- Email: [email protected]
Ocena profilu lipidowego i leptynemii u zdrowych donoszonych noworodków
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
255
Ocena profilu lipidowego i leptynemii u zdrowych donoszonych noworodków The estimation of the lipid profile and leptinemia in healthy full-term newborns Magdalena Kwiatkowska-Gruca, Beata Sadownik, Beata Wnęko, Jakub Behrendt, Łukasz Sędek, Urszula Godula-Stuglik
STRESZCZENIE Wstęp. Gospodarka lipoproteinowa noworodka zależy od przebiegu życia wewnątrzmacicznego. Występowanie zależności pomiędzy stężeniem leptyny – hormonu uczestniczącego w procesach metabolicznych organizmu, a lipidami i lipoproteinami wydaje się być niepodważalne, jednak u noworodka nie zostało dotychczas dokładnie określone. Cel. Celem pracy było ustalenie wartości: ApoA, ApoB, TC, LDL-C, HDL-C, TG oraz albumin i leptynemii u zdrowych donoszonych noworodków wraz z oceną zależności pomiędzy stężeniem leptyny a wartościami wymienionych parametrów. Materiał i metody. U 35 zdrowych donoszonych noworodków z prawidłową urodzeniową masą ciała w wieku 3.–7. doby życia oznaczono metodami enzymatyczną i immunoturbidymetryczną surowicze stężenia TC, HDL-C i LDL-C, TG, ApoA, ApoB oraz metodą immunoenzymatyczną albumin i leptyny. Wyniki. Stwierdzono istotnie wyższe (p=0,03) stężenie LDL-C u noworodków płci żeńskiej niż męskiej oraz podwyższone stężenie ApoA, ApoB, TC, HDL-C i leptyny u dziewczynek. Wykazano dodatnią korelację pomiędzy stężeniem leptyny a urodzeniową masą ciała (r=0,3681, p=0,03) oraz długością ciała noworodka (r=0,4714, p=0,004). Wykazano liczne wzajemne korelacje pomiędzy poszczególnymi parametrami profilu lipidowego oraz istotne (p<0,05) obniżanie się surowiczego stężenia ApoA (r=-0,4598), TC (r=-0,3635), HDL-C (r=-0,3473) i LDL-C (r=-0,3398) wraz ze wzrostem stężenia leptyny. Wnioski. 1. U zdrowych noworodków donoszonych z ciąż i porodów fizjologicznych występuje ścisła zależność pomiędzy wartościami stężenia leptyny i stężeniami apolipoproteiny A, cholesterolu całkowitego, jego frakcji HDL i LDL. 2. Noworodki wykazują dodatnią korelację pomiędzy stężeniem leptyny a urodzeniową masą i długością ciała. 3. Płeć zdrowego donoszonego noworodka może być czynnikiem modulującym wartości stężeń parametrów profilu lipidowego. Słowa kluczowe: noworodek, leptyna, profil lipidowy
ABSTRACT Introduction. The existence of a relation between the leptin concentration – a hormone taking part in the metabolism of the organism, and the lipids and lipoproteins seems undoubted, till now it has not yet been defined for newborns. Aim. The aim of the study was to determine the value of the lipid profile parameters: ApoA, ApoB, TC, LDL-C, HDL-C, TG, albumines and leptin in healthy, full-term newborns, as well as to analyze the relation between leptin concentration and the values of the lipids parameters. Material and Methods. Serum Concentrations of TC, HDL-C, LDL-C, TG, ApoA, ApoB, albumines and leptin were assesed in the serum between 3–7 day of life 35 healthy, full term newborns with appropriate birth weight. Results. In female newborns significantly higher LDL-C concentration was found (p=0.03). The girls had a higher concentration of ApoA, ApoB, TC, HDL-C and leptin than boys (p=0,03). Positive correlation between the leptin serum concentrations and body weight (r=0.3681, p=0.03) and length of newborns (r=0.4714, p=0.004) was stated. Numerous correlations between the lipids parameters and a significant (p<0.5) decrease of ApoA (r=-0.4598), TC (r=-0.3635), HDL-C (r=-0.3473) and LDL-C (r=-0.3398) in serum concentrations accompanied by an increase in leptin concentrations were found. Conclusions. 1. The full-term healthy newborns have a significant correlation between leptin concentration and the values of ApoA, TC, HDL-C and LDL-C. 2.Newborns show a positive correlation between leptin concentration and body weight and length at birth. 3.The sex of full-term healthy newborn may be the factor modulatory the values of the lipid profile parameters. Keywords: newborn, leptin, lipid profile
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
Pediatr Pol 2012; 87(3): 255–261 © 2012 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 2.03.2012 Zaakceptowano do druku/Accepted: 11.04.2012 Katedra Pediatrii, Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka Wydziału Lekarskiego z Oddziałem LekarskoDentystycznym w Zabrzu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Kierownik katedry i kliniki: prof. dr hab. n. med. Urszula Godula-Stuglik Wkład pracy autorów/ Authors contribution: Magdalena KwiatkowskaGruca – 40% (zasadniczy wkład w koncepcję i projekt pracy, analiza i interpretacja danych, napisanie artykułu), Beata Sadownik – 20% (zebranie danych, analiza i interpretacja danych), Beata Wnęko – 10% (przygotowanie wyników badań do analizy), Jakub Behrendt – 10% (odpowiedzialność za analizę statystyczną), Łukasz Sędek – 10% (analiza biochemiczna), Urszula Godula-Stuglik – 10% (krytyczne zrecenzowanie artykułu pod kątem istotnej zawartości intelektualnej oraz akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania) Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Magdalena Kwiatkowska-Gruca Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 ul.3. Maja 13–15 41-800 Zabrze Tel/fax (032) 271 86 91 e-mail: [email protected]
256
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Wstęp (PTQPEBSLB MJQPQSPUFJOPXB OPXPSPELB SËOJ TJÂ X TXPKFK DIBSBLUFSZTUZDF PE UFK V E[JFDJ TUBST[ZDI JPTËCEPSPTZDI1PEMFHB[OBD[OZNXQZXPND[ZO OJLËXHFOFUZD[OZDIJvSPEPXJTLPXZDI XEVZNTUPQ OJV[BMFDPEQS[FCJFHVZDJBXFXOUS[NBDJD[OFHP BT[D[FHËMOJFPEXJFLVQPEPXFHPJTUBOVPEZXJFOJB XFXOUS[NBDJD[OFHP0ELBEBOJFTJÂUVT[D[VVQP EVSP[QPD[ZOBTJÂOBHSBOJDZESVHJFHPJUS[FDJFHPUSZ NFTUSV DJZ TUBOPXJD V EPOPT[POFHP OPXPSPELB PLqNBTZDJBB;BQSPQPSDKFTLBEVDIFNJD[ OFHPDJBBOPXPSPELBPEQPXJBEBLJMLB[XJ[LËXFO EPLSZOOZDITZOUFUZ[PXBOZDIKVQS[F[QËE EPLUË SZDI [BMJD[B TJÂ JOTVMJOÂ JOTVMJOPQPEPCOF D[ZOOJLJ X[SPTUV IPSNPOX[SPTUVPSB[MFQUZOÂ<q>-FQUZOB KFTUIPSNPOFNQFQUZEPXZN QSPEVLUFNHFOVPC PCF TJUZ TZOUFUZ[PXBOZN HËXOJF QS[F[ BEJQPDZUZ PSB[ LPNËSLJOBCPOLBQS[FXPEVQPLBSNPXFHPJPZTLB 6D[FTUOJD[ZXXJFMVQSPDFTBDINFUBCPMJD[OZDIPSHB OJ[NV+BLPIPSNPOTZUPvDJVD[FTUOJD[ZXSFHVMBDKJ BQFUZUV QS[FTZBKD EP PvSPELPXFHP VLBEV OFSXP XFHP TZHOB P XZTUBSD[BKDFK JMPvDJ [HSPNBE[POFK FOFSHJJ+FKTUÂFOJFXTVSPXJDZLSXJLPSFMVKF[HSV CPvDJ ULBOLJ UVT[D[PXFK B TUZNVMBUPSFN XZE[JF MBOJB KFTU NJO JOTVMJOB HMJLPLPSUZLPTUFSPJEZ PSB[ OJFLUËSFDZUPLJOZ 5/'α *- <>#BEBOJBPTUBUOJDI MBUXZLB[BZ FMFQUZOBQPTJBEBE[JBBOJFQMFKPUSPQP XF%[JBBKDXJFMPLJFSVOLPXP SFHVMVKFIPNFPTUB[Â FOFSHFUZD[OPSHBOJ[NV NPEVMVKFD[ZOOPv¾VLBEV FOEPLSZOPMPHJD[OFHPJJNNVOPMPHJD[OFHPPSB[XQZ XBOBQSPDFTZX[SBTUBOJBJEPKS[FXBOJB< >+FK SPMB SFHVMBDZKOB X QSPDFTBDI NFUBCPMJD[OZDI EPUZ D[DZDIQS[FNJBOZXÂHMPXPEBOPXFKJMJQJEPXFKQPMFHB OBVUS[ZNBOJVIPNFPTUB[ZHMVLP[ZJJOTVMJOPXSBMJ XPvDJ PSB[ E[JBBOJV MJQPTUBUZD[OZN 8ZTUÂQPXBOJF [BMFOPvDJQPNJÂE[ZTUÂFOJFNMFQUZOZJMJQJEËXPSB[ MJQPQSPUFJOXZEBKFTJÂCZ¾OJFQPEXBBMOFOBLBEZN FUBQJFSP[XPKVD[PXJFLB KFEOBLVOPXPSPELBOJF[P TUBPEPUZDID[BTPLSFvMPOF $FMFN QSBDZ CZP VTUBMFOJF XBSUPvDJ XZCSBOZDI QBSBNFUSËX QSPGJMV MJQJEPXFHP PCFKNVKDZDI BQPMJ QPQSPUFJOZ " "QP" J # "QP#
DIPMFTUFSPM DBLPXJ UZ 5$
-%- )%- USJHMJDFSZEZ 5( BUBLFBMCVNJ OZ J MFQUZOÂ V [ESPXZDI EPOPT[POZDI OPXPSPELËX [VX[HMÂEOJFOJFNJDIQDJ NBTZDJBBJQFSJOBUBMOZDI D[ZOOJLËXSZ[ZLBPSB[PLSFvMFOJFFXFOUVBMOZDI[B
MFOPvDJ QPNJÂE[Z TUÂFOJFN MFQUZOZ B XBSUPvDJBNJ XZNJFOJPOZDIQBSBNFUSËX
Materiał i metody #BEBOJBNJ PCKÂUP [ESPXZDI EPOPT[POZDI OPXP SPELËX VSPE[POZDI TJBNJ OBUVSZ MVC FMFLUZXOZN DJÂDJFN DFTBSTLJN X EPCSZN TUBOJF PDFOB X TLBMJ "QHBSXJNJOVDJFZDJBXZOPTJBqQLU QP VLPÉD[FOJV UZHPEOJB QSBXJEPXP QS[FCJFHBKDFK DJZ[QSBXJEPXVSPE[FOJPXNBTDJBBXXJFLV PEEPEPCZZDJB LUËSZDISPE[JDFXZSB[JMJQJTFN OvXJBEPN[HPEÂOBQS[FQSPXBE[FOJFCBEBÉ;CB EBÉ XZD[POP OPXPSPELJ VSPE[POF QS[FEXD[FvOJF E[JFDJNBUFLDIPSVKDZDIOBDVLS[ZDÂ OBEDJvOJFOJF JOEVLPXBOF DJ HFTUP[Â TUBO QS[FES[VDBXLPXZ PSB[E[JFDJSPE[JDËX[OBEDJvOJFOJFNUÂUOJD[ZN DIP SPC OJFEPLSXJFOO TFSDB JMVC IJQFSDIPMFTUFSPMF NJ8ZCSBOFQBSBNFUSZPDFOZOPXPSPELBQS[FETUB XJPOPXUBCFMJ*1S[FXBBZOPXPSPELJQDJNÂTLJFK WT
