX
TLPNQMJLPXBOZ
VL‹BE
SFHVMBDZKOZ
TL‹BEBK‘ DZ
TJÂ
[
OFVSPOËX
QPEX[HËS[B
TZTUFNV
DFOUSBMOZDI
J
PCXPEPXZDI
OFVSPQS[FLByOJLËX
HSVD[P‹ËX
XZE[JF MBOJB
XFXOÂUS[OFHP
PSB[
VL‹BEV
OFSXPXFHP
TZNQB UZD[OFHP
J
QBSBTZNQBUZD[OFHP
8ZLSZUP
—F
NVUBDKB
HFOV
SFDFQUPSB
CFUBBESFOFSHJD[OFHP
KFTU
[XJ‘[BOB
[F
[XJÂLT[PO‘
QPEBUOPvDJ‘
OB
QS[ZSPTU
NBTZ
DJB‹B
<
>
.VUBDKÂ
UBL‘
XZLB[BOP
KFEOBL
UZMLP
V


PUZ‹ZDI
EPSPT‹ZDI
/JF
[OBMF[JPOP
KFK
[XJ‘[LV
[
PUZ‹P vDJ‘
V
E[JFDJ
DP
TVHFSVKF
—F
NVUBDKB
UB
NP—F
EPUZD[Z¾
UZMLP
QFXOFK
TVCQPQVMBDKJ
EPSPT‹ZDI
<>
4UZNVMBDKB
VL‹BEV
XTQˋD[VMOFHP
J
BLUZXBDKB
11"3γ
TQS[ZKBK‘
QS[FLT[UB‹DBOJV
TJÂ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
CJB‹FK
X
CSV OBUO‘
<
>
0TUBUOJF
EPOJFTJFOJB
XTLB[VK‘
—F
PTPCZ
PUZ‹F
B
T[D[FHËMOJF
N—D[ZyOJ
NBK‘
JTUPUOJF
NOJFK
ULBO LJ
U‹VT[D[PXFK
CSVOBUOFK
OJ—
PTPCZ
T[D[VQ‹F
8SB[
[
XJFLJFN
JMPv¾
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
CSVOBUOFK
NBMF KF
6
LPCJFU
KFEOBL
KFK
JMPv¾
KFTU
[BXT[F
XJÂLT[B
OJ—
V
N—D[Z[O
4VHFSVKF
TJÂ
—F
CSVOBUOB
ULBOLB
U‹VT[ D[PXB
NP—F
CSB¾
VE[JB‹
X
TQBMBOJV
J
XZLPS[ZTUZXB OJV
HMVLP[Z
<q>
#JB‹B
ULBOLB
U‹VT[D[PXB
QF‹OJ
OBUPNJBTU
SPMÂ
CVGPSB
EMB
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
"EJ QPOFLUZOB
MFQUZOB
XJTGBUZOB
J
SF[ZTUZOB
XZUXB S[BOF
QS[F[
UÂ
ULBOLÂ
CJPS‘
VE[JB‹
X
QS[FNJBOBDI
HMVLP[Z
J
U‹VT[D[ËX
"EJQPLJOZ
CJPS‘
VE[JB‹
X
LPOUSP MJ
DJvOJFOJB
UÂUOJD[FHP
X
PEQPXJFE[J
JNNVOPMPHJD[ OFK
PSHBOJ[NV
XZXJFSBK‘
CF[QPvSFEOJ
MVC
QPvSFEOJ
XQ‹ZX
OB
E[JB‹BOJF
IPSNPOËX
X
X‘USPCJF
NJÂvOJBDI
T[LJFMFUPXZDI
LPNËSLBDI
β
US[VTULJ
06/
VL‹BEV
SP[SPED[FHP
J
TFSDPXPOBD[ZOJPXFHP
8Q‹ZXBK‘
OB
BOHJPHFOF[Â
VL‹BE
LS[FQOJÂDJB
Q‹PEOPv¾
J
SFHVMVK‘
‹BLOJFOJF
<>
$PSB[
MJD[OJFKT[F
EPXPEZ
XTLB[VK‘
—F
NJFKTDPXF
SP[NJFT[D[FOJF
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
PEHSZXB
XB—O‘
SPMÂ
X
SP[XPKV
OJFLPS[ZTUOFHP
QSPGJMV
NFUBCPMJD[OF HP
J
SZ[ZLB
TFSDPXPOBD[ZOJPXFHP
,PNËSLJ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
QPETLËSOFK
J
US[FXOFK
S˗OJ‘
TJÂ
OJF
UZMLP
XJFMLPvDJ‘
BMF
SËXOJF—
GVOLDKPOBMOJF
<
>
8
SP[ XPKV
OJFLPS[ZTUOZDI
[NJBO
NFUBCPMJD[OZDI
T[D[FHËMOF
[OBD[FOJF
QS[ZQJTVKF
TJÂ
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
1BUPMPHJD[OZ
XQ‹ZX
UFK
ULBOLJ
XZOJLB
[
VXBMOJBOJB
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
HMJDFSPMV
J
BEJQPLJO
CF[QPvSFEOJP
EP
LS‘—FOJB
XSPUOFHP
%PDIPE[J
EP
OB

TJMFOJB
HMVLPOFPHFOF[Z
SFEVLDKJ
X‘USPCPXFHP
LMJSFO TV
JOTVMJOZ
[XJÂLT[FOJB
XZUXBS[BOJB
USËKHMJDFSZEËX
J
BQPMJQPQSPUFJO#
X
X‘USPCJF
<>
1SP[BQBMOF
TVC TUBODKF
XZUXBS[BOF
X
BEJQPDZUBDI
[XJÂLT[BK‘
OBUP NJBTU
QSPEVLDKÂ
CJB‹LB
$SFBLUZXOFHP
J
TQS[ZKBK‘
SP[ XPKPXJ
OJFBMLPIPMPXFHP
TU‹VT[D[FOJB
X‘USPCZ
8PMOF
LXBTZ
U‹VT[D[PXF
XSB[
[
LS‘—FOJFN
PHËMOZN
EPTUBK‘
TJÂ
EP
LPNËSFL
NJÂvOJ
T[LJFMFUPXZDI
HE[JF
[BCVS[BK‘
QS[FLB[ZXBOJF
XFXO‘US[LPNËSLPXFHP
TZHOB‹V
JOTV MJOZ
QPQS[F[
XQ‹ZX
OB
UXPS[FOJF
TJÂ
J[PGPSN
LJOB[Z
$
J
[BCVS[FÉ
GPTGPSZMBDKJ
TFSZOZ
X
QP[ZDKJ

