Wydalanie alfa1-mikroglobuliny w moczu dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym a postęp przewlekłej choroby nerek

Wydalanie alfa1-mikroglobuliny w moczu dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym a postęp przewlekłej choroby nerek

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES 333 Wydalanie alfa1-mikroglobuliny w moczu dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym a postęp przewlekłej cho...
Download PDF
149KB Sizes 0 Downloads 116 Views
Report

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES

333

Wydalanie alfa1-mikroglobuliny w moczu dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym a postęp przewlekłej choroby nerek Urinary alpha1-microglobulin in children with idiopathic nephrotic syndrome and progression of chronic kidney disease Katarzyna Kiliś-Pstrusińska, Anna Medyńska, Danuta Zwolińska

STRESZCZENIE Wstęp. W pierwotnych glomerulopatiach zmiany chorobowe mogą obejmować nie tylko kłębuszki, ale także cewki nerkowe i tkankę śródmiąższową, prowadząc do progresji przewlekłej choroby nerek (PChN). Cel pracy. Analiza wydalania z moczem białka drobnocząsteczkowego alfa1- mikroglobuliny (alfa1M) u dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym (IZN) w odniesieniu do oceny funkcji nerek w oparciu o stężenie cystatyny C w surowicy. Materiał i metody. Badaniami objęto 80 dzieci z IZN w wieku 2–18 lat oraz 20 dzieci zdrowych. U wszystkich chorych, których obserwowano przez okres 22–24 miesięcy, stwierdzono 1. stadium PChN. Podzielono ich na dwie grupy, zależnie od progresji PChN na podstawie stężenia cystatyny C w surowicy: grupa I (n=37) – chorzy, u których filtracja kłębuszkowa nie uległa zmianie w okresie obserwacji, grupa II (n=43) – dzieci, u których doszło do pogorszenia funkcji nerek. Wydalanie alfa1M w moczu oznaczono immunoenzymatycznie i wyrażono w g/g kreatyniny. Wyniki. Wydalanie alfa1M w moczu dzieci z IZN było znamiennie wyższe niż u osób zdrowych, natomiast nie różniło się istotnie pomiędzy wyodrębnionymi grupami chorych. Wnioski. Zwiększone wydalanie alfa1M w moczu dzieci z IZN w okresie remisji wskazuje na utrzymujące się zmiany cewkowo-śródmiąższowe w przebiegu glomerulopatii, leżących u podłoża zespołu nerczycowego. Wydalanie alfa1M z moczem nie jest czułym wskaźnikiem upośledzenia funkcji nerek u dzieci z IZN. Słowa kluczowe: alfa1-mikroglobulina, idiopatyczny zespół nerczycowy, przewlekła choroba nerek.

SUMMARY Introduction. In primary glomerulopathy not only glomeruli, but also renal tubules and interstitium are affected by pathological changes. They can lead to progression of chronic kidney disease (CKD). Aim. The aim of the study was to analyse the urinary alpha1-microglobulin (alfa1M) in children with idiopathic nephrotic syndrome (INS) regarding to estimation of renal function based on serum cystatin C. Material and methods. 80 children with INS, aged 2–18, and 20 healthy children were studied. In all INS patients 1 stage of CKD was diagnosed. Children with INS were followed up for 22 to 24 months and, on the basis of serum cystatin C, divided into two groups: group I (n=37) – children without glomerular filtration rate changes, group II (n=43) – patients with impaired renal function. Urinary alpha1M level was measured by Elisa method and related to the creatinine concentration in urine. Results. Urinary alpha1M levels were higher in both groups of children with INS compared to healthy controls. However, there were not significant differences in the mean levels of urinary alfa1M between the two observed INS groups. Conclusion. Increased urinary alpha1M excretion in children with INS in remision indicates tubulointerstitial changes in the course of glomerulopathy. The urinary alpha1M is not a sensitive marker of renal dysfunction in INS children. Key words: alpha1-microglobulin, idiopathic nephrotic syndrome, chronic kidney disease.

Wstęp *EJPQBUZD[OZ [FTQˋ OFSD[ZDPXZ *;/  KFTU OBKD[ÂTU T[‘ QPTUBDJ‘ QJFSXPUOZDI HMPNFSVMPQBUJJ X XJFLV SP[XPKPXZN <> $[ÂTUPv¾ XZTUÂQPXBOJB *;/ XZOPTJ E[JFDJQPOJ—FKS—<>/BQS[FCJFHDIP SPCZ J SPLPXBOJF NP—F XQ‹ZXB¾ T[FSFH D[ZOOJLËX  NJO XJFL X DIXJMJ [BDIPSPXBOJB  SPE[BK [NJBO IJ TUPQBUPMPHJD[OZDIXOFSLBDI XJFMLPv¾JD[BTUSXBOJB CJB‹LPNPD[V *TUPUO‘ SPMÂ PEHSZXB UBL—F PEQPXJFEy P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 6 , n r 4 , l i p i e c – s i e r p i e ń 2 0 11