VSPE[POFTJBNJOBUVSZ WT XTUBOJF PHËMOZNEPCSZN UKPDFOJPOFQPVSPE[FOJVOBq QLUXTLBMJ"QHBSXJNJOVDJFZDJB WT 3P[LBE VSPE[FOJPXZDI NBT DJBB X HSVQJF CZ SP[ LBEFNOPSNBMOZN DPQPUXJFSE[POPUFTUFN,PNP HPSPXB4NJSOPWB ,4E Q .FUPEZLB CBEBÉ PCFKNPXBB CBEBOJF LMJOJD[OF CJPDIFNJD[OFJBOBMJ[ÂTUBUZTUZD[O0DFOBLMJOJD[OB QPMFHBBOBPLSFvMFOJVEPKS[BPvDJQPEPXFKOPXPSPE LËXXPQBSDJVPD[BTUSXBOJBDJZ XHSFHVZ/BF HFMFHP JPTUBOLMJOJD[OZ[BQPNPD[NPEZGJLPXBOFK TLBMJ #BMMBSEB ;B QSBXJEPX VSPE[FOJPX NBTÂ DJBBV[OBOPKFKXBSUPvDJNJFT[D[DFTJÂQPNJÂE[Z B DFOUZMFN #BEBOJB CJPDIFNJD[OF PCFKNPXBZ PDFOÂTUÂFÉXTVSPXJDZPCXPEPXFKLSXJZMOFKDIP MFTUFSPMV5$ )%-$J-%-$ 5( "QP" "QP#PSB[BM CVNJO 0[OBD[FÉ EPLPOBOP NFUPEBNJ FO[ZNBUZD[ OZNJ PSB[ JNNVOPUVSCJEZNFUSZD[OZNJ [ VZDJFN BOBMJ[BUPSB $PCBTq3PDIF J PSZHJOBMOZDI PED[ZOOJ LËXGJSNZ3PDIF/BUPNJBTUTUÂFOJFMFQUZOZXFLSXJ P[OBD[POPNFUPEJNNVOPFO[ZNBUZD[O[BQPNPD [FTUBXV)VNBO-FQUJO&MJTB,JUGJSNZ5&$0NFEJDBM $[VPv¾ P[OBD[FÉ XZOPTJB OHNM B XFXOUS[ J NJÂE[ZTFTZKOZ XTQËD[ZOOJL [NJFOOPvDJ XZOPTJ PSB[ %PCBEBÉQPCJFSBOPNMPCXPEPXFK LSXJZMOFKXHPE[JOBDISBOOZDI QS[ZPLB[KJXZLP
Tabela I. Kliniczna charakterystyka badanej grupy noworodków Table I. The clinical characteristics of the examined group of newborns
Średnia
Odchylenie standardowe
Zakres
Masa ciała (g)
3221,4
±373,82
2410–3900
Długość ciała (cm)
53,52
±2,46
49–59
Wiek ciążowy (tygodnie ciąży)
39,3
±1,30
38–42
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
257
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Wyniki hSFEOJFXBSUPvDJXSB[[PEDIZMFOJBNJTUBOEBSEPXZ NJPSB[[BLSFTZXBSUPvDJTUÂFÉQBSBNFUSËXQSPGJMV MJQJEPXFHP 5$ -%-$ )%-$ 5( "QP" "QP#JBM CVNJO PSB[MFQUZOZQS[FETUBXJPOPXUBCFMJ** 4UXJFSE[POPJTUPUOJFTUBUZTUZD[OJFXZT[F Q vSFEOJFTUÂFOJFDIPMFTUFSPMV-%-VOPXPSPELËXQDJ FÉTLJFK BUBLFQPEXZT[POFTUÂFOJF"QP" "QP# 5$ )%-$ PSB[ MFQUZOZ V E[JFXD[ZOFL X QPSËXOB OJV[DIPQDBNJ MFD[CF[[OBNJFOOPvDJTUBUZTUZD[OFK 5BC*** /B QPETUBXJF BOBMJ[Z LPSFMBDKJ XZLB[BOP vDJT [BMFOPv¾ QPNJÂE[Z TUÂFOJFN MFQUZOZ X TVSPXJDZ LSXJPCXPEPXFKBVSPE[FOJPXNBTDJBBPSB[EV HPvDJ DJBB OPXPSPELB 4UXJFSE[POP F JN XZT[B CZB NBTB DJBB OPXPSPELB PSB[ KFHP EVHPv¾ UZN XZT[F TUÂFOJF MFQUZOZ 3ËOJDF CZZ JTUPUOF TUBUZ TUZD[OJF Q 3ZDJ 5BLJDI[BMFOPvDJOJFXZLB[BOPQPNJÂE[ZTUÂF OJFN MFQUZOZ B XJFLJFN DJPXZN OPXPSPELB KFHP TUBOFNQPVSPE[FOJV QBUPMPHJJOGFLDZKODJZJSP E[BKFNQPSPEVVNBULJ 1S[FQSPXBE[POP BOBMJ[Â X[BKFNOFK LPSFMBDKJ QP NJÂE[ZP[OBD[BOZNJQBSBNFUSBNJQSPGJMVMJQJEPXFHP JMFQUZOZ8ZOJLJQS[FETUBXJPOPXUBCFMJ*70[OBD[P OFHXJB[EL XTQËD[ZOOJLJLPSFMBDKJ S TJTUPUOF [Q
Omówienie #BEBOJB PTUBUOJDI MBU TVHFSVK F QSPGJM MJQJEPXZ X TVSPXJDZ LSXJ OPXPSPELB LPSFMVKF [F TUÂFOJFN MJQPQSPUFJO X ZDJV EPSPTZN B UZN TBNZN NPF CZ¾D[ZOOJLJFNQSFEZLUZXOZNXZTUQJFOJBXQS[Z T[PvDJ [FTQPV NFUBCPMJD[OFHP NJBEZDZ J DIPSËC VLBEV LSFOJB <> /B XBSUPvDJ TUÂFÉ KFHP QBSB NFUSËX TLBEPXZDI NB XQZX XJFMF D[ZOOJLËX HF P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
4000 3800
Masa ciaáa (g.) Body weight (g.)
3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Leptyna (ng/ml) Leptin (ng/ml) Ryc. 1. Korelacja pomiędzy stężeniem leptyny i urodzeniową masą ciała u zdrowych noworodków (korelacja: r=0,36807, p=0,030; przedział ufności 0,95) Fig. 1. The correlation between leptin concentration and body weight at birth for healthy newborns (correlation: r=0.36807, p=0.030; confidence level 0.95)
60 58 DáugoĞü ciaáa (cm) Body length (cm)
OZXBOJB CBEBÉ LPOUSPMOZDI QS[FE XZQJTFN E[JFDLB [0EE[JBV/PXPSPELPXFHP UKQPVQZXJFHPE[ ZDJB BQS[FEVLPÉD[FOJFNEPCZZDJB 1PPEXJSPXBOJVTVSPXJDFQS[FDIPXZXBOPXUFNQ $EPD[BTVXZLPOBOJBP[OBD[FÉ/BQS[FQSPXB E[FOJF CBEBÉ V[ZTLBOP [HPEÂ ,PNJTKJ #JPFUZD[OFK h6. /S,/8,#* "OBMJ[ÂPUS[ZNBOZDIXZOJLËXCBEBÉQS[FQSPXB E[POP[BQPNPDQSPHSBNV45"5*45*$";CBEB OP[HPEOPv¾SP[LBEVQPT[D[FHËMOZDIBOBMJ[PXBOZDI QBSBNFUSËX[SP[LBEFNOPSNBMOZN VZXBKDUFTUV ,PNPHPSPXB4NJSOPXB PSB[ TDIBSBLUFSZ[PXBOP KF [BQPNPDvSFEOJFKBSZUNFUZD[OFKJPEDIZMFOJBTUBO EBSEPXFHP %P PDFOZ [BMFOPvDJ QPNJÂE[Z QPT[D[F HËMOZNJ QBSBNFUSBNJ [BTUPTPXBOP BOBMJ[Â LPSFMBDKJ 4QFBSNBOB%MBDBFKQSBDZQS[ZKÂUPQP[JPNJTUPUOP vDJQ
56 54 52 50 48 0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Leptyna (ng/ml) Leptin (ng/ml) Ryc. 2. Korelacja pomiędzy stężeniem leptyny i długością ciała u zdrowych noworodków (korelacja: r=0,47142, p=0,004; przedział ufności 0,95) Fig. 2. The correlation between leptin concentration and body length at birth for healthy newborns (correlation: r=0.47142, p=0.004; confidence level 0.95)
OFUZD[OZDIJvSPEPXJTLPXZDI6XD[FvOJBLËXTUÂF OJBDIPMFTUFSPMVJKFHPGSBLDKJTXZT[FOJVE[JFDJ EPOPT[POZDI;LPMFJVOPXPSPELËXIJQPUSPGJD[OZDI D[ZMJ[F[CZUNBNBTDJBBXTUPTVOLVEPXJFLV DJPXFHP TUÂFOJF XPMOZDI LXBTËX UVT[D[PXZDI KFTU XZT[F OJ V OPXPSPELËX FVUSPGJD[OZDI OB DP NBXQZXOJFEPCËSJOTVMJOZJOBENJBS5(QSBXEP QPEPCOJF [XJ[BOZ OJF UZMLP [ OJFEPZXJFOJFN BMF SËXOJF[OJFEPUMFOJFOJFNXFXOUS[NBDJD[OZNUZDI
258
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Tabela II. Wartości stężeń parametrów profilu lipidowego, albumin i leptynemii u 35 noworodków Table II. The values of the concentrations of the parameters of the lipid profile, albumines and leptinemia for 35 newborns
Średnia
Odchylenie standardowe
Zakres
Albuminy (g/l)
37,81
±3,37
33,0–45,4
Apolipoproteina A (μmol/l)
34,37
±6,88
23,5–44,6
Apolipoproteina B (μmol/l)
1,25
±0,32
0,6–1,88
Cholesterol całk. (mmol/l)
2,50
±0,60
1,54–3,87
Cholesterol HDL (mmol/l)
0,35
±0,16
0,11–0,74
Cholesterol LDL (mmol/l)
1,32
±0,47
0,5–2,3
Triglicerydy (mmol/l)
1,84
±0,62
0,91–3,48
Leptyna (ng/ml)
2,01
±0,73
0,92–3,74
Tabela III. Wartości stężeń parametrów profilu lipidowego, albumin i leptynemii w surowicy 35 noworodków w zależności od ich płci Table III. The values of the concentrations of the lipid profile parameters, albumines and leptinemia in the sebum of 35 newborns, according to their sex
Płeć Albuminy (g/l) Apolipoproteina A (μmol/l) Apolipoproteina B (μmol/l) Cholesterol całk. (mmol/l) Cholesterol HDL (mmol/l) Cholesterol LDL (mmol/l) Triglicerydy (mmol/l) Leptyna (ng/ml)
Liczba
Średnia ± odchylenie standardowe
K
16
37,72±2,76
M
19
37,87±3,88
K
16
35,83±6,74
M
19
33,13±6,93
K
16
1,27±0,26
M
19
1,23±0,36
K
16
2,60±0,55
M
19
2,41±0,63
K
16
0,37±0,16
M
19
0,32±0,16
K
16
1,50±0,47
M
19
1,16±0,41
K
16
1,65±0,26
M
19
1,99±0,78
K
16
2,09±0,70
M
19
1,90±0,76
Istotność statystyczna 0,8038 0,2532 0,7530 0,1451 0,3802 0,0300* 0,3286 0,4562
*istotne statystycznie (statistically significant)
E[JFDJ1PEPCOJFVE[JFDJLBSNJPOZDIQJFSTJTUÂFOJF 5( J 5$ B HËXOJF -%-$ T XZT[F X QPSËXOBOJV [ E[JF¾NJ ZXJPOZNJ XZD[OJF MVC D[ÂvDJPXP NJF T[BOLBNJNPEZGJLPXBOZNJ<q>;VXBHJOBUP F DFMFNOBT[ZDICBEBÉCZBPDFOBX[BKFNOZDI[BMF OPvDJQBSBNFUSËXQSPGJMVPSB[MFQUZOZVOPXPSPELËX [ESPXZDI [ CBEBÉ [PTUBZ XZLMVD[POF XD[FvOJBLJ OPXPSPELJ[OJFQSBXJEPXVSPE[FOJPXNBTDJBB MVC DFOUZMB PSB[E[JFDJPCDJPOFSPE[JO OZNXZTUÂQPXBOJFNDIPSËCDIBSBLUFSZ[VKDZDITJÂ
QBUPMPHJ X PCSÂCJF QPETUBXPXZDI T[MBLËX NFUBCP MJD[OZDI PSHBOJ[NV 4QPvSËE D[ZOOJLËX OJFNPEZGJ LPXBMOZDIXZCSBOPQF¾KBLPLSZUFSJVNEPQPE[JBV HSVQZ OPXPSPELËX J QS[FQSPXBE[FOJB BOBMJ[Z QP SËXOBXD[FK 6[ZTLBOF XZOJLJ XTLB[VK OB XZT[F TUÂFOJB "QP" "QP# 5$ )%-$ -%-$ J MFQUZ OZ V E[JFXD[ZOFL OJ V DIPQDËX QS[Z D[ZN KFEZ OJF SËOJDF EPUZD[DF DIPMFTUFSPMV -%- CZZ JTUPUOF TUBUZTUZD[OJF 0CTFSXBDKF UF [OBKEVK QPUXJFSE[FOJF XQJvNJFOOJDUXJF<> P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
259
Tabela IV. Wzajemne korelacje w zakresie parametrów profilu lipidowego i leptynemii Table IV. The mutual correlations of the lipid profile parameters and leptynemia
r – wsp. korelacji
Albumin
Apo A
Apo B
TC
HDL-C
LDL-C
TG
Leptyna
Albuminy
1,00000
0,55050*
0,14757
0,14082
0,14769
0,07658
0,09127
-0,23152
Apolipoproteina A
0,55050*
1,00000
0,08783
0,67053*
0,76227*
0,59607*
0,02405
-0,45982*
Apolipoproteina B
0,14757
0,08783
1,00000
0,56937*
-0,33562*
0,40782*
0,71480*
-0,17621
Cholesterol całk.