*34
JO TVMJO
SFDFQUPS
TVCTUSBUF
 
8
OBTUÂQTUXJF
UFHP
QSPDFTV
EPDIPE[J
EP
VQPvMFE[FOJB
QSBDZ
(-65

J
SP[XPKV
JO TVMJOPPQPSOPvDJ
<>
+FEOPD[FvOJF
OBENJFSOZ
EPXË[
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
EPQSPXBE[B
EP
OBHSP NBE[FOJB
BDZMPLPFO[ZNV
"
J
QPDIPEOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
XFXO‘US[
LPNËSFL
NJÂvOJPXZDI
X
XZ OJLV
D[FHP
[BIBNPXBOB
[PTUBKF
βPLTZEBDKB
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
B
KFEOPD[FvOJF
EPDIPE[J
EP
OBTJMFOJB
TJÂ
MJQPUPLTZD[OPvDJ
<>
"EJQPDZUZ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
DF DIVKF
XJÂLT[B
HÂTUPv¾
J
FLTQSFTKB
SFDFQUPSËX

βBESFOFSHJD[OZDI
OJ—
X
ULBODF
QPETLËSOFK
DP
XZ KBvOJB
CBSE[JFK
OBTJMPO‘
MJQPMJ[Â
J
VXBMOJBOJF
EP
LSXJ
XJÂLT[FK
JMPvDJ
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
<>
,PNËSLJ
US[FXOFK
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
T‘
XSB—MJXF
OJF
UZMLP
OB
MJQPMJUZD[OF
E[JB‹BOJF
LBUFDIPMBNJO
BMF
SËXOJF—
HMJLPLPSUZLPJEËX
()
BOESPHFOËX
J
FTUSPHF OËX
<q>
(MJLPLPSUZLPJEZ
IBNVK‘
XZDIXZU
HMV LP[Z
UZMLP
X
US[FXOFK
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
OBTJMBK‘D
JOTVMJOPPQPSOPv¾
8
ULBODF
UFK
SËXOJF—
XJÂLT[B
KFTU
FLTQSFTKB
SFDFQ UPSËX
HMJLPLPSUZLPJEPXZDI
J
BOESPHFOPXZDI
"OESP HFOZ
IBNVK‘
MJQB[Â
MJQPQSPUFJOPX‘
J
XZDIXZU
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
5FTUPTUFSPO
OBTJMB
MJQPUPL TZD[OPv¾
QPQS[F[
[XJÂLT[BOJF
MJD[CZ
SFDFQUPSËX
BO ESPHFOPXZDI
OB
QPXJFS[DIOJ
BEJQPDZUËX
US[FXOZDI
+BL
KV—
XTQPNOJBOP
X
US[FXOFK
ULBODF
U‹VT[D[P XFK
XZLB[BOP
SËXOJF—
EV—‘
BLUZXOPv¾
β)4%


LUËSB
QS[FLT[UB‹DB
LPSUZ[PO
EP
BLUZXOFHP
CJPMPHJD[ OJF
LPSUZ[PMV
<
>
5S[FXOB
ULBOLB
U‹VT[D[PXB
XZUXBS[B
XJÂDFK
[XJ‘[LËX
CJPMPHJD[OJF
BLUZXOZDI
UBLJDI
KBL
XJTGBUZOB
SF[ZTUZOB
BEJQPOFLUZOB

*-
5/'α
1"*
OBUPNJBTU
X
ULBODF
QPETLËSOFK
TUXJFS E[POP
XZ—T[F
TU—FOJB
MFQUZOZ
<>
4U—FOJF
BEJQP OFLUZOZ
X
ULBODF
US[FXOFK
V
PTËC
PUZ‹ZDI
KFTU
JTUPUOJF
NOJFKT[F
OJ—
X
ULBODF
QPETLËSOFK
"LUZXOPv¾
11"3γ
KFTU
QPEPCOB
[BSËXOP
X
US[FXOFK
KBL
J
QPETLËSOFK
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
BMF
PEQPXJFEy
OB
KFHP
QPCVE[F OJF
KFTU
S˗OB
4UZNVMBDKB
UFHP
SFDFQUPSB
X
ULBODF
QPETLËSOFK
QPXPEVKF
[XJÂLT[POZ
XZDIXZU
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
B
UBL—F
BLUZXVKF
QSPMJGFSBDKÂ
QSFBEJQPDZUËX
J
BQPQUP[Â
EV—ZDI
BEJQPDZUËX
<
>
8
US[FXOFK
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
BLUZXBDKB
11"3γ
QP XPEVKF
[NOJFKT[FOJF
TJÂ
BEJQPDZUËX
[XJÂLT[FOJF
XZ DIXZUV
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
J
BLUZXOPvDJ
Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS FO[ZNËX
β
PLTZEBDKJ
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
DP
QSP XBE[J
EP
[NOJFKT[FOJB
JMPvDJ
USËKHMJDFSZEËX
X
BEJQP DZUBDI
6
[XJFS[‘U
TUXJFSE[POP
—F
TUZNVMBDKB
11"3γ
NP—F
IBNPXB¾
BLUZXOPv¾
β)4%

[NOJFKT[BK‘D
XZUXBS[BOJF
LPSUZ[PMV
X
BEJQPDZUBDI
<
>
"L UZXOPv¾
MJQB[Z
MJQPQSPUFJOPXFK
KFTU
S˗OB
X
[BMF—OP vDJ
PE
Q‹DJ
J
MPLBMJ[BDKJ
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
8
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
[MPLBMJ[PXBOFK
X
PLPMJDZ
QPvMBELPXFK
KFTU
POB
XJÂLT[B
V
LPCJFU
OJ—
V
N—D[Z[O
B
UBL—F
XJÂLT[B
OJ—
X
ULBODF
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
<>
"EJQPLJOZ
CJP S‘
VE[JB‹
SËXOJF—
X
QBUPHFOF[JF
XJFMV
DIPSËC
NJÂE[Z
JOOZNJ
DIPSPCZ
-FvOJPXTLJFHP$SPIOB
DIPSPCZ
#FD LFUB
D[Z
DP
PTUBUOJP
D[ÂTUP
QPELSFvMB
TJÂ
X
MJUFSBUV S[F
DIPSËC
OPXPUXPSPXZDI
<