OB[BTUPTPXBOFMFD[FOJF<q>6E[JFDJ[*;/OJF V[ZTLVKF TJÂ SFNJTKJ X XZOJLV MFD[FOJB HMJLPLPSUZ LPTUFSPJEBNJ 1P‹PXB [ OJDI  QPNJNP JOOZDI NFUPE UFSBQJJ USBDJD[ZOOPv¾OFSFLXDJ‘HVMBU QS[F[DP XZNBHBMFD[FOJBOFSLP[BTUÂQD[FHP<>6XT[ZTULJDI E[JFDJ[*;/JTUPUOBKFTU[BUFNPDFOBXZEPMOPvDJOF SFL 8TLByOJLJFN GVOLDKJ OFSFL NBK‘DZN LMVD[PXF [OBD[FOJFEMBXZLSZDJBJPLSFvMFOJBTUPQOJB[BBXBO

Pediatr Pol 2011; 86(4): 333–337 © 2011 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 16.06.2011 Zaakceptowano do druku/Accepted: 12.07.2011 Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej, Akademia Medyczna we Wrocławiu Kierownik: prof.dr hab. Danuta Zwolińska Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej AM ul. M.Skłodowskiej-Curie 50/52 50-369 Wrocław tel. 71 7703032 e-mail: kilis@nefped. am.wroc.pl

334

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES TPXBOJBQS[FXMFL‹FKDIPSPCZOFSFL 1$I/ KFTUXJFM LPv¾GJMUSBDKJL‹ÂCVT[LPXFK ('3HMPNFSVMBSGJMUSBUJPO SBUF  <> 8 QSBLUZDF LMJOJD[OFK KFTU POB T[BDPXBOB OB QPETUBXJF NJO TU—FOJB LSFBUZOJOZ X TVSPXJDZ <> 0CFDOJF [B MFQT[Z CJPNBSLFS ('3 VXB—BOB KFTU DZTUBUZOB $  FOEPHFOOF CJB‹LP P NBTJF D[‘TUFD[LP XFK L%B QS[FT‘D[BOFXL‹ÂCVT[LBDIOFSLPXZDI J VMFHBK‘DF OJFNBM DB‹LPXJUFK SFBCTPSDKJ J [NFUBCPMJ [PXBOJVXLPNËSLBDIDFXFLQSPLTZNBMOZDI< > 8 QJFSXPUOZDI HMPNFSVMPQBUJBDI [NJBOZ DIPSP CPXFPCFKNVK‘OJFUZMLPL‹ÂCVT[LJOFSLPXF5PXBS[Z T[Z JN SP[XËK QSPDFTËX [BQBMFOJB J X‹ËLOJFOJB DFX LPXPvSËENJ‘—T[PXFHP  QSPXBE[‘DZDI EP QSPHSFTKJ 1$I/< >4U—FOJFXNPD[VBMGBNJLSPHMPCVMJOZ BMGB.

 HMJLPQSPUFJOZ [ SPE[JOZ MJQPLBMJO P NBTJF D[‘TUFD[LPXFKL%B VXB—BOFKFTU[BD[V‹ZXTLBy OJLVT[LPE[FÉDFXFLXOFGSPQBUJBDIPS˗OFKFUJPMPHJJ < >"MGB.XFLSXJXZTUÂQVKFXQPTUBDJXJFMLP D[‘TUFD[LPXZDI LPNQMFLTËX PSB[ X QPTUBDJ XPMOFK  TXPCPEOJFGJMUSPXBOFKEPNPD[VQJFSXPUOFHP;XJÂL T[FOJFKFKXZEBMBOJB QPEPCOJFKBLJOOZDIESPCOPD[‘ TUFD[LPXZDICJB‹FL UBLJDIKBLCFUB  NJLSPHMPCVMJOB CFUB .

 CJB‹LP XJ‘—‘DF SFUJOPM  TQPXPEPXBOF KFTU OJFEPTUBUFD[O‘SFBCTPSQDK‘JMJ[PTPNBMO‘EFHSBEBDK‘ QS[F[VT[LPE[POFLPNËSLJDFXFLQSPLTZNBMOZDI $FMFNQSBDZCZ‹BBOBMJ[BXZEBMBOJBBMGB.[NP D[FN V E[JFDJ [ *;/ X PEOJFTJFOJV EP PDFOZ GVOLDKJ OFSFLXPQBSDJVPTU—FOJFDZTUBUZOZ$XTVSPXJDZ

Materiał i metody #BEBOJBNJPCKÂUPE[JFDJ[*;/XXJFLVPEEP MBU vSFEOJB ‰ SPLV

XvSËEOJDIDI‹PQDËX JE[JFXD[ZOFLPSB[E[JFDJ[ESPXZDI PEQPXJFE OJPEPCSBOZDIQPEX[HMÂEFNQ‹DJJXJFLV3P[QP[OB OJF *;/ VTUBMPOP [HPEOJF [ LSZUFSJBNJ *OUFSOBUJPOBM 4UVEZPG,JEOFZ%JTFBTFJO$IJMESFO<>6E[JFDJ XZLPOBOP CJPQTKÂ OFSLJ 6  QBDKFOUËX XZOJLJ CB