0,14082
0,67053*
0,56937*
1,00000
0,37284*
0,88625*
0,46861*
-0,36354*
Cholesterol HDL
0,14769
0,76227*
-0,33562*
0,37284*
1,00000
0,33645*
-0,34704*
-0,34734*
Cholesterol LDL
0,07658
0,59607*
0,40782*
0,88625*
0,33645*
1,00000
0,11163
-0,33984*
Triglicerydy
0,09127
0,02405
0,71480*
0,46861*
-0,34704*
0,11163
1,00000
-0,06472
Leptyna
-0,23152
-0,45982*
-0,17621
-0,36354*
-0,34734*
-0,33984*
-0,06472
1,00000
*istotne statystycznie (statistically significant) – p<0,05
/JFLUËS[Z BVUPS[Z TVHFSVK F XZT[F TUÂFOJB DIPMFTUFSPMV )%- J [XJ[BOFK [ OJN BQPMJQPQSPUFJOZ "T[KBXJTLJFNLPS[ZTUOZN[FX[HMÂEVOBQFOJPO GVOLDKÂPDISPOOXSP[XPKVNJBEZDZ<>5SVEOP X UZN BTQFLDJF XZUVNBD[Z¾ SËXOJF X[SPTU DIPMF TUFSPMV-%-1F¾KFTUV[OBXBOBQS[F[XJFMVBVUPSËX KBLPJTUPUOZD[ZOOJLNPEVMVKDZTUÂFOJFMFQUZOZ< q>6EPSPTZDILPCJFUPUBLJNTBNZNXTQË D[ZOOJLV NBTZ DJBB DP NÂD[ZyOJ TUÂFOJF MFQUZOZ X TVSPXJDZ LSXJ KFTU q SB[Z XJÂLT[F QS[Z D[ZN [NJFOJB TJÂ [BMFOJF PE GB[Z DZLMV NJFTJD[LPXFHP DP NPF TVHFSPXB¾ [XJ[FL [ IPSNPOBNJ TUFSPJEP XZNJ<>4UXJFSE[BOFXZT[FXBSUPvDJUFHPIPSNP OVVE[JFXD[ZOFLQS[F[OJFLUËSZDIBVUPSËXXJ[BOF T [ SËOJDBNJ X [BLSFTJF NBTZ ULBOLJ UVT[D[PXFK J VSPE[FOJPXFK NBTZ DJBB KBLJF XZTUÂQVK QPNJÂ E[ZOPXPSPELBNJSËOZDIQDJ<> BUBLF[XJÂLT[ NBT PZTLB QPEËX QDJ FÉTLJFK <> *OOF CBEBOJB OBESËOJDXTUÂFOJVMFQUZOZQPNJÂE[ZDIPQDBNJ JE[JFXD[ZOLBNJXZLB[BZ FKFTUPOBFGFLUFNJOUF SBLDKJ QPNJÂE[Z JDI PENJFOOPvDJ HFOFUZD[O <> +V X SPLV XZLSZUP CBSE[P TJMO [BMFOPv¾ QPNJÂE[Z QPMJNPSGJ[NFN QPKFEZOD[FHP OVLMFPUZEV 4/1 X HFOJF MFQUZOZ B #.* V NÂD[Z[O #BEBOJB PTUBUOJDIMBU< >OBEQPMJNPSGJ[NFNOVLMF PUZEVQP[XPMJZXZLSZ¾ FVIPNP[ZHPU""FÉTLJDI XZTUÂQVKF PCOJPOF TUÂFOJF MFQUZOZ B V IPNP[ZHPU NÂTLJDIQS[FDJXOJF KFHPX[SPTU+VXS.BU TVEPJXTQ<>XZLB[BMJVDIPQDËXOJT[FTUÂFOJF MFQUZOZOJVE[JFXD[ZOFL NJNPEPEBUOJFKLPSFMBDKJ [VSPE[FOJPXNBTDJBBJ#.*VPCVQDJ;EBOJFN BVUPSËX KFTU NBP QSBXEPQPEPCOF BCZ SËOF TUÂF OJFMFQUZOZX[BMFOPvDJPEQDJXZOJLBP[XJFMLPvDJ ULBOLJ UVT[D[PXFK MVC KFK EZTUSZCVDKJ D[Z PE TUBOV IPSNPOËX QDJPXZDI <> 3BD[FK NPF CZ¾ FGFLUFN SËOJD HFOFUZD[OZDI 0CTFSXBDKF UZDI BVUPSËX QP UXJFSE[BKXZOJLJCBEBÉ"ELJOTJXTQ<>PQVCMJLP XBOFXS XLUËSZDIOBQPETUBXJFXJFMPPvSPE P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
LPXZDISBOEPNJ[PXBOZDICBEBÉQS[FQSPXBE[POZDI V OPXPSPELËX XZLB[BOP [XJ[FL QPMJNPSGJ[NV HFOVMFQUZOZ[FTUÂFOJFNMFQUZOZXFLSXJPCXPEPXFK JQDJOPXPSPELB KFEOPD[FvOJFVEPXPEOJBKDJTUPUO LPSFMBDKÂ QPNJÂE[Z QDJ B HFOPUZQFN [MPLBMJ[PXB OZNXNJFKTDV "( 4ZOUF[B MFQUZOZ OBTUÂQVKF KV XFXOUS[NBDJD[ OJF BULBOLBUVT[D[PXBCJBBJXNOJFKT[ZNPETFULV CSVOBUOB KFTU HËXOZN EFUFSNJOBOUFN KFK XZE[JFMB OJB< >%PEBULPXPMFQUZOFNJÂQPEPXLT[UBUVKF MFQUZOBQPDIPE[FOJBPZTLPXFHP< >8PLSFTJFQP EPXZN [XBT[D[BXUS[FDJNUSZNFTUS[F TUXJFSE[BOF T XZTPLJF TUÂFOJB MFQUZOZ [ OBTUÂQPXZN HXBUPX OZNPCOJFOJFNQPVSPE[FOJVJEBMT[ZNPCOJBOJFN TJÂKFKTUÂFÉEPD[XBSUFKEPCZZDJB0LSFTUFOQPLSZ XBTJÂD[BTPXP[GJ[KPMPHJD[OZNVCZULJFNNBTZDJBB VOPXPSPELB<>)BSJHBZBJXTQ<>OJF[OBMFyMJSË OJDXTUÂFOJVMFQUZOZXTVSPXJDZLSXJQÂQPXJOPXFK JLSXJZMOFKOPXPSPELBPSËOFKVSPE[FOJPXFKNBTJF DJBBXQJFSXT[ZDIHPE[JOBDIQPVSPE[FOJV;BPC TFSXPXBMJ OBUPNJBTU [OBD[OF [NOJFKT[FOJF TUÂFOJB MFQUZOZXQJFSXT[ZDIHPE[JOBDIZDJBVOPXPSPE LËX[QSBXJEPX KBLJOBENJFSOVSPE[FOJPXNBT DJBBXTUPTVOLVEPXBSUPvDJPCTFSXPXBOZDIVOPXP SPELËX[NBNBTDJBB<>1S[ZQVT[D[BMOJFPQJ TZXBOB EZOBNJLB [NJBO TUÂFÉ MFQUZOZ QP[XBMB OB VSVDIPNJFOJF NFDIBOJ[NËX SFHVMVKDZDI QS[ZKNP XBOJFQPLBSNV BUBLFQS[ZD[ZOJBTJÂEPPCOJFOJB XZEBULV FOFSHFUZD[OFHP X QJFSXT[ZDI EPCBDI ZDJB KBLP[KBXJTLBBEBQUBDZKOFHPEPGJ[KPMPHJD[OFHPVCZULV NBTZDJBB<>8QJFSXT[ZNUZHPEOJVZDJBOBTUÂQV KFOBUPNJBTUT[ZCLJX[SPTUTUÂFÉMJQJEËXJMJQPQSPUFJO [XBT[D[B-%-JBQPMJQPQSPUFJOZ#< > #BEBOJB PTUBUOJDI MBU QPUXJFSE[BK SPMÂ MFQUZOZ XSFHVMBDKJSP[XPKVXFXOUS[NBDJD[OFHPQPEVJOB TUÂQOJFOPXPSPELB< >4UÂFOJFMFQUZOZ X TVSPXJDZ LPSFMVKF [ VSPE[FOJPX NBT DJBB PSB[ XTLByOJLBNJ BOUSPQPNFUSZD[OZNJ OPXPSPELB DP
260
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE XZLB[BOP SËXOJF X OJOJFKT[ZN CBEBOJV 1PEPCOF PQJTZXBOFQS[F[JOOZDIBVUPSËXPCTFSXBDKFX[SPTUV TUÂFOJB MFQUZOZ XSB[ [F X[SPTUFN NBTZ DJBB EV HPvDJ DJBB J [XJÂLT[BKDZN TJÂ XJFLJFN QPEPXZN QP[XBMBK QS[ZQVT[D[B¾ F KFTU UP IPSNPO XTQËPE QPXJFE[JBMOZ[BXJÂLT[ZJDIQS[ZSPTUXPTUBUOJDIUZ HPEOJBDIDJZ< > /BT[F CBEBOJF PCFKNPXBP KFEZOJF HSVQÂ [ESP XZDI EPOPT[POZDI OPXPSPELËX [ DJ J QPSPEËX GJ [KPMPHJD[OZDI VSPE[POZDI X EPCSZN TUBOJF EMBUFHP OJFPLSFvMPOP[BMFOPvDJQPNJÂE[ZTUÂFOJFNMFQUZOZ B XJFLJFN QPEPXZN OPXPSPELB "VUPS[Z XTLB[VK JTUPUOJFOJT[FTUÂFOJFMFQUZOZVXD[FvOJBLËX< >+FEOBLCBEBOJBQPSËXOVKDFTUÂFOJFMFQUZOZ VOPXPSPELËXEPOPT[POZDIPSB[VSPE[POZDIQS[FE XD[FvOJF[QPEPCOVSPE[FOJPXNBTDJBBOJFXZ LB[BZ JTUPUOZDI SËOJD QPNJÂE[Z HSVQBNJ DP NPF TVHFSPXB¾ XZTUÂQPXBOJF [XJ[LV SBD[FK QPNJÂE[Z MFQUZOFNJBNBTDJBB OJF[BvEPKS[BPvDJQPEPX E[JFDLB< > -FQUZOBKFTUDZUPLJO LUËSBNPFCZ¾USBLUPXBOB KBLP NBSLFS PE[XJFSDJFEMBKDZ DBLPXJU [BXBSUPv¾ UVT[D[V X PSHBOJ[NJF <> )PSNPO UFO JOGPSNVKF NË[H P TUBOJF [BQBTËX FOFSHFUZD[OZDI VTUSPKV PSB[ XQZXB OB SFDFQUPSZ QPEX[HËS[B IBNVKD TZOUF[Â JTFLSFDKÂOFVSPQFQUZEV:8LPOTFLXFODKJPCOJBBL OJFOJFJQPXPEVKF[NOJFKT[FOJFNBTZDJBB8[BKFNOF JOUFSBLDKFXZLB[VKFSËXOJF[PSFLTZOBNJ SFHVMVKD BQFUZU DZLMTOVJD[VXBOJB TFLSFDKÂIPSNPOËXSFBL DKJ TUSFTPXFK GVOLDKÂ VLBEV TFSDPXPOBD[ZOJPXFHP JQPLBSNPXFHP0EE[JBVKFOBUFSNPHFOF[Â[BQPvSFE OJDUXFN XTQËD[VMOFHP VLBEV OFSXPXFHP )BNVKF VXBMOJBOJF HMJLPLPSUZLPTUFSPJEËX [ OBEOFSD[Z PSB[ X[SPTUTUÂFOJB"$5)JLPSUZ[PMVXZXPBOZTUSFTFN 0COJFOJF TUÂFOJB MFQUZOZ TLVULVKF JOJDKBDK [NJBO IPSNPOBMOZDI J NFUBCPMJD[OZDI VNPMJXJBKDZDI BEBQUBDKÂEPOJFEPCPSËXLBMPSZD[OZDIJQS[FUSXBOJB PLSFTVHPEV< > 6EPLVNFOUPXBOF KFTU JTUOJFOJF U[X BEJQPJOTV MBSOFK PTJ VKFNOFHP TQS[ÂFOJB [XSPUOFHP DP QS[F LBEBTJÂCF[QPvSFEOJPOB[XJ[FLQPNJÂE[ZMFQUZO J JOTVMJO %VHPUSXBMF QPEBXBOB JOTVMJOB QPXZFK HPE[ [XJÂLT[B TUÂFOJF MFQUZOZ XF LSXJ ; LPMFJ MFQUZOB E[JBBKD OB [BTBE[JF VKFNOFHP TQS[ÂFOJB [XSPUOFHP IBNVKFVXBMOJBOJFJOTVMJOZQS[F[LPNËS LJ US[VTULJ <> 8 QS[FDJXJFÉTUXJF EP JOTVMJOZ QF OJ GVOLDKÂ MJQPTUBUZD[O BLUZXVKD BEFOZMPDZLMB[Â [XJÂLT[BKDPLTZEBDKÂMJQJEËXXNJÂvOJBDIT[LJFMFUP XZDIJSFEVLVKDTZOUF[ÂUSJBDZMPHMJDFSPMËXXXUSP CJF <> 0QJTBOF NFDIBOJ[NZ [OBKEVK PE[XJFSDJF EMFOJFXCJPDIFNJJVTUSPKV 8OBT[ZDICBEBOJBDIXZLB[BMJvNZPCFDOPv¾vDJ TZDI[BMFOPvDJQPNJÂE[ZTUÂFOJFNMFQUZOZBTUÂF OJFN MJQJEËX J MJQPQSPUFJO X TVSPXJDZ LSXJ 8SB[ [F X[SPTUFNTUÂFOJBMFQUZOZOBTUÂQPXBP[NOJFKT[FOJF TUÂFOJB "QP" 5$ )%-$ J -%-$ #Z¾ NPF UB
LJF VKFNOF TQS[ÂFOJF [XSPUOF XZKBvOJB NPCJMJ[BDKÂ SF[FSX UVT[D[PXZDI X GB[JF OJFEPZXJFOJB LJFEZ TUXJFSE[BOF KFTU OJTLJF TUÂFOJF MFQUZOZ X TVSPXJDZ LSXJ #BEBOJBPTUBUOJDIMBUEPXPE[JTUOJFOJBSPMJMFQ UZOZ X QSPHSBNPXBOJV NFUBCPMJD[OZN PSHBOJ[NV < > 0LSFT XD[FTOFHP E[JFDJÉTUXB KFTU UZN LSZUZD[OZNPLSFTFN LJFEZOBTUÂQVKFVTUBMFOJFT[MB LËX NFUBCPMJD[OZDI TUPTVOLPXP PQPSOZDI OB QËy OJFKT[F[NJBOZ1P[JPNMFQUZOZSFHVMVKFNFDIBOJ[NZ [XJ[BOF[QS[ZKNPXBOJFNQPLBSNV XQZXBKDUZN TBNZN OB QP[JPN NFUBCPMJ[NV J [BXBSUPv¾ ULBOLJ UVT[D[PXFK X PSHBOJ[NJF 5F [NJBOZ X EBMT[FK QFS TQFLUZXJF NPH EFUFSNJOPXB¾ XZTUQJFOJF PUZPvDJ JDIPSËCDZXJMJ[BDZKOZDI)JQPUF[BEPUZD[DBQSPHSB NPXBOJB [OBKEVKF TXPKF QPUXJFSE[FOJF X CBEBOJBDI OB QP[JPNJF NPMFLVMBSOZN QPUXJFSE[BKDZDI XZ TUÂQPXBOJF [NJBO X MJD[CJF TZOBQT QSPEVLVKDZDI 10.$MVC/1:XQPEX[HËS[VX[BMFOPvDJPEQP[JP NVMFQUZOZXFLSXJVNZT[ZPCPC UKQPTJBEBKDZDI EFGFLU HFOFUZD[OZ QSPXBE[DZ EP CSBLV QSPEVLDKJ UFHPCJBLB<> 8ZEBKF OBN TJÂ JTUPUOF QSPXBE[FOJF EBMT[ZDI CBEBÉ EPUZD[DZDI [XJ[LËX QPNJÂE[Z QSPGJMFN MJ QJEPXZN B MFQUZO J JOOZNJ IPSNPOBNJ ULBOLJ UVT[D[PXFK V OPXPSPELËX [XBT[D[B X LPOUFLvDJF QPUFODKBMOFKNPMJXPvDJXZLPS[ZTUBOJBP[OBD[FÉBEJ QPDZUPLJO X QSPHOP[PXBOJV [BCVS[FÉ NFUBCPMJD[ OZDIXEBMT[ZNZDJVCBEBOZDIE[JFDJ