> "LUZXOPv¾
NFUBCPMJD[OB
J
GVOLDKB
ULBOLJ
U‹VT[ D[PXFK
QPETLËSOFK
KFTU
EZOBNJD[OB
4UXJFSE[POP
—F
V
PTËC
[
OBHSPNBE[PO‘
ULBOL‘
U‹VT[D[PXB
QPETLËS O‘
SZ[ZLP
QPXJL‹BÉ
NFUBCPMJD[OZDI
KFTU
NOJFKT[F
OJ—
V
PTËC
[
OBHSPNBE[PO‘
UBL‘
TBN‘
JMPvDJ‘
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
6
D[ÂvDJ
PTËC
QSBXEPQPEPC OJF
QSFEZTQPOPXBOZDI
HFOFUZD[OJF
QP
QS[FLSPD[F OJV
QFXOFHP
QSPHV
BEJQPDZUZ
ULBOLJ
QPETLËSOFK
[B D[ZOBK‘
KFEOBL
USBDJ¾
TXPK‘
XSB—MJXPv¾
OB
JOTVMJOÂ
+FEOPD[FvOJF
EPDIPE[J
EP
[BIBNPXBOJB
QSPMJGFSBDKJ
BEJQPDZUËX
B
EPKS[B‹F
BEJQPDZUZ
OJF
VMFHBK‘
BQPQUP [JF
(SPNBE[FOJF
USËKHMJDFSZEËX
TUBKF
TJÂ
PHSBOJD[POF
B
U‹VT[D[
[BD[ZOB
TJÂ
PEL‹BEB¾
FLUPQPXP
X
JOOZDI
ULBOLBDI
8
TZUVBDKJ
PEXSPUOFK
X
LUËSFK
JMPv¾
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
KFTU
EV—B
NP—F
POB
PEE[JB‹ZXB¾
OB
ULBOLÂ
QPETLËSO‘
CS[VT[O‘
LUËSB
TUBKF
TJÂ
GVOL DKPOBMOJF
QPEPCOB
EP
US[FXOFK
8
LPNËSLBDI
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
QPETLËSOFK
CS[VT[OFK
[XJÂLT[B
TJÂ
BL UZXOPv¾
MJQPMJUZD[OB
PSB[
VXBMOJBOJF
XPMOZDI
LXB TËX
U‹VT[D[PXZDI
.FDIBOJ[N
UFHP
QSPDFTV
OJF
KFTU
EP
LPÉDB
XZKBvOJPOZ
/JF
TUXJFSE[POP
UBLJFHP
XQ‹Z XV
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
US[FXOFK
OB
ULBOLÂ
QPETLËSO‘
QPvMBELPXPVEPX‘
<
> 8
PTUBUOJDI
MBUBDI
[BD[ÂUP
JOUFSFTPXB¾
TJÂ
SËX OJF—
JOOZNJ
NBHB[ZOBNJ
U‹VT[D[V
UBLJNJ
KBL
vSËE QJFSTJF
J
OBTJFSE[JF
#MJTLB
[BMF—OPv¾
BOBUPNJD[OB
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
OBTJFSE[JPXFK
J
QS[ZMFHBK‘DFHP
NJÂvOJB
TFSDB
TVHFSVKF
NP—MJXF
MPLBMOF
JOUFSBLDKF
NJÂE[Z
UZNJ
ULBOLBNJ
8
XBSVOLBDI
GJ[KPMPHJD[OZDI
ULBOLB
U‹VT[D[PXB
OBTJFSE[JPXB
E[JB‹B
KBLP
TZTUFN
CVGPSVK‘DZ
UPLTZD[OF
TU—FOJB
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
NJÂE[Z
NJÂvOJFN
TFSDB
J
MPLBMOZNJ
OBD[ZOJBNJ
<
>
;XJÂLT[POB
JMPv¾
U‹VT[D[V
OBTJFSE[JPXFHP
NP—F
VTVXB¾
OBENJBS
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
LUËSF
[BCV S[BK‘
DZLM
TLVSD[V
TFSDB
QPXPEVK‘D
BSZUNJF
LPNPSP XF
J
[BCVS[FOJB
SFQPMBSZ[BDKJ
<
>
8ZTPLB
BLUZX OPv¾
MJQPMJUZD[OB
U‹VT[D[V
OBTJFSE[JPXFHP
XTLB[VKF
—F
ULBOLB
UB
NP—F
SËXOJF—
T‹V—Z¾
KBLP
ySËE‹P
XPMOZDI
LXBTËX
U‹VT[D[PXZDI
QPLSZXBK‘DZDI
X[NP—POF
[B QPUS[FCPXBOJF
OB
FOFSHJÂ
NJÂvOJB
TFSDPXFHP
T[D[F HËMOJF
X
D[BTJF
OJFEPLSXJFOJB
5LBOLB
OBTJFSE[JPXB
XZUXBS[B
MJD[OF
NFEJBUPSZ
[BQBMOF
XZLB[VK‘D
[OB Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

NJFOOJF
XZ—T[‘
X
QPSËXOBOJV
[
ULBOL‘
QPETLËSO‘
FLTQSFTKÂ
DIFNPLJO
J
LJMLVOBTUV
DZUPLJO
[BQBMOZDI
UBLJDI
KBL
JOUFSMFVLJOB
C
JOUFSMFVLJOB