EBÉMBCPSBUPSZKOZDIJQS[FCJFHLMJOJD[OZDIPSPCZTV HFSPXB‹SP[QP[OBOJFTVCNJLSPTLPQPXFHPL‹ÂCVT[LP XFHP[BQBMFOJBOFSFLUZNTBNZNOJFCZ‹PXTLB[BÉ EPCJPQTKJ<>1BDKFODJ[*;/CZMJMFD[FOJHMJLPLPSUZLP TUFSPJEBNJ  B QS[Z CSBLV TLVUFD[OPvDJ UFSBQJJ JMVC XZTUÂQPXBOJVPCKBXËXKBUSPHFOOZDI TUPTPXBOPMFLJ BMLJMVK‘DF DZLMPTQPSZOÂ" XFE‹VHPHËMOJFQS[ZKÂUZDI TDIFNBUËX< > $IPSZDINPOJUPSPXBOPQS[F[qNJFTJ‘DF/B QPD[‘ULVJOBLPÉDVPCTFSXBDKJP[OBD[POPXTVSPXJ DZDZTUBUZOÂ$JOBQPETUBXJFXJFMLPvDJKFKTU—FOJB  KBLPXZL‹BEOJLBGJMUSBDKJL‹ÂCVT[LPXFK QBDKFOUËXQP E[JFMPOP OB EXJF HSVQZ  [BMF—OJF PE QSPHSFTKJ 1$I/ %P HSVQZ * O  [BMJD[POP DIPSZDI  V LUËSZDI GJM USBDKBL‹ÂCVT[LPXBOJFVMFH‹B[NJBOJFXBOBMJ[PXB OZNPLSFTJF TU—FOJFDZTUBUZOZ$CF[[NJBO

OBUP NJBTUEPHSVQZ** O E[JFDJ VLUËSZDIEPT[‹PEPKFK [NOJFKT[FOJB X[SPTUTU—FOJBDZTUBUZOZ$ ;BQVOLU PEDJÂDJBQS[ZKÂUPTU—FOJFDZTUBUZOZ$XTVSPXJDZQP XZ—FK   NHM UK XBSUPvDJ SFGFSFODZKOZDI EMB [B TUPTPXBOFK NFUPEZ  MVC X[SPTU X PLSFTJF PCTFSXBDKJ PXTUPTVOLVEPQP[JPNVXZKvDJPXFHP$IBSBL UFSZTUZLÂE[JFDJ[*;/QS[FETUBXJPOPXUBCFMJ* 6 XT[ZTULJDI CBEBOZDI P[OBD[POP X TVSPXJDZ TU—FOJF DZTUBUZOZ $  LSFBUZOJOZ J BMGB. 8 NPD[V ESVHB QPSDKB QP OPDZ  [NJFS[POP TU—FOJB BMGB. J LSFBUZOJOZ 6 DIPSZDI OB *;/ CBEBOJB QS[FQSPXB E[POP QPED[BT XJ[ZU LPOUSPMOZDI X PLSFTJF SFNJTKJ DIPSPCZ ;HPEÂOBQS[FQSPXBE[FOJFCBEBÉXZSB[JMJSPE[JDF XT[ZTULJDICBEBOZDIE[JFDJ1SPKFLUCBEBOJB [HPEOZ [ %FLMBSBDK‘ )FMTJÉTL‘  V[ZTLB‹ BLDFQUBDKÂ ,PNJTKJ #JPFUZD[OFKQS[Z".XF8SPD‹BXJV .FUPEZMBCPSBUPSZKOF 4U—FOJF DZTUBUZOZ $ X TVSPXJDZ P[OBD[POP NFUPE‘ JNNVOPOFGFMPNFUSZD[O‘ #/4ZTUFNT %BEF#FISJOH  .BSCVSH  /JFNDZ  [ XZLPS[ZTUBOJFN [FTUBXV / -B

Tabela I. Charakterystyka dzieci z IZN zależnie od przebiegu choroby Table I. Characteristics of children with INS according to course of the disease

Grupa I (n=37)

Grupa II (n=43)

p

10,5 ± 5,12 (2–8)

11,6 ± 3,97 (2–17,5)

0,54

Wiek zachorowania (miesiące)

48,38 ± 36,5 (15–132)

58,51 ± 41,94 (18–180)

0,04*

Czas trwania choroby (miesiące)

79,51 ± 49,3 (6,5–162)

76,5 ± 41,96 (7–154)

0,94

12

8

rozplem mezangium

7

15

ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków

10

14

8

6

Wiek (lata)

Zmiany histopatologiczne w bioptatach nerek (ilość badanych): zmiany minimalne

Bez biopsji nerki:

0,01*

Grupa I – filtracja kłębuszkowa bez zmian; grupa II – zmniejszenie filtracji kłębuszkowej (w oparciu o stężenie cystatyny C w surowicy). Podano wartości średnie ± SD, zakres * p<0,05. P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 6 , n r 4 , l i p i e c – s i e r p i e ń 2 0 11

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES UFY$ZTUBUJO$ TZNCPMLBUBMPHPXZ02/. 4U—FOJF BMGB. [BSËXOPXTVSPXJDZ KBLJXNPD[V PLSFvMPOP NFUPE‘ JNNVOPFO[ZNBUZD[O‘ QS[Z V—ZDJV [FTUBXV GJSNZ *NNVOEJBHOPTUJL "( #FOTIFJN  /JFNDZ  OV NFSLBUBMPHPXZ, 4U—FOJFXNPD[VXZSB—POP XHHLSFBUZOJOZ4U—FOJFLSFBUZOJOZXNPD[VP[OB D[POP NFUPE‘ LPMPSZNFUSZD[O‘ QVOLUV LPÉDPXFHP QS[Z V—ZDJV PED[ZOOJLB GJSNZ "RVB .FEJDB  1PMTLJF "SUZLV‹Z.FEZD[OF OSLBUBMPHPXZ# "OBMJ[BTUBUZTUZD[OB 8T[ZTULJFCBEBOFQBSBNFUSZDJ‘H‹FXZSB—POPXQP TUBDJ vSFEOJFK J PEDIZMFOJB TUBOEBSEPXFHP 4%  %MB PLSFvMFOJBJTUPUOPvDJS˗OJDNJÂE[ZCBEBOZNJHSVQB NJX[BLSFTJFDFDIDJ‘H‹ZDI[PTUB‹XZLPS[ZTUBOZUFTU 6.BOB8IJUOFZB1BSBNFUSZKBLPvDJPXFQPSËXOBOP UFTUFNDIJ;BXBSUPv¾JTUPUO‘TUBUZTUZD[OJFQS[ZKÂUP Q 