Wnioski 6[ESPXZDIOPXPSPELËXEPOPT[POZDI[DJJQP SPEËX GJ[KPMPHJD[OZDI XZTUÂQVK X[BKFNOF LPSF MBDKF NJÂE[Z QPT[D[FHËMOZNJ QBSBNFUSBNJ QSPGJMV MJQJEPXFHP PSB[ vDJTB [BMFOPv¾ QPNJÂE[Z XBSUP vDJBNJTUÂFOJBMFQUZOZJTUÂFOJBNJBQPMJQPQSPUF JOZ" DIPMFTUFSPMVDBLPXJUFHPJGSBLDKJ)%-J-%- DIPMFTUFSPMV /PXPSPELJEPOPT[POFXZLB[VKEPEBUOJLPSFMBDKÂ QPNJÂE[Z TUÂFOJFN MFQUZOZ B VSPE[FOJPX NBT DJBBJEVHPvDJDJBB 1F¾ [ESPXFHP EPOPT[POFHP OPXPSPELB NPF CZ¾ D[ZOOJLJFNNPEVMVKDZNXBSUPvDJTUÂFÉQBSBNF USËXQSPGJMVMJQJEPXFHP
Piśmiennictwo 3FHOBVMU5) -JNFTBOE48 )BZ8$[ZOOJLJXQZXBKDF OBSP[XËKQPEV1FEJBUSJBQPEZQMPNJF q )BTTJOL4( -BODFZ& EF4IFTMPX%7FUBM1MBDFOUBMMFQ UJOBOJNQPSUBOUOFXHSPUIGBDUPSJOJOUSBVUFSJOFBOEOFP OBUBMEFWFMPQNFOU 1FEJBUSJDT q (SJTBSV(SBOPWTLZ4 4BNVFMPGG" &MTUFJO%5IFSPMFPG MFQUJO JO GFUBM HSPXUI " TIPSU SFWJFX GSPN DPODFQUJPO UP EFMJWFSZ&VSPQ+0CTUFU(ZOFDPM q P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE "VXFSY+ 4UBFMT#-FQUJO-BODFU q 5VOH8, -JO4+ )XBOH:4 8V$. 8BOH:) 5TBJ8) "TTPDJBUJPOPG$PSE1MBTNB-FQUJO8JUI#JSUI4J[FJO5FSN /FXCPSOT1FEJBUS/FPOBUPM q .BOU[PSPT$4 3JGBT4IJNBO4- 8JMJBNT$+ 'BSHOPMJ+- ,FMFTJEJT5 (JMMNBO.8$PSE#MPPE-FQUJOBOE"EJQPOFD UJOBT1SFEJDUPSTPG"EJQPTJUZJO$IJMESFOBU:FBSTPG"HF "1SPTQFDUJWF$PIPSU4UVEZ1FEJBUSJDT 4BEPXOJL # -VLBT 8 #FISFOEU + 4UPKFXTLB . ,XJBU LPXTLB(SVDB. JXTQ"OBOBMZTJTPGGBDUPSTEFUFSNJOJOH TFSVN MFQUJO DPODFOUSBUJPO JO IFBMUIZ BOE JOGFDUFE OFX CPSOT/FVSPFOEPDSJOPM-FUU q (PEVMB4UVHMJL 6 -BOHOFS - .B[VS # (FOHF " 8QZX [BLBFÉ J TQPTPCV PEZXJBOJB OB HPTQPEBSLÂ MJQJEPXP CJBLPX V XD[FvOJBLËX 1FEJBUSJB 1PM q 'VKJUB) 0LBEB5 *OBNJ* .BLJNPUP. )PTPOP4 .JOBUP . J XTQ -PXEFOTJUZ MJQPQSPUFJO QSPGJMF DIBOHFT EVSJOH UIFOFPOBUBMQFSJPE+1FSJOBU q #BEJFF; ,FMJTIBEJ3$PSE#MPPE-JQJE1SPGJMFJOB1PQV MBUJPOPG*SBOJBO5FSN/FXCPSOT1FEJBUS$BSEJPM q 1BD,PVDIPXTLB & ;BUPSTLB,BSQVv . ,VEMJDLB " 'VSNBHB+BCPÉTLB 8 8ZCSBOF QBSBNFUSZ QS[FNJBOZ MJQJEPXFKVOJFNPXMUX[BMFOPvDJPESP[XPKVXFXOUS[ NBDJD[OFHP 1FEJBUSJB 8TQËD[FTOB (BTUSPFOUFSPMPHJB )FQBUPMPHJBJZXJFOJF%[JFDLB q
.BOU[PT$43PMFPGMFQUJOJOSFQSPEVDUJPO"OO/:"DBE 4DJ q 0SFLFLF/$ 6WFOB$FMFCSF[[F+ )VUTPO1SFTMFZ- "NJOJ 4BFJE# $BUBMBOP15IFFGGFDUPGHFOEFSBOEHFTUBUJPOBM EJBCFUFTNFMMJUVTPODPSEMFQUJODPODFOUSBUJPO"N+0C TUFU(ZOFDPM q .BUTVEB+ :PLPUB* *JEB. .VSBLBNJ5 /BJUP& *UP. JXTQ4FSVNMFQUJODPODFOUSBUJPOJODPSECMPPESFMBUJPO TIJQ UP CJSUI XFJHIU BOE HFOEFS + $MJO &OEPDS .FUBC q 4UPMM#FDLFS 4 ,SFVEFS + 3FJTT * &UQVMFS + #MVN 8' (SPUOFS - *OGMVFODF PG HFTUBUJPOBM BHF BOE JOUSBVUFSJOF HSPXUI PO MFQUJO DPODFOUSBUJPOT JO WFOPVT DPSE CMPPE PG IVNBOOFXCPSOT$MJO1FEJBUSq 1JHIFUUJ. 5PNNBTFMMJ(" %m&MJB" %J$BSMP$ .BSJBOP " %J$BSMP" /BQQJ$.BUFSOBMTFSVNBOEVNCJMJDBMDPSE CMPPE MFQUJO DPODFOUSBUJPOT XJUI GFUBM HSPXUI SFTUSJDUJPO 0CTUFU(ZOFDPM q )BSJHBZB " /BHBTIJNB , /BLP : .PSJLBXB " 3FMB UJPOTIJQ CFUXFFO DPODFOUSBUJPO PG TFSVN MFQUJO BOE GFUBM HSPXUI+$JMO&OEPDS.FUBC q "MFYF% 4ZSJEPV( 1FUSJEPV&%FUFSNJOBOUTPG&BSMZ-JGF -FQUJO-FWFMTBOE-BUFS-JGF%FHFOFSBUJWF0VUDPNFT$MJO .FE3FT q 3FO 39 4IFO : " NFUBBOBMZTJT PG SFMBUJPOTIJQ CFUXF FOCJSUIXFJHIUBOEDPSECMPPEMFQUJOMFWFMTJOOFXCPSOT 8PSME+1FEJBUS q
"ELJOT3 ,MBVTFS$ .BHBOO& ,SVTILBM+ #PZE5 'BJO
(BSBOUZ#PHBDLB# $[FT[ZÉTLB.# 4ZSFOJD[. (FCBMB
+ .PSSJTPO+4JUFPGUIFMFQUJOHFOFJTBTTPDJBUFE
" ,PSEFL" +BOVT%JXTQ*NNBUVSJUZ0SIZQPUSPQIZ
XJUIHFOEFSTQFDJGJDUSFOETJOOFXCPSOTJ[FBOEDPSEMFQ
5IFDPSECMPOEMFQUPOMFWFMT*O1SFUFSNBOETNBMMGPSHF
UJOFWFMT*OU+1FEJBUS0CFT q 1FUSJEPV& .BOU[PSPT$4 #FMFDISJ. 4LBMLJEPV" %FT TZQSJT / 1BQBUIPNB & J XTQ /FPOBUBM MFQUJO MFWFMT BSF TUSPOHMZBTTPDJBUFEXJUIGFNBMFHFOEFS CJSUIMFOHUI *('*
TUBUJPOBMBHFOFPOBUFT(JO1PM q ,VMJL3FDICFSHFS#-FQUZOBqTZHOBNFUBCPMJD[OZ[ULBO LJUVT[D[PXFK1S[FHME-FL q .BOU[PSPT$ 3JGBT4IJNBO4 8JMJBNT$ 'BSHOPMJ+ ,FMF
MFWFMT BOE GPSNVMB GFFEJOH $MJO &OEPDSJOPM 0YG
TJEJT5 (JMMNBO.$PSE#MPPE-FQUJOBOE"EJQPOFDUJOBT
q
1SFEJDUPSTPG"EJQPTJUZJO$IJMESFOBU:FBSTPG"HF"QSP
+JBOH: 8JML+# #PSFDLJ* 8JMMJBNTPO4 %F4UFGBOP"-
TQFDUJWF$PIPSU4UVEZ1FEJBUSJDT q
9V(JXTQ$PNNPO7BSJBOUTJOUIF3FHJPOPGUIF-FQUJO
.PVSB ( -JTCPB 1 1BTTPT . /FPOBUBM 1SPHSBNNJOH PG
(FOF "SF "TTPDJBUFE XJUI #PEZ .BTT *OEFY JO .FO GSPN
/FVSPJNNVOPNPEVMBUJPO q 3PMF PG "EJQPDZUPLJOFT BOE
UIF/BUJPOBM)FBSU -VOH BOE#MPPE*OTUJUVUF'BNJMZ)FBSU
/FVSPQFQUJEFT /FVSPJNNVOPNPEVMBUJPO q
4UVEZ"N+)VN(FOFU q
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
261
255
Ocena profilu lipidowego i leptynemii u zdrowych donoszonych noworodków The estimation of the lipid profile and leptinemia in healthy full-term newborns Magdalena Kwiatkowska-Gruca, Beata Sadownik, Beata Wnęko, Jakub Behrendt, Łukasz Sędek, Urszula Godula-Stuglik
STRESZCZENIE Wstęp. Gospodarka lipoproteinowa noworodka zależy od przebiegu życia wewnątrzmacicznego. Występowanie zależności pomiędzy stężeniem leptyny – hormonu uczestniczącego w procesach metabolicznych organizmu, a lipidami i lipoproteinami wydaje się być niepodważalne, jednak u noworodka nie zostało dotychczas dokładnie określone. Cel. Celem pracy było ustalenie wartości: ApoA, ApoB, TC, LDL-C, HDL-C, TG oraz albumin i leptynemii u zdrowych donoszonych noworodków wraz z oceną zależności pomiędzy stężeniem leptyny a wartościami wymienionych parametrów. Materiał i metody. U 35 zdrowych donoszonych noworodków z prawidłową urodzeniową masą ciała w wieku 3.–7. doby życia oznaczono metodami enzymatyczną i immunoturbidymetryczną surowicze stężenia TC, HDL-C i LDL-C, TG, ApoA, ApoB oraz metodą immunoenzymatyczną albumin i leptyny. Wyniki. Stwierdzono istotnie wyższe (p=0,03) stężenie LDL-C u noworodków płci żeńskiej niż męskiej oraz podwyższone stężenie ApoA, ApoB, TC, HDL-C i leptyny u dziewczynek. Wykazano dodatnią korelację pomiędzy stężeniem leptyny a urodzeniową masą ciała (r=0,3681, p=0,03) oraz długością ciała noworodka (r=0,4714, p=0,004). Wykazano liczne wzajemne korelacje pomiędzy poszczególnymi parametrami profilu lipidowego oraz istotne (p<0,05) obniżanie się surowiczego stężenia ApoA (r=-0,4598), TC (r=-0,3635), HDL-C (r=-0,3473) i LDL-C (r=-0,3398) wraz ze wzrostem stężenia leptyny. Wnioski. 1. U zdrowych noworodków donoszonych z ciąż i porodów fizjologicznych występuje ścisła zależność pomiędzy wartościami stężenia leptyny i stężeniami apolipoproteiny A, cholesterolu całkowitego, jego frakcji HDL i LDL. 2. Noworodki wykazują dodatnią korelację pomiędzy stężeniem leptyny a urodzeniową masą i długością ciała. 3. Płeć zdrowego donoszonego noworodka może być czynnikiem modulującym wartości stężeń parametrów profilu lipidowego. Słowa kluczowe: noworodek, leptyna, profil lipidowy