SP[QVT[ D[BMOZ
SFDFQUPS
EMB
JOUFSMFVLJOZ

J
5/'α
+FEOPD[F vOJF
XZLB[BOP
XZTUÂQPXBOJF
OBDJFLËX
[BQBMOZDI
X
U‹VT[D[V
OBTJFSE[JPXZN
<>
0TUBUOJP
[OBMF[JPOP
SËXOJF—
[BMF—OPvDJ
QPNJÂE[Z
TUBOFN
[BQBMOZN
ULBO LJ
U‹VT[D[PXFK
OBTJFSE[JPXFK
B
VQPvMFE[PO‘
UPMFSBO DK‘
HMVLP[Z
PSB[
SZ[ZLJFN
SP[XPKV
NJB—E—ZDZ
<
>
8
CBEBOJV
QS[FQSPXBE[POZN
V
EPSPT‹ZDI
QS[F[
"IO
J
XTQ
<>
TUXJFSE[POP
—F
QBDKFODJ
[
[FTQP‹FN
NFUBCPMJD[OZN
NJFMJ
HSVCT[‘
XBSTUXÂ
ULBOLJ
U‹VT[ D[PXFK
OBTJFSE[JPXFK
OJ—
DJ
LUËS[Z
KFHP
LSZUFSJËX
OJF
TQF‹OJBMJ
(SVCPv¾
ULBOLJ
U‹VT[D[PXFK
OBTJFSE[JPXFK
LPSFMPXB‹B
[F
X[SPTUFN
MJD[CZ
TL‹BEPXZDI
[FTQP‹V
NFUBCPMJD[OFHP
8
JOOZN
CBEBOJV
PTPCZ
EPSPT‹F
[F
TUXJFSE[PO‘
JOTVMJOPPQPSOPvDJ‘
J
OJTLJNJ
TU—FOJBNJ
BEJQPOFLUZOZ
XZLB[ZXB‹Z
OJF[BMF—OJF
PE
#.*
OBK XJÂLT[‘
HSVCPv¾
U‹VT[D[V
OBTJFSE[JPXFHP
<> ,B—EFHP
SPLV
QS[ZCZXB
XJBEPNPvDJ
OB
UFNBU
GVOLDKPOPXBOJB
TUSVLUVSZ
J
GVOLDKJ
ULBOLJ
U‹VT[D[P XFK
1P[XBMB
UP
—ZXJ¾
OBE[JFKÂ
—F
QP[OBOJF
KFK
CV EPXZ
NFUBCPMJ[NV
J
JOUFSBLDKJ
[
JOOZNJ
OBS[‘EBNJ
VNP—MJXJ
PQSBDPXBOJF
X
QS[ZT[‹PvDJ
TLVUFD[OZDI
NF UPE
QSFXFODKJ
J
MFD[FOJB
PUZ‹PvDJ
PSB[
KFK
QPXJL‹BÉ Piśmiennictwo 
;IBOH
:
1SPFODB
3
.BGGFJ
.
#BSPOF
.
-FPQPME
-
'SJFE NBO
+.
1PTJUJPOBM
DMPOJOH
PG
UIF
NPVTF
PCFTF
HFOF
BOE
JUT
IVNBO
IPNPMPHVF
/BUVSF


q 
5BSUBHMJB
-"
%FNCTLJ
.
8FOH
9
%FOH
/
$VMQFQQFS
+
%FWPT
3
J
XTQ
*EFOUJGJDBUJPO
BOE
FYQSFTTJPO
DMPOJOH
PG
B
MFQUJO
SFDFQUPS
0#3
$FMM


q 
.BTV[BLJ
)
0HBXB
:
*TTF
/
4BUPI
/
0LB[BLJ
5
4IJHF NPUP
.
J
XTQ
)VNBO
PCFTF
HFOF
FYQSFTTJPO
BEJQPDZUF TQFDJGJD
FYQSFTTJPO
BOE
SFHJPOBM
EJGGFSFODFT
JO
UIF
BEJQPTF
UJTTVF
%JBCFUFT


q

$PIFO
.
.
+S
3PMF
PG
MFQUJO
JO
SFHVMBUJOH
BQQFUJUF
OFVSP FOEPDSJOF
GVODUJPO
BOE
CPOF
SFNPEFMJOH
"N
+
.FE
(FOFU

"
q

.BTV[BLJ
)
0HBXB
:
4BHBXB
/
)PTPEB
,
.BUTVNPUP
5
.JTF
)
J
XTQ
/POBEJQPTF
UJTTVF
QSPEVDUJPO
PG
MFQUJO
MFQ UJO
BT
B
OPWFM
QMBDFOUBEFSJWFE
IPSNPOF
JO
IVNBOT
/BU
.FE



q 
#BOLT
8"
5IF
NBOZ
MJWFT
PG
MFQUJO
1FQUJEFT


q 
4JOIB
.,
0IBOOFTJBO
+1
)FJNBO
.-
,SJBVDJVOBT
"
4UFQIFOT
58
.BHPTJO
4
J
XTQ
/PDUVSOBM
SJTF
PG
MFQUJO
JO
MFBO
PCFTF
BOE
OPOJOTVMJOEFQFOEFOU
EJBCFUFT
NFMMJUVT
TVCKFDUT
+
$MJO
*OWFTU


q 
3PNFS
5
-FQUZOB
IPSNPO
LPNËSFL
U‹VT[D[PXZDI
<8>
3PNFS
5
&OEPLSZOPMPHJB
LMJOJD[OB
EMB
HJOFLPMPHB
JOUFSOJ TUZ
J
QFEJBUSZ
4QSJOHFS
18/
8BST[BXB

q 
8P[OJBL
4&
(FF
--
8BDIUFM
.4
'SF[[B
&&
"EJQPTF
5JT TVF
5IF
/FX
&OEPDSJOF
0SHBO
"
3FWJFX
"SUJDMF
%JH
%JT
4DJ


q

261

262

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 
,BQMPXJU[
1#
-JOL
CFUXFFO
CPEZ
GBU
BOE
UIF
UJNJOH
PG
QV CFSUZ
1FEJBUSJDT


4VQQM
4q

"QUFS
%
5IF
SPMF
PG
MFQUJO
JO
GFNBMF
BEPMFTDFODF
"OO
/
:
"DBE
4DJ


q 
"INFE
.-
0OH
,,
.PSSFMM
%+
$PY
-
%SBZFS
/
1FSSZ



'VLVIBSB
"
.BUTVEB
.
/JTIJ[BXB
.
4FHBXB
,
5BOB LB
.
,JTIJNPUP
,
J
XTQ
7JTGBUJO
B
QSPUFJO
TFDSFUFE
CZ
WJTDFSBM
GBU
UIBU
NJNJDT
UIF
FGGFDUT
PG
JOTVMJO
3FUSBDUJPO
4DJFODF


 
,SBMJTDI
4
,MFJO
+
-PTTOFS
6
#MVIFS
.
1BTDILF
3
4UV

-
J
XTQ
-POHJUVEJOBM
TUVEZ
PG
MFQUJO
DPODFOUSBUJPOT
EV

NWPMM
.
J
XTQ
)PSNPOBM
SFHVMBUJPO
PG
UIF
OPWFM
BEJQPDZ

SJOH
QVCFSUZ
TFY
EJGGFSFODFT
BOE
SFMBUJPOTIJQ
UP
DIBOHFT


UPLJOF
WJTGBUJO
JO
5-
BEJQPDZUFT
+
&OEPDSJOPM



JO
CPEZ
DPNQPTJUJPO
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC


q 
5FOB4FNQFSF
.
,J44
BOE
SFQSPEVDUJPO
GPDVT
PO
JUT
SPMF
JO
UIF
NFUBCPMJD
SFHVMBUJPO
PG
GFSUJMJUZ
/FVSPFOEPDSJ OPMPHZ


q 
'MJFS
+4
8IBUmT
JO
B
OBNF
*O
TFBSDI
PG
MFQUJOmTQIZTJPMPHJD
SPMF
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC


q 
#PEFO
(
$IFO
9
.P[[PMJ
.
3ZBO
*
&GGFDU
PG
GBTUJOH
PO
TFSVN
MFQUJO
JO
OPSNBM
IVNBO
TVCKFDUT
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC


q 
-VTUJH
3)
)ZQPUIBMBNJD
PCFTJUZ
DBVTFT
DPOTFRVFODFT
USFBUNFOU
1FEJBUS
&OEPDSJOPM
3FW


q

/JTXFOEFS
,%
BOE
4DIXBSU[
.8
*OTVMJO
BOE
MFQUJO
SFWJ TJUFE
BEJQPTJUZ
TJHOBMT
XJUI
PWFSMBQQJOH
QIZTJPMPHJDBM
BOE
JOUSBDFMMVMBS
TJHOBMJOH
DBQBCJMJUJFT
'SPOU
/FVSPFOEPDSJOPM


q 
&NBOVFMMJ
#
1FSBMEJ
1
'JMMPVY
$
4BXLB7FSIFMMF
%
)JMUPO
%
7BO
0CCFSHIFO
&
40$4
JT
BO
JOTVMJOJOEVDFE
OFHB UJWF
SFHVMBUPS
PG
JOTVMJO
TJHOBMJOH
+
#JPM
$IFN


q


3 
8FJTCFSH
41
.D$BOO
%
%FTBJ
.
3PTFOCBVN
.
-FJCFM
3-
'FSSBOUF
"8
+S
0CFTJUZ
JT
BTTPDJBUFE
XJUI
NBDSPQIBHF
BDDVNVMBUJPO
JO
BEJQPTF
UJTTVF
+
$MJO
*OWFTU


q 
.BJB'FSOBOEFT
5
3PODPO"MCVRVFSRVF
3
+S
-FJUF.PSF JSB
"'
$BSEJPWBTDVMBS
BDUJPOT
PG
BEJQPOFDUJO
QBUIPQIZTJP MPHJD
JNQMJDBUJPOT
3FW
1PSU
$BSEJPM


q 
-ZPO
$+
-BX
3&
)TVFI
8"
.JOJSFWJFX
BEJQPTJUZ
JO GMBNNBUJPO
BOE
BUIFSPHFOFTJT
&OEPDSJOPMPHZ


q 
8FJTCFSH
41
.D$BOO
%
%FTBJ
.
3PTFOCBVN
.
-FJCFM
3-
'FSSBOUF
"8
+S
0CFTJUZ
JT
BTTPDJBUFE
XJUI
NBDSPQIBHF
BDDVNVMBUJPO
JO
BEJQPTF
UJTTVF
+
$MJO
*OWFTU


q 
)BKFS
(3
WBO
)BFGUFO
58
7JTTFSFO
'-
"EJQPTF
UJTTVF
EZTGVODUJPO
JO
PCFTJUZ
EJBCFUFT
BOE
WBTDVMBS
EJTFBTFT
&VS
)FBSU
+




,PQQ
"
#VFDIMFS
$
/FVNFJFS
.
8FJHFSU
+
"TMBOJEJT
$
4DIÎMNFSJDI
+ 4DI¼GGMFS
"
*OOBUF
*NNVOJUZ
BOE
"EJQPDZ


+ÔSJN¼F
+
+ÔSJN¼F
5
-FQQJL
"
,VNT
5
5IF
JOGMVFODF
PG


UF
'VODUJPO
-JHBOETQFDJGJD
"DUJWBUJPO
PG
.VMUJQMF
5PMMMJLF


HISFMJO
BEJQPOFDUJO
BOE
MFQUJO
PO
CPOF
NJOFSBM
EFOTJUZ


3FDFQUPST
.PEVMBUFT
$ZUPLJOF
"EJQPLJOF
BOE
$IFNPLJOF


JO
IFBMUIZ
QPTUNFOPQBVTBM
XPNFO
+
#POF
.JOFS
.FUBC


q 
'JMJQ
3
3BT[FXTLJ
(
#POF
NJOFSBM
EFOTJUZ
BOE
CPOF
UVS OPWFS
JO
SFMBUJPO
UP
TFSVN
MFQUJO
BMQIBLFUPHMVUBSBUF
BOE
TFY
TUFSPJET
JO
PWFSXFJHIU
BOE
PCFTF
QPTUNFOPQBVTBM
XP NFO
$MJO
&OEPDSJOPM




&MFGUFSJPV
'
"IO
+%
5BLFEB
4
4UBSCVDL
.
:BOH
9
-JV
9
J
XTQ
-FQUJO
SFHVMBUJPO
PG
CPOF
SFTPSQUJPO
CZ
UIF
TZN QBUIFUJD
OFSWPVT
TZTUFN
BOE
$"35
/BUVSF


q

#FMUPXTLJ
+
-FQUJO
BOE
BUIFSPTDMFSPTJT
"UIFSPTDMFSPTJT




4FDSFUJPO
JO
"EJQPDZUFT
0CFTJUZ


q

:BNBVDIJ
5
,BEPXBLJ
5
1IZTJPMPHJDBM
BOE
QBUIPQIZTJP MPHJDBM
SPMFT
PG
BEJQPOFDUJO
BOE
BEJQPOFDUJO
SFDFQUPST
JO
UIF
JOUFHSBUFE
SFHVMBUJPO
PG
NFUBCPMJD
BOE
DBSEJPWBTDVMBS
EJTFBTFT
*OU
+
0CFT


4VQQM
4 
$IJQJUTZOB
(
(POH
2
(SBZ
$'
)BSPPO
:
,BNFS
&
"SB GBU
)"
*OEVDUJPO
PG
NPOPDZUF
DIFNPBUUSBDUBOU
QSPUFJO
FYQSFTTJPO
CZ
BOHJPUFOTJO
**
JO
UIF
QBODSFBUJD
JTMFUT
BOE
CFUBDFMMT
&OEPDSJOPMPHZ