Wyniki 8UBCFMJ**QS[FETUBXJPOPXZOJLJCBEBÉCJPDIFNJD[ OZDIQPqNJFTJ‘DBDIPCTFSXBDKJ8DB‹FKHSVQJF E[JFDJ DIPSZDI OB *;/ TU—FOJF DZTUBUZOZ $ X TVSP XJDZCZ‹P[OBNJFOOJFXZ—T[FBOJ—FMJXHSVQJFE[JFDJ [ESPXZDI4U—FOJBLSFBUZOJOZXTVSPXJDZOJFS˗OJ ‹ZTJÂJTUPUOJFQPNJÂE[ZCBEBOZNJHSVQBNJ SËXOJF— XPEOJFTJFOJVEPPCVHSVQDIPSZDIOB*;/ /JFXZLB[BOP[OBD[‘DZDIS˗OJDQPNJÂE[ZvSFE OJNJTU—FOJBNJBMGB.XTVSPXJDZXBOBMJ[PXBOZDI HSVQBDI 4U—FOJF BMGB.LSFBUZOJOB X NPD[V CZ‹P JTUPUOJF XZ—T[F [BSËXOP X DB‹FK HSVQJF DIPSZDI OB *;/ KBLJXXZPESÂCOJPOZDIHSVQBDI*J** XQPSËX OBOJV[HSVQ‘E[JFDJ[ESPXZDI/JFS˗OJ‹PTJÂOBUP NJBTUQPNJÂE[ZHSVQBNJE[JFDJ[*;/ (SVQB*J**S˗OJ‹ZTJÂJTUPUOJFQPEX[HMÂEFNXJF LV [BDIPSPXBOJB TUBST[Z X HSVQJF **  J SP[QP[OB OJBIJTUPQBUPMPHJD[OFHPXHSVQJF*XJÂLT[BD[ÂTUPv¾

335

XZTUÂQPXBOJB TVCNJLSPTLPQPXFHP L‹ÂCVT[LPXFHP [BQBMFOJBOFSFL XHSVQJF**qSP[QMFNVNF[BOHJVN JPHOJTLPXFHPTFHNFOUBMOFHPTUXBSEOJFOJBL‹ÂCVT[ LËX PTTL /JFTUXJFSE[POPOBUPNJBTUS˗OJDXPEQP XJFE[JOBTUFSPJEPUFSBQJÂ XSB—MJXPv¾WTPQPSOPv¾ 

Omówienie 8 QS[FCJFHV QS[FXMFL‹ZDI HMPNFSVMPQBUJJ NP—F EP DIPE[J¾ EP QSPHSFTKJ 1$I/ ,POJFD[OF KFTU XOJLMJXF NPOJUPSPXBOJF D[ZOOPvDJ OFSFL 8ZOJLJ QS[FQSPXB E[POZDI CBEBÉ XTLB[VK‘ OB EZTLSFUOF [BCVS[FOJB GVOLDKJOFSFLVE[JFDJ[*;/ XZTUÂQVK‘DFXD[BTJFSF NJTKJ8QPSËXOBOJV[E[JF¾NJ[ESPXZNJVDIPSZDI [*;/XZLB[BOPXZ—T[FTU—FOJFDZTUBUZOZ$XTVSP XJDZJ[XJÂLT[POFXZEBMBOJFBMGB.[NPD[FN CÂE‘ DZDICJPNBSLFSBNJVT[LPE[FOJBOFSFL/JFTUXJFSE[P OPOBUPNJBTUS˗OJDXLSFBUZOJOFNJJ DPQPUXJFSE[B UF[ —FUFOXTLByOJLNBXJFMFPHSBOJD[FÉJOJFKFTU XZTUBSD[BK‘DPD[V‹ZXNPOJUPSPXBOJVGVOLDKJOFSFL <  > $ZTUBUZOB $ KFTU DPSB[ D[ÂvDJFK TUPTPXBOB X QSBLUZDF LMJOJD[OFK  [X‹BT[D[B XËXD[BT  HEZ JTU OJFKF LPOJFD[OPv¾ XD[FTOFHP XZLSZXBOJB [BCVS[FÉ GJMUSBDKJL‹ÂCVT[LPXFK/JFXJFMFD[ZOOJLËXNBXQ‹ZX OB TZOUF[Â UFHP CJB‹LB 1PXT[FDIOJF VXB—B TJ  —F TU—FOJF DZTUZOZ $ X TVSPXJDZ OJF [BMF—Z PE Q‹DJ  NBTZNJÂvOJPXFK EJFUZ OBXPEOJFOJB TUBOV[BQBMOF HP< > KBLLPMXJFLOJFLUËS[ZBVUPS[ZQPEOPT[‘KFK [XJ‘[FL [ NBT‘ DJB‹B  X[SPTUFN  Q‹DJ‘  QS[ZKNPXB OJFNEV—ZDIEBXFLHMJLPLPSUZLPTUSPJEËXJ DIPSPCB NJUBSD[ZDZ<> 1PED[BT QSBXJF EXVMFUOJFK PCTFSXBDKJ V D[ÂvDJ DIPSZDI [ *;/ [BPCTFSXPXBOP [OBNJFOOZ X[SPTU TU—FOJB DZTUBUZOZ $ X TVSPXJDZ  QS[Z CSBLV S˗OJD QP[PTUB‹ZDI CBEBOZDI QBSBNFUSËX CJPDIFNJD[OZDI .P—F PO CZ¾ TZHOB‹FN QPUS[FCZ CBSE[JFK XOJLMJXFK LPOUSPMJ OJFLUËSZDI QBDKFOUËX [ *;/  [BHSP—POZDI T[ZCT[ZNQPTUÂQFN1$I/6E[JFDJUZDI XQPSËXOB