ABSTRACT Introduction. The existence of a relation between the leptin concentration – a hormone taking part in the metabolism of the organism, and the lipids and lipoproteins seems undoubted, till now it has not yet been defined for newborns. Aim. The aim of the study was to determine the value of the lipid profile parameters: ApoA, ApoB, TC, LDL-C, HDL-C, TG, albumines and leptin in healthy, full-term newborns, as well as to analyze the relation between leptin concentration and the values of the lipids parameters. Material and Methods. Serum Concentrations of TC, HDL-C, LDL-C, TG, ApoA, ApoB, albumines and leptin were assesed in the serum between 3–7 day of life 35 healthy, full term newborns with appropriate birth weight. Results. In female newborns significantly higher LDL-C concentration was found (p=0.03). The girls had a higher concentration of ApoA, ApoB, TC, HDL-C and leptin than boys (p=0,03). Positive correlation between the leptin serum concentrations and body weight (r=0.3681, p=0.03) and length of newborns (r=0.4714, p=0.004) was stated. Numerous correlations between the lipids parameters and a significant (p<0.5) decrease of ApoA (r=-0.4598), TC (r=-0.3635), HDL-C (r=-0.3473) and LDL-C (r=-0.3398) in serum concentrations accompanied by an increase in leptin concentrations were found. Conclusions. 1. The full-term healthy newborns have a significant correlation between leptin concentration and the values of ApoA, TC, HDL-C and LDL-C. 2.Newborns show a positive correlation between leptin concentration and body weight and length at birth. 3.The sex of full-term healthy newborn may be the factor modulatory the values of the lipid profile parameters. Keywords: newborn, leptin, lipid profile
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
Pediatr Pol 2012; 87(3): 255–261 © 2012 by Polskie Towarzystwo Pediatryczne Otrzymano/Received: 2.03.2012 Zaakceptowano do druku/Accepted: 11.04.2012 Katedra Pediatrii, Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka Wydziału Lekarskiego z Oddziałem LekarskoDentystycznym w Zabrzu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Kierownik katedry i kliniki: prof. dr hab. n. med. Urszula Godula-Stuglik Wkład pracy autorów/ Authors contribution: Magdalena KwiatkowskaGruca – 40% (zasadniczy wkład w koncepcję i projekt pracy, analiza i interpretacja danych, napisanie artykułu), Beata Sadownik – 20% (zebranie danych, analiza i interpretacja danych), Beata Wnęko – 10% (przygotowanie wyników badań do analizy), Jakub Behrendt – 10% (odpowiedzialność za analizę statystyczną), Łukasz Sędek – 10% (analiza biochemiczna), Urszula Godula-Stuglik – 10% (krytyczne zrecenzowanie artykułu pod kątem istotnej zawartości intelektualnej oraz akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania) Konflikt interesu/ Conflicts of interest: Autorzy pracy nie zgłaszają konfliktu interesów Adres do korespondencji/ Address for correspondence: Magdalena Kwiatkowska-Gruca Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 ul.3. Maja 13–15 41-800 Zabrze Tel/fax (032) 271 86 91 e-mail: [email protected]
256
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Wstęp (PTQPEBSLB MJQPQSPUFJOPXB OPXPSPELB SËOJ TJÂ X TXPKFK DIBSBLUFSZTUZDF PE UFK V E[JFDJ TUBST[ZDI JPTËCEPSPTZDI1PEMFHB[OBD[OZNXQZXPND[ZO OJLËXHFOFUZD[OZDIJvSPEPXJTLPXZDI XEVZNTUPQ OJV[BMFDPEQS[FCJFHVZDJBXFXOUS[NBDJD[OFHP BT[D[FHËMOJFPEXJFLVQPEPXFHPJTUBOVPEZXJFOJB XFXOUS[NBDJD[OFHP0ELBEBOJFTJÂUVT[D[VVQP EVSP[QPD[ZOBTJÂOBHSBOJDZESVHJFHPJUS[FDJFHPUSZ NFTUSV DJZ TUBOPXJD V EPOPT[POFHP OPXPSPELB PLqNBTZDJBB;BQSPQPSDKFTLBEVDIFNJD[ OFHPDJBBOPXPSPELBPEQPXJBEBLJMLB[XJ[LËXFO EPLSZOOZDITZOUFUZ[PXBOZDIKVQS[F[QËE EPLUË SZDI [BMJD[B TJÂ JOTVMJOÂ JOTVMJOPQPEPCOF D[ZOOJLJ X[SPTUV IPSNPOX[SPTUVPSB[MFQUZOÂ<q>-FQUZOB KFTUIPSNPOFNQFQUZEPXZN QSPEVLUFNHFOVPC PCF TJUZ TZOUFUZ[PXBOZN HËXOJF QS[F[ BEJQPDZUZ PSB[ LPNËSLJOBCPOLBQS[FXPEVQPLBSNPXFHPJPZTLB 6D[FTUOJD[ZXXJFMVQSPDFTBDINFUBCPMJD[OZDIPSHB OJ[NV+BLPIPSNPOTZUPvDJVD[FTUOJD[ZXSFHVMBDKJ BQFUZUV QS[FTZBKD EP PvSPELPXFHP VLBEV OFSXP XFHP TZHOB P XZTUBSD[BKDFK JMPvDJ [HSPNBE[POFK FOFSHJJ+FKTUÂFOJFXTVSPXJDZLSXJLPSFMVKF[HSV CPvDJ ULBOLJ UVT[D[PXFK B TUZNVMBUPSFN XZE[JF MBOJB KFTU NJO JOTVMJOB HMJLPLPSUZLPTUFSPJEZ PSB[ OJFLUËSFDZUPLJOZ 5/'α *- <>#BEBOJBPTUBUOJDI MBUXZLB[BZ FMFQUZOBQPTJBEBE[JBBOJFQMFKPUSPQP XF%[JBBKDXJFMPLJFSVOLPXP SFHVMVKFIPNFPTUB[Â FOFSHFUZD[OPSHBOJ[NV NPEVMVKFD[ZOOPv¾VLBEV FOEPLSZOPMPHJD[OFHPJJNNVOPMPHJD[OFHPPSB[XQZ XBOBQSPDFTZX[SBTUBOJBJEPKS[FXBOJB< >+FK SPMB SFHVMBDZKOB X QSPDFTBDI NFUBCPMJD[OZDI EPUZ D[DZDIQS[FNJBOZXÂHMPXPEBOPXFKJMJQJEPXFKQPMFHB OBVUS[ZNBOJVIPNFPTUB[ZHMVLP[ZJJOTVMJOPXSBMJ XPvDJ PSB[ E[JBBOJV MJQPTUBUZD[OZN 8ZTUÂQPXBOJF [BMFOPvDJQPNJÂE[ZTUÂFOJFNMFQUZOZJMJQJEËXPSB[ MJQPQSPUFJOXZEBKFTJÂCZ¾OJFQPEXBBMOFOBLBEZN FUBQJFSP[XPKVD[PXJFLB KFEOBLVOPXPSPELBOJF[P TUBPEPUZDID[BTPLSFvMPOF $FMFN QSBDZ CZP VTUBMFOJF XBSUPvDJ XZCSBOZDI QBSBNFUSËX QSPGJMV MJQJEPXFHP PCFKNVKDZDI BQPMJ QPQSPUFJOZ " "QP" J # "QP#
DIPMFTUFSPM DBLPXJ UZ 5$
-%- )%- USJHMJDFSZEZ 5( BUBLFBMCVNJ OZ J MFQUZOÂ V [ESPXZDI EPOPT[POZDI OPXPSPELËX [VX[HMÂEOJFOJFNJDIQDJ NBTZDJBBJQFSJOBUBMOZDI D[ZOOJLËXSZ[ZLBPSB[PLSFvMFOJFFXFOUVBMOZDI[B
MFOPvDJ QPNJÂE[Z TUÂFOJFN MFQUZOZ B XBSUPvDJBNJ XZNJFOJPOZDIQBSBNFUSËX
Materiał i metody #BEBOJBNJ PCKÂUP [ESPXZDI EPOPT[POZDI OPXP SPELËX VSPE[POZDI TJBNJ OBUVSZ MVC FMFLUZXOZN DJÂDJFN DFTBSTLJN X EPCSZN TUBOJF PDFOB X TLBMJ "QHBSXJNJOVDJFZDJBXZOPTJBqQLU QP VLPÉD[FOJV UZHPEOJB QSBXJEPXP QS[FCJFHBKDFK DJZ[QSBXJEPXVSPE[FOJPXNBTDJBBXXJFLV PEEPEPCZZDJB LUËSZDISPE[JDFXZSB[JMJQJTFN OvXJBEPN[HPEÂOBQS[FQSPXBE[FOJFCBEBÉ;CB EBÉ XZD[POP OPXPSPELJ VSPE[POF QS[FEXD[FvOJF E[JFDJNBUFLDIPSVKDZDIOBDVLS[ZDÂ OBEDJvOJFOJF JOEVLPXBOF DJ HFTUP[Â TUBO QS[FES[VDBXLPXZ PSB[E[JFDJSPE[JDËX[OBEDJvOJFOJFNUÂUOJD[ZN DIP SPC OJFEPLSXJFOO TFSDB JMVC IJQFSDIPMFTUFSPMF NJ8ZCSBOFQBSBNFUSZPDFOZOPXPSPELBQS[FETUB XJPOPXUBCFMJ*1S[FXBBZOPXPSPELJQDJNÂTLJFK WT
VSPE[POFTJBNJOBUVSZ WT XTUBOJF PHËMOZNEPCSZN UKPDFOJPOFQPVSPE[FOJVOBq QLUXTLBMJ"QHBSXJNJOVDJFZDJB WT 3P[LBE VSPE[FOJPXZDI NBT DJBB X HSVQJF CZ SP[ LBEFNOPSNBMOZN DPQPUXJFSE[POPUFTUFN,PNP HPSPXB4NJSOPWB ,4E Q .FUPEZLB CBEBÉ PCFKNPXBB CBEBOJF LMJOJD[OF CJPDIFNJD[OFJBOBMJ[ÂTUBUZTUZD[O0DFOBLMJOJD[OB QPMFHBBOBPLSFvMFOJVEPKS[BPvDJQPEPXFKOPXPSPE LËXXPQBSDJVPD[BTUSXBOJBDJZ XHSFHVZ/BF HFMFHP JPTUBOLMJOJD[OZ[BQPNPD[NPEZGJLPXBOFK TLBMJ #BMMBSEB ;B QSBXJEPX VSPE[FOJPX NBTÂ DJBBV[OBOPKFKXBSUPvDJNJFT[D[DFTJÂQPNJÂE[Z B DFOUZMFN #BEBOJB CJPDIFNJD[OF PCFKNPXBZ PDFOÂTUÂFÉXTVSPXJDZPCXPEPXFKLSXJZMOFKDIP MFTUFSPMV5$ )%-$J-%-$ 5( "QP" "QP#PSB[BM CVNJO 0[OBD[FÉ EPLPOBOP NFUPEBNJ FO[ZNBUZD[ OZNJ PSB[ JNNVOPUVSCJEZNFUSZD[OZNJ [ VZDJFN BOBMJ[BUPSB $PCBTq3PDIF J PSZHJOBMOZDI PED[ZOOJ LËXGJSNZ3PDIF/BUPNJBTUTUÂFOJFMFQUZOZXFLSXJ P[OBD[POPNFUPEJNNVOPFO[ZNBUZD[O[BQPNPD [FTUBXV)VNBO-FQUJO&MJTB,JUGJSNZ5&$0NFEJDBM $[VPv¾ P[OBD[FÉ XZOPTJB OHNM B XFXOUS[ J NJÂE[ZTFTZKOZ XTQËD[ZOOJL [NJFOOPvDJ XZOPTJ PSB[ %PCBEBÉQPCJFSBOPNMPCXPEPXFK LSXJZMOFKXHPE[JOBDISBOOZDI QS[ZPLB[KJXZLP