q

.FSUFOT
*
7BO
(BBM
'-
0CFTJUZ
IBFNPTUBTJT
BOE
UIF
GJ CSJOPMZUJD
TZTUFN
0CFT
3FW


q 
-JV
:
3FUOBLBSBO
3
)BOMFZ
"
5VOHUSPOHDIJUS
3
4IBX



8PML
3
#FSHFS
1
-FOOPO
3+
#SJMBLJT
&4
+PIOTPO
#%


$
4XFFOFZ
(
5PUBM
BOE
IJHI
NPMFDVMBS
XFJHIU
CVU
OPU


4PNFST
7,
1MBTNB
MFQUPO
BOE
QSPHOPTJT
JO
QBUJFOUT
XJUI


USJNFSJD
PS
IFYBNFSJD
GPSNT
PG
BEJQPOFDUJO
DPSSFMBUF
XJUI


FTUBCMJTIFE
DPSPOBSZ
BUIFSPTDMFSPTJT
+
"N
$PMM
$BSEJPM


NBSLFST
PG
UIF
NFUBCPMJD
TZOESPNF
BOE
MJWFS
JOKVSZ
JO
5IBJ




q 
'VLVIBSB
"
.BUTVEB
.
/JTIJ[BXB
.
4FHBXB
,
5BOBLB


TVCKFDUT
+
$MJO
&OEPDS
.FUBC


q

:BNBVDIJ
5
,BNPO
+
.JOPLPTIJ
:
*UP
:
8BLJ
)
6DIJ

.
,JTIJNPUP
,
J

XTQ
7JTGBUJO
B
QSPUFJO
TFDSFUFE
CZ
WJ

EB
4
J
XTQ
"EJQPOFDUJO
TUJNVMBUFT
HMVDPTF
VUJMJ[BUJPO
BOE


TDFSBM
GBU
UIBU
NJNJDT
UIF
FGGFDUT
PG
JOTVMJO
4DJFODF



GBUUZBDJE
PYJEBUJPO
CZ
BDUJWBUJOH
".1BDUJWBUFE
QSPUFJO



q


LJOBTF
/BUVSF
.FE


q



#FSOEU
+
,MPUJOH
/
,SBMJTDI
4
,PWBDT
1
'BTTIBVFS
.



8POH
(8
8BOH
+
)VH
$
5TBP
54
-PEJTI
)
'
"
GBNJMZ


4DIÎO
.3
J
XTQ
1MBTNB
WJTGBUJO
DPODFOUSBUJPOT
BOE
GBU


PG
"DSQBEJQPOFDUJO
TUSVDUVSBM
BOE
GVODUJPOBM
QBSBMPHT


EFQPUTQFDJGJD
N3/"
FYQSFTTJPO
JO
IVNBOT
%JBCFUFT


q

1SPD
/BU
"DBE
4DJ


q 
,BEPXBLJ
5
:BNBVDIJ
5
,VCPUB
/
5IF
QIZTJPMPHJDBM
BOE



7BO
EFO
#FSHIF
(
)PX
EPFT
CMPPE
HMVDPTF
DPOUSPM
XJUI


QBUIPQIZTJPMPHJDBM
SPMF
PG
BEJQPOFDUJO
BOE
BEJQPOFDUJO


JOTVMJO
TBWF
MJWFT
JO
JOUFOTJWF
DBSF
+
$MJO
*OWFTU



SFDFQUPST
JO
UIF
QFSJQIFSBM
UJTTVFT
BOE
$/4
'
-FUU



q



q Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 
8JOFS
+$
;FSO
5-
5BLTBMJ
4&
%[JVSB
+
$BMJ
".
8PMM TDIMBHFS
.
J
XTQ
"EJQPOFDUJO
JO
DIJMEIPPE
BOE
BEPMFTDFOU
PCFTJUZ
BOE
JUT
BTTPDJBUJPO
XJUI
JOGMBNNBUPSZ
NBSLFST
BOE
DPNQPOFOUT
PG
UIF
NFUBCPMJD
TZOESPNF
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC


q



4UFQQBO
$.
-B[BS
."
5IF
DVSSFOU
CJPMPHZ
PG
SFTJTUJO
+
*OUFSO
.FE


q

3BTL
-
"OVOEJ
)
'PIMNBO
+
1FUFSTPO
1
"
5IF
DPNQMFUF
BNJOP
BDJE
TFRVFODF
PG
IVNBO
TFSVN
SFUJOPMCJOEJOH
QSP UFJO
6QTBMB
+
.FE
4DJ


q



1JTDIPO
5
3JNN
&#
"EJQPOFDUJO
BOE
SJTL
PG
BDVUF
DPSP


:BOH
2
(SBIBN
5&
.PEZ
/
1SFJUOFS
'
1FSPOJ
0%
;B

OBSZ
TZOESPNFT
EFGJOJOH
UIF
PCFTJUZ
QIFOPUZQF
&VS
)F

CPMPUOZ
+
.
J
XTQ
4FSVN
SFUJOPM
CJOEJOH
QSPUFJO

DPOUSJ

BSU
+


q

CVUFT
UP
JOTVMJO
SFTJTUBODF
JO
PCFTJUZ
BOE
UZQF

EJBCFUFT



1JTDIPO
5
(JSNBO
$+
)PUBNJTMJHJM
(4
3JGBJ
/
)V
'#
3JNN
&#
1MBTNB
BEJQPOFDUJO
MFWFMT
BOE
SJTL
PG
NZPDBS EJBM
JOGBSDUJPO
JO
NFO
+"."


q
 
,BTF
)
)BUUPSJ
:
+PKJNB
5
0LBZBTV
5
5PNJ[BXB
"
4V [VLJ
,
J
XTQ
(MPCVMBS
BEJQPOFDUJO
JOEVDFT
BEIFTJPO
NP MFLVMF
FYQSFTTJPO
UISPVHI
UIF
TQIJOHPTJOF
LJOBTF
QBUIXBZ
JO
WBTDVMBS
FOEPUIFMJBM
DFMMT
-JGF
4DJ


q 
$FMJL
5
*ZJTPZ
"
,VSTBLMJPHMV
)
,BSEFTPHMV
&
,JMJD
4
5VSIBO
)
J
XTQ
$PNQBSBUJWF
FGGFDUT
PG
OFCJWPMPM
BOE
NF UPQSPMPM
PO
PYJEBUJWF
TUSFTT
JOTVMJO
SFTJTUBODF
QMBTNB
BEJQPOFDUJO
BOE
TPMVCMF
1TFMFDUJO
MFWFMT
JO
IZQFSUFOTJWF
QBUJFOUT
+
)ZQFSUFOT


q 
"SBLJ
5
&NPUP
.
,POJTIJ
5
*LVOP
:
-FF
&
5FSBNVSB
.
J
XTQ
(MJNFQJSJEF
JODSFBTFT
IJHIEFOTJUZ
MJQPQSPUFJO
DIP MFTUFSPM
WJB
JODSFBTJOH
BEJQPOFDUJO
MFWFMT
JO
UZQF