Tabela II. Wyniki analizowanych wskaźników biochemicznych w badanych grupach Table II. Results of analysed biochemical parameters in the tested groups

Wszyscy chorzy z IZN (n=80)

Grupa I (n=37)

Grupa II (n=43)

Grupa kontrolna (n=20)

Cystatyna C – s (mg/l)

1,01 ± 0,371 (0,42–2,05)

0,8 ± 0,111,3 (0,58–0,95)

1,19 ± 0,421 (0,42–2,05)

0,7 ± 0,1 (0,6–0,85)

Kreatynina – s (mg/dl)

0,59 ± 0,18 (0,29–1,07)

0,57 ± 0,19 (0,29–0,9)

0,61 ± 0,17 (0,36–1,07)

0,6 ± 0,18 (0,5–0,8)

Alfa1M – s (mg/l)

34,35 ± 5,14 (26,5–48,1)

34,8 ± 5,5 (26,5–48,1)

33,95 ± 4,83 (26,6–45)

34,7 ± 2,9 (32,6–42,9)

0,015 ± 0,0062 (0,004–0,05)

0,014 ± 0,0052 (0,006–0,023)

0,016 ± 0,0082 (0,004–0,05)

0,01 ± 0,002 (0,003–0,02)

Alfa1M/kreatynia – m (g/g)

Podano wartości średnie ± SD, zakres; s – stężenie w surowicy; m – stężenie w moczu; 1 – różnica istotna statystycznie względem grupy kontrolnej (p<0,0001); 2 – różnica istotna statystycznie względem grupy kontrolnej (p<0,05); 3 – różnica istotna statystycznie pomiędzy grupą I i II (p<0,05) P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 6 , n r 4 , l i p i e c – s i e r p i e ń 2 0 11