Tabela I. Kliniczna charakterystyka badanej grupy noworodków Table I. The clinical characteristics of the examined group of newborns
Średnia
Odchylenie standardowe
Zakres
Masa ciała (g)
3221,4
±373,82
2410–3900
Długość ciała (cm)
53,52
±2,46
49–59
Wiek ciążowy (tygodnie ciąży)
39,3
±1,30
38–42
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
257
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Wyniki hSFEOJFXBSUPvDJXSB[[PEDIZMFOJBNJTUBOEBSEPXZ NJPSB[[BLSFTZXBSUPvDJTUÂFÉQBSBNFUSËXQSPGJMV MJQJEPXFHP 5$ -%-$ )%-$ 5( "QP" "QP#JBM CVNJO PSB[MFQUZOZQS[FETUBXJPOPXUBCFMJ** 4UXJFSE[POPJTUPUOJFTUBUZTUZD[OJFXZT[F Q vSFEOJFTUÂFOJFDIPMFTUFSPMV-%-VOPXPSPELËXQDJ FÉTLJFK BUBLFQPEXZT[POFTUÂFOJF"QP" "QP# 5$ )%-$ PSB[ MFQUZOZ V E[JFXD[ZOFL X QPSËXOB OJV[DIPQDBNJ MFD[CF[[OBNJFOOPvDJTUBUZTUZD[OFK 5BC*** /B QPETUBXJF BOBMJ[Z LPSFMBDKJ XZLB[BOP vDJT [BMFOPv¾ QPNJÂE[Z TUÂFOJFN MFQUZOZ X TVSPXJDZ LSXJPCXPEPXFKBVSPE[FOJPXNBTDJBBPSB[EV HPvDJ DJBB OPXPSPELB 4UXJFSE[POP F JN XZT[B CZB NBTB DJBB OPXPSPELB PSB[ KFHP EVHPv¾ UZN XZT[F TUÂFOJF MFQUZOZ 3ËOJDF CZZ JTUPUOF TUBUZ TUZD[OJF Q 3ZDJ 5BLJDI[BMFOPvDJOJFXZLB[BOPQPNJÂE[ZTUÂF OJFN MFQUZOZ B XJFLJFN DJPXZN OPXPSPELB KFHP TUBOFNQPVSPE[FOJV QBUPMPHJJOGFLDZKODJZJSP E[BKFNQPSPEVVNBULJ 1S[FQSPXBE[POP BOBMJ[Â X[BKFNOFK LPSFMBDKJ QP NJÂE[ZP[OBD[BOZNJQBSBNFUSBNJQSPGJMVMJQJEPXFHP JMFQUZOZ8ZOJLJQS[FETUBXJPOPXUBCFMJ*70[OBD[P OFHXJB[EL XTQËD[ZOOJLJLPSFMBDKJ S TJTUPUOF [Q
Omówienie #BEBOJB PTUBUOJDI MBU TVHFSVK F QSPGJM MJQJEPXZ X TVSPXJDZ LSXJ OPXPSPELB LPSFMVKF [F TUÂFOJFN MJQPQSPUFJO X ZDJV EPSPTZN B UZN TBNZN NPF CZ¾D[ZOOJLJFNQSFEZLUZXOZNXZTUQJFOJBXQS[Z T[PvDJ [FTQPV NFUBCPMJD[OFHP NJBEZDZ J DIPSËC VLBEV LSFOJB <> /B XBSUPvDJ TUÂFÉ KFHP QBSB NFUSËX TLBEPXZDI NB XQZX XJFMF D[ZOOJLËX HF P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
4000 3800
Masa ciaáa (g.) Body weight (g.)
3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Leptyna (ng/ml) Leptin (ng/ml) Ryc. 1. Korelacja pomiędzy stężeniem leptyny i urodzeniową masą ciała u zdrowych noworodków (korelacja: r=0,36807, p=0,030; przedział ufności 0,95) Fig. 1. The correlation between leptin concentration and body weight at birth for healthy newborns (correlation: r=0.36807, p=0.030; confidence level 0.95)
60 58 DáugoĞü ciaáa (cm) Body length (cm)
OZXBOJB CBEBÉ LPOUSPMOZDI QS[FE XZQJTFN E[JFDLB [0EE[JBV/PXPSPELPXFHP UKQPVQZXJFHPE[ ZDJB BQS[FEVLPÉD[FOJFNEPCZZDJB 1PPEXJSPXBOJVTVSPXJDFQS[FDIPXZXBOPXUFNQ $EPD[BTVXZLPOBOJBP[OBD[FÉ/BQS[FQSPXB E[FOJF CBEBÉ V[ZTLBOP [HPEÂ ,PNJTKJ #JPFUZD[OFK h6. /S,/8,#* "OBMJ[ÂPUS[ZNBOZDIXZOJLËXCBEBÉQS[FQSPXB E[POP[BQPNPDQSPHSBNV45"5*45*$";CBEB OP[HPEOPv¾SP[LBEVQPT[D[FHËMOZDIBOBMJ[PXBOZDI QBSBNFUSËX[SP[LBEFNOPSNBMOZN VZXBKDUFTUV ,PNPHPSPXB4NJSOPXB PSB[ TDIBSBLUFSZ[PXBOP KF [BQPNPDvSFEOJFKBSZUNFUZD[OFKJPEDIZMFOJBTUBO EBSEPXFHP %P PDFOZ [BMFOPvDJ QPNJÂE[Z QPT[D[F HËMOZNJ QBSBNFUSBNJ [BTUPTPXBOP BOBMJ[Â LPSFMBDKJ 4QFBSNBOB%MBDBFKQSBDZQS[ZKÂUPQP[JPNJTUPUOP vDJQ
56 54 52 50 48 0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Leptyna (ng/ml) Leptin (ng/ml) Ryc. 2. Korelacja pomiędzy stężeniem leptyny i długością ciała u zdrowych noworodków (korelacja: r=0,47142, p=0,004; przedział ufności 0,95) Fig. 2. The correlation between leptin concentration and body length at birth for healthy newborns (correlation: r=0.47142, p=0.004; confidence level 0.95)
OFUZD[OZDIJvSPEPXJTLPXZDI6XD[FvOJBLËXTUÂF OJBDIPMFTUFSPMVJKFHPGSBLDKJTXZT[FOJVE[JFDJ EPOPT[POZDI;LPMFJVOPXPSPELËXIJQPUSPGJD[OZDI D[ZMJ[F[CZUNBNBTDJBBXTUPTVOLVEPXJFLV DJPXFHP TUÂFOJF XPMOZDI LXBTËX UVT[D[PXZDI KFTU XZT[F OJ V OPXPSPELËX FVUSPGJD[OZDI OB DP NBXQZXOJFEPCËSJOTVMJOZJOBENJBS5(QSBXEP QPEPCOJF [XJ[BOZ OJF UZMLP [ OJFEPZXJFOJFN BMF SËXOJF[OJFEPUMFOJFOJFNXFXOUS[NBDJD[OZNUZDI
258
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
Tabela II. Wartości stężeń parametrów profilu lipidowego, albumin i leptynemii u 35 noworodków Table II. The values of the concentrations of the parameters of the lipid profile, albumines and leptinemia for 35 newborns
Średnia
Odchylenie standardowe
Zakres
Albuminy (g/l)
37,81
±3,37
33,0–45,4
Apolipoproteina A (μmol/l)
34,37
±6,88
23,5–44,6
Apolipoproteina B (μmol/l)
1,25
±0,32
0,6–1,88
Cholesterol całk. (mmol/l)
2,50
±0,60
1,54–3,87
Cholesterol HDL (mmol/l)
0,35
±0,16
0,11–0,74
Cholesterol LDL (mmol/l)
1,32
±0,47
0,5–2,3
Triglicerydy (mmol/l)
1,84
±0,62
0,91–3,48
Leptyna (ng/ml)
2,01
±0,73
0,92–3,74
Tabela III. Wartości stężeń parametrów profilu lipidowego, albumin i leptynemii w surowicy 35 noworodków w zależności od ich płci Table III. The values of the concentrations of the lipid profile parameters, albumines and leptinemia in the sebum of 35 newborns, according to their sex
Płeć Albuminy (g/l) Apolipoproteina A (μmol/l) Apolipoproteina B (μmol/l) Cholesterol całk. (mmol/l) Cholesterol HDL (mmol/l) Cholesterol LDL (mmol/l) Triglicerydy (mmol/l) Leptyna (ng/ml)
Liczba
Średnia ± odchylenie standardowe
K
16
37,72±2,76
M
19
37,87±3,88
K
16
35,83±6,74
M
19
33,13±6,93
K
16
1,27±0,26
M
19
1,23±0,36
K
16
2,60±0,55
M
19
2,41±0,63
K
16
0,37±0,16
M
19
0,32±0,16
K
16
1,50±0,47
M
19
1,16±0,41
K
16
1,65±0,26
M
19
1,99±0,78
K
16
2,09±0,70
M
19
1,90±0,76
Istotność statystyczna 0,8038 0,2532 0,7530 0,1451 0,3802 0,0300* 0,3286 0,4562
*istotne statystycznie (statistically significant)
E[JFDJ1PEPCOJFVE[JFDJLBSNJPOZDIQJFSTJTUÂFOJF 5( J 5$ B HËXOJF -%-$ T XZT[F X QPSËXOBOJV [ E[JF¾NJ ZXJPOZNJ XZD[OJF MVC D[ÂvDJPXP NJF T[BOLBNJNPEZGJLPXBOZNJ<q>;VXBHJOBUP F DFMFNOBT[ZDICBEBÉCZBPDFOBX[BKFNOZDI[BMF OPvDJQBSBNFUSËXQSPGJMVPSB[MFQUZOZVOPXPSPELËX [ESPXZDI [ CBEBÉ [PTUBZ XZLMVD[POF XD[FvOJBLJ OPXPSPELJ[OJFQSBXJEPXVSPE[FOJPXNBTDJBB MVC DFOUZMB PSB[E[JFDJPCDJPOFSPE[JO OZNXZTUÂQPXBOJFNDIPSËCDIBSBLUFSZ[VKDZDITJÂ
QBUPMPHJ X PCSÂCJF QPETUBXPXZDI T[MBLËX NFUBCP MJD[OZDI PSHBOJ[NV 4QPvSËE D[ZOOJLËX OJFNPEZGJ LPXBMOZDIXZCSBOPQF¾KBLPLSZUFSJVNEPQPE[JBV HSVQZ OPXPSPELËX J QS[FQSPXBE[FOJB BOBMJ[Z QP SËXOBXD[FK 6[ZTLBOF XZOJLJ XTLB[VK OB XZT[F TUÂFOJB "QP" "QP# 5$ )%-$ -%-$ J MFQUZ OZ V E[JFXD[ZOFL OJ V DIPQDËX QS[Z D[ZN KFEZ OJF SËOJDF EPUZD[DF DIPMFTUFSPMV -%- CZZ JTUPUOF TUBUZTUZD[OJF 0CTFSXBDKF UF [OBKEVK QPUXJFSE[FOJF XQJvNJFOOJDUXJF<> P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE
259
Tabela IV. Wzajemne korelacje w zakresie parametrów profilu lipidowego i leptynemii Table IV. The mutual correlations of the lipid profile parameters and leptynemia
r – wsp. korelacji
Albumin
Apo A
Apo B
TC
HDL-C
LDL-C
TG
Leptyna
Albuminy
1,00000
0,55050*
0,14757
0,14082
0,14769
0,07658
0,09127
-0,23152
Apolipoproteina A
0,55050*
1,00000
0,08783
0,67053*
0,76227*
0,59607*
0,02405
-0,45982*
Apolipoproteina B
0,14757
0,08783
1,00000
0,56937*
-0,33562*
0,40782*
0,71480*
-0,17621
Cholesterol całk.