EJBCFUFT
NFMMJUVT
.FUBCPMJTN


q 
'PSTU
5
)PICFSH
$
'VFMMFSU
4%
-ÔCCFO
(
,POSBE
5
-ÎCJH
.
J
XTQ
1IBSNBDPMPHJDBM
11"3HBNNB
TUJNVMBUJPO
JO
DPOUSBTU
UP
CFUB
DFMM
TUJNVMBUJPO
SFTVMUT
JO
BO
JNQSP

/BUVSF


q

(SBIBN
5
&
:BOH
2
#MVIFS
.
)BNNBSTUFEU
"
$JBSBMEJ
51
)FOSZ
33
J
XTQ
3FUJOPMCJOEJOH
QSPUFJO

BOE
JOTVMJO
SFTJTUBODF
JO
MFBO
PCFTF
BOE
EJBCFUJD
TVCKFDUT
/FX
&OH
+
.FE


q

"FCFSMJ
*
#JFCJOHFS
3
-FINBOO
3
*m"MMFNBOE
%
4QJOBT
("
;JNNFSNBOO
.
#
4FSVN
SFUJOPMCJOEJOH
QSPUFJO

DPODFOUSBUJPO
BOE
JUT
SBUJP
UP
TFSVN
SFUJOPM
BSF
BTTPDJBUFE
XJUI
PCFTJUZ
BOE
NFUBCPMJD
TZOESPNF
DPNQPOFOUT
JO
DIJM ESFO
+
$MJO
&OEPDS
.FUBC


q

&SJLTUSVQ
$
.PSUFOTFO
0)
/JFMTFO
"3
'JTDIFS
$1
1MPN HBBSE
1
1FUFSTFO
".
J
XTQ
3#1UPSFUJOPM
SBUJP
CVU
OPU
UPUBM
3#1
JT
FMFWBUFE
JO
QBUJFOUT
XJUI
UZQF
EJBCFUFT
%JB CFUFT
0CFT
.FUBC

q

.BMZT[LP
+
.BMZT[LP
+4
1BXMBL
,
8PMD[ZOTLJ
4
.ZTMJ XJFD
.
"QFMJO
B
OPWFM
BEJQPDZUPLJOF
JO
SFMBUJPO
UP
FOEP UIFMJBM
GVODUJPO
BOE
JOGMBNNBUJPO
JO
LJEOFZ
BMMPHSBGU
SFDJ QJFOUT5SBOTQMBOU
1SPD


q 
$BOOPO
#
/FEFSHBBSE
+
#SPXO
BEJQPTF
UJTTVF
GVODUJPO
BOE


WFNFOU
JO
BEJQPOFDUJO
BOE
QSPJOTVMJO
JOUBDU
MFWFMT
BOE


QIZTJPMPHJDBM
TJHOJGJDBODF
1IZTJPM
3FW


q

SFEVDFT
JOUJNB
NFEJB
UIJDLOFTT
JO
QBUJFOUT
XJUI
UZQF




(SBZ
4-
%BMMB
/PSB
&
#BDLMVOE
&$
.BOJFSJ
.
7JSUVF
4


EJBCFUFT
)PSN
.FUBC
3FT


q 
$JBOGMPOF
,
.BTMPXTLB
.
4OJEFSNBO
"%"DZMBUJPO
TUJ NVMBUJOH
QSPUFJO
"41


BO
BEJQPDZUF
BVUPDSJOF
OFX
EJSFD UJPOT
4FNJO
$FMM
%FW
#JPM


q 
,FSTIBX
&&
'MJFS
+4
"EJQPTF
UJTTVF
BT
BO
FOEPDSJOF
PS HBO
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC


q 
.FTFHVFS
"
1VDIF
$
$BCFSP
"
4FY
TUFSPJE
CJPTZOUIFTJT
JO
XIJUF
BEJQPTF
UJTTVF
)PSN
.FUBC
3FT


q  
#ÁMBOHFS
$
-VV5IF
7
%VQPOU
1
5DIFSOPG
"
"EJQPTF
UJTTVF
JOUSBDSJOPMPHZ
QPUFOUJBM
JNQPSUBODF
PG
MPDBM
BOESP HFOFTUSPHFO
NFUBCPMJTN
JO
UIF
SFHVMBUJPO
PG
BEJQPTJUZ
)PSN
.FUBC
3FT


q 
5PNMJOTPO
+8
4UFXBSU
1.
5IF
GVODUJPOBM
DPOTFRVFODFT
PG
CFUBIZESPYZTUFSPJE
EFIZESPHFOBTF
FYQSFTTJPO
JO
BEJQPTF
UJTTVF
)PSN
.FUBC
3FT


q

/PMBOE
3$
J
XTQ
%FDSFBTFE
CSPXO
BEJQPDZUF
SFDSVJUNFOU
BOE
UIFSNPHFOJD
DBQBDJUZ
JO
NJDF
XJUI
JNQBJSFE
QFSPYJ TPNF
QSPMJGFSBUPSBDUJWBUFE
SFDFQUPS
1-
11"3HBNNB
GVODUJPO
&OEPDSJOPMPHZq


q 
1FUSPWJD
/
4IBCBMJOB
*(
5JNNPOT
+"
$BOOPO
#
/FEFS HBBSE
+
5IFSNPHFOJDBMMZ
DPNQFUFOU
OPOBESFOFSHJD
SFDSV JUNFOU
JO
CSPXO
QSFBEJQPDZUFT
CZ
B
11"3HBNNB
BHPOJTU
"N
+
1IZTJPM
&OEPDSJOPM
.FUBC


q 
7JSUBOFO
,"
-JEFMM
.&
0SBWB
+
)FHMJOE
.
8FTUFSHSFO
3
/JFNJ
5
J
XTQ
'VODUJPOBM
CSPXO
BEJQPTF
UJTTVF
JO
IFBMUIZ
BEVMUT
/
&OHM
+
.FE


q

$ZQFTT
".
-FINBO
4
8JMMJBNT
(
5BM
*
3PENBO
%
(PMEGJOF
"#
,VP
'$
J
XTQ
*EFOUJGJDBUJPO
BOE
JNQPSUBODF
PG
CSPXO
BEJQPTF
UJTTVF
JO
BEVMU
IVNBOT
/
&OHM
+
.FE