336

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES OJV[HSVQ‘PTUBCJMOZNTU—FOJVDZTUZOZ$ QJFSXT[Z S[VU*;/XZTU‘QJ‹XTUBST[ZNXJFLV OBUPNJBTUD[BT USXBOJB DIPSPCZ OJF CZ‹ D[ZOOJLJFN S˗OJDVK‘DZN 8JFL [BDIPSPXBOJB NP—F NJF¾ XQ‹ZX OB SPLPXBOJF X *;/ 8 XJFMPPvSPELPXZN CBEBOJV SFUSPTQFLUZX OZN  LUËSF PCK‹P  E[JFDJ [F TUFSPJEPPQPSOZN *;/  MFD[POZDI X PLSFTJF PE  SPLV EP   SPLV NFEJB OB   SPLV  XZLB[BOP  —F KFEZOJF QPD[‘UFL [FTQP‹V OFSD[ZDPXFHPQPXZ—FKS—KFTUOJF[BMF—OZNQSF EZLBUPSFNTDIZ‹LPXFKOJFXZEPMOPvDJOFSFL<>1P EPCOJFBVUPS[ZDIJÉTDZOBQPETUBXJFBOBMJ[ZQS[FCJF HV *;/ V E[JFDJ vSFEOJ D[BT PCTFSXBDKJ   ‰   SPLV TUXJFSE[JMJ —FXJFL[BDIPSPXBOJBQPXZ—FKS —[XJÂLT[BSZ[ZLPQSPHSFTKJ1$I/<> #BEBOJBX‹BTOFXZLB[B‹ZD[ÂTUT[FXZTUÂQPXBOJF SP[QMFNV NF[BOHJVN J PHOJTLPXFHP TFHNFOUBMOFHP TUXBSEOJFOJBL‹ÂCVT[LËXOFSLPXZDI PTTL OJ—[NJBO NJOJNBMOZDIXCJPQUBUBDIOFSFLDIPSZDI[XZ—T[ZN TU—FOJFNDZTUBUZOZ$+FTUUP[HPEOF[EPOJFTJFOJBNJ JOOZDIBVUPSËX8FE‹VH#SPZFSJXTQ<>E[JFDJ [PTTLUSBDJD[ZOOPv¾OFSFLXDJ‘HVMBU BPETFUFL UFO X[SBTUB EP  QS[Z SËXOPD[FTOZN SP[QMFNJF NF[BOHJVN 3ËXOJF— (VMBUJ J XTQ <> QPELSFvMJMJ XBSUPv¾QSPHOPTUZD[O‘PDFOZIJTUPQBUPMPHJD[OFKCJPQ UBUVOFSLJ#BEBK‘DEV—‘PTPCPX‘HSVQÂE[JFDJ[F TUFSPJEPPPQPSOZN[FTQP‹FNOFSD[ZDPXZN TUXJFSE[JMJ [EFDZEPXBOJFMFQT[FSPLPXBOJFVPTËC[F[NJBOBNJ NJOJNBMOZNJ BOJ—FMJ JOOZNJ [X‹BT[D[B PTTL  QS[Z CSBLVLMJOJD[OFHP[S˗OJDPXBOJBPCVHSVQ*OOJBVUP S[ZQPELSFvMBK‘ J—XQS[FCJFHV*;/TUXJFSE[BTJÂFXP MVDKÂPCSB[VNPSGPMPHJD[OFHP EMBUFHPXZOJLCBEBOJB IJTUPQBUPMPHJD[OFHP[BMF—ZPED[BTVXZLPOBOJBCJPQ TKJOFSLJJOJFLPSFMVKF[DJ—LPvDJ‘QS[FCJFHVTDIPS[F OJB J SPLPXBOJFN <> 5BL—F .FLBIMJ J XTQ <> OJF TUXJFSE[JMJ[XJ‘[LVaQS[F—ZDJBOFSFLo[SP[QP[OBOJFN IJTUPQBUPMPHJD[OZN ;XJÂLT[POF XZEBMBOJF BMGB. [ NPD[FN V E[JFDJ DIPSZDIXQPSËXOBOJV[F[ESPXZNJ QS[ZCSBLVS˗ OJDTU—FÉXTVSPXJDZ TVHFSVKFXZTUÂQPXBOJF[NJBO DFXLPXPvSËENJ‘—T[PXZDI X QS[FCJFHV *;/ /JF KFTU POP FGFLUFN QSPUFJOVSJJ QFS TF  HEZ— P[OBD[FOJB XZLPOBOP X PLSFTJF SFNJTKJ 1PEPCOJF X CBEBOJBDI QBDKFOUËX[JEJPQBUZD[O‘OFGSPQBUJ‘C‹POJBTU‘TUXJFS E[POPXNPD[VQPEXZ—T[POFTU—FOJBBMGB.JCFUB . X PLSFTJF CJB‹LPNPD[V  LUËSF VMFH‹Z [NOJFKT[FOJV QPED[BTSFNJTKJ BMFOBEBMCZ‹ZXZ—T[FBOJ—FMJXHSV QJFE[JFDJ[ESPXZDI<>5BL—FXQSBDZ3PNBPJXTQ <> QS[FETUBXJPOP JTUPUO‘ LPSFMBDKÂ QPNJÂE[Z GSBL DZKOZN XZEBMBOJFN BMGB. J LMJSFOTFN LSFBUZOJOZ QS[Z CSBLV [XJ‘[LV [ HPE[JOO‘ QSPUFJOVSJ‘ +V— XS1PSUNBOJXTQ<> CBEBK‘DCFUB .V E[JFDJ [ S˗OZNJ DIPSPCBNJ OFSFL  PEOPUPXBMJ [XJ‘ [FL QPNJÂE[Z QPEXZ—T[POZN TU—FOJFN UFHP CJB‹LB XNPD[VBPCFDOPvDJ‘[NJBODFXLPXPvSËENJ‘—T[P XZDIJQSPHSFTK‘EPTDIZ‹LPXFKOJFXZEPMOPvDJOFSFL 8CJPQUBUBDIOFSFLPCTFSXPXBOPOBDJFLJMJNGPDZUËX

JFP[ZOPGJMJ vSËENJ‘—T[PXZPCS[ÂLJX‹ËLOJFOJFPSB[ BUSPGJÂDFXFL 8 QS[FQSPXBE[POZDI CBEBOJBDI OJF XZLB[BOP S˗OJD XZEBMBOJB BMGB. [ NPD[FN QPNJÂE[Z HSVQB NJ P TUBCJMOZN J QPEXZ—T[POZN TU—FOJV DZTUBUZOZ $  DP NP—F TVHFSPXB¾ NOJFKT[‘ QS[ZEBUOPv¾ P[OB D[BOJBUFHPCJB‹LBXNPD[VEMBPDFOZQSPHSFTKJ1$I/ X *;/ 8ZEBMBOJF CJB‹FL ESPCOPD[‘TUFD[LPXZDI [NPD[FNKFTUV[OBXBOF[BXTLByOJLSZ[ZLBSP[XPKV TDIZ‹LPXFK OJFXZEPMOPvDJ OFSFL X OFGSPQBUJJ C‹POJB TUFK <  >  [ LPMFJ X OFGSPQBUJJ *H" OJF XZLB[BOP JDI [OBD[FOJB QSPHOPTUZD[OFHP <> /BMF—Z QPELSF vMJ¾ —FPLSFTOBT[FKPCTFSXBDKJCZ‹LSËULJ8ZLB[BOF X CBEBOJBDI X‹BTOZDI [XJÂLT[POF TU—FOJF BMGB. XNPD[VXPLSFTJFSFNJTKJ*;/QS[FNBXJBKFEOBL[B VUS[ZNZXBOJFN TJÂ EZTGVOLDKJ DFXFL J XTLB[VKF OB LPOJFD[OPv¾E‹VHPGBMPXFKBOBMJ[Z[OBD[FOJBSPLPXOJ D[FHPUFHPCJB‹LB