0,14082
0,67053*
0,56937*
1,00000
0,37284*
0,88625*
0,46861*
-0,36354*
Cholesterol HDL
0,14769
0,76227*
-0,33562*
0,37284*
1,00000
0,33645*
-0,34704*
-0,34734*
Cholesterol LDL
0,07658
0,59607*
0,40782*
0,88625*
0,33645*
1,00000
0,11163
-0,33984*
Triglicerydy
0,09127
0,02405
0,71480*
0,46861*
-0,34704*
0,11163
1,00000
-0,06472
Leptyna
-0,23152
-0,45982*
-0,17621
-0,36354*
-0,34734*
-0,33984*
-0,06472
1,00000
*istotne statystycznie (statistically significant) – p<0,05
/JFLUËS[Z BVUPS[Z TVHFSVK F XZT[F TUÂFOJB DIPMFTUFSPMV )%- J [XJ[BOFK [ OJN BQPMJQPQSPUFJOZ "T[KBXJTLJFNLPS[ZTUOZN[FX[HMÂEVOBQFOJPO GVOLDKÂPDISPOOXSP[XPKVNJBEZDZ<>5SVEOP X UZN BTQFLDJF XZUVNBD[Z¾ SËXOJF X[SPTU DIPMF TUFSPMV-%-1F¾KFTUV[OBXBOBQS[F[XJFMVBVUPSËX KBLPJTUPUOZD[ZOOJLNPEVMVKDZTUÂFOJFMFQUZOZ< q>6EPSPTZDILPCJFUPUBLJNTBNZNXTQË D[ZOOJLV NBTZ DJBB DP NÂD[ZyOJ TUÂFOJF MFQUZOZ X TVSPXJDZ LSXJ KFTU q SB[Z XJÂLT[F QS[Z D[ZN [NJFOJB TJÂ [BMFOJF PE GB[Z DZLMV NJFTJD[LPXFHP DP NPF TVHFSPXB¾ [XJ[FL [ IPSNPOBNJ TUFSPJEP XZNJ<>4UXJFSE[BOFXZT[FXBSUPvDJUFHPIPSNP OVVE[JFXD[ZOFLQS[F[OJFLUËSZDIBVUPSËXXJ[BOF T [ SËOJDBNJ X [BLSFTJF NBTZ ULBOLJ UVT[D[PXFK J VSPE[FOJPXFK NBTZ DJBB KBLJF XZTUÂQVK QPNJÂ E[ZOPXPSPELBNJSËOZDIQDJ<> BUBLF[XJÂLT[ NBT PZTLB QPEËX QDJ FÉTLJFK <> *OOF CBEBOJB OBESËOJDXTUÂFOJVMFQUZOZQPNJÂE[ZDIPQDBNJ JE[JFXD[ZOLBNJXZLB[BZ FKFTUPOBFGFLUFNJOUF SBLDKJ QPNJÂE[Z JDI PENJFOOPvDJ HFOFUZD[O <> +V X SPLV XZLSZUP CBSE[P TJMO [BMFOPv¾ QPNJÂE[Z QPMJNPSGJ[NFN QPKFEZOD[FHP OVLMFPUZEV 4/1 X HFOJF MFQUZOZ B #.* V NÂD[Z[O #BEBOJB PTUBUOJDIMBU< >OBEQPMJNPSGJ[NFNOVLMF PUZEVQP[XPMJZXZLSZ¾ FVIPNP[ZHPU""FÉTLJDI XZTUÂQVKF PCOJPOF TUÂFOJF MFQUZOZ B V IPNP[ZHPU NÂTLJDIQS[FDJXOJF KFHPX[SPTU+VXS.BU TVEPJXTQ<>XZLB[BMJVDIPQDËXOJT[FTUÂFOJF MFQUZOZOJVE[JFXD[ZOFL NJNPEPEBUOJFKLPSFMBDKJ [VSPE[FOJPXNBTDJBBJ#.*VPCVQDJ;EBOJFN BVUPSËX KFTU NBP QSBXEPQPEPCOF BCZ SËOF TUÂF OJFMFQUZOZX[BMFOPvDJPEQDJXZOJLBP[XJFMLPvDJ ULBOLJ UVT[D[PXFK MVC KFK EZTUSZCVDKJ D[Z PE TUBOV IPSNPOËX QDJPXZDI <> 3BD[FK NPF CZ¾ FGFLUFN SËOJD HFOFUZD[OZDI 0CTFSXBDKF UZDI BVUPSËX QP UXJFSE[BKXZOJLJCBEBÉ"ELJOTJXTQ<>PQVCMJLP XBOFXS XLUËSZDIOBQPETUBXJFXJFMPPvSPE P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
LPXZDISBOEPNJ[PXBOZDICBEBÉQS[FQSPXBE[POZDI V OPXPSPELËX XZLB[BOP [XJ[FL QPMJNPSGJ[NV HFOVMFQUZOZ[FTUÂFOJFNMFQUZOZXFLSXJPCXPEPXFK JQDJOPXPSPELB KFEOPD[FvOJFVEPXPEOJBKDJTUPUO LPSFMBDKÂ QPNJÂE[Z QDJ B HFOPUZQFN [MPLBMJ[PXB OZNXNJFKTDV "( 4ZOUF[B MFQUZOZ OBTUÂQVKF KV XFXOUS[NBDJD[ OJF BULBOLBUVT[D[PXBCJBBJXNOJFKT[ZNPETFULV CSVOBUOB KFTU HËXOZN EFUFSNJOBOUFN KFK XZE[JFMB OJB< >%PEBULPXPMFQUZOFNJÂQPEPXLT[UBUVKF MFQUZOBQPDIPE[FOJBPZTLPXFHP< >8PLSFTJFQP EPXZN [XBT[D[BXUS[FDJNUSZNFTUS[F TUXJFSE[BOF T XZTPLJF TUÂFOJB MFQUZOZ [ OBTUÂQPXZN HXBUPX OZNPCOJFOJFNQPVSPE[FOJVJEBMT[ZNPCOJBOJFN TJÂKFKTUÂFÉEPD[XBSUFKEPCZZDJB0LSFTUFOQPLSZ XBTJÂD[BTPXP[GJ[KPMPHJD[OZNVCZULJFNNBTZDJBB VOPXPSPELB<>)BSJHBZBJXTQ<>OJF[OBMFyMJSË OJDXTUÂFOJVMFQUZOZXTVSPXJDZLSXJQÂQPXJOPXFK JLSXJZMOFKOPXPSPELBPSËOFKVSPE[FOJPXFKNBTJF DJBBXQJFSXT[ZDIHPE[JOBDIQPVSPE[FOJV;BPC TFSXPXBMJ OBUPNJBTU [OBD[OF [NOJFKT[FOJF TUÂFOJB MFQUZOZXQJFSXT[ZDIHPE[JOBDIZDJBVOPXPSPE LËX[QSBXJEPX KBLJOBENJFSOVSPE[FOJPXNBT DJBBXTUPTVOLVEPXBSUPvDJPCTFSXPXBOZDIVOPXP SPELËX[NBNBTDJBB<>1S[ZQVT[D[BMOJFPQJ TZXBOB EZOBNJLB [NJBO TUÂFÉ MFQUZOZ QP[XBMB OB VSVDIPNJFOJF NFDIBOJ[NËX SFHVMVKDZDI QS[ZKNP XBOJFQPLBSNV BUBLFQS[ZD[ZOJBTJÂEPPCOJFOJB XZEBULV FOFSHFUZD[OFHP X QJFSXT[ZDI EPCBDI ZDJB KBLP[KBXJTLBBEBQUBDZKOFHPEPGJ[KPMPHJD[OFHPVCZULV NBTZDJBB<>8QJFSXT[ZNUZHPEOJVZDJBOBTUÂQV KFOBUPNJBTUT[ZCLJX[SPTUTUÂFÉMJQJEËXJMJQPQSPUFJO [XBT[D[B-%-JBQPMJQPQSPUFJOZ#< > #BEBOJB PTUBUOJDI MBU QPUXJFSE[BK SPMÂ MFQUZOZ XSFHVMBDKJSP[XPKVXFXOUS[NBDJD[OFHPQPEVJOB TUÂQOJFOPXPSPELB< >4UÂFOJFMFQUZOZ X TVSPXJDZ LPSFMVKF [ VSPE[FOJPX NBT DJBB PSB[ XTLByOJLBNJ BOUSPQPNFUSZD[OZNJ OPXPSPELB DP
260
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE XZLB[BOP SËXOJF X OJOJFKT[ZN CBEBOJV 1PEPCOF PQJTZXBOFQS[F[JOOZDIBVUPSËXPCTFSXBDKFX[SPTUV TUÂFOJB MFQUZOZ XSB[ [F X[SPTUFN NBTZ DJBB EV HPvDJ DJBB J [XJÂLT[BKDZN TJÂ XJFLJFN QPEPXZN QP[XBMBK QS[ZQVT[D[B¾ F KFTU UP IPSNPO XTQËPE QPXJFE[JBMOZ[BXJÂLT[ZJDIQS[ZSPTUXPTUBUOJDIUZ HPEOJBDIDJZ< > /BT[F CBEBOJF PCFKNPXBP KFEZOJF HSVQÂ [ESP XZDI EPOPT[POZDI OPXPSPELËX [ DJ J QPSPEËX GJ [KPMPHJD[OZDI VSPE[POZDI X EPCSZN TUBOJF EMBUFHP OJFPLSFvMPOP[BMFOPvDJQPNJÂE[ZTUÂFOJFNMFQUZOZ B XJFLJFN QPEPXZN OPXPSPELB "VUPS[Z XTLB[VK JTUPUOJFOJT[FTUÂFOJFMFQUZOZVXD[FvOJBLËX< >+FEOBLCBEBOJBQPSËXOVKDFTUÂFOJFMFQUZOZ VOPXPSPELËXEPOPT[POZDIPSB[VSPE[POZDIQS[FE XD[FvOJF[QPEPCOVSPE[FOJPXNBTDJBBOJFXZ LB[BZ JTUPUOZDI SËOJD QPNJÂE[Z HSVQBNJ DP NPF TVHFSPXB¾ XZTUÂQPXBOJF [XJ[LV SBD[FK QPNJÂE[Z MFQUZOFNJBNBTDJBB OJF[BvEPKS[BPvDJQPEPX E[JFDLB< > -FQUZOBKFTUDZUPLJO LUËSBNPFCZ¾USBLUPXBOB KBLP NBSLFS PE[XJFSDJFEMBKDZ DBLPXJU [BXBSUPv¾ UVT[D[V X PSHBOJ[NJF <> )PSNPO UFO JOGPSNVKF NË[H P TUBOJF [BQBTËX FOFSHFUZD[OZDI VTUSPKV PSB[ XQZXB OB SFDFQUPSZ QPEX[HËS[B IBNVKD TZOUF[Â JTFLSFDKÂOFVSPQFQUZEV:8LPOTFLXFODKJPCOJBBL OJFOJFJQPXPEVKF[NOJFKT[FOJFNBTZDJBB8[BKFNOF JOUFSBLDKFXZLB[VKFSËXOJF[PSFLTZOBNJ SFHVMVKD BQFUZU DZLMTOVJD[VXBOJB TFLSFDKÂIPSNPOËXSFBL DKJ TUSFTPXFK GVOLDKÂ VLBEV TFSDPXPOBD[ZOJPXFHP JQPLBSNPXFHP0EE[JBVKFOBUFSNPHFOF[Â[BQPvSFE OJDUXFN XTQËD[VMOFHP VLBEV OFSXPXFHP )BNVKF VXBMOJBOJF HMJLPLPSUZLPTUFSPJEËX [ OBEOFSD[Z PSB[ X[SPTUTUÂFOJB"$5)JLPSUZ[PMVXZXPBOZTUSFTFN 0COJFOJF TUÂFOJB MFQUZOZ TLVULVKF JOJDKBDK [NJBO IPSNPOBMOZDI J NFUBCPMJD[OZDI VNPMJXJBKDZDI BEBQUBDKÂEPOJFEPCPSËXLBMPSZD[OZDIJQS[FUSXBOJB PLSFTVHPEV< > 6EPLVNFOUPXBOF KFTU JTUOJFOJF U[X BEJQPJOTV MBSOFK PTJ VKFNOFHP TQS[ÂFOJB [XSPUOFHP DP QS[F LBEBTJÂCF[QPvSFEOJPOB[XJ[FLQPNJÂE[ZMFQUZO J JOTVMJO %VHPUSXBMF QPEBXBOB JOTVMJOB QPXZFK HPE[ [XJÂLT[B TUÂFOJF MFQUZOZ XF LSXJ ; LPMFJ MFQUZOB E[JBBKD OB [BTBE[JF VKFNOFHP TQS[ÂFOJB [XSPUOFHP IBNVKFVXBMOJBOJFJOTVMJOZQS[F[LPNËS LJ US[VTULJ <> 8 QS[FDJXJFÉTUXJF EP JOTVMJOZ QF OJ GVOLDKÂ MJQPTUBUZD[O BLUZXVKD BEFOZMPDZLMB[Â [XJÂLT[BKDPLTZEBDKÂMJQJEËXXNJÂvOJBDIT[LJFMFUP XZDIJSFEVLVKDTZOUF[ÂUSJBDZMPHMJDFSPMËXXXUSP CJF <> 0QJTBOF NFDIBOJ[NZ [OBKEVK PE[XJFSDJF EMFOJFXCJPDIFNJJVTUSPKV 8OBT[ZDICBEBOJBDIXZLB[BMJvNZPCFDOPv¾vDJ TZDI[BMFOPvDJQPNJÂE[ZTUÂFOJFNMFQUZOZBTUÂF OJFN MJQJEËX J MJQPQSPUFJO X TVSPXJDZ LSXJ 8SB[ [F X[SPTUFNTUÂFOJBMFQUZOZOBTUÂQPXBP[NOJFKT[FOJF TUÂFOJB "QP" 5$ )%-$ J -%-$ #Z¾ NPF UB