q 
WBO
.BSLFO
-JDIUFOCFMU
8%
7BOIPNNFSJH
+8
4NVMEFST



8BOH
)
&DLFM
3)
-JQPQSPUFJE
-JQBTF
GSPN
HFOF
UP
PCFTJ

/.
%SPTTBFSUT
+.
,FNFSJOL
(+
#PVWZ
/%
J
XTQ
$PME

UZ
"N
+
1IZTJPM
&OEPDSJOPM
.FUBC


q

BDUJWBUFE
CSPXO
BEJQPTF
UJTTVF
JO
IFBMUIZ
NFO
/
&OHM
+



)BFNNFSMF
(
;JNNFSNBOO
3
4USBVTT
+(
,SBULZ
%
3JF EFSFS
.
,OJQQJOH
(
;FDIOFS
3
)PSNPOFTFOTJUJWF
MJQBTF
EFGJDJFODZ
JO
NJDF
DIBOHFT
UIF
QMBTNB
MJQJE
QSPGJMF
CZ
BG GFDUJOH
UIF
UJTTVFTQFDJGJD
FYQSFTTJPO
QBUUFSO
PG
MJQPQSPUFJO
MJQBTF
JO
BEJQPTF
UJTTVF
BOE
NVTDMF
+
#JPM
$IFN





.FE


q 
+FOTFO
.%
3PMF
PG
CPEZ
GBU
EJTUSJCVUJPO
BOE
UIF
NFUBCPMJD
DPNQMJDBUJPOT
PG
PCFTJUZ
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC



4VQQM
 
4q 
.JLIBJM
/
5IF
NFUBCPMJD
TZOESPNF
JOTVMJO
SFTJTUBODF
$VSS
)ZQFSUFOT
3FQ


q


4UFQQBO
$.
#BJMFZ
45
#IBU
4
#SPXO
&+
#BOFSKFF
33



#MPVJO
,
7FJMMFVY
"
-VV5IF
7
5DIFSOPG
"
"OESPHFO


8SJHIU
$.
J
XTQ
5IF
IPSNPOF
SFTJTUJO
MJOLT
PCFTJUZ
UP


NFUBCPMJTN
JO
BEJQPTF
UJTTVF
SFDFOU
BEWBODFT
.PM
$FMM


EJBCFUFT
/BUVSF


q

&OEPDSJOPM


q


Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010

263

264

PRACE POGLĄDOWE / REVIEWS 
.PSUPO
/.
4FDLM
+3
CFUBIZESPYZTUFSPJE
EFIZESPHF


.BO[FMMB
%
#BSCJFSJ
.
3J[[P
.3
3BHOP
&
1BTTBSJFMMP
/


OBTF
UZQF

BOE
PCFTJUZ
)PSN
3FT


q


(BNCBSEFMMB
"
J
XTQ
3PMF
PG
GSFF
GBUUZ
BDJET
PO
DBSEJBD
BV


#ÁMBOHFS
$
-VV5IF
7
%VQPOU
1
J
XTQ
"EJQPTF
UJTTVF


UPOPNJD
OFSWPVT
TZTUFN
JO
OPOJOTVMJOEFQFOEFOU
EJBCFUJD


JOUSBDSJOPMPHZ
QPUFOUJBM
JNQPSUBODF
PG
MPDBM
BOESPHFO FTUSPHFO
NFUBCPMJTN
JO
UIF
SFHVMBUJPO
PG
BEJQPTJUZ
)PSN
.FUBC
3FT


q 
#BZT
)&
(PO[¹MF[$BNQPZ
+.
#SBZ
("
,JUBCDIJ
"&
#FSHNBO
%"
4DIPSS
"#
J
XTQ
1BUIPHFOJD
QPUFOUJBM
PG
BEJQPTF
UJTTVF
BOE
NFUBCPMJD
DPOTFRVFODFT
PG
BEJQPDZUF
IZQFSUSPQIZ
BOE
JODSFBTFE
WJTDFSBM
BEJQPTJUZ
&YQFSU
3FW
$BSEJPWBTD
5IFS


q

.BSDIJOHUPO
+.
.BUUBDLT
$"
1POE
$.
"EJQPTF
UJTTVF
JO
UIF
NBNNBMJBO
IFBSU
BOE
QFSJDBSEJVNTUSVDUVSF
GPFUBM
EFWFMPQNFOU
BOE
CJPDIFNJDBM
QSPQFSUJFT
$PNQ
#JPDIFN 1IZTJPM
#


q 
$PSSBEJ
%
.BFTUSJ
3
$BMMFHBSJ
4
1BTUPSJ
1
(PMEPOJ
.
-VPOH
57
#PSEJ
$
5IF
WFOUSJDVMBS
FQJDBSEJBM
GBU
JT
SFMBUFE


QBUJFOUT
FGGFDUT
PG
NFUBCPMJD
DPOUSPM
+
$MJO
&OEPDSJOPM
.FUBC


q

.B[VSFL
5
;IBOH
-
;BMFXTLJ
"
.BOOJPO
+%
%JFIM
+5
"SBGBU
)
J
XTQ
)VNBO
FQJDBSEJBM
BEJQPTF
UJTTVF
JT
B
TP VSDF
PG
JOGMBNNBUPSZ
NFEJBUPST
$JSDVMBUJPO


q 
*BDPCFMMJT
(
1JTUJMMJ
%
(VDDJBSEP
.
"EJQPOFDUJO
FYQSFT TJPO
JO
IVNBO
FQJDBSEJBM
BEJQPTF
UJTTVF
JO
WJWP
JT
MPXFS
JO
QBUJFOUT
XJUI
DPSPOBSZ
BSUFSZ
EJTFBTF
$ZUPLJOF


q 
"IO
4(
-JN
)4
+PF
%:
,BOH
4+
$IPJ
#+
$IPJ
4:
J
XTQ
3FMBUJPOTIJQ
PG
FQJDBSEJBM
BEJQPTF
UJTTVF
CZ
FDIPDBSEJPHSB QIZ
UP
DPSPOBSZ
BSUFSZ
EJTFBTF
)FBSU


q 
4JMBHIJ
"
1JFSDFDDIJ.BSUJ
.%
(SJOP
.
-FPOFUUJ
(
"MFT

UP
UIF
NZPDBSEJBM
NBTT
JO
OPSNBM
JTDIFNJD
BOE
IZQFSUSP

TJ
.$
$MFNFOU
,
J
XTQ
&QJDBSEJBM
BEJQPTF
UJTTVF
FYUFOU


QIJD
IFBSUT
$BSEJPWBTD
1BUIPM


q

SFMBUJPOTIJQ
XJUI
BHF
CPEZ
GBU
EJTUSJCVUJPO
BOE
DPSPOBSP QBUIZ
0CFTJUZ


q

Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj– czerwiec 2010