Wnioski  ;XJÂLT[POF XZEBMBOJF BMGBNJLSPHMPCVMJOZ X NPD[V E[JFDJ [ *;/ X PLSFTJF SFNJTKJ XTLB[VKF OB VUS[ZNVK‘DF TJÂ [NJBOZ DFXLPXPvSËENJ‘—T[PXF XQS[FCJFHVHMPNFSVMPQBUJJMF—‘DZDIVQPE‹P—B[FTQP ‹VOFSD[ZDPXFHP  8ZEBMBOJF BMGBNJLSPHMPCVMJOZ [ NPD[FN OJF KFTUD[V‹ZNXTLByOJLJFNVQPvMFE[FOJBGVOLDKJOFSFL VE[JFDJ[*;/

Piśmiennictwo  7BOEFO#FSH+( 8FFOJOH++3PMFPGJNNVOFTZTUFNJO UIFQBUIPHFOFTJTPGJEJPQBUIJDOFQISPUJDTZOESPNF$MJOJ DBM4DJFODFq  8ZT[ZÉTLB 5  8JFUFTLB,MJND[BL "  ,TJ‘—FL +  #PSPXTLJ " *EJPQBUZD[OZ [FTQˋ OFSD[ZDPXZ 4UBOEBSEZ .FEZD[OF   TVQQMq  %FM3JP. ,BTLFM'&WBMVBUJPOBOENBOBHFNFOUPGTUF SPJEVOSFTQPOTJWFOFQISPUJDTZOESPNF$VSS0QJO1FEJBUS q  )PETPO&. "MFYBOEFS4*&WBMVBUJPOBOENBOBHFNFOUPG TUFSPJETFOTJUJWF OFQISPUJD TZOESPNF $VSS 0QJO 1FEJBUS q  *OUFSOBUJPOBM 4UVEZ PG ,JEOFZ %JTFBTF JO $IJMESFO 5IF QSJNBSZOFQISPUJDTZOESPNFJODIJMESFO*EFOUJGJDBUJPOPG QBUJFOUTXJUINJOJNBMDIBOHFOFQISJUJDTZOESPNFGSPNJO JUJBMSFTQPOTFUPQSFEOJTPOF+1FEJBUSq  /JBVEFU1-JQPJEOFQISPTJTJODIJMEIPPE3FW1SBU q  ,%02* $MJOJDBM 1SBDUJDF (VJEFMJOFT GPS $ISPOJD ,JEOFZ %JTFBTF&WBMVBUJPO $MBTTJGJDBUJPOBOE4USBUJGJDBUJPO"N +,JEOFZ%JT TVQQM  4UFWFOT-" $PSFTI+ (SFFOF5 -FWFZ"4"TTFTTJOHLJE OFZGVODUJPONFBTVSFEBOEFTUJNBUFEHMPNFSVMBSGJMUSBUJPO SBUF/&OHM+.FEq P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 6 , n r 4 , l i p i e c – s i e r p i e ń 2 0 11

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL ARTICLES  $PMM& #PUFZ" "MWBSF[- 1PDI& 2VJOUË- 4BVSJOB"

 ,OJHIU&- 7FSIBWF+$ 4QJFHFMNBO% )JMMFHF)- EF;F

BUBM4FSVNDZTUBUJO$BTBOFXNBSLFSGPSOPOJOWBTJWF

FVX% $VSIBO($FUBM'BDUPSTJOGMVFODJOHTFSVNDZTUB

FTUJNBUJPOPGHMPNFSVMBSGJMUSBUJPOSBUFBOEBTBNBSLFSGPS

UJO $ MFWFMT PUIFS UIBO SFOBM GVODUJPO BOE UIF JNQBDU PO

FBSMZ SFOBM JNQBJSNFOU "N + ,JEOFZ %JT   q

SFOBMGVODUJPONFBTVSFNFOU,JEOFZ*OUq





 %IBSOJEIBSLB 73  ,XPO $  4UFWFOT ( 4FSVN DZTUBUJO

 .FLBIMJ% -JVULVT" 3BODIJO# :V" #FTTFOBZ- (J

$ JT TVQFSJPS UP TFSVN DSFBUJOJOF BT B NBSLFS PG LJEOFZ

SBSEJO & FU BM -POHUFSN PVUDPNF PG JEJPQBUIJD TUFSPJE

GVODUJPOBNFUBBOBMZTJT"N+,JEOFZ%JTq

SFTJTUBOUOFQISPUJDTZOESPNFBNVMUJDFOUFSTUVEZ1FEJBUS

  #B[[J$ 1FUSJOJ$ 3J[[B7 "SSJHP( %m"NJDP("NPEFSO

/FQISPMq  $IBOH+8 5TBJ)- 8BOH)) :BOH-:$MJOJDPQBUIPMPHJ

BQQSPBDI UP TFMFDUJWJUZ PG QSPUFJOVSJB BOE UVCVMPJOUFSTUJ

DBMGFBUVSFTBOEQSPHOPTJTPG$IJOFTFDIJMESFOXJUIJEJPQB

UJBMEBNBHFJOOFQISPUJDTZOESPNF,JEOFZ*OU

UIJDOFQISPUJDTZOESPNFCFUXFFOEJGGFSFOUBHFHSPVQT&VS

q  %A"NJDP( #B[[J$6SJOBSZQSPUFJOBOEFO[ZNFFYDSFUJPO

+1FEJBUSq  #SPZFS. .FZSJFS" /JBVEFU1 )BCJC3.JOJNBMDIBOHFT

BTNBSLFSPGUVCVMBSEBNBHF$VSS0QJO/FQISPM)ZQFS

BOE GPDBM TFHNFOUBM HMPNFSVMPTDMFSPTJT *O %BWJTPN ". 