LJF VKFNOF TQS[ÂFOJF [XSPUOF XZKBvOJB NPCJMJ[BDKÂ SF[FSX UVT[D[PXZDI X GB[JF OJFEPZXJFOJB LJFEZ TUXJFSE[BOF KFTU OJTLJF TUÂFOJF MFQUZOZ X TVSPXJDZ LSXJ #BEBOJBPTUBUOJDIMBUEPXPE[JTUOJFOJBSPMJMFQ UZOZ X QSPHSBNPXBOJV NFUBCPMJD[OZN PSHBOJ[NV < > 0LSFT XD[FTOFHP E[JFDJÉTUXB KFTU UZN LSZUZD[OZNPLSFTFN LJFEZOBTUÂQVKFVTUBMFOJFT[MB LËX NFUBCPMJD[OZDI TUPTVOLPXP PQPSOZDI OB QËy OJFKT[F[NJBOZ1P[JPNMFQUZOZSFHVMVKFNFDIBOJ[NZ [XJ[BOF[QS[ZKNPXBOJFNQPLBSNV XQZXBKDUZN TBNZN OB QP[JPN NFUBCPMJ[NV J [BXBSUPv¾ ULBOLJ UVT[D[PXFK X PSHBOJ[NJF 5F [NJBOZ X EBMT[FK QFS TQFLUZXJF NPH EFUFSNJOPXB¾ XZTUQJFOJF PUZPvDJ JDIPSËCDZXJMJ[BDZKOZDI)JQPUF[BEPUZD[DBQSPHSB NPXBOJB [OBKEVKF TXPKF QPUXJFSE[FOJF X CBEBOJBDI OB QP[JPNJF NPMFLVMBSOZN QPUXJFSE[BKDZDI XZ TUÂQPXBOJF [NJBO X MJD[CJF TZOBQT QSPEVLVKDZDI 10.$MVC/1:XQPEX[HËS[VX[BMFOPvDJPEQP[JP NVMFQUZOZXFLSXJVNZT[ZPCPC UKQPTJBEBKDZDI EFGFLU HFOFUZD[OZ QSPXBE[DZ EP CSBLV QSPEVLDKJ UFHPCJBLB<> 8ZEBKF OBN TJÂ JTUPUOF QSPXBE[FOJF EBMT[ZDI CBEBÉ EPUZD[DZDI [XJ[LËX QPNJÂE[Z QSPGJMFN MJ QJEPXZN B MFQUZO J JOOZNJ IPSNPOBNJ ULBOLJ UVT[D[PXFK V OPXPSPELËX [XBT[D[B X LPOUFLvDJF QPUFODKBMOFKNPMJXPvDJXZLPS[ZTUBOJBP[OBD[FÉBEJ QPDZUPLJO X QSPHOP[PXBOJV [BCVS[FÉ NFUBCPMJD[ OZDIXEBMT[ZNZDJVCBEBOZDIE[JFDJ
Wnioski 6[ESPXZDIOPXPSPELËXEPOPT[POZDI[DJJQP SPEËX GJ[KPMPHJD[OZDI XZTUÂQVK X[BKFNOF LPSF MBDKF NJÂE[Z QPT[D[FHËMOZNJ QBSBNFUSBNJ QSPGJMV MJQJEPXFHP PSB[ vDJTB [BMFOPv¾ QPNJÂE[Z XBSUP vDJBNJTUÂFOJBMFQUZOZJTUÂFOJBNJBQPMJQPQSPUF JOZ" DIPMFTUFSPMVDBLPXJUFHPJGSBLDKJ)%-J-%- DIPMFTUFSPMV /PXPSPELJEPOPT[POFXZLB[VKEPEBUOJLPSFMBDKÂ QPNJÂE[Z TUÂFOJFN MFQUZOZ B VSPE[FOJPX NBT DJBBJEVHPvDJDJBB 1F¾ [ESPXFHP EPOPT[POFHP OPXPSPELB NPF CZ¾ D[ZOOJLJFNNPEVMVKDZNXBSUPvDJTUÂFÉQBSBNF USËXQSPGJMVMJQJEPXFHP
Piśmiennictwo 3FHOBVMU5) -JNFTBOE48 )BZ8$[ZOOJLJXQZXBKDF OBSP[XËKQPEV1FEJBUSJBQPEZQMPNJF q )BTTJOL4( -BODFZ& EF4IFTMPX%7FUBM1MBDFOUBMMFQ UJOBOJNQPSUBOUOFXHSPUIGBDUPSJOJOUSBVUFSJOFBOEOFP OBUBMEFWFMPQNFOU 1FEJBUSJDT q (SJTBSV(SBOPWTLZ4 4BNVFMPGG" &MTUFJO%5IFSPMFPG MFQUJO JO GFUBM HSPXUI " TIPSU SFWJFX GSPN DPODFQUJPO UP EFMJWFSZ&VSPQ+0CTUFU(ZOFDPM q P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
PRACA ORYGINALNA / ORIGINAL ARTICLE "VXFSY+ 4UBFMT#-FQUJO-BODFU q 5VOH8, -JO4+ )XBOH:4 8V$. 8BOH:) 5TBJ8) "TTPDJBUJPOPG$PSE1MBTNB-FQUJO8JUI#JSUI4J[FJO5FSN /FXCPSOT1FEJBUS/FPOBUPM q .BOU[PSPT$4 3JGBT4IJNBO4- 8JMJBNT$+ 'BSHOPMJ+- ,FMFTJEJT5 (JMMNBO.8$PSE#MPPE-FQUJOBOE"EJQPOFD UJOBT1SFEJDUPSTPG"EJQPTJUZJO$IJMESFOBU:FBSTPG"HF "1SPTQFDUJWF$PIPSU4UVEZ1FEJBUSJDT 4BEPXOJL # -VLBT 8 #FISFOEU + 4UPKFXTLB . ,XJBU LPXTLB(SVDB. JXTQ"OBOBMZTJTPGGBDUPSTEFUFSNJOJOH TFSVN MFQUJO DPODFOUSBUJPO JO IFBMUIZ BOE JOGFDUFE OFX CPSOT/FVSPFOEPDSJOPM-FUU q (PEVMB4UVHMJL 6 -BOHOFS - .B[VS # (FOHF " 8QZX [BLBFÉ J TQPTPCV PEZXJBOJB OB HPTQPEBSLÂ MJQJEPXP CJBLPX V XD[FvOJBLËX 1FEJBUSJB 1PM q 'VKJUB) 0LBEB5 *OBNJ* .BLJNPUP. )PTPOP4 .JOBUP . J XTQ -PXEFOTJUZ MJQPQSPUFJO QSPGJMF DIBOHFT EVSJOH UIFOFPOBUBMQFSJPE+1FSJOBU q #BEJFF; ,FMJTIBEJ3$PSE#MPPE-JQJE1SPGJMFJOB1PQV MBUJPOPG*SBOJBO5FSN/FXCPSOT1FEJBUS$BSEJPM q 1BD,PVDIPXTLB & ;BUPSTLB,BSQVv . ,VEMJDLB " 'VSNBHB+BCPÉTLB 8 8ZCSBOF QBSBNFUSZ QS[FNJBOZ MJQJEPXFKVOJFNPXMUX[BMFOPvDJPESP[XPKVXFXOUS[ NBDJD[OFHP 1FEJBUSJB 8TQËD[FTOB (BTUSPFOUFSPMPHJB )FQBUPMPHJBJZXJFOJF%[JFDLB q
.BOU[PT$43PMFPGMFQUJOJOSFQSPEVDUJPO"OO/:"DBE 4DJ q 0SFLFLF/$ 6WFOB$FMFCSF[[F+ )VUTPO1SFTMFZ- "NJOJ 4BFJE# $BUBMBOP15IFFGGFDUPGHFOEFSBOEHFTUBUJPOBM EJBCFUFTNFMMJUVTPODPSEMFQUJODPODFOUSBUJPO"N+0C TUFU(ZOFDPM q .BUTVEB+ :PLPUB* *JEB. .VSBLBNJ5 /BJUP& *UP. JXTQ4FSVNMFQUJODPODFOUSBUJPOJODPSECMPPESFMBUJPO TIJQ UP CJSUI XFJHIU BOE HFOEFS + $MJO &OEPDS .FUBC q 4UPMM#FDLFS 4 ,SFVEFS + 3FJTT * &UQVMFS + #MVN 8' (SPUOFS - *OGMVFODF PG HFTUBUJPOBM BHF BOE JOUSBVUFSJOF HSPXUI PO MFQUJO DPODFOUSBUJPOT JO WFOPVT DPSE CMPPE PG IVNBOOFXCPSOT$MJO1FEJBUSq 1JHIFUUJ. 5PNNBTFMMJ(" %m&MJB" %J$BSMP$ .BSJBOP " %J$BSMP" /BQQJ$.BUFSOBMTFSVNBOEVNCJMJDBMDPSE CMPPE MFQUJO DPODFOUSBUJPOT XJUI GFUBM HSPXUI SFTUSJDUJPO 0CTUFU(ZOFDPM q )BSJHBZB " /BHBTIJNB , /BLP : .PSJLBXB " 3FMB UJPOTIJQ CFUXFFO DPODFOUSBUJPO PG TFSVN MFQUJO BOE GFUBM HSPXUI+$JMO&OEPDS.FUBC q "MFYF% 4ZSJEPV( 1FUSJEPV&%FUFSNJOBOUTPG&BSMZ-JGF -FQUJO-FWFMTBOE-BUFS-JGF%FHFOFSBUJWF0VUDPNFT$MJO .FE3FT q 3FO 39 4IFO : " NFUBBOBMZTJT PG SFMBUJPOTIJQ CFUXF FOCJSUIXFJHIUBOEDPSECMPPEMFQUJOMFWFMTJOOFXCPSOT 8PSME+1FEJBUS q
"ELJOT3 ,MBVTFS$ .BHBOO& ,SVTILBM+ #PZE5 'BJO
(BSBOUZ#PHBDLB# $[FT[ZÉTLB.# 4ZSFOJD[. (FCBMB
+ .PSSJTPO+4JUFPGUIFMFQUJOHFOFJTBTTPDJBUFE
" ,PSEFL" +BOVT%JXTQ*NNBUVSJUZ0SIZQPUSPQIZ
XJUIHFOEFSTQFDJGJDUSFOETJOOFXCPSOTJ[FBOEDPSEMFQ
5IFDPSECMPOEMFQUPOMFWFMT*O1SFUFSNBOETNBMMGPSHF
UJOFWFMT*OU+1FEJBUS0CFT q 1FUSJEPV& .BOU[PSPT$4 #FMFDISJ. 4LBMLJEPV" %FT TZQSJT / 1BQBUIPNB & J XTQ /FPOBUBM MFQUJO MFWFMT BSF TUSPOHMZBTTPDJBUFEXJUIGFNBMFHFOEFS CJSUIMFOHUI *('*
TUBUJPOBMBHFOFPOBUFT(JO1PM q ,VMJL3FDICFSHFS#-FQUZOBqTZHOBNFUBCPMJD[OZ[ULBO LJUVT[D[PXFK1S[FHME-FL q .BOU[PSPT$ 3JGBT4IJNBO4 8JMJBNT$ 'BSHOPMJ+ ,FMF
MFWFMT BOE GPSNVMB GFFEJOH $MJO &OEPDSJOPM 0YG
TJEJT5 (JMMNBO.$PSE#MPPE-FQUJOBOE"EJQPOFDUJOBT
q
1SFEJDUPSTPG"EJQPTJUZJO$IJMESFOBU:FBSTPG"HF"QSP
+JBOH: 8JML+# #PSFDLJ* 8JMMJBNTPO4 %F4UFGBOP"-
TQFDUJWF$PIPSU4UVEZ1FEJBUSJDT q
9V(JXTQ$PNNPO7BSJBOUTJOUIF3FHJPOPGUIF-FQUJO
.PVSB ( -JTCPB 1 1BTTPT . /FPOBUBM 1SPHSBNNJOH PG
(FOF "SF "TTPDJBUFE XJUI #PEZ .BTT *OEFY JO .FO GSPN
/FVSPJNNVOPNPEVMBUJPO q 3PMF PG "EJQPDZUPLJOFT BOE
UIF/BUJPOBM)FBSU -VOH BOE#MPPE*OTUJUVUF'BNJMZ)FBSU
/FVSPQFQUJEFT /FVSPJNNVOPNPEVMBUJPO q
4UVEZ"N+)VN(FOFU q
P e d i a t r i a P o l s k a t o m 8 7, n r 3 , m a j – c z e r w i e c 2 0 1 2
261