UFOTq

$BNFSPO+4 (SÔOGFME+1FEJUPST0YGPSE5FYUCPPLPG$MJ

 3PNãP &"  $PJNCSB 5.  $PTUB 34  7JFJSB /FUP 0.  3FJT ." 3PESJHVFT+ÒOJPS"-FUBM3FOBMEJTPSEFSTJOWPMWFE JOUIFQBUIPQIZTJPMPHZPGVSJOBSZFYDSFUJPOPGBNJDSP HMPCVMJO JO QBUJFOUT XJUI HMPNFSVMPQBUIJFT $MJO /FQISPM q  (VEFS 8(  )PGNBOO 8 $MJOJDBM SPMF PG VSJOBSZ MPX NP

OJDBM/FQISPMPHZ0YGPSE 0YGPSE6OJWFSTJUZ1SFTT  (VMBUJ4 4FOHVQUB% 4IBSNB3, 4IBSNB" (VQUB3,  4JOHI6FUBM4UFSPJESFTJTUBOUOFQISPUJDTZOESPNF3PMF PGIJTUPQBUIPMPHZ*OEJBO1FEJBUSq  EV#VG7FSFJKLFO18 8FU[FMT+'5SFBUNFOUSFMBUFEDIBO HFTJOVSJOBSZFYDSFUJPOPGIJHIBOEMPXNPMFDVMBSXFJHIU

MFDVMBS XFJHIU QSPUFJOT UIFJS EJBHOPTUJD BOE QSPHOPTUJD

QSPUFJOT JO QBUJFOUT XJUI JEJPQBUIJD NFNCSBOPVT OFQI

JNQMJDBUJPOT 4DBOE + $MJO -BC *OWFTU 4VQQM  

SPQBUIZ BOE SFOBM JOTVGGJDJFODZ /FQISPM %JBM 5SBOTQMBOU

q  *OUFSOBUJPOBM4UVEZPG,JEOFZ%JTFBTFJO$IJMESFO/FQI SPUJD TZOESPNF JO DIJMESFO QSFEJDUJPO PG IJTUPQBUIPMPHZ GSPNDMJOJDBMBOEMBCPSBUPSZDIBSBDUFSJTUJDTBUUJNFPGEJB HOPTJT,JEOFZ*OUq  'JMMFS( -FQBHF/4IPVMEUIF4DIXBSU[GPSNVMBGPSFTUJ

q  1PSUNBO 3+  ,JTTBOF +.  3PCTPO ". 6TF PG  NJDSPHMPCVMJO UP EJBHOPTF UVCVMPJOUFSTUJUJBM SFOBM MFTJPOT JODIJMESFO,JEOFZ*OUq  #SBOUFO "+  EV #VG7FSFJKLFO 18  ,MBTFO *4  #PTDI ')  'FJUI (8  )PMMBOEFS %" FU BM 6SJOBSZ FYDSFUJPO PG 

NBUJPOPG('3CFSFQMBDFECZDZTUBUJO$GPSNVMB 1FEJBUS

NJDSPHMPCVMJO BOE *H( QSFEJDU QSPHOPTJT JO JEJPQBUIJD

/FQISPMq

NFNCSBOPVT OFQISPQBUIZ B WBMJEBUJPO TUVEZ + "N 4PD

 3PPT+' %PVTU+ 5FUU4& ,JSLQBUSJDL$.%JBHOPTUJDBD

/FQISPMq

DVSBDZPGDZTUBUJO$DPNQBSFEUPTFSVNDSFBUJOJOFGPSUIF

 #B[[J$ 1FUSJOJ$ 3J[[B7 "SSJHP( #FMUSBNF" 1JTBOP-

FTUJNBUJPOPGSFOBMEZTGVODUJPOJOBEVMUTBOEDIJMESFO"

FUBM6SJOBSZFYDSFUJPOPG*H(BOEBMQIB  NJDSPHMPCVMJO

NFUBBOBMZTJT$MJO#JPDIFNq

QSFEJDUT DMJOJDBM DPVSTF CFUUFS UIBO FYUFOU PG QSPUFJOVSJB

 )PKT3 #FWD4 &LBSU3 (PSFOKBL. 1VLMBWFD-4FSVN DZTUBUJO$BTBOFOEPHFOPVTNBSLFSPGSFOBMGVODUJPOJO QBUJFOUTXJUINJMEUPNPEFSBUFJNQBJSNFOUPGLJEOFZGVOD UJPO/FQISPM%JBM5SBOTQMBOUq

JONFNCSBOPVTOFQISPQBUIZ"N+,JEOFZ%JT q  1FUFST)1 WBOEFO#SBOE+" 8FU[FMT+'6SJOBSZFYDSF UJPOPGMPXNPMFDVMBSXFJHIUQSPUFJOTBTQSPHOPTUJDNBS LFSTJO*H"OFQISPQBUIZ/FUI+.FEq

P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 6 , n r 4 , l i p i e c – s i e r p i e ń 2 0 11